18 Haziran 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

m İLTINA Son vaziyet muharebesi, Almanların faik ve toplu bütün Fransaki büyük hareket i t karşısında Fransızların mütemadiyen cenuba çekilmelerile netice- kehmiştir. Bu muharebenin askeri hetlesi Fransızların Umumi harpten sonra iliş tini kazandığı takdirde baş- unya bi tekrar dirilip eski askeri satve! , allam a özel ved getirdikleri Maginot müstahkem manzu- : dır. mesinin arkadan ihata edilmiş olmasıdır. ve İspanyanın da hem Fransa- i il nın harbe gi İN e be eski davalarını tecdid ederek sanız e ettirmek için şimdiden harekete geçmiş olmasıdır. Tanca beyelmie e askeri işgal altına alan İspanya hükümeti neşrettiği pl beyanamede büyük bir kısmı Fransanın himayesi ve Akdeniz sahili İrez ” Cebelüttarık boğazının cenap sahili de daha ziyade ee e ya hilfuz ve idaresi altnda bulunan Pas sultanlığının mülki tamamiyctine tiayet edeceğini ilân etmiştir. Bunun mânası general me ya fyanyola da bili harpte üç sene kendisine yüz binlerce gönüllü mi ip ua K Dun başında yürümek suretile yardım eden Faslılara bu eski imparatorluğun in ifa edileceğini lat- İstiklâlin? inde edeceğine dair yapmış olduğu yaadin ifa ani Maktır, Fransa sen askeri ve siyasi neticeler karşısında gayet müşkül mevkide kaldığın “1 kabinesinin çekilmesi zaruri olmuştur. Höyle masik bir —— A sefi Cümhurreisi Lebrun'e mühim bir rol düşmüştür. Artık vaziyeti kurtarmak, yahut içinden ax zararla çıkmak askerlerin bi- &i bir şe; olduğundan, yeni kabineyi askerler kurmuştur. Başvekil mare- Yy 3 ez N Si generil Weygand ve diğer nazırlardan birço- be im miri rl ki Kabineye Başvekil muavini olarak siyasi ç general, NN sahibi Chautemps girmiştir. Amerika Gmk ei Z m meri ib Yk Yeni kabine Almanyaya sulh teklif et- ii ndan Mussolini ile istişare edilerek kabul edi- Miştir ve hu teklif Mitler tarafı azma harbe devam edeceği bildiriliyor. tir. İngilterenin kendi başıma FK i a i i ii y , Meselâ Meksikuda atların uzun müddet Ak da fil gibi ayak üstünde uyur. At ken: ç İl a ayumasından zayıfladığı ve kuy. nebat) olan bir otu toplayıp hayvana ye- dirirler. Uyku otunu yiyen hayvan derhal yere serilir ve bültasıla 36 saat uyur. Ke | gürültü pe de dürtmek hayvanı uyandıra- max. Bu suretle tedavi edilen atlar tekrar kuvvelli olurlarmış. Birçokları atın uyumadığına inanırlar — doğru değildir. At uyur fakat ayakta ir. Maahaza atın daimi surette ayakta uyu- Bası zayıflamasına ve kuvvetten düşme- Sine sebep olur, Buntn için bası memle- Ketlerde atı zorla yatırarık yerde uyutur- insanlığın en büyük düşmanı İnsanlar beşeriyetin en bi açlık ve kıtlk ve muhtelif müstevli hi E-ne insanlar olduğunu iddia © uklarla hücum ye mücadele etmekicdir. ku biribirlerile harp-ederler, binaların: ve | gelâ yalme orman yangınları her sene mil- mamurelerini bomba ve top İle yıkarlar, çe-| yariaren dolar tahribat yapiyor. illerini tahtelbahirlerle batırırlar. 3 Çindeki Sarı ve Ma! nehirlerden birinin Fakat alelümum tahribat ve telefat bak- | çe şe em gey m kında toplu malümat toplanıp mukayese 2 a © | bin insanca ve malca sebep olduğu zayia!