30 Mart 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8

ge i i | General Weygand «Ateş çıkacak yöra koşmağa hazır bir itfalyeciyim » Şarktaki' Fransız ordusu ve Şark devletlerinin vaziyeti hakkında Fransız zabitinin beyanatı dar, Bir gön Almanların Selâniği işgal et melerine müsaade etmeğe imkân yoktur. et Almanlar, Selânikte yezleşirlereş Akdenizde münakalktmızı işkti edecekler, fsice uğratacaklardır. Onla nn boğazları işgal etmesine de müsnar de edemeyiz. Zira artık Karadenize ser- besce giremeyiz. Bereket verin ki Yu nanlılar ve Yüzoslarlar biç bir zaman Almanların Selâniğe girmelerine müsas- de ctmiyecekleri gibi, Türkler dene Ak | anların ne Sövyetlerin İstanbulda yer İeşmelerine asia müsande etmiyecekler dir. Yalnız Bulgarlar kalıyor. Onlar, son zamanlara kadâr yüzde yüz nisbe- tinde Alman ve Sovyet taraftarı idiler, Kendiniz de son zamanlarda Sofyaya gitmiş olduğunuz cihetle, Bulgaristanda Ücaret ajanı, mühendis, gizli zabit gibi çok hava üsleri, ve bomba depoları kur duklarımı bize zannettirecek (sebepler vardır. Fakat bir müddettenberi Bulgaristan” dır. General Weygend hergün büyük şevk ve meharetle bu orduyu daha ziya- de kuvvetlendirmeğe ve antene etme ğe çalışıyor.» Mütenkibem Fransız zabiti, Türkiyendğ buğün azim ve katiyetle müttefiklerin yanında yer aldiğim kaydederek beya natına şöyle devam etmiştir: «Türk askerinin meziyetlerini zikr ve demiştir «Türkiye, hiçbir zaman olhanda, be, günkü kadar mühim bir mveki işgal et müttefikin ordusu, sek bir mevkide Bu hususta, general Wayyand şu tabiri kak ö yara koşmağa hazır, Londra toplantısından sonra harp yani hir çafhaya giriyor Mış ve İnceden inceye tedkik edilmiş. tir. Harbin merkezi bir cephede ida- resi Londrada müzakere edilmiştir. Her sahada mutabakat olmuş ve ka» rerlar verilmiştir. Londra 29 — Yüksek harp meclisi. nin dünkü toplantısm İtalyan: ve Sovyet Rusya münasebetleri, Alman- yanın Viddivostok vastasile ithali her zaviyeden tedkik edilmiştir. B. Chamberlain beyanatta bulunacak bulunacaktır. İngiliz gazetelerinin mütalâaları Londra 2) — Güzeteler, yüksek harp meclisinin dünkü toplantısını çek mühim addediyoriar. Times di- yor ki: «Sovyet - Pin harbinin bitmesi ortaya bir çok meselolâr çıkarmıştır. Bu münasebetle mühim müzakereler olmuş, mühim kararlar; verilmişti. Yransa harbin daha azimli bir süre te idaresini istiyor. Bu arzuya biz de iştirak ediyoruz. Franms Başvekili Deliy Yolograplı gaselesi yazdığı ma» büyük başlıklar kullanıyorlar. mişlerdir, İtalya «İlkbaharda cephede kanlı müsademeler olacak» Roma 29 (A.A) — Reuter ajana bildiriyor! Yüksek kohseyinin teb- liği, İtalyan siyasi mahafilinde sö. mullü ve müttefiklerin Fransa ie. il dakr tere sarsılmaz şimdiye kadar neşrettikleri beyanname İerin en mühismi olarak telâkki edil. mektedir. Romada, bu tebliğin milttefikler tara- Stokholm 29 — kararma İsveçte verilen mâna, Avrn- panın cemubunda ve şimelinde daha enerjik bir