26 Nisan 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 1

Yarak - surette, “hertürlü nifak ve Şarki Erdün hükümdarı Emir Abdullah yakında memleketimize gelecek 22 — No. 7721 — Fiati her yerde 5 kuruş Müttefiklerin Trondhjem üzerine ileri hareketi devam ediyor Almanların, Ingiliz kuvvetlerinin geri- 8ine taarruz teşebbüsü neticesiz kaldı Cenupta Almanlar 3 koldan ilerlemeğe çalışıyorlar, burada şiddetli muharebeler oluyor —— .. ———— —— Matbuat hürriyeti | Matbuat kanununa eklenen iki fık- Fanın müzakeresi esnasında Millet Meclisinin gösterdiği alâka ve hassü- Siyet üzerinde takdirle durmak lâzım- dür. Cümhuriyet müesseselerinin yük- Sk bekçisi ve nâzımı olan Büyük Millet Meclisi, matbuat hürriyetine taallik öden herhangi bir meselede bu dereöe ince düşünüp uzun görmek- le demokrasi ve hürriyet prensiplerine Me derece bağlı olduğunu ispat ediyor. “Türkiye Cümhuriyeti matbuat hür- Tiyetirie sadık kalmış müstesis mem- leketlerdendir. Müstesna diyoruz, Zira buğün, harbe girmemiş yahut düşman ine uğramamış bir yahut iki İeket bertaraf, Avrupada tam Mânüsile- matbuat hürriyeti; yalız Türkiyede vardır. Sovyet Rusya mat: buatı, devletin malıdır. İtalyada mat- buat sıkı bir tehakküm altındadır. Almanyada o gâzeteler propaganda hezarelinin çıkardığı, sansöre bağlı bültenlerdir. Harp dolayısile İngiltere Ve Fransada sansür vardır. Roman- Ya, Bulgaristan, Yunanistan ve Yu Boslavyada çoktanberi gazetelere san- sür konulmuştur. Bu umumi sıkıcı manzara kârşısın- da, içinde bulunduğumuz ahvale rağ- Men Türkiye matburi duğu gibi hâlâ hürriyet hakkından, daha doğrusu nimetinden istifade etmesi Cümhuriyet hükümetinin bü- Yük şerefidir. Şunu da ilâve etmek lâ- Xümdir ki bu hürriyetin oluşuna ve devamına sebep, bir taraftan bu dev- leti idare eden insanların hakiki ve Samimi demokrat ve cümhuriyetçi Tühile hürriyete verdikleri değer İse, diğer taraftan 'Türk camiasının, hiç bir fevkelâde tedbire ihtiyaç bırakmı- kargaşalık tehlikesinden uzak yaş&- | Tank mertebesine . erişmiş olmasıdır. Nihayet, sahte tevazua lüzum görme- den kendimize de bir iftihar hissesi çi- iriz, Vatanseverlik, dürüstlük Ve namuakârlık, Türk matbuntının Büze çarpan meziyetleridir. Millet ve hükümet, hükümet ve Matbuat arasında inkilâptanberi de- Yam edegelen bu ahenk ve imtizaç, Türkiyede matbuatı, azami hürriyeti İçinde dahi inkılâbın gözcüsü, âmme menfaatlerinin yardımcısı yapmıştır. Zaman zaman bu ahengi bozan un- Surlar görülür gibi olmuşsa da kendi- iklerinden zevâle uğramışlardır. Eğer Matbuatte bazan noksanlar, kusurlar Sörülüyorsa bunu, memleketin umu- Mİ seviyesindeki tenazur küldesi zaru- yelerina bağışlamak lâzımdır. Henüz €T İşimizde ve teşebbüsümüzde elde #demediğimiz ideal kemal derecesini, bir müşkülât içinde kendi hayatını eğin tanzim eden matbuattan bek- ri ek haksızlık olur. Matbuatta gö- ©n noksanların başaka sahalardaki hergi m fazla göze çarpması, ün birkaç defa okuduğumuz gö- lerde, bazan hoşumuza giden, ba“ bizi kızdıran omüşahedelerin, Necmeddin Sadak (Devamı 4 üncü sahifede) Son günler z8r- tında Norveşte en mühim muhâre- beler o Trondhjem cephesinde olmuş” tur, o Müttefikler Trordhjem'in Şi- malinde Namsos #yorduna » asker çıkardıktan sonrü bu kıtaat cenuba başlamıştı. Nam- sos, Trondhjem'e 130 kilometre me- sefededir, İngiliz kuvvetleri süratle ilerliyerek Trond- hjem'in 60 kilo- metre mesafesin- deki oLevanger'e kadar gelmişlerdi. Diğer taraftan ce- nupta Romsdal fiyorduna çıkarılan Askerler de şlmale doğru ileri hare- tin birleşerek Trondhjem'i tamamen muhasara elmesi tehlikesi baş göster- işti. girintisi pek çoktur, Almanlar tehli. (Devamı 4 üncü sahifede) Italya Almanyanın yanında yer alacak mı ? italyada buna taraftar bir grup varmış, fakat bu grupun hâkim nüfuzu yokmuş İtalyanın Almanyanın yanında yer al- mağa şimdiden hazır bulunup bulunma- dığına bağlıdır. Filvaki son alnan malümata” göre İtalya — iktisadi ve bahri cihetten zi yadesile sarsılabilecek vaziyette bulun- duğundan ve Weygand ordusu Akdeni- zin herhangi noktasına derhal sevkedile- bileceğinden — Almanyanın yanında yer almanın tazammun ettiği büyük teh- likelerden haberdar olup soğukkanlı dü- şünenlerin nüfuzu artmağa başlamıştır. Lâkin yire Fransızların fikrine göre şim- diden herhangi geye emniyet e doğru değildir. »Dbikkatler: Adliye değil, maarif davası! İstanbul allınci asliye cezr mah- Berne 25 (A.A) — Berlindeki mü- kemesinde bir davâ görülüyor: şahitler, birkaç gündenberi Almanyada: Bundan bir sene evvel bir sütten ki resmi mahafilde bir gerginlik ve kas- tiriömmie vel Berne 25 (A.A.) — Havas ajansın. dan: Berlindeki müşahitler, Almanyanm -hiç olmazsa bu an için- İtalyanın ken- disinin yam başında askeri bir müdaha- lede bulunmasını ümüd etmediği müta- Iüasındadır. Bu müşahitlere göre, İtalya tarafın- dan Almanyaya yapılan ve 20 nisan ta rihinde Duçe ile Führer arasında teati edilmiş telgraflarla sabit olan manevi Biesai birliği Almanyada son derece tak: dir edilmektedir. Almanyada mütehas- ss mahafil, bu mesai birliğinin arttınla- cağını ve pek yakında daha ziyade gös ze çarpacak bir şekil alacağını bayan etmektedir. Ayni müşahitler, İtalyada | İtalyanın Almanya yanında muharebeye girmesi ne taraftar bir grup bulunduğunu, ancak bu grupun hükümet mahalifinde hâkim bir nüfuzu olmadığını beyan etmektedir. ler, EN Alman resmi mahafilinde ger di ketumiyet havası hüküm sürmekte ol: | üzerine o zaman derhal tedkike çi- duğunu kaydetmektedirler. Ayni müŞA | yan hükümet hekimi şöyle bir vazi- hitler, şimdiki hava ile Almanyanın her gide Yaman mühim kararlar ittihaz etmek eri: | yetle karşılaşmış: Kontrol ettiği gü- Eümlerden kimi paslı, kimi pis... He- fesinde bulunduğu esnada hüküm sür a arasında bir münasebet | Te, aman yarabbi, birinin de içine, süt- i ü diye, pa- görmekted ” Ayni müşahitler, birkaç o gündenberi Alman radyosunun programında ancak askeri marşlar ve geçitlerden başka bir şey bulunmadığını kayda şayan gör mektedirler. Ni Paris mahafilinin mütalâası Dünkü posta ile gelen Sundey Times gazetesinde P: muha şa yazı- m görülmüştü ansız müşahitlere gö- re. Balkanlar üzerinde Rusya, Alınanya ve İtalya arasında bir anlaşına yapılmış olması irakân “haricinde “değildir. Lâkin şurası aşikârdır ki Balkanlardaki teca- vüzi hareketlerde Rusya önayak olacak > değildir. Fransızların nazarında her şey çü, arabadan düşmesinler buçlarını koymuş., güğümünde pabuç... Bu, adliyeden ziyade milli maarife, içtimai seviyeye taallük eden bir da- vâdır. Diğer sütçülerin vaziyeti de bunu meydana koyuyor. Mücerred ilimler öğreten simdiki maarif siste- minin yanında, küçük sanatler bil- gisini yükseltecek bir halk maarifine, mesleki bir iptidai kültüre ne kadar kendiliğinden, ihtiyacımız olduğu ortaya çıkıyor. | Finlândiyada Hangoede İ üslerin kıymetini sıfıra indirmektedir. Erzincanda vukubulan son zelzelenin tahribat yapmadığı anlaşıldı — Akşam matbaası Başvekil dün akşam Diyarbakıra hareket etti B. Refik Saydam seyahatlerini, petrol mıntakasına kadar temdid edecek İktisad Vekili ile maden tedkik ve arama enstitüsü umum müdürü Başvekile refakat ediyorlar Ankara 25 (A.A) — Başvekil Dr. | Refik Saydam bu akşam 19.35de | hususi bir trenle Diyarbakıra hare ket ötmişlerdir, Başvekil oradan pet- rol mıntakasına doğru seyahatlerini tömdit edeceklerdir. İktisad Vekili B. Hüsnü Çakır ve maden tedkik ve arama enstitüsü umum müdürü HAâdi Başvekile refakat etmektedirler. Başvekil istasyonda Büyük Mület Meclisi