- edildiği zaman beşeriyetin en fena düşma: | ban fayin zararı badi olmaktadır. Bir grip nı tablat olduğu meydana çıkar. İstatistik malümatı ile sabittir ki, tabii âfetlerin (kn | #Al€ımı iki öç ay içinde yiz binlerce insan hayatına mal olur. Halbuki bazen bu sal- bin ha- pamir gl Ma gın elli ay devam eder. Binaenaleyh tablat büyüktür. Tablat beşriyele karşı yelzele, fe- | mülemadiyen beşeriyete karşı harp eimek- Yezan, kuraklık, yangın, tayfun, kasırga, tedir. Diş aşısı ! yer in | hükümetlerinden (Miçigan)da bulunan bir rm a ya | ram amaa AL na silyoli Dişlere bakılması yalınz be den alıp diğer adamın çenesine ameliyat bir mesele değildir. Daha ziyade ferdi Ve | ile yerleştirmeğe muvaffak olmuştur. Ye- umumi sıhhatle yan! beşeriyetin hayatı ile | ni sahibinin çenesinde bu yabancı diş ken- #lâkadardır, Bunun için birçok hükümetler-| o dişi gibi büyümektedir. Bu gidişle sun! | de bütün halkın dişlerini bakmağa arr dişlere hacet kalmıyacaktır. dâvi ve muhafaza atma Şilte Şurası da dikkate şayandır Ki, insan di- | Tuya devlet kendisine iş miştir. şi vücud gibi yirmi beş yaşında değil sit- dün yeni bir terak- ere emele Amerika ' miş yaşında kemale gelmektedir. GÜNÜN ANSIKLOPEDİSİ Yüz sene harbi : keri muvaffakiyet kazanıldı. 1380 de buiki İ «İngiltere harbi uzatabilir. Tarihte Yüz Sene Sem bile vardıri» diye muhtelif fr- , aye Zİ ine | © Üçüncü safha, Altıncı CharlesTa başlar, | Yüz Sene Harbi, 1337 Me İB3 sene | yüz Sene Harbi'nin en müzlim ve Fransa | kadar Pransada cereyan etmiş içtimii | gin en Teliketit devridir. Dahli muhare- mücadelelerin ve harice karşı mphap gi cl m zak Tin heyeti umumiyesine verlimiş isimdir, emiri nn rm ie a İngilizler Pransada hâkim olmak iste | ya asilzadelerin menafiine hâdim Armag- Mişlerdi. Yüz Sene Harbi Fransızlarm bü | yaolar boğuslaşmışlardır. Bunlardan her Arsuya karşı savaşmasıdır; fakat Ema İh ekime Tai e yim BER şahsiyet de öldükleri için üşüncü bir devre Yalnız bundan ibaret değildir. ÜX safb3- | sa kralile birleşmiştir. Pransızlar 1415 de da Fransa mütecenis değildi. Names | Anenarldn bozuldu Troyes muahedesi Fransızlardan ları samimi OlaraX | gznde imzalandı. iz krah era idiler; milet ikiye Dördüncü safha, Yedinci Charles'ın sal- tanatına raslar, Kurtuluş ve Leeddüd devridir (1429 - 1453), 1429 da Jean d'ârc ismili çoban kızı kendinde fevkattabii bir | kudret hissedip Fransayı kurtaracağına kani olarak ortaya atılmıştır. Orldans kur- tarilmıştır. Ayni 1429 yılında Patay mu- | Ayrlıyordu. Lâkin son safhada, Jean Sâre'in uyandırdığı hareketle muhtelif Straf, tabaka, zümre ve şahsiyetler 270410” da münaferetler unutuldu; milli bizler Enleyan etti; birlik husule geldi, İngilizler Memleketten atıldılar. Yüz Sene Harbi dört sarmaya ayrılabilir. Birinci safha, başlangışlan 1360 da Bretieny munhdesine kadar sürer. Philippe de Valols'nin taraftarları birkaç mavaffa- yetten sonra ezilmişlerdi. Fransiz par- tisinin şefi Charles de Blois 1347 de İngi- zler tarafından La Reche - Derrien'de Yakalandı. Ve ayni sene zarfında, Cülais, Uzun ve kahramanca bir mukavemetien #onrk, kapılarını İngilizlere açtı. Philippe de Valols'ya halef olan İkinci li il: Ri ç ı lüp ve | kemmül etmelerinden & Brötigny | bir mektep açılmasına müsaade istemiş- iz Paran çin yüz karası BSÜERİ $ yergi Belediye, simdilik makdi yardımla Deği i kakv karar İkinei sa; nci Charles'ır: saltana- | mektebin derderini takviye etmeğe karar taa sayar: Erek tedbir ve basireti ve | vermiştir. Şoför yetiştirmek için bilâhare U Oueselin'in şecaafi sayesinde bir as- İ bir mektep açılacaktır, valfakıyeti elde edilmiştir. 1435 de Arras muahedesi Fransız kralile Bourgozne Dü- künü barıştırdı. Böylelikle Fransayı ikiye ayıran fırkasılığa nihayet verildi. 1451 de Formigny ve 1453 de Castiilon zaferleri elde edildi. Bordeaux teslim oldu, Yüz Sene Harbi de böylelikle bitti. > Yüz Sene Harbi Orhan Gazi devri ile İz. tanbuhun feth! senesi arasnda sürmüştür. »* Şoförler, motörlerin günden güne biatsızlar bu defa Marne hattındaneden tutunamadılar? 914 ile bugünkü vaziyet arasındaki farklar Alman ordularının Fransadaki son muvaffakıyetleri üzerine harp harekâtına kısa bir nazar atfetmek faydadan hali değildir. Alman zırhlı kolları Sedanda yürüyüş tempolarını bozmadan Fransız smüstah- kem mevzilerini geçtiler. Ayni süratle Manche sahiline ve Somme nebrine kas dar geldiler. İngiliz ve Fransız şimal or- duları çok büyük bir kahramanlıkla an- cak canlarını kurtardılar. Akabinde Somme'dan Rhin nehrine kadar cephe- de büyük Alman taarruzu ve meydin #muharebesi başladı. Bu hattın garp kısmında, yani Somme üzerinde Fransızların tutunamıyacakları âşikârdı. Zira Fransızlar, bütün gayretle. rine ve mukabil hücumlarına rağmen, bu nehri cenuluna (o geçmeğe muvaffak olan ve Amiers'de bir köprü başı tesis eden Almanları buradan atamadılar. Bir defa bu gayet fena bir alâmetti Zira burada ne müstahkem bir mevzic, De de bir nehir veya başka bir maniaya dayanmıyan bu ileri çıkmış Alınan kuv- vetini, bu mahdud sahada boğup kopa- ramamak, Fransız ordusundaki taarruz iktidarsızlığına delâlet ediyordu. Binmen- aleyh Almanlar bu fırsatı kaçırmadılar, evvelâ Amiens'den, sonra bunun gar- binden nehri geçerek ilerilediler. Ondan sonra da Aisne - Olse nehirlerini geçmek takip etti, Alu günlük meydan muharcbesinde Almanlar Somme'dan düz hat üzerimde 100 kilometre ileriliyerek Seine nehri kenarına geldiler, Bu nehri geçtiler, Alsne Yazan: M. Şevki Yazman nehrini geçen vetler de Marne neh- rine doğru yürüdüler, bu nehri geçerek Parisi işgal ettiler. Kabul etmek lâzımdır ki Somme ve Aisne hattındaki büyük meydan imulın- rebesinde Fransızlar bütün vatanperver- liklerini ve kahramanlıkların göstermiş- ler, cansiparane çarpışmışlardır. Fakat butların hiçbirisi fayda etmemiştir. Zira Almanlar hem adeden bu cephede tak- riben bir misli üstündüler; hem de keyfi- yet ve malzeme bakımından Fransızların gok fevkinde bulunuyordular. ! Fransızlar bir sürü Alman tankı tahrip ettiler. Bu doğrudur. Fakat Fransız res- | mi tebliği, Parisin garbinde Almanların Seine nehri cenubuna tank geçirmeğe çalıştığını, Oise nehrinin iki yanından tankların ilerilediğini ve nihayet Cham- pane'da Mayinot hattının gerisine sark- mak için ağır Alman tanklarının hareket- te bulunduğunu haber vermiştir. O hal. de Almanlar bu en mühim silâhları ba- kımından, harpten ânlamıyanların yap- tıkları zayiat müzayedesi derecesinde za rar görmemişlerdir. Hakikat şudur ki Fransız ordusu kanı- Bı ve canını ortaya koymasına rağmen bidayette Başkumandanlığın hatâsı, son- ra da aded ve malzeme geriliği yüzünden Aisne Oise hattında tutunamamıştır. Birçokları Fransızların Seine ve Mame hattı üzerinde tutunarak 1914 mucizesini klarını ümid ediyorlardı. Bu ümidler tahakkuk etmemiştir. Çünkü ba- günkü şartlarla 1914 şartları arasnda bazı mühim farklar vardır: I — 1914 te Almanya iki cephede harbe mecbur olduğu için Fransız ve Al man orduları adede biribirine takriben müsavi idi. Bu defa vaziyet böyle de- gildi. 2 — Malzeme itibarile Almanya ile Fransa arasında bu kadar bariz fark mev- cud değildi. 