harekete geçileceği merke- zindedir. Ganrteler, Almanyanın denizlerde mukabelebilmisildş bulunması endi- şesile yaptıkları neşriyatta «Pin « Sov. yet harbinde olduğu gibi şimal tehif- keli mıntakaya girmiştir» mealinde ve AZEŞAN Londrada neşredilen. son beyanname i (Baş tarafı 1 inci sahilede) Bvvelki günkü makalemizde tahmin beyneimilei hukuka ve bitarafların menfaatlerine riayet arzusunu, Ak manyanın mukavemet kudretimi arb tırmak müsamahasına Kadar götü». Necmedâin Badak Sovyet Rusya büyük dev- letier arasındaki harta | iştirak etmivecektir i (Büş tarafı 1 inci sahifede) B. Molotof bundan sonra Sövyet Rusyanın İngiltere ve Fransa ile olan miihasebatından bahisle sözlerine şöp- Me devam etmiştir: «İngiltere ve Fransa ile münasebe- tımız bazı hadiselerden dolayı gergin» leşmiştir. Vapurlarımızdan bâzılam tevkif olunmuşlar, Paristeki ticaret İ mümessilliğimizde de araştırma ya pılmıştar.» B. Molotof, Finlândiya ile muhare- benin emperyalist devletlerin teşvika- tandan ileri geldiğini kaydederek İs kandinarya devletlerine - ihtarda bu- Yanmuş ve demiştir ki: — Skandinavya devletlerinin ara larında bir ittifak yapmaları Fin- Sovyet muahedesins mugayirdir, Sov. yet Rusya buna müsaade edemez. H- ğer böyle bir ittifak akdedilirse İsveş Kors. iaraf vazivetlerini İnlâi | Sovyek Rusya ile Türkiye. arasın daki münasebattan bahseden B. Mo- botof: İ — Türkiye ila aramızdâki münase- | bat muahedelere müstenittir. Sovyet. | Rusya taahhüdatını ifa etmeğe azim- kârdır; demiştir. Sovyet Hariciye ko- | miseri Sovyöt - Rumen münasebatına da (emnas.ederek demiştir ki: — Römanya ile aramızda Beşarab. | yadan dolayı bir ihtilâf mevcuttur, ; Fakat Sovyet Rusya iu meseleyi harp- le halletmek niyetinde değildir. İ B. Molotof Japonya ve Amerikedan | da bahsederek demiştir ki; ! — Japon hüküme bilmelidir ki | menfaatimizin heleldâr olmasına Hig | bir zaman müsaade edemeyiz. Ame- | rika ile münasebatımızda şimdiye kâr dar bir selâh eseri görülmemiştir. Sovvet Hariciye komiseri bayanatıns" söyle bitirmiştir: | — Sovyet Rusya muhasamatın ter» stine muhaliftir. Sovyet Rusya büyük devletler arasındaki harbe iştirak e” miyecektir. Moskova İngiliz sefiri vazi- fesi başına gidiyor Paris 20-(A-A.) — Petit Parislen ga- zetesinin Tondra muhabirine göre, İngilterenin Moskova büyük elçisi Seeds yakında memuriyeti başına gi decektir. Selâhiyetlar mahafilden Midirildi. ğine göre, İngiltere hükümeti Seede'in meşmuniyeti biter bitmez Moskovaya» döndüğünü görmek arzusunu izhar edegelmişti. Öyle anlaşılıyor ki, İn- giltere şimdilik Rusya İle münasebete lerini kesmek fikrinde değildir. #onüra 29 (A.A) — Baz haberlere cevap ölerek (İngiliz (diplomatik mahfiileri İngilterenin Moskova bü yük elçisinin Moskovaya avdeti veya mezuniyetinin: temdidi meselesinin henüz tedkik edilmiş olmadığımı bil ditmektedirler; Tevkif edilen Sovyet vapurları Fransaya teslim edilecek Londra 29 (A.A.) — Resmen haber