19 Ocak 1938 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 6
YARIŞ; Fi —— .— Milli şeref endi- şelerinin bu yarış- lardaki rolü Vaşingtorda a cedilen deniz silâh'larını azaltma muahedesin- de kruvazörlerin tonajı azami 10,000 ve en büyük topu 8 pus olarak tahdid edilmişti. Daha bu muahededeki imzaların mi- rekkebi kurumamıştı ki devlet. ler oradaki azami ölçüleri as- gart ölçü olarak telâkki etmeğe ve aralarında “Vaşington — kru- vazörleri, lâkabını taktıkları bir sürü harb gemileni yapmağa başladılar. Japonya, Londradaki deniz silâhlarım azalttma konferansın- dan çıkınca diğer devletler te- âşa düşmüşler. Ve o konferans- ta tesbit edilen rakamların ica- bında - değiştirileceği — kaydını muahedeye sokmuşlardı. O mu- ahedeye göre de dretnotlar 35000 tonu geçmiyecek, bun- ların en büyük topları 14 pus- Tuk olacaktı. Bu gün artık dev- letler, ahkâmına riayet edilmi- yen, bir korkuluktan ibaret ka- lan muahedelerle — kendilerini yormuyorlar. Şimdi sonu nasıl biteceği tahmın - edilmiyen bir silâhlanma yarışı — başlamıştır. -FMuahkedelerin bir faydası olmuş ““sâ 6 da bütün devletlere bu yarışla bir başlama noktası teş- kil etmiş olmalarıdır. Yarışa ilk başlıyanlar, 10,000 * tonluk ceb dretnotlarile A man- lar olmuştur. Versay muahede- simin deniz sılâhları fas ı Alman- yanın milli gururunu pek törpü- lüyordu. Almanya düşündü, şındı ve muahedede tesbit edi- len ölçüler dahilinde pek kuv- vetli bir ceb dretnotu vücude getirmeğe —muvaffak oldu. O zamanlar bu gemilerin teferrü- atı bir esrar perdesi arkasında saklandı. Alman gazeteleri - sa- dece bu. gemilern harb gemisi inşaatında bir inkılâp yapacak mahiyette olduğunu yazmakla iktifa et'iler. Bundan ilham &4lan dünya matbuatı bu gemilerin mükem- meliyeti hakkında günlerce sü- tunlar dolusu yazılar yazdılar. Bütün bunlarin pek mübalâğalı olduğu bilâhare anlaşıldı. Maa- mafih bu arada, Fransa, Alman- yadan geri kalmamak düşünce- sile 26,500 tonluk gemiler vap- ANADOLU İngiltere, silâh.anma programına başlamadan on sekiz plân tetkik etti. Şimdi muhafazalı zırhlı'ar yaptırıyor Deniz devleri, milletlere nelere mal oluyor? Ilk defa Almanların meşhur cep dretnotları ile başlamıştu' İngilizlerin meşnur Rodney zırklısı mıştı. İtalya, Fransaya karşı koy- lar inşaatına girişti. Bu yarışta geri kalmamağa azmetmiş görü- nen Fransa da derhal 35,000 tonluklar için tezgâh kurdu. Alınanya - bir fırsatını bulup kendisini Versay muahedes nden kurtarınca hemen Fransayı tak- lit etti. Bu sırada tabii Japonya, İngiltere ve Amerika da boş durmadılar ve İngilterenin ortaya sürdüğü deniz slâhlarını tahdit etme işi imzalara ve muahede- lere rağmen suya dü İngiltere gıda maddelerinin müh m bir kısmını hariçten cek betmek mecbur yetinde - bulun- duğundan kendisine düşman ola- bilecek devletlerin — yaptırdığı kadar ve hatta onlardan daha fazla deniz harp gemisi yaptır- mak mecebür yetinde.. Milli bBir şeref meselesi mi? Bazı milletler nedense 35 bin tonluk büyük dretnotlara pek hevesli görünüyorlar.. Bu işi adeta milli bır şeref meselesi olarak telâkki edyorlar. Ö-le ki. yar- nın harp floları ekseriyetle 35 bin tonluk devlere benzer ge- milerden teşekkül edecek, her memleket, yaptığı gemiler. kendi şeratine uydurmağa çalış'yor. Bunlar tam bir mahrem yet iç n- de yapıliyorlâr. İng.lzler, Rodney ve Nelson dretnotlarını - muahede - ölçüle- rine uydurmak ve -ağrlıktan kazanmak için gemilerin hayati noktalarını zirhin en seğlam olduğu bir noktada temerküz ettirmek ıztırarında — kalmışlar- dir. Bunün - neticesi olarak ge- milerin ana bataryasını — teşkil eden 16 minin baş ve k çına müsavi şekilde üstüste baş ta- rafa yerleştirilmişti. Fransızlar da 26,500 — tonluk zırhı'arında ayni plânı tatbik etmişlerdi. Ancak bütün ana topları başta temerküz etmiş bu tip gemilerin bir kusuru vardı: Baş toplar, geminin kiç bodoşslaması istika- metinde muayyen bir noktayı dövemiyordu. Şimdiki - 35,000 DA Amerikan donanmasında şenlik tonluklarda bu m:hzur bertaraf edilmiştir. Tonaj kaydı olmadı- ğandan gemiler istenild ği ka- dar büyük yapıl yor ve toplar geminin baş ve kıçına müsavi şekilde taksim ediliyor Bu tip gemilerden ilk önce denize inmesi melhuz olan İtal- yanların Littorio ve Vittorio Veneto dretnotlarıdır. Fransız- ların Dünkerk - zırhlılarına kar- şilik olarak Tepeyco evel inşas sına başlanan bu zırhlılar, ara- ya Habeşistan patırdısı girdiği için henüz ikmal edilememiştir. Maamfih geçen yazdanberi in şaata büyük bir hız vermiş bu- lunuyorlar. — İtalyeda pek sıkı bir sansör Mevcud olduğu için bu gemilere aid daha etraflı malümat elde edilememişse de dışarı sızan haberlere nazaran gemiler 9 adet 15-pusluk topla mücehhez olacaktır. Bunlar üçü taretlerle gem nin baş ve kıçına taksim ed lecektir. Bundan baş- ka Yorpidolara karşı 6 buluna- caktır. Rivayetlere nazaran bu gemi- ler dörder tane tayyare taşıya- bilecek'erdir. Kolayca — sür- at kazanabilmeleri, içn gemi.e- rin boyu gayet uzun olacaktır. Yalnız bunun bir mahzuru var- dir. Bi gemler kendi sahala- rından har.ç bir. yerde ko doklanamıyacaklardır. Sö 'lendi- ğine göre, gemi'erin sur'ati 34 mil o acaktır. Dünyanın en sür- atli kruvazörlerini yapmağa mu- valfak olan İtalyadan bu bekle- nebilirse de rakamda mübalâğa olduğu da muhakkaktır. Fransa Fransa İtalyanın yapmakta olduğu bu iki gemiye mukabil 1935 de Richelien ve Leon Bart adında iki harp gemisi inşasına başlamıştır. Bu gemiler 30 mil süratinde olacak ve on üç pus- luk 12 topla techiz edilecektir. Bu toplar yepyeni bir model üzerine yapılacak, seri aâteşli ve çok uzun menzilli olacakların- dan eski 16 pusluklara faik bu- lunacaktır. Bundan başka 1942 senesinde 33 mil süratli ve ön beş pus- luk toplarla mücehhez üç gemi daha ikmal edilmiş bulunacaktır. Almanya Almanyanın 1936 senesi İkin- citeşrininde Fransayı takıben iki 35.000 tonluk dretnot yapmağa başladığını işiten bütün dünya hayretler içinde kalmıştı. Al- manya kendi sevkulceyşi mese- lelerinden başkâ bir şey düşün- memek vaziyetinde bulunsaydı muhakkak eski minval üz--e gemilerini 26-000 tonluk hac m dahilinde yâPardı. Fakat milii şerefin gözetilmesi için 1944 senesi sonunda 35000 tonluk üç dretnotun b tmiş olması lâzım. İnglltere lagiltere bahr yegi yeni silâh: — Sonu 10 uncu sahifede — a (Çin orduları, muhtelif cep- 19 Kanucyunl Bay Hitler helerde taarruza geçtiler Tekrar halkın re- Japonya, Marttan sonra Nankin hü- kümetini tanımadığını ilân edecek Japonlar Çinde ilerlişir Çinin Tokyo sefareti kapanıyor Hankeo, 18 (Radyo) — Çin hükümet , “Tokyo sefaretini ka- patmağa karar vermiştir. Rus sefiri B. Hirota ile konuştu Tokyo, 18 ( Radyo ) — Rus sefiri, bu gün Japonya Hariciye Nazırı B. Hirotayı — ziyaret et- miş ve Rus-Japon mesleleri et- rafında br müddet konuşmuştur. Japonya, Milli Çin hükü- metini tanımıyacak Tokyo, 18 - (Radyo) — Du- mei Ajansına göre; Japonyanın Pekinde tes s ettiği müstaki Çın hükümeli, Martta bütün -- - Çini temsl eden bir hükümet diye ilân edilecek ve Mureşal Şank- Hay-Şek artık tan nmıyacaktır. Çin kuvvetleri taarruza geçtiler.. Hangesu, 17 (A.A.) — Çin Telgraf Ajansı b ldiriyor: Çinliler, Tsimpou hattı bo- yunca şima'e doğru ileri hare- ketlerine devam ederek cuma günü Covsien ve Yanceu şehir- lerni geri almışlardır. Japon takviye kıtaatı cepheye doğru yolda olduğundan az çok mühimm bir muharebe vukuu beklenmektedir. Şanghay, 17 (A.A.) — Çin kuvveetleri, Vuhu istikametinde taarruza geçmişlerdir. Çin tay- yareleri, Japon mevzilerini şid- detle bombardıman etm şlerdir. Muhırebe devam etmekledirr. ünü — itiraf eden Çin mahfelleri şimale doğ- ru Yenchov istikametinde iler- liyen Çin kuvvetlerinin yeni bir ileri harekette bulunduklarını da beyan etmektedirler, Çintao gümrükleri Tsingtao, 18 (A.A.) — Tsing- taonun Japonlar tarafından iş- gali üzerine içtinabı kabil ol. mıyan güçlükleri bertaraf etmek için Tsingtao gümrüklerinin İn- giliz komiseri Ampbelle vazi- fesini bu gümrüklerin Japon ko- miserne devretmiştir. Bu tedbir Şanghaydaki İngiliz başmülettişliğ: tarafından - veri- len talimat üzerine ittihaz edil. Miştir. Japon hükümetinin kararı tesirsiz kaldı., Londra, 17 (A.A.) — Japon hükümetinin millt Çn hüküme- tyle münasebatı kesmek kararı İngiliz matbuatında hiç bir hay- ret ve heyecin uyandırmamış. tır. Şimdik. ahval içinde bu ka- rarın hiç bir kiymeti. olmadığı, zira son altı ây zarlında mili hükümetin Japonya tarafından tanınmasının yegâne neticesi İst- yonun - bariş tekliflerini kabul etlirmek için yaplığı teşebbüs. ler olduğu hatırlacılmaktadır. Çinin âkıbetini tayin edecek olan muharebe başladı.. Londra, 18 (Radyo) — Çin kıt'aları, Nankinden geçen neh- rin membandaki arızılı araziye kadar çektikleri Japon kıt'ala- rile şiddetli bir harbe tutuş- muşlardır. Çin karargâhıodan gelen haberlere göre, iki Japon harp gemisi, nehrin - ilerilerine kadar giderek büyük bir tazyik icra etmekte olan - Çin ordula- zmr-bombardıman etmiştir. Tiençin-Huko arasında devam eden muhatebe, merkezi Çinin âkıbetini tayin edeceğinden çok mühimdir. Burada verilecek bir bozgun, Japon ordul mem- leket içine doğru sür'atle ilerle- melerini teshil edecektir. Tokyo, 18 (Radyo)— Japonya Hariciye Nezareti, Japonyanın Çın sefiriai geri çekmiştır. Çi- nin bura sefiri de yarın bura- dan hareket ediyor. İki memle- ket arasındaki siyasi münasebat kesilmiştir. Londra, 18 (Radyö) — Japon ordularının, Tiençin-KoSeo cep- hesinde ilerlemeğe başladıkları haber veriliyor.. Letonya Hariciye Nazırı Rom1ıya gitti Roma, 18 (Radyo) — Letonya Hariciye Nazırı Monta, bu- gün buraya gelmiştir. Monta, yarın meçhul asker abidesine çelenk koyacak ve ak- şam üzeri Kont #Ciano tarafın- dan verilecek ziyafette hazır bulunacaktır. B. Eden Fransız sefirile mü- him müzakerelerde bu'undu Londra, 18 (Radyo) — Hari- ciye Nazırı Lord Eden bu gün Fransız sefirini kabul — etmiştir. Görüşmeler. Daozing vaziyeti ve Milletler Cemiyeti- konseyi içtimar üzerinde olmuştur. — İn- giltere, Milletler Cemiyetinin Danzingteki salâhiyetlerinin teve siüni — istemektedir. Fransadaki kabine buhranı dolayısile; İngil- tere Fransanın, Milletler Cemi- yetine bağlılıklarını bildren be- yanname neşri hususu üzerinde hiç bir neziceye varılamamıştır. —— müy e eZ aa ç v yine müracaat edecek.. Paris, 18 (A.A.)— Fransız ga- zetelerine Berlinden bildiriliyor: Almanyada Nisanda iç ve diş politika hakkında ahalinin reyine Mmüra, edileceğ: hakkında bir şayia dönmektedir. Söylendiğine göre, bu müracaatın hedefi B. Hitlerin, İtaly ıya yapıcağı ziya- retten evel otoritesini daha zi- yade kuvvetlandirmek ve dış politikadaki bazı isteklerine ve bilhassa müstemleke isteklerine daha ziyade kuvvet vermektir. Büyük şehrlerde toplantılar zapılmakta ve bu toplantılarda Nasyonal Sosyalıst hatipler hü- kümetin son yıllardaki - eserini ve istıhdaf ettiği iç ve dış nizar min gayelerini anlatmaktadırlar. Hitler aley- hine beyanat Taymisin Cumartesi nüshası toplattırıldı Berlin, 18 (Radyo) —Taym's gazetesinin Cumartesi günkü nüshası, Alman zabıtasınca top- lattırılmıştır. Gazetenin bu — nüshasında, Amerikanın sabık Berlin sefiri B. Dobun Hitler hakkında ağır beyanatı vardı.. Bu beyanatta deniliyordu ki: *Hitler, iktidar mevküne gel- diği gündenberi İngiltere İmpa» ratoru Şarlden — fazla adam öldürmüştür., Almanyanın Vaşington sefiri, bu beyanattan dolayı Amerika Haric'ye Nezaretini protesto et- sahibinin, arbk - tekalide çıkmış bir diplomat olduğu ve şahsi kanaatinde serbest bulunduğun- dan Amerika hükümetinin mü- dahaleye hakkı olmadığı cevabı ile karşılaşmıştır. Almanya Bu sene muhtelif mem leketlerden çiftçi istiyecektir Berlin, - 18 (Radyo) — Al- manya, mühtelif memleketler: den bu sene iki yüz bin çiftçi aramağa. karar vermiştir. Bun- lar, İtalya, Avusturya ve Maca- ristandan alınacaktır. Almanya Ziraat Nezareti, lü- zum görürse Polonyı Yu: goslavyadan da ç İtçi istiyecektir. Marsilya hâdisesi Mesullerinden biri yakalandı.. Prag, 18 (Radyo) — Çekos- lovakya zabıtası; Marsilya hâ- disesi mesullerizden birini tev- kif etmiştir. Maryam adını taşıyan bü adam, Berline hareket etmek üzereyken şüpheli görülerek yı- kalanmıştır. İtalya-Yugoslavya ticaret anlaşması Belgrad, 18 (A.A.) — 12'den 17 sonkânuna hadar çalışmala- rına devam etmiş olan İtalyan- Yugoslav iktısadi komitesi me- ni bitirmiştir. omite neşrettiği bir tebliğde temmuz 937 de Romada imza edilmiş olan protokolda tasrih edilen kontenjan esasına göre bu sene iki memleket arasında mütekabilen yapılacak mübade: lelerin miktarını tesbit eden bir prototoun iki murahhas heyet arasında imza edilmiş olduğu bildrilmektedir.