3 — Fransa 1914 te İtalyadan emin idi ve bu huduttaki askerini Almanyaya karşı kullanıyordu. Şimdi ise İtalya ile hali harptedir. Almanların son ileri hareketleri üze- rine bizzat Maginot müstahkem mevzii de tehlikeli bir vaziyete düşmüştür. Bı Bun gerisinde hem şimulden gelen Al manlara ve hem de şarktan gelen İtal- yanlara karsı koymak için Loire nehrine ve İtalyan tazyiki de fazla olursa Rhön nehrine kadar çekilmek lâzimgelecekti ki bu, çok müşkül bir durumdur Almanya, son muvaffakıyetleri üzerine Avrupa karasında, muvakkat da olsa, bir kara hâkimiyeti temin edecektir ki bizzat Amerikanın harbe girmesi dahi şimdilik bunda büyük bir değişiklik ya- pamaz. İngilizlerin hava üstünlüğünü ele alması, bu muvakkat sükünu ve bu hâkimiyeti Almanya için tatsız ve kürz bir hale koyabilir. İleriki muhtemel ihti- lâtların, harbi nereye götüreceği şimdi- den kestirilemez. KÜCÜK HABERLER: 4 Derlzyolları umum (södürlüğünün yeni teşkilât projesi hazırlanmıştır. Umum. müdür, bugünlerde Ankaraya giderek 1940 teşkilâini (getirecektir. Limanlar num müdürlüğünün de kadrosu hazır- anmıştır. O da yakında tebliğ olunacaktır. Önümüzdeki seşrinlevvelde yapılacak lk nüfus sayımı için İstanbulda ya- pılan Eminönü, Alemdar, Heyand, Kü- gükpatar, Falih, Karagümrük, Eyüp, Ra- mi, Şehremini, Samatya, Bakırköy, Yeşii- köy, Heyoğlu, Galata, Kasımpaşa, Şişi, Taksi nahiyelerinde numarataj . işleri bitesiştir. Numarataj ekipleri, Kumkapı, Fener, Hasköy, Beşiktaş, Arnavudköy, Yeniköy, Sarıyer, Beykoz, Bvlerbeyi, Üsküdar, Ka- dıküy, Kızıltoprak, Erenköy ve Büyükada- da numarataj işlerine devam edilmektedir. # Evvelce İngilterede bulunan ve son- radan gönderilen 42 talebemizin memleke- timize çağırıldıkları hakkındaki haberler doğrü değildir. İngilterede gor! ve maki- ne mühendisliği tahsil etmekte olan tale- be, normal tahsil müddetini tamamlama- dan geri çağırılmıyacaktır. # Denizyolları zamanında açılan me- murin lokantası, Denizbank zamanında da bir müddet devam ettikten sonra ka- patılmıştı. Bir seneden fazla kapalı du- ran lokanta, dün tekrar açılmıştır. Deniz- yolları likantası yalnız öğle yemeği ve- | recektir. Dün öğle üzeri 90 memur lokan- tada yemek yerciştir. Yemek bedeli 20 karuştur. X Aksarayda oturan Mehmed isminde biri polise müracaat ederek Mercanda bir handa oturan Kemal, Mehmed ve Al ta- raflarından hücuma uğrayıp dövüldüğünü, Ve bir kunduracı bıçalile yüzünden ve vü- cudünden yaralandığını iddia etmiş, polis idin üzerine, yaralıyı tedavi altına aldırmakla beraber, suçluları da yakalıya- rak adliyeye vermiştir k Kendisini işten çıkardığı iddiasile Cumhuriyet gazetesinde makine mütchas- st Vili Blumer'i yaralıyan Mebmed Ali- nin muhakemesi dün ikinci sğır ceza mah» kemetinde yapılmış, Fahri adında bir şa- hid dinlenerek diğer şahidlerin çağırılması İçin muhakeme başka güne bırakılmıştır, Mamun Mehmed Ali mahkemeden ko- rTidora çıkıp ellerine kelepçe fukıldıktan sonra, mahkemede dinlenen şahid Fahri- nin üzrine hücum etmiş ve ellerinde takılı kelepçe ile Fahriya vurmuşlur. Mehmed Ali hakkında bu suçtan dolayı de tahki- kata başlarımaştar. k SŞehremlininde oturan Tuhsin İsminde biri, evvelki gece yarlsı; kayrlanası Dür- dane İle kavga elmiş, bu sırada eline ge- girdiği bir çakı ila onu muhtelif yerlerin- den yaralamıştır. # Kusımpaşada oturan Mehmedic ka- fsi Sabahat de yine evvelki gece İzinsiz sokağa çıkmak mesolesinden kavga elmiş- ler, Mehmed Sabahati omuzundan bıçakla yaralamıştır. * Hamidiye sularını taşıyan #nkalen su kaplarına suyu doldururken gösterdik- dsızlıktan geçenlerde bahsetmiş- nin ehemmiyetle nazarı