21 Ocak 1938 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 9
21 Kinonalan! R. bur olduğumuz esaslar — —. /— Begünün mühim şehircilik iş- lerinden biri de şehirlerin ten- v ridir, Yakın zamanlara kadar şehir lerim'zin gece ne halde - oldur ğanu hatırlarız. İptidai petrol lâmbaları — yakılırdı. Sonraları havagaz nın memlekette istihsali işi bir az daha ilerletti, ufek tefek gec> hayatı başladı. Artık büyük cadde.erde önde muşam- | ba fener ile gdenler oldu. Daha sonra elektciğin şe- hirlerim zde kullanılmasiyle ten- vir hâdisesinde br adım daha alıldı ve bizde bu iş, burada kaldı. Halbuki motörlü - vasıta- larn icadı, hayatta süratin faz- lalaşmas, otomobil ve kamyon- ların seyrü seferleri, şehirlerde gece hayatı, tenviratta bir mü- vazeseszlik, bir kifayesizlik hu- sule getirdi. Şehir hayati süratle b»;kılaş rken şehir tenviratı ol- duğu yerde sayıyordu. Ş tenviri meşelesi, eski şehirlerde oldığu gibi, yalmız geceleyin icrayı hüner eden şa- hısların takibine ait bir polis, bir zaptu rapt meselesi ol- maktan çıkmıştır. Bugün şehir tenvirinden maksat, vatandaşın gece iztirap çekmeden hiç ol- mazsa umumi yollardan geçe- bilmesi, otomobillerin ve sü- ratli vasıtaların ileri ve gerile- rini kolaylıkla — görebilmeleri, üçüncü derecede ise polis me- selesidir. Tenvirat bir şehrin büdce- sine oldukça müessir olan hâ- diselerden biridir. Ziya kuvve- tinin tevzü buna merbuttur. Bu- NUN için; her memleket, ziyayı kabil olduğu kadar bezletmeğe çalıştığı kadar masrafı da kabil olduğu nisbette indirmeğe uğ- raşmaktadır. Bu iktısad hikâye- sidir ki, İzm'rde yakın vakte kadar gece yarısı elektriklerin büsbütün söndürülmesine sebeb oldu ve bu iş halka bilhassa sayü amel eshabına mütemadi bir ıstırab memba!ı oldu ve gece hayatı gittikçe söndü. Hatta bir belediye azamız geceleyin gezenleri gizli emel beslemekle itham etti. Bugün maaşşükran söyliyebiliriz ki sabaha kadar yanmaktadır. Bu mesele bizim tetkik sahamızdan hariçtir. Bizim tetkik etmek — istediği- miz hâdise, mevcud elektrik lâmbalarının gerek tertib tarzı ve gerek ziya kuvvetlerinin ihti- yaca kâfi olup olmad ğıdır. Bir şehrin sokaklarından geçenlerin isted kleri şudur: Polisçe istikamet tayini ve uzaktan teşhis edebilmek, Şolörce, lâakal iki üçyüz metre (süra'e göre) veya daha z yade bir mesafede bulunan eşhası ve eşyayı iyice görebilmek, Yaya gezenlerce ve şehir hal- kınca yorulmadan, etrafı zevkle görmek ayni zamanda kendisi- nin her hangi bir araba veya otomobil veya bir şahıs târa- fından görülmesini mümkün kı lan bir ziyaya kavuşmak.. Bu isteklerin yerine getiril- mesi için aşağıdaki noktaların cevablandırılması lâzımdır. 1 — İyi görünmek veya gör- mek veya fena görmekliğin se- bepleri. 2 — Umumi tenviratın, ka- zayâ sebebiyet vermemesi için ne miktarda ve nasıl olması. Gece tehlike ve kazaları umu- miyetle, ziyanın azlık veya pek fazla çokluğundan ve gözün iyi işlememesinden busule gelir. Göz yol manialarını — ancak görünmez | YAZAN: D. M. S. kontrast ziyalarla görebilir. Bu | ziyaların ademi tevafuku — ya renklerden — veya parlaklıktan tahaddüs eder. Az ziyada renk- ler slindiği chetle kontrast olmadığından dolayı eşya gö rülemed.