27 Nisan 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8
a iy” RE O EY İngiliz donanmasının Trondhjem koyuna girdiği bildiriliyor (Baştarafı 1 inci sahifede) Kaç hefif kruvazör ve destroyorleri uğradığı doğru değil Londra 26 (A.A.) — İngiliz Harbi- ye Nezareti, Norveçteki İngiliz kıta- haberlere göre, müttefiklerin bazı ufak gerileme hareketlerini şiwidi Al manların muvaffakıyelsizlikleri takib etmektedir. Trondhjem'deki garnizö- nurun imdadına koşmuk için Alman- lar tarafından yapılan gayretlerin bo- ja çıktığı müşahede olunmaktadır. İngiliz tebliği Londra 20 (A.A) — İngiliz Harbiye Ne- zareti, bugün öğleden sonra aşağıdaki teb- liği neşretmiştir: Cenubi Norreçleki müttefik lntaları, Dombaasın cenubunda mühim düşman Kuvvetlerinin eld! hücumuna uğramıştır. Düşman kuvvetlerine ortü çapta topçu dataryaları, zırhlı otomobiller, aşağıdan açmakta olan tayyareler müzaheret et- mekle idi, Mabdud geri çekilişler icab ey- Jemiştir. Slenikerin şimalinde çarpışmalar olma- mış, fakat keşi? kolları faaliyet göstermiş- tir. Narvik muntakasında işâre değer bir şey yoktur. Norveç hava kuvvetleri kumandanı ölmedi Stakhelm 26 — Norveç hava kuv- vetleri kumandanı yüzbaşı Laarsenin öldüğü hakkındaki haberler Norveç makamları tarafından tekzib edil mektedir. Üç harp sahasi Londra 28 — Askert mahfillerde be- yan edildiğine göre, Norveçte muha» rebeler başlıca 3 noktada cereyan et- mektedir; 1 - Şimalde Narvik mınta- kasında, 2 - Ortada Trondhjem hava- isinde, 3 - Cenupta Lillehammer mun, takâsında. Narvik mıntakâsında müt- tetikler, şiddetli kar fırtınasına rağ- men Almanların etrafındaki muhasa- ra çemberini sıklaştırmaktadır. Bu- rada 2000 Alman irtibatsız vaziyette kalmıştar. Reuterin bildirdiğine göre, Narvikin şimâlinde, küçük müfrezeler arasın- da çarpışmalar vukuz gelmiştir. Nor- veç kayakçı müfrezeleri bu mıntakn- da bazı faliyette bulunmuştur. Hava- lar iyileşir iyileşmez, mütlefiklerin Narvike tekrar kati bir hücumda bu- tunmaları beklenmektedir; 'Trondhjem cephesine gelince, Ak "manlar burada asker çıkardıkları kör- fezin nihayetindeki Steinkjerde siper- ler kâzmaktadırlar, Bu havalide Ak mânlarla müttefikler arasında çar- pışınalar olduğu haber verilmektedir. İngiliz kuvvetleri Almanların radan cenuba doğru sarkan 1500 ki. silik bir İngiliz kuvvetinin parçalana- mahfiller bunu tekzip etmektedir. Bu- radan cenuba sarkan İngiliz kuvvet, leri pişdar müfrezeleri İdi, bunlânn mevcudu 1500 kişiden pek azdı. Bu müfrezeler bir parça zayiata uğra makla beraber asıl külli kuvvetlerin nakledilmişlerdir. Norveç kitaları da Koppan ile Rotos arasında bulunmaktadır, Sotkholm 26 (AA.) — Stokholm'e Nyhetor gezetesi yazıyor: Almanların muvaffakiyet Okazanmalarnı hava kuvvetleri temin eylemiştir. Fakat müttefikler, şimdi, tayyare gemileri getirmişler ve pek tabii olarak gizli tutulan bir hara üssü kurmaya mü- vatfak olmuşlardır. Londra 28 (A.A) — Renter ajansı- nm öğrendiğine göre bugün Norveçe İngiliz avcı tayyareleri gelmiştir. Bunların Alman bombardıman tay- yarelerinin devamlı hücumunu def için müttefik kıtalara