3 Nisan 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8
Sahife 8 Kont Teleki müşkül vaziyette Mebusan ve Âyan hariciye encümenleri Perşembe günü içtimaa davet edildiler Paris 2 — Paristeki Macar mahfiller | Mecerları ik etmektedir. . Sine göre ekil Teleki Romada son Paristeki şu neticeye ala e a vee ş#eryer: B. Teleki, mukave- mıştır. Macaristanda memleketin met edebilmek için bütün meharetini İp“ arzu grup o mz Başvekil kral naibine Pukunmaktıdır, Daha göşmde Lr izahat verdi dy'nin bugünkü Başvekil ile birlikte bir Budapeşte 2 — B. Telekk Kabine teşkil ötmesi ihtimelinden babes | Naibi hükümet 'ye Roma görüş dilmişti. meleri hakkında malimat vermiştir. Nar B, Telaki Almanya, Bitenden bağı | rl Mesh gece toplanmıştır. Âyam lanmağa taraftar değildir. Çünkü Mebusan Meclisleri hariciye enelimenr manyanm mali işleri bozuktur ve Ma- İri B. Ceky'nin beynelmilel | vaziyet car iktsad sistemini Alman sistemine | bekkında vereceği isahatı dinlemek üze- bağlamağı tehlikeli görmektedir. re perşembe günü içtimaa devet edile- Molotofun son nutku da Macar Kabi- | cektir. sesini mlişkül mevkio , Kont Diplomasi mahafili, B. Telekinin Ro- Teleki Transilvanya hakkındaki Macar | ma seyahatinin İtalya ile Macaristan ara- taleplerinin sonuna bırakılmasına | emdaki dostluk rabitalarını sıkılaştırma. | dnir Almanya tarafından teşviki | ğa medar olmuş ve Csakyile Ciano arm | kabul ederken Molotof me | sında Venedik'te ve selesini ortaya atmıştır. Bu, Transilvam | meleri teyid etmiş luğu mutalâasız- ya için harekete geçilmesins taraftar olan İ dadır. İsveç Meclisinde mühim bir celse Bir kısım hatipler hükümetin Finlândiya meselesindeki kareketini tenkid ettiler Stokholm 2 (A.A) — Parlâmenbo. kaydında ittihaz ettiği iddia edilen nokiai nazarı esasında pek serih de- güdi, Fakat yavaş yavaş bu hususta pek sarih bir fikir edindik.» Yunan gemiciliği kooperasyon komitesi Zelzele felâketzedeleri için 250 sterlin teberrü etti Ankara 2 TAA) — Yananistanda Pirede Chamber of Sehipping of Greece «Yunan vapurculuk odası? mın bir şu besi olan Londradaki Gresk Sehipping büyük elçimiz Dr. Tevfik Rüştü Arasın İngiliz bütçesi hazırlandı Memlekette altın mikdarı artiyor Londra 2 (A.A.) — Maliye Nozmre- ü dramın malt mahafil- siyaretine gelerek bareketinrz felâketze- | malt mahfilerde memnuniyetle kayde- deleri için toplamış oldukları 250 stem | dilmektedir. linlik bir çeki kendirine tevdi etmişler | © Ekalliyet halinde bulunan mahfillen dir. hasılatın wa maaarilatın azaldı- Büyük elçimiz mezkör çeki milli yase | ğını görerek stmektedirler. Malt dım komüterine göndermiş * ve Yunan | mahfillerde yeni bütçe teklifleri hakkım gemiciliği kooparasyon komitesi kâtip- | da tmaller ileri sürülmektedir: İiğine bu asil hareketlerinden dolayı te- şekkür etmiştir. İhracatımız bir buçuk milyon lira fazla Ankara 2 — Ticaret Vekâleti Kop jonktür bülteninin mart nüsbasındaki rakumlra nüzürün 900 Seniiniz WE iü ayındaki ihracatımızın dünya öcaretinin buçuk milyon lira daha yüksek olduğu anlaşılmaktadır. Tiftik ve yapağı balyelerinin ambalâjı Ankara 2 (Telefonla) — Ticatet Ve- köleti, tiftik ve yapağı balyelerinin amballjı hakkında şu tebliği hazırlar maşlar: «l nisan 940 tarihinde meriyet mev« kiine girecek olan