verildiğine göre, Pasifik denizinde İngi- İz gemileri tarafından tutulan Selenga ve isimli Sovyet vapurla Fransaya teslim edilecektir. Gemiler kaçak kontrolüne tabi kalacaktır. İ yorum. Geçen gün kendisini çağın MEŞRUTİYETTE SARAY ve BABIALİ Yazan: SÜLEPMAN KÂNİ İRTEM — Tefrikn Mo. 108 Tercüme, iktibas Hizkkı matifuşdur. Reji müdürü Veyl'in bir teşebbüsü ve Cemal paşanın cevapları Alçakça uydurulmuş masallâri Şimdi ben teklifiniz veçhile Avrupaya Zidevek “olsan bundan sımnen “İtiraf eimmiş olurum. Bunun için hiçbir te- rafa kımıldayacaklardan değilim. Eli- nizden ne gelirse yapmaktan geri dur- mayınıs. Beni ihafe içir buraya kadaz çağırmış olmanıza da teessiif ederim. bulüyorsunua, Müteşebbisler hiçbir şeye muvaffak olamıyacaklardır. Bel ki münferit sulkasdler yapabilir ler, fakat hiç bir vakit hükümeti de- viremiyeceklerdir. Zatx #liniz benim teklifimi kabul buyurunuz; betiâ muvafık bulursanız suan efendiyt de birlikte Avrupaya götürünüz. İsti- rahatlerinin teminine inayet buyurs malarını sadrâzam paşa vasrtasile sah şahanedleri istirtam ettirmek d6 | müşkül değildir. Şayet pek balisane olan bu vesayanm reddeserziniz bugün» den itibaren sizi açıktan oçığa takip | ettirmek benim için bir vazife ola- caktır. O zaman (Muhafız bey bizi hafiyelerle takip ettiriyor). diye şik. | yet etmeyiniz, corabını verdi. Salih paşa ünf ile yerinden kalktı: — Elinizden geleni yapmaktan hâl kalmayınız. Ben şuradan şuraya gi deceklerden değilim! Deyip çıktı, gitti. Cemal bey de o gönden itibaren Salih paşayı her #81 ve hareketi kendisince malâm ols. cak surette takip ettirdi. (1) Aradan birkaç gün geçtikien sov rü reji umum müdürü Veyi muhafız lık dalresinde Cemal beyi ziyarete geldi; dediki: — Bu defa size pek dargm olarak geliyorum. Çünkü sizin kadar sevdi. gim bir dostumu tahkir ettiniz; ona Iâyıksız muamelede bulundunuz. Da» | mad Sâlih paşadân bahsetmek isti mış ve. sulkasâler tertibile meşgul bir | takım adamların riyaselinde oldur | undan bahisle Avrupaya gitmesini teklif etmişsiniz. Bunu niçin yapli- | nı3? Bön Selih paşadan kendim ka dar eminim. Böyle alçakça bir teşeb- büst bulunmiyacağına kaniim. Ceral bey bu sözleri sükünetle dinledikten sonra şu cevabı verdi; — Azizim mösyö Veyli. Hiç -telâşa lüzum yok! Ben damad Salih paşaya | söylediğim sözlerin ne kadar ağir ot duğunu takdir edemiyecek bir adam | değilim. Onları hepsini derin mülâha, | zalârdan sonre söylüdim ve: bunda | sâlkim hassaten damad Salih paşa. | nın değil intisap ettiği hanedanın şerefini muhafaza emeli idi. Fakağ | paşa urkadaşisıının muvaffakıyetin- den pek'emin olmalı ki bu halisane Mtarlarımı kabule tenezzül etmedi. Ben'de o gündenberi kendisini pek yakından takibe başladım. Tükibati- mın ehemmiyeti derecesine delli ol. mak Üzere size bir şey söyliyeceğim. Salih paşayı görünüz ve kendisine söyleyiniz ki evvelki gün Kendisine meçhul bir şahıs İmzasış bir mektup getirdi mi? O mektupta kendisi