kıymetli yar- dımda bulunacakları bildiriliyor. Bu İngiliz tayyareleri düşmanın baskınlarına rağmen bir Norveç gö- lünün üzerine inerek muvakkat bir hava üssü tesisine muvaffak olmuş” Jardır, Norveçte 1300 Alman tayyaresi Roma 26 (A.A. )— Popolo di Roma gâzetesinin sureti mahsusada Norve- çe gönderdiği muhabiri Norveçte Al man kumandanlığı emrine verilen hâ- va kuvvetlerinin 1300 tayyareyi bul- duğunu bildirmektedir. Bunlardan 800 ü ağır bombardıman tayyaresi, 200 ü hafif bombardıman tayyaresi, 300 ti da avcı tayyaresidir. Hegra kalesinden yapılan bombardıman Stokholm 26 (A.A) — Halen mu- kamevet etmekte olan Hegra kalesi, Alman hava kuvvetlerinin en mühim hareket noktalarından birini teşkil eden Valmes tayyare meydanını her gün mütemadi surette bambardıman etmektedir. Norveç tebliği (Baş tarafı 1 nci sahifede) beş kumandanı Generni Rugs, Nor- veç kıtaatına hitaben şu beyanname yi neşretmiştir. «İki haftayı müteca- Viz bir zamandan beri anavatan top- raklarını müdafaa ediyoruz. Mütead- dit defalar yuvalarımızı ve zirnat mir- takalarımızı düşman eline geri çekilmeğe mecbur olduk. Bu, he- pimiz için acıdır. Fakat yardım gelin- ciye kadar vakit kazanmaklan ibaret olan plârun tatbiki için bu ricat za- ruri idi, Tam Norveçli gibi dövüştünüz, ce- saretiniz! kaybetmediniz. Her biriniz, kati surette azimli, hayatını tehlikeye atarak vazifesini yapıyor. Şimdiye ka- dar düşmanın harp usulleri karşısın- da âciz kalmamıza rağmen, bütün dünyanın hürmelini kazandınız, he- pinize teşekkür ederim. eRicata nihayet vermek zamanı gel- miştir. Müttefik kıtalar, Norveçin şimalinde, Tondelag'da ve kendileri- le bir irtibat teminine çalıştığımız bu noktadadırlar. Daha bir çok kıtaat Norveçe doğru yola çıkmıştır. Şimdiye kadar gösterdiğiniz iman- AEŞAM Türk ordusu (Baştarafı 1 inci sahifede) bile düşmana karşı, çetin olduğu ka- dar âlicenap, dürüst ve rahimdir, Bu- nu, en kanlı muharebelerde türk a5- kerile boğuşmuş eski düşmanlar söy- Tüyor. Türkün vasfı yiğitlik olduğu için dir ki: biz, vatanlarını müdafaa mec buriyetinde kalmadan, durup durur- ken başka memleketler istiylâ eden bir türlü anlıyamıyoruz. Şahidi oldu- gumuz barbarlıklar, en basit insanlık duygularının lüzumsuz yere İşgal ve galebe emeline feda edilmesi türkün ruhunda nefret uyandırıyorsa, bu- nun sebsbini politika düşüncelerinde değil, harpte dahi vahşeti kabul etme- yen milli hasletimizde aramalıdır. Zâlim olmadan galip olmak, bir or- du için en şerefli mertebedir. Bu yük- sek mertebeye erişmek (isteyenlere kahraman türk ordüsu örnek olsun. Necmeddin Sadak Umumi meclis dün toplandı Umumi meslis, dün B; Faruk Derelinin reisliği alında kaplanmıştır. Kanunu mah- susuna göre Osmanli bankası memuria- rından tecil edilecek olun'ar hakkındaki teklif kavanin encümenine havale edildi, Yürük Ali pliji müstesini oyıkanma ruhsatiye resmini o ödemediğinden bak- kında tahsili emral kanununun tatbiki hakkında kavanin encümeni marbatası, Deykmn Bozhane köyü huş öğretmeni B. Ali Rızanın açıkta kaldığı müddet içinde- ki maaşlarının ödenmesine dair bütçe en- cümeni mazbatası kabul edildi. Beykor Hünkâr iskelesinin istimlüki ta- lebi riyaset divanına havale edildi. Arna- vüdköyünde 25 inci mekteb binasının ve Beyoğlunda bir mektebe ald bahçenin is- tlmlâki için takdiri kıymet ve muhammen heyeti teşkili hakkındaki mazbatalar da kabul edildikten sonra toplantıya nihayet verildi. i Müstacel istimlâkler emna- ten ihale edilecek Şehrimizde gerek imar suretile, gerek diğer bir maksallı yapılanı islimliklerde yıktırılacak binalar, müleahhielere ihale edilmektedir. Fakat yol, meydan açmak için müstacelen yapılacak (İstimliklerin böyle müteahhidlere veriimiyerek ertane- ten İhaleleri doğru görülmüştür. Bu iti karılmaları barla yıklırılacak ? biran evçet temin WeOYE Vali Erenköy sanatoryomüunu gezdi Vali Dr. Lütfi Kırdar, dün Erenköyüne giderek verem mücadele cemiyetinin bu- radaki sanatoryomunu gezmiştir. Vali sa- natoryorda hastalara gösterilen ihtimam- dan dolayı mücagese idaresine teşekkür el miş, sanatoryomun ihtiyaçlarını tesbit ederek müessesenin Lekemmüli için her türlü yardımda bulunacağını vadelmiştir. B. Lütfi Kırdar, bundan sonra l mayısta anin Galata Gümrük salonunu gezmiş- Tevkif edüsn va vapurlar Akdenizdeği İngiliz kontrol kuvvetleri tarafından Hayfa limanında tevkif edilen Sakarya vapurunun serbes yazınıştak. yl e. Hayfadan hareke etmiştir. Diğer laraftan, Ilmanımızdan go- çip Hayfaya inek isteyen Hatay vapus tunun Umanımızda durdurulduğunu yaz- Vapur sahibi Osman kaplan, man ri- yasetine bir istlda vererek bu meselenin komisyonca ledkikini istemiştir. Komisyon, dün öğleden sonra toplanarak Hatayın Hayfaya seyahatini müzüâkere otniştir. Osman Kâptan vapurımun pazartesi günü Hayfaya müteveccihen limanımızdan -ay- rılacağımı söylemiştir. Tevfik Fikretin Âşiyanı Şair Tevfik Fikretin Rumelihisarındaki Âşiyanı Belediye tarsfından satın alınmıştı. Buraya bir bekçi kolmuşlur. Sanatkârın hayatında kullandığı eşyalarla eserleri bu müzede muhafaza edilecektir. Âşiyanın bir müze halinde idaresi için konulan tahsi- st Bütçe cümeninçe de eken! edilmiştir. Romanyaya derek heyet gelecek hafta hareket edecek B. Servet Berkin'in . riyasetinde olmak üsere Romanyaya Xidecek heyetin saya- basi gelecek haftaya Kalmıştır. Bu teeh- hüre sebon, ihzari mahiyetteki Türk - Ra- men ticaret müzakeresi temaslarının la- mamlarımamış oirsasıdir. Çocuk Esirgeme Kurumu - nun teşekkürü Çocuk Esirgeme Kurumu İstanbul mer- karinden? Beyoğlu Akşam Kız Sanat talebesinin 23 nisan Çocuk Haftası münasebetile fakir çocuklara dağıtılmak üzere Tınsırludıkları 200 parça çocuk eşyası merkezimiz (arafın- dan alınmıştır. Hamiyetli talebenin gösterdiği bu kıy- metli yardıma fakir çocuklar namına te- gekkür emeyi | bir heri biliriyoruz. Kadiköy Halkevinden: 28 risan 940 pazar günü (6000) Metrelik mükâfaslı bir kır koşusu yapılacaktır. İşti- rak etmek isteyenler mezkür günde sabeh da Fenerbahçe stadında hazır bulun- Yazan: SÜLEYMAN KÂNİ İRTEM — MEŞRUTİYETTE SARAY ve BABIÂLI Tefrika No, 180 " pe 21 Nisan 1949 "Tercüme, iktibas hakkı mahfuzdur. Divanıharp tarafından mahküm edilenlerin idamları - Salih paşa hakkında bir teşebbüs Divau herp reisi elindeki idam fermanını müddelumumiye (verdi. Bedri bey bunu okuduktan sonra mahkümlara vasiyetleri varsa yazıl- mak üzere söylemelerini ihtar etti, Bitkin, ayakta duramıyacak halde görünen Salih paşa evvelce hazırla. mış bulunduğu vasiyetnamesini or. tadaki masa üstüne fırlattı. Miralay Fuad bey eline verilen bir kurşun ka- Jemi ile bir kâğıd üzerine birkaç sir tır yazdı. Diğerlerinin mırıldandık- ları sözler bir kâtip tarafından kâyde- dildi. Merkez kumandanı Refet bey Fuad beyin üstündeki üniformasının 2p0- etlerinin sökülmesini bir zabite em- vetti; apoleller çözüleceği esnada F'uad bey metanetini muhafâzaya çalışa- rak: — Ben bir komiteci gibi macerala- ra atıldım. Ünliformamın şerefini ha- tırdan çıkardım, âkibetimi görenler ibret alsınlar! Dedi. Mahkümların hepsine beyaz gömlekler giydirildi; üzerlerine yat- taları konuldu, Hazır bulunan bir imamı hepsini tövbeye, ialiğfara davet etti. Her birine dualar ettirdi, Bundan sonra mahkümlar O gece ihzer edilmiş bulunan darağaçlanı- nım yanına sevkolundular, Bazıları kendilerinden geçmiş bir halde ayak- larını sürüyerek gidiyorlardı. Burada da son bir diyecekleri olup olmadığı soruldu, Metenetini kâybelmiyen yüz- başı Kâzım efendi İttihad ve Terakki cemiyetine, erkâmna galiz küfürler savurdu; çok söyletmediler. Topal Tevliğin son dakikasında külhanbey- liği tuttu. Cellâda: — Ulan Çingene! Elini çabuk tut! Cehennemde babana selâm gölüre- yim mi? Diye sordu. Salih paşanın dili tululmuştu. Bir şeyler söylemek istedi; yapamadı. Diğerlerinin de asılırken neler mi- rıldandıkları anlaşılamadı. İdam işi bir saat kadar sürdü. Hal ve manzaranın dehşetile yürek- lerine ağırlık basan askeri ve sivil me- murlar ancak sabahın ilk ışıkları görünmeğe başladığı esnada siyaset- gâhtan uzaklaştılar. Cemal paşa hatıratında damad Salih paşanın mahkümiyeti mesp lesinde Fransa hükümetinin bir mü- daha iktiran etmemiş idi, Bir gün ak- şam üstü saat yediye doğru Fransız sefaretinden muhafız Cemal beye te- vekâlet eden müsteşar Bopp pek mü- him bir resmi mesele için görüşmek istedi. Cemal bey Fransa sefaretine gitti. Bopp dedi ki: v Şimdi Hariciye nazırı mösyö Pichondan bir telgraf aldım. Bu zatın ne kadar Türk dostu olduğunu tekrar etmeyi zaid görürüm. Zira siz de bu- na vakıfsınız. Sizin Fransa hakkında- ki muhabbetkârane hislerinize emin olduğumdan telgrafı okuduktan son- Ta ne suretle hareket etmekliğimi mü- nasip göreceğinizi anlamak istiyorum. Bu muhaveremiz tamamile şahsidir, Sizden ve benden başka kimsenin vâ- Xıf olmasına lüzum yoktur, Adetâ be- ni sizinle şahsi bir meseleden dolayı istişare elmek İstiyen ve sizden dostça nasihat taleb eden biri telâkki ediniz. Cemal bey kendisine uzatılan tek graframeyi okudu, Pichon diyordu ki: (Aldığımız malümata göre Tunuslu Hsyreddin paşanın oğlu Salih puşa İstanbulda tevkif edilmiş ve divanı- harp tarafından idama mahküm edil. moek Üzere bulunuyor. Bu haber Salih paşanın pek ziyade hürmetle mazhar olduğu Tunusta büyük heyecan hus sule getirmiştir. Fransız hükümeti himayesi altındaki bu memleket aha- Misinden birinin İstanbulda felâkete duçar olması yüzünden Tunusta pek büyük hâdiseler zuhur lekiiseeğine müdahaleyi kendisine vazife biliyor. Hemen sadrıâzamı görünüz. Salih pi şanın derhal şerbeç bırakılmasını ve selâmetle Tunusu hareketine müsüa- de edilmesini şiddetle taleb ediniz.) Cemal bey telgrafı okuduktan ve bir müddet süküt ile düşünüp Salih paşanın şahsı hakkında nelere gü- yediği anladıktan sonra şu cevabı — 2 Fransa hakkındaki mu- habbelimin derecesini ve memlekette Fransız malbualının son neşriyatın- dan husule gelen umumi ve milli İğ- birara rağmen Fransız dostluğu cere- yanını artırmuk için sarfeltiğim gay- reli bilirsiniz. İslanbulda ve bütün şarkla Fransız hükümeti hakkındaki teveccühü külliyen izale etmek ister- seniz böyle bir müdahnliede bulunu- nuz, Evvelâ si?i temin ederim ki böyle bir müdahaleden maddeten hiç bir fayda elde k İmkânı yoktur, Salih paşa mukni ve kâfi deliller üzerine mahküm olmuşlur. Kendisi gibi mah- küm olanlarla beraber hükmün icra- & Psdişahın tasdikine iktira tir. Zira biz artık ööyle hainane İs- şebbüslerle hükümetin mütemadiyen zaafa duçar edilmesinden bıktık. Bu defa canilerin sosyal mevkileri ne Olursa olsun merhamet etmiyerek hepsini en siddetli bir surette tedib et- meğe karar verdik. Bu sayede belki bundan sonrası için emsalini korkut- muş olacağımızı zannediyoruz. Sizin yarını sadrnüzama yâpacağınız demârş Salih paşayı kurtaramaz. Fakat efkâ- mumumiyede Fransız sefmetinin de İstanbulda hükümet darbeleri vücuda getirmek için mesai sarfeltiğini isbat eder ve umumi nefreti mucib olur. Bence bundân vaz geçilmesini mösyö Pichona yazarsınız daha isabet etmiş olursunuz. Bonp bu mütalâayı müsip görerek sadrâzama müracat etmedi İki gün sonra #uikeadçılar hakkın. daki hüküm Padişahın tasdikine ik- firan etti, Hüküm o gecenin fecrinde icra edi- lecekti. Gece saat on birde Bopp yine tesi fonla Cemal beyi seafrethaneye davet etti ve gelince ona pek büyük bir te- lâş ve heyecart içinde Pichonun ikinci telgrafın uzattı. Maslahalgüzarın müdahale edilme. mesi lüzumunu bildiren cevabından &on derece hiddetlenmiş olan Fransa Hariciye nazırı iptida Boppu iyice tek- dir ettikten sonra hemen sadnâzamı görerek Salih paşayı kurtarmasını emrediyordu. Ağzından ne çıkacağına tehalükle © bakan Boppu üzmemek için Cemal bey: — Azizim! Pek geçi Bu gece sadri Azamı göremezsiniz. Görseniz bile mu- halif emir verilinceye kadar evvelki emir icra edilmiş olur. Piehonun bu ısrarını anlayamıyorum. Sizin âkılâ- ne, hakimane vesayanızdan dolayı te şekkür edeceğine sizi tekdir etmesi sebeblerini takdir edemiyorum. Ertesi sabah idam hükmünün icra edildiğini haber almış olan Bopp sad- nayelleri) tefrikasında bu nokta hak- kında verdiği izahata göre bu bapta (Salih paşanın mahkümiyet habe- Tini alır almaz haremi şehzade Ke maleddin efendi Kızı Münire sultan - doğumu H. 1297 - padişahın husu- runs çıkarak ayaklarına kapanmak suretile kocasının ölümden kurtar» ması İçin yalvarmıştı. Suttar Reşad da: — Bir damad idam olunur mu? ğ Elbette affı MİDE ga üye