ği gibi çok parlak zi- yalarda da iyi görmek değildir. İyi görmekliği temin de yani tenviratta ilk mülâhıza oluna- cak şey, eşyanın biri birine zemine karşı olan tevafuksuzlu- ğunu artırmaktır. ve Şehircilik Bahisleri î & Şehir tenviratı ve dikkate mec. | ANADOLU | | | Kırkağağta modern bir elektrik fabr ıFaİ;zır halkın da kabil | Diğer taraftan gözün hassasi- | yeti ziya azaldığı zaman şiddet- le artar, gayet hassas olur. Bu hassasiyeti artırmak için sarfeder. nihayet yorgunluğu badi olur. Bundan do'ayıdır ki, haff ay- dınlık yerlerde seve seve gezi- lemez ve yorgunluk hisso'unur. Bu sarfolunan kuvvet Hassasiyetini almış göze birden- bire kamaştırıcı ziyâ verirseniz göz brden müteessir fazla ziya olduğu halde — gene iyi göremez. Bu sebepledir ki şehir sokaklarında tenvir kontrastı çoğaltmak lâzım oldu- gu kadar kamaştırıcı z'yalara da mani olmak lâz mdır. Ayni se- bebledir ki şehir — derununda otomobil projektörleri yakılması menolunur. İyi bir sokak teaviri için bu gün tatbik olunan formül şudur: mümkün mer- e Tarımız tenv ratın, yoldaki mad- delerin tenviri için kullanıldığı zannındadırlar. — Halbuki yolun üzerindeki eşya değil, maddeler tenvir olunmaktadır. Eğer bizatihi yol aydınlatıl- mazsa üzerindeki ayni renkte olan ayni ziya in'ikâsını yapan maddeler görünmez. Her ne kauar koyu bir satıh üzerinde | parlak ve ziyadar ecsam daha iyi görüleceği akla gelirse de bu hiç bir zaman şehir sokak- larında kabili tatbik bir usul olamaz. Dikkat olunursa görü- lürki gündüz geçen adamlar veya eşyadan ziyade parlak ve aydınlık olan caddenin kendisi- dı. Bz eşyayı tenvir edersek giyri tabil bir şey yapmış ola- cağımız gibi kontröstı temin için caddeyi koyu siyah ve mat bir kad.fe haline alıy z ki elimizde şimdlik böyle bir va- sıta yoktur. O.sa siyah renkli şeyler gene görülemez. Buadan dolayı bu günün yegâne hal çıvzsi caddenin kendisinin ziyadar olmasıdır. Yolların - ziya sök bile kuvvetine ge- lince, bu da ayrı: bir meseledir. Fakat bir ezda ekönomi ve büdee işi olduğundan yalnız bazı notlarla iktifa edeceğiz. Gündüz — ziyasını 7000 lüks farzedersek Parlak - bir sokağın aydınlan: ması 2 lüks Ay ziyası 0,2 lüks Fena bir yol O,1 lükstür. Bizim yollarımız, takdirimize mazaran, ancak O,1 ile 0,15 ara- sındadır. Fuar ana yolu ancak 0,18 lüks kuvvetinde idi ki, iyi bir yolun hemen onda biri kadar. Caddelerimiz - kâfi ziyalı olmadığından — geçenler memnun olmamakta ve gece hayatının — ilerlemesine — mani hâdiselerden birini teşkil etmek: tedir. Parlak caddslerin ne kae- dar cazb olduğu büyük şehir- leri görenlerce malüm olduğu — Sonu TÜ uncu sahifede — derecede tabil- | dir ki göz ve dimag bir kuvvet olarak ile | | len elektriğin kuruşa için a Modern eleki Kırkağaç, (Hasusi) —Belediye, kasabanın en büyük derdini kar- şılıyarak, — modern bill elektrik santral binası kurmuştur. Yeni fabrika, en son s'stem- dir, Kasabaya bin kilometre mesafede ağaçlıklı bir yerdedir, | fabrikanın etrafı da elektriklerle tenvir edilmiş, burası bir mesire yeri haline getirilmiştir. Kasabanın fakir ailelerinin de elektrikten ist fadelerini temin B B LALI LKLT LAS G LAMAT Li Aydın polisinin mutaffakıyeti Bir katil Zongul- dakta tutuldu —— e— Firari katil orman memurluğu bile yapmış!.. Aydın, (Hususi) — Aydın po: lisi senelerdr aranılan bir katili bulmuş ve Ereğlide yakalattır- mıştır. 933 senesinde Erbeyli köyünde Bandırmalı Ziyayı öl- düren o köyden Halil oğlu Kâ- zim; —Âğireeza mahkemes'nde 14 yıla mahtüm edilmiş; hasta- lanması üzerine Memleket has: tanesine yatırılmış ve buradan bir gece firar etmiş, o vakitten: beri de bir türlü yakalanama- mışti. Kâzımın peşini — bırakmıyan polis, Erbeylideki oğluna imza ve adressiz sıhhat haberi telg- rafları çektiğini sezmiş, mâhalli zabıtasına vaziyeti bildirmiş, ge- karşılıkta bu telgrafların yolcu işaretile çekildiği cevabını almıştır. Fakat Kâzım son defa çektiği bir telgrafta oğluna Pos'restant numarası vermiş; bunu ele ge çiren Emniyet âmiri Zonguldak polisine bildirerek kaçak katili yakalatlırmış ve Aydına getir- terek Adliyeye teslim etmiştir. Kâzım Zonguldakta kundura- cılık etmekte imiş. Aydın has- tanesinden kaçtıktan sonra — İz- mire giderek orada Mehmed Çetin adlı bir nüfus cüzdanı ele geçrmiş, buna fotoğrafisini ya- pıştırarak sahte bir mübürle tasdık etmiş, hüviyetini tama- mehn gizlemeğe — muvaffak ol müştür. Bu suretle İzmirden İstanbula geçen Kâzım Beykozda orman muhafaza memurluğunda çalış- mış ve oradan da Zonguldağa ikası kuruldu ıstıfades:nı temin kilovatı on beş veriliyor trik fabrikası maksadile — belediye fabrikayı kendisi işletmeğe karar vermiş ve kilovat ücretini şimdilik on beş kuruş olarak tesbit etmiştir. İleride varidatın arttığı görülürse kâr; nazarı dikkate alınmıyarak bu fiat üzerinden de tenzilât yapılacaktır. Belediye, evlerine elektrik al- mak - istiyenlere de kolaylıklar göstermiştir. Tesisat işini ticari müesseselere bırakmamış, daha ucuza çıkarılmasını temin mak- sadile büyük bir elektrik mal- zemesi satan firma ile anlaşmış, bu suretle evlerine tesisat yap- tıranların parayı bir senede tak: sitle ödemelerini mümkün kıl- Mıştır. Belediyenin bu faaliyeti, gös terdiği kolaylıklar halkı memnun etmiştir. Aydında heyecanli deve güreşleri Egenin ineşhur pehlivan deve- leri güreşe gırdıler Aydın, ( Hususi) — Halkevi sosyal yadım şubesi tarafından tertip olunan deve güreşi, cu martesi ve pazar iki gün olmak üzere devam etti. Güreşler, çok beyecanlı ve alâkalı oldu. Alan- da birinci gün beş, ikinci gün ise on binden fazla halk vardı, Komşu vilâyetlerin bir çok ka- zalarından ve Aydın ilinin her köşesinden seyirci gelmişti. Gü- reşe 36 tülü, 2 lök iştirak etti. Başı, Söke Özbaş köylü Eşe- bacının tülüsü, ortayı Çineli deli Mehmed ve Bağaralı Mehmed Alinin tülüleri, ayağı da Ger- mencikli kara Hüseyinin tülüleri kazandı. Eşebacı ile Mehmed Ali ve deli Mehmed kazandıkları ikramiyeleri sosyal yardım şu- besine teberrü ettiler. Güreşlerin en enteresan - sesi, geçen yıl bir çok galibiyet kazanan ve hakemlere lökle - tü- lü güreşemez kararını aldıran meşhur Davaslı lök devenin bu yıl Eşebacının tülüsü tarafından çengel ve çelme ile feci şekilde yere yuvarlanması ve geçen yılki Söke güreşinde Eşebacının tü: lüsünü yenen ve Egenin hılen ülüsü — sayılan ünün de Eşebacının tül güreşi kabul etmiyerek kaçması ve yerini Eşebacının tülüsüne bırakmasıdır. Kendi devesinden doğan ve elinde yetişen tülüsünün galibi- yeti karşısında Eşebacı: Ahmedliden Ahmedli, (Hususi) — Nahi- yemizde sistemli bir imar faa- liyeti ve kalkınma hareketi var- dır. Çalışkan nahiye müdürümüz B. Ahmed; Vali Dr. B. Lütfi Kırdarın direktiflerile nahiyeye her gün yeni yeni eserler ka- zandırmaktadır. Nahiyenin büyük bir ihtiyacı olan mezbaha da tamamlanmış; betoharme olarak ve fetni tesi- satı cami bir şekilde inşa edi- len mezbaha binası merasimle açılmıştır. Küşad resminde Tur- gütlü Kaymakamı B. Kemal Akagündüz ve nahiye halkı ha- zar bulunmuşlardır. Nahiyede bir tavuk islah is- giderek — kundur yap?rak hayatını hazanınağa başlamış'ır tasyonu kurulmasına çalışılmak- tadır. Bu süretle bol yumurta P Ahmedlide bir mezbaha inşa ed'ldi Tavuk cinslerinin ıslahına çalışı- lıyor. Ipekçilik te ihya edilecek bir. görünüş veren İLigorn cinsi ve eti yen- meğe müsaid - olan Radeblant cinsi üretilecektir. Her iki cins- ten bir kaç bin piliç çıkarılması için yamurta getirtilmiş; civciv makineleri satın alınarak köy odasında tesisat yapılmıştır. Tavuk beslemek - istiyenlere, Sıhhi tertibatı muhtevi fenni kümes modelleri de — verilmek- tedir. Tavuk cinsini ıslah ile bu işte ihtisas sahibi bulunan öğretmen B. Hüseyin Avni meşgul olmaktadır. Meyvalı meyvasız ağaç yoliş- tirilmesi işine de hız verilmiş 4 dönüm meyva fdanlığı, 16 dönümlük te — kavaklık yerleri ayrılmıştır. Eskiden Egenin en nefis ipek: *—Güreşin sonunu yüreğime taş basarak bekledim. Yavrüm, yüzümü kara çıkarmadı., Diyordu. — Ya yenilseydi bacı? Sualine de şu cevabı yordu: * — Dört “aylık bir hayvan. Hesapta hepsi var, yenilmek, kaçmak, yıkılmak. Aydın vilâyet .. meclisi Aydın, ( Hususi ) — Vilâyet umumi meclisi 1 şubalta topla- nacaktır. Daimi encümen hususi muhasebeden gelen varidat büd- cesile, dairelerce yapılan mas- raf büdcelerini tetkik etmekte devam ediyor. Sıhhat dairesi yeni yil büdcesinden, inşası de- vam eden paviyon için yeni ve modern bir çamaşırhane ve hastahanenin ikinci kat döşe- mesini — betonarme yaptırmak için tahsisat ayırmıştır. Sıhhat dairesi bir de imdadı sıhhi oto- mabili alacaktır. Alâkamız Yoktur.. (Ege Tecim ve Endüstri Kıla: vuzu) adile — çıkarılan ktapla Anadolu gazete ve müessese- sinin maddi ve manevi hiç bir alâkası olmadığını gördüğümüz lüzum üzerine bildiririz. (Anadolu gazetes:) Zayi mazbata 341 senesinde İzmir emniyet direktörlüğünden alâkamı katet- tiğim hakkındaki — mazbatamı kaybettim. Yenisini alacağımdan eskisinin hükmü olmadığını ilân eylerim, İzmir sabık polis üçüncü ko- miseri Ahmed Raşid veri lerini yetiştiren nahiyemizde bu işe yeniden ehemmiyet verilmiş, eski kabristan dut bahçesine ifrağ edilmiştir. Hayvan cinslerinin ıslahı için de Karacabey harasından bir manda mübayaası kararlaştırı!- mıştır. — Nahiyeye, vakti haber vermek üzere bir canavar dü- düğü getirtilm ştir.