tiftik ve yapağı ihra- çatının ine dair olan nizam- samelerin ambalâjlara sit maddelerinde Gitik ve yapağı balyelerinin temiz, için- i deki malın sikletine mütehammil yama- | mz ve yırtıksız olacağı hükümleri mev- Suttar. Halihazır vaziyet nâzeri itibare alınarak mezkür hükümlere göre balye- lerin haiz olması lâzım gelen şartlardan temizlik ve yamasızlık O kayıtlarının işarı ahire kadar aranmamasına verilmiştir.» karar İsveçte havagazı fiati yüzde yüz arttı Stokholm 2 (A.A) — Kömür ve odun fiatları mütekabilen yüzde 30 ve 40 nisbetinde artmış idi. Bugünden iti. baren havagazı fiatı dn yüzde 100 art rinden bir vergi alınması ve perakende satışların pula tâbi tutulması derpiş edil. mektedir. 4 — İktisadcı Keynes'in plânı muck bince mecburi tasarruf mümkündür. Fa- kat Parlâmente ve City muhiti plâna tatbikine itiraz etmektedirler. Mali mahfillerin kanaatine göre yani- den harp istikrnm tahvilleri çıkarılması kuvvetle muhtemeldir. City muhitinin Maliye Nazırına tam bir emniyeti vardın, amele gönderiyor i Roma 2 (A.A) —, 22,500 İtalyan amelesi önümüzdeki &y içinde Arnir vutluğa gidecektir, Bunlar orada yeni yol inşaatında ve liman genişletme- İerinde çalışacaklardır. İlk kafile en ziyâde işsizlerin bu- lunduğu vilâyetlerden toplanacaktır, İngiliz ve Fransız İstihbarat nezaretleri arasında işbirliği Londra 2 (A.A) — Resmen bildiri. ları, İngiliz Nezareti tarafından sahalarda ve bilhasın müttefiklerin bi tarsf memleketlerdeki propaganda sa- basmda teşriki mesai için alacakları ted- birleri kararlaştırmışlardır. Bundan başka, istihbarat nazırlarmıs vakit vakit Paris ve Londrada balumma AKŞAM italya 10 sınıf bahriye sfradını silâh altına davet otti (Devamı 7 nci sahifede) fik yedi ayı bunun yeni bir misalidir, Diğer cihetten Balyanın tehlikeli bir vaziyette bulunduğu iddiası da hakikate uymamaktadır. İtalyanın tahtelbahirleri ve tayyareleri hiniha- cette İngiliz ve Fransız filoları için müthiş bir mani teşkil edebilir ve harp belinde İngiliz ve Fransız sahilleri en beklenmedik ve müthiş tâsrruzlar Ya hedef olabilir.» New-York Timesin gikretmeği unut- tuğu kara harp meydanı hakkında da Giornâle d'italin, müttefiklerin İtalyan ovalarına doğru ihtiyatsız bir taarruzda bulundukları takdirde da- ha seri bir şekilde kemiklerini kırmak fırsatını bulacaklarını yazmaktadır. Bu gazete netice olarak yalnız kâ- ğıt üzerinde yapilan hesap yanlışlık- rına meydan vermemek üzere vü ziyeti aydınlatmak için bunları ha- tırlatmak istediğini ilâve etmektedir. Mısır çarşısının istimlâki Yardımei hâl baline konulacak Mısır çaf- gısının istimlâk muamelesine başlanmıştır. Çarşının içinde 177 parça mülk vardır. Çar- | dışında da 230 parça dükkân mevcud- , Bunların kıymetleri takdir editmiş ve #ahiplerine tebligat yapılmıştır. Bunlar, maayyen bir müddet içinde ya tesbit edi- len kıymeti kabul edecekler, yahud da iti- yaz ederek mahkemeye baş vuracaklardır. İstimlâk muamelesinin mümkün olduğu kadar kısa bir zamanda netiesleneceği mu hakkak görütüyor. Tepebaşı eme Pera» palasa bitişik kısmında cadde genişletilecek Büyük caddelerdeki dar kısımlar, nakil vamtalarının seyrüseferini güçleştirdiği den, Belediye bu dar köşeleri, kavisleri kal- dırmak armısundadır. Şimdilik pek sumlu yerlerde işe başlanacaktır. Bu mak. sadia Tepebaşı bahçesinin Perapalas oteti- no bitişik olan kısmı caddeden dört metre çekilmek suretile genişletilecektir. & srazi, Belediye malı olduğundan, Bele- Mektupçular arasında yamına karar vermiştir. X Süleymaniyede mahalle- sinde bir kulübede oturan altmış yaşların- dn Nazife ile on !Ki yaşında torunu Melek bir mangal başında ateş yakm: aıçnıyan kıvlemmlarin her ikisi da etekle» MEŞRUTİYETTE SARAY ve BABIALİ Yazan: SÜLEYMAN KÂNİ İRTEM — Tefrikx. No, 170 Kâmil paşa Istanbuldan çıkıyor — 3 Nisan 1940 "Tercüme, iktibas hakkı mahfuzdur. Suikasdcıların hazırlıkları bitiyor Mahmud Şevket paşa o gün Cemal beyin istifleanamesini Vükelâ Meclisin. de okuttu. Bütün namrlar buna msâ- hal verilmemesini ve Cemal beyin muhafızlıkta kalmasında ısrar edil. mesini söylediler. Sadrazam “da: — Ben 'de bu fikirdeyim. Fakat Ce. mel bey Kâmll paşayı memleketten çıkarmakta ısrar ederse iş müşkülüta saracaktır, Her hâlde bir kere kendi- sile görüşeceğim, Dedi. O akşam Adliye Nazırı İbra- him bey Cemel beyi gördü. — Kardeş! Sen ifa ediyormuş- ve Öyle şey mi olur? Hepimiz çeki. ! Diye müveddet ve muhalâsat gös- terdi O gün sıkıntısından öğle ve akşam yemeklerini yememiş olan Cema) bey muayyen vakitte Mahmud Şevket paşanın yanına gitti. Paşa nüvaziş- kâr bir tavır ile Cemal beyin hatırı- nı tatyip etti: — Bugünkü muameleden niçin o kadar çok müteessir oldunuz? Bilmi- yor musunuz ki ben sizi evlâdım ka- dar severim. Bir baba canı sıkıldığı zaman evlâdına darılamaz mı? Rica ederim, bugünkü hadiseyi baba ile evlâd arasında geçici bir vaka gibi telâkki ederek teessürlerinizi izale ediniz ve bana muğber olmayınız! — Paşa hazretleri! min olunuz ki şedid muamelenize zatı devletleri- nin verdiği mahiyetten başka mahi- yet atfetmedim. Her zaman için ken- dimi evlâdımz makamında telâkki eder ve yalanın selâmeti için hizmel- lerinizi gözümün önüne getirerek en şiddetli muamelelerinizi tahammtle şayan telâkki eylerim. İstifamın se- olamıyacağımı anlamış olmaklığım. dır. Zatı samileri olan, biten işlere, gizlice ittihaz olunan ihtilâl tertip- lerine vakıf değilsiniz. Vatanın hay- rına hasrettiğiniz bütün hayat kuv- velleriniz üzerinde fena lesir etme- mesi için inzibat işlerine müteallik meselelerle sizi meşgul etmiyorum v6, ahvalin nezaketi hakkında tefsilen malümat arzından içtinap ediyorum. Fakat sizi temin ederim ki Kâmil paşa sizin cenazenize basarak ma. kamıniza oturtulmak için İstanbula getirtilmiştir. Onun buraya gelişi ihtilâlin yakın olduğuna en büyük delildir, Paşayı İstanbulu terke mec- bur etmek ihtilâletlerin bir kanadı- rum. Beni bu vazifeye tayin buyur. duğunuz sırada her türü tedbirin Mtihazında serbes olacağımı vadet- miştiniz. Zaten gizli ihtilâl ve siyasi sulikasd- ere karşı mâni tedbirler ittihazına memur olanlar icrantta serbestiye malik olmazlarsa muvaffak olmala. şa bir İngiliz sefareti çıkar, çıkmaz pek mühim gördüğüm bir tedbiri #ttihasdan beni men” buyurdunuz Bu hal ile benim için bu vazifede de- vam imkünı kalmamıştır. Mahmizi Şevket paşa usun, uzun düşündü, Sonra; — Haydi, sana her türlü serbesti. yi bahşediyorum. Fakat Kâmil paşa için lüzumundan fazla şiddet göster me, Üç gün kadar burada kalmasına müsaade et. Dedi. Cemal bey istifasını geri al di. Muhafızlık dairesine gider gitmez Kâmil paşanın oğlu Şürayı devlet için kendisini görmeğe gelmesi habe- rini gönderdi. Abdullah bey ertesi sabah geldi. Uzun uzadıya görüştüler, Cemal bey Kâmil paşanın behemehâl İstanbul- dan çıkması icap ettiğini, hükümet- çe bu bapta verilmiş kararın tebdili- ne imkân olmadığını, ne İngiltere s6- feretinin, ne de diğer ecnebi ma kamların müdahalesinden hiç bir fayda intizarında bulunmamasını, cuma günü akşamına kadar İstanbula terketmiyecek olursa kendisini tevkife, belki Anadoluda bir yere gönderme- ğe mecbur olacağını kati olarak söy- ledi. Abdullah bey de babasmı ikaz ederek beyhude yere ısrar etmesine meydan bırakmıyacağını ve skşama kadar muvafakat cevabını getirece- gini bildirdi. Akşam üstü tekrar ge lerek babasının ertesi günü öğleden sonra Mesajeri vapuruna binerek İs- tanbuldan çıkacağını haber verdi Filvaki Kâmil paşa ertesi cuma günü İngiliz elçisi Lâvterin arabasın- da olduğu halde elçi ile birlikle ko- nağından çıktı ve Babıâli yolu ile rıhtıma indi. Vapur akşam üstü li mandan hareket ederek Kâmil paşa- yı uzaklaştırdı Mehmed Salâhaddin bey (Bildik- lerim) risalesinde: (Kabinesinin gad- darane ve cinayetkârane sukutu Üz€- rine Kâmil paşa Mısıra azimetle bir müddet orada oturduktan sonra İs- tanbula avdet etmiş ise de İttihad ve Terakki eşirra ve eskiyasının hü- cumuna maruz kalarak üç, dört gün- den sonra İstanbulu terke mecbur edilmişti.) Diye bu meseleyi pek kısa" Kesiyoe* ve Kâmil paşanın İstanbula gelişi ne maksada müpteni olduğunu süküt ile geçiştiriyor. (Kâmil paşa bundansonma bir müddet Mısırda ve daha sonra Kıb- rıs adasına giderek (Lefkoşada) otur- muş, orada hastalanarak - vefat ef- miştir.) Mahmud Şevket paşa tafsilât ve iteferruatına vakıt olmadığı suikasd haberlerini daha ziyade vehim diye telâkki eder, bunları dinlemekten $i- kalırdı. Bsy Ali Haydar Mitat, Tan gâztle- sinde Intişar eden haliratında anla- tayor: (Bir gün yanında oturuyordum Yaver, muhafız Cemal beyin geldiğini haber verdi. Mahmud Şevket paşanın hal ve tavrı birdenbire değişti, Elindeki ka- lemi hiddetle fırlattı: — Artık beni rahat bıraksınlar. Badareti ben istemedim. Israr etfi- ler; (Vafan tehlikededir; vazifeyi kâ- bul etmeniz lâzımdır.) dediler; ben de makamı kabul ettim. Şimdi ikide birde Cemal bey buraya geliyor. (Hakkınızda sulkasd var; kapınıza bomba koyacaklar) gibi tehdidlerle huzurumu, rahalımı kaçırıyor, Artık bıktım. Sadareti alsın” Kime İster- lerse versinler, fakat i rahat bi- raksınlar! Dedi.J Mahmud Şevket paşa muhafızlıkça alınan haberlerin vehim mahsulü ol- madığını pek yakında hayatı paha- sına görecekti! Sulkasdçiler artık hazırlıklarını ik. mal etmişlerdi. Mürettipler grup halinde veyâ münferiden, fakst müşterek ve ayni gayeye hâdim olarak Mahmud Şev ket paşa ile İttihad ve Terekkinin mühim şahsiyetleri aleyhine yape- cakları sulkasdlerle memleketi hür kümetsiz bırakmağı, padişah üzerin de icra edilecek tesir ve tazyik İle evvelâ müşir Şakir paşayı sadareb kaymakamlığına tayin ettirerek onun riyaseti altında muvakkat bir kabi ne teşkil etmeği, üç gün içinde İttk hadçılarn ohaklarından geldikten sonra kabineyi Sabahaddin beyin yp but Kâmil paşanın riyaseti altına yermeği kararlaştırmışlardı. vi j