Reisi Abdülhalik Renda, Ha- riciye Vekili Şükrü Saracoğlu, Adliye Faik Öztrak, Maliye Vekili Fuad Ağralı, Mili Müdafaa Vekili Saffet Arıkan, Maarif Vekil Hasan - Âli Yücel, Münakalât Vekili Ali Çetinka- ya, Nafia Vekili Ali Fuad Cebesoy, Ziraat Vekili Muhlis Erkmen, Ticaret, Vökli Nazmi Töpçuoğlu, Gümrük ve İnhisarlar Vekili Raif Karadeniz, Ri- yaseticümhur Umumi kâtibi Kemal Gedeleç, Başyaver Celâl, hususi ka. lem müdürü Süreyya Anderiman, Hariciye umumi kâtibi Numan Mene- menceloğlu bir çok mebuslar ve yük- Vekili Fethi Okyar, Dahiliye Vekili | sek memurlar tarafından teşyi edil. İ miştir Almanya Isveç seferine mayısta başlıyacakmış Almanların hazırlıklarının Sovyet Rusyada iyi karşılanmadığı iddia ediliyor Dago, Bornholm adalarında, Memel, Danzig, Sttetin, Kö Amsterdam 25 — Almanyanın demir gelmesini temin için mayıs içinde İsveçe karşı harekete geçmesi muhtemel görü” lüyor. Almanyanın iptida Aaland ve Botni körfezine hâkim — İsveç adalarini ele geçirmeğe çalışacağı tahmin edil. mektedir. Bu vaziyet karasında Sovyet Rusyanın ne yapacağı merakla sorulu» yor. Çünkü Almanja bu hareketile Sov- yet Rusyanın Baltık memleketlerinde ve ele geçirdiği Bazı haberlere göre Sovyet Rusyanın Londra sefiri Maiskinin İngiliz Hariciye Nazırını ziyareti ticari meselelerle alâ- kadar değildir. Diğer taraftan Sovyet- lerin Stokholm sefirinin İsveçi mukave- mele teşvik e söyleniyor. 25 — Çıkan bir kanuna göre 16-70 yaş arasında olan herkes icabında, kabiliyetine göre, bir iş göre- cektir. Stokholm 25 (A.A.) — Almanya'tar rafından İsveçe bir ültimatom verildiği- ine dair olan hâber, resmi mahfillerce kati surette tekzip edilmektedir. Baltık sahlindeki Alman kuvvetleri Londra 25 — Alınan haberlere göre, Almanlar Baluk denizinde Dago, Börn- rında, Memel, Danzig. Stet- tin, Königsberg limanlarında mühim kuvvetler tahşid etmişlerdir. Köpenhag havalisinde 80 bin Alman askeri ve tor- pil toplayıcı gemiler bulunduğu öğreni miştir. Bunların hedefi İsveç olduğu din ediliyor. İsveç hükümeti müdafaa tedbirlerini artırmaktadır. Alman donanmasının son zamanlarda uğradığı" zayiat İsveçlilerin Trondhjem fiyordu çok derin ve | nigsberg ve Kopenhag havalisinde büyük kuvvetler toplandı işini kolaylaştırmaktadır. Filhakika bu gün Almanların elinde kullanabilecek- İeri bir zırhlı, bir kruvazör, 11 torpido muhribi vardır. İsveçlilerin, daha küşük olmakla berâber, 3 zırhlısı, 12 torpido mubribi vardır. Bundan başka sahillerde 30,5 luk bataryalar bulunmaktadır. Stokholm 25 (A A.) — İsveç hükü- metinin mayısın birinde 500 milyon ku- ronluk milli: müdafaa istikraz tahvilleri- ni piyasaya çıkaracağı haber verilmekte- dir. Bu istikraz, şimdiye kadar İsveçte akdedilmiş olan bu nevi istikrazların en mühinmidir, İsveç balıkçı gemilerine İ taarruz Stokbolm 25 (A'A.) — “İki balıkçı kayığını bombardıman etmiş olan Al- man tayyaresi hakkında Almanların yap» tığı tekzibe cevap veren Strontad valisi; yapılan tahkikat neticesinde gamalı haç işareti taşıyan tayyarenin milliyeti bak- kında herhangi bir şüphe mevcut olma- dığını bildi - Balıkçılar. sözlerin itimad edilir kimselerdir. Balıkçı gemi leri İsveç bayrağını taşımakta idi. Müttefiklerin yardımı Londra 25 (A.A) — İsveç, bir Alman taatruzuna hedef olduğu taktirde mütte- fiklerin derhal müzaharet edecekleri hak- kında bir Londra gazetesinde çıkan ha” ber üzerine selâhiyettar makamdan Reu- ter ajansına yapılan beyanatta yeni her ürlü Alman taarrurunun Fransa ile İn N luk edeceği ve fakat bun- dan müttefiklerin bu hususta İsveçe sa” rih teminat verdikleri manasi çıkarıla” mıyacağı bildirilmiştir. — Tazı gbi ne titreyip duruyorsun be, kavga eden onlar, sana ne oluyor?.. — Bitarafını da... İsveçte Milli müdafaa istikrazi İğ”