dikkatini celbetmiştir. Kaymakam. larla shhiye müdürlüğünün nazarı dik- kati geibedilmiş Hamidiye suyunu taşıyan sakalarla diğer menba sularını nakleden- lerin sıkı kontrol alta alınması bildizil. miştir. Muhusebe müdürlüğü de çeşme bayla- rındaki Balediye memurlarına temizlik kon- &rolüne dikkak cimelerini icbliğ etmiştir. B, Cevdet Kerim'in dünkü konferansı Hatip, dünya ahvalinin kesbettiği ehem- azasından Sinop mebusu B. Cevdet Ke- rim İncedayı, dün saat 18 de, üniversite konferans salonunda, «Dünya ahvalini kesbettiği nezaket ve ehemmiyet sında bizim vaziyetimiz» mevzulu bir konuşma yapmıştır, Sözlerine, fevkalâde zamanlarda mil- letin dayanacağı en büyük kuvvetin mil- li birlik olduğunu söyliyerek başlayan hatip, son iki asırdanberi milletlerin ya” yılma ve genişleme emellerinin kısa bir tarihçesini yaptıktan sonra ezcümle de miştir kiz — Türkiyenin siyaseti, her türkün pek iyi bildiği gibi, «Yurdda sulh, cihanda sulh> o remzinde toplanır. Biz bütün dünya ile hesaplaşmış bir milletiz. Yeni medeniyetimiz! korumak, balk yığınları» mızın saadetini temin etmek için sây hürriyeti emniyet ve sulh istiyoruz. Sulh için he. türlü teşebbüslere yardım azmin- de bulunduk ve bu azimdeyiz.» Cümhuriyet Halk Partisi idare heyeti İ İngiltere ve Fransa ile yaptığımız an- laşmanın hiçbi: devlet oleyhine müte- veccih olmadığını kaydeden B. Cevdet Kerim sözüne şöyle devam etmiştir: — Biz mütecaviz değiliz, macera ara- mıyoruz. Sadece vatan ve millet menfaat ve istiklâlini malıfuz bulundurmak için sulh vastalarından, sulh silâhlarından istifadeye çalışıyoruz. Avrupada cereyan eden vakınlarda bugün Türkiyeyi endi- şeye düşürecek mahiyet yoktur. Hükü- met harbin Türk yurduna yaklaşmasını meniçin icap eden tedbirleri almıştır. Yaklaşma bunu karşı koymanın tedbir- | lerini de almıs bulunuyor. B. Cevdet Kerim bundan sonra, Türk ordusunun geçen eylüldenberi biran kaybetmeksizin, memleketin bütün mad- di ve manevi menbalarını kullanarak | hazulasunakta olduğunu, Türk asker, miyet karşısında vaziyetimizi izah etli zabit ve yüksek komutanlarının cesaret ve kahramanlığını hatırlatmış: — Biz kanlarımızı herhangi bir feve- ran ile, hiçbir maksad için akıtacak de- ğiliz. Fakat şayet tecavüze uğramak ve hükümetimiz bir harbe karar verirse kanlarımızı mevcudiyetimiz bahamna ek de ettiğimiz vafan ve istiklâl için akıta- cağız. Bunu asla beklemiyoruz ve bte- miyoruz, Fakat böyle bir tehlikeye mil- İetçe hazırız.> demiştir. B. Cevdet Kerim bütün milletlerin bu gün gıpta ettiği Türk milli birlik manza- rasıra tebarüz ettirerek bunu bozmaya teşebbüs edeceklere karşı bütün vatan daşlerın müteyakkız olmaları lâzmgel- diğini hatırlatarak sözlerini şöyle bitir miştir: — Türk milleti Ebedi Şef Atatürkün vefatından sonra Milli Şef İsmet İnönü- nün etrafında toplanarak yatanpervera- ne bir imtihan geçirdi. Büyük bir ku- mandan, büyük bir insan, ve büyük bir baş olan İnönünün Şefliğinde Türk mil letinin çelik bir kitle gibi neler yaratma- ya muktedir olduğunu istiyenler tecrübe edebili.ler. Ba millet Şefinden emindir ve Şef bu millete büsün vicdanile gü venmektedir.3 B. Cevdet Kerim buğün de saat 19 da Saray sinemasında bir konferans vere- cektir, Emekli ve yedek subayların yoklamaları Sariyer şubesi mıntakasında olup şube- mizde ve diğer şubelerde kayıtı olm yan ve yaş haddini aşmamış bulunan emekli ve yedek subayların ran/940 tarihine kadar şubeye mira atla kayıtlara yaptırmaları ilân olunur. Derme