Beyoğ” lunda bir yezs davet edilmiyor mu idi? Vakin paşa oraya gitmedi; niçin gitmediğini bilmek de. güç: bir şey değil. Çünkü pek yakından takip edil diğini biliyordu ve tahil arkadaşla, rının toplandıklam yeri bana bildin. ni, #akmt- neresi olduğunu ve kimler tarafından çağınılmış bulunduğunu bilmediğini, bunu kendisini tuzağa düşürmek isteyenlerin bir hilesi gibi telâkki ettiğini, her halde İstanbulu terk etmemekte ısrar eylediğini bil dirdi; şu sözleri de İlive etti: — Ben'artak bu pek nazik mesele le alâkadar görünmeği muvafık bul mMüuyorum. Destluğumun sevk vs icabile- paşa lehinde diğer bir dostum nezdinde bir teşehbüste bulundum. Fakat teklifinizi kabul otmemek hu- susunda son derece ısrarım gördü- güm paşa için bundan böyle” hiç bir teşebbüste bulunamamı. Yalnız sizden rica; ederim ki paşayı iftira ve t Were kurban ötmeyiniz! Yüzbaşı Kâsm efendi Mahmud Şevket paşanın katlinden bir hatla kadar evvel Romanyadan İstanbul& avdet eylemişti. Salih paşanın dâvet cdiidiği yer Kânm efendinin ikametgâlm idi Muhafız Cemal bey bunu haber-al- muşta. İş saltanat hanedanına müntesip olanlara taailük edince İlltihad ve Terakki ricalinin ne kadar mubhteriz davrandıklarını şu. Sâbahaddin bey ve damad Salih paşa misalleri mükem- melen gösteriyor. İttihad ve Terakkinin en nülüzlü rüknü Talât bey bir suikasd tertibile âlâkası olduğunu anladığı Sabanad- din beyf tevkif edilmekten kurtar. mak için ona kaçması lüzumunu giz. Hos haber veriyor; İstanbul muhafızı Cemal bey de gene bir sulkasd te- şebbüsünde dahil bulunduğunu öğ- rendiği bir damad paşayı yuptığı ve »yapasağı takibattan haberdar ederek İstanbuldan uzaklaştırmak için Taşıp” duruyor! Siyasetin bu gizli düzenlerinin ga- rabetine: hiç diyecek yoktur! Muhafız COomal bey: Gümülcüneli İsmini! beye karşı da aleyhinde red ve cerhi kabil olamıyacak döliller elde etmedikçe mülâyemelle davranmağı ve tevkifinden içtinap etmeği Muva- uğ İ fi görüyor; fakat hel ve hareketini tarassuddan hali kalmıyordu. Gümülcüneli Balıâli baskınından sonra merkez kumandanlığında tah- iye edileceği arada sulh akdölüne rak memlekette sükün tamamen iâde edilinceye kadar muhalefet yapmıya- cağına enamusu üzerine» söz vermiş (ken bundan biray geçer, geçmez komplonun muvaffakıyetine olanca kuvvetile: çalışmağa. başlamıştı ve pek esuslı surette hazırlanmakta olan Mahmud Şevket paşa vakasının en mühimi mürettiplerinden olmuştu. Sıkca takip edilmekte olduğunu hisseden İsmaili bey cüretkârane. bis hareketle muhafız Cema! beye temi nat vermeği muvafik bularak Mâh- mud Şevket paşanın itlâtından bir hafta evvel muhafızlık dairesine gel di ve belâşlı, telâşlı şu ifadede bu- und: — Arkamda. bir takım hafiyelerin dolaşmakta olduğuna bakılırsa hü- kümetin benden ştiphe ettiği anlaş. yor: Bükmuız, Cemali beyefendi! Sk xe namuskâr bir insan sıfatile Are derim ki merkez kumandanlığı ha pishanesinde size verdiğim sözde pek cidâiyetle sebat ediyorum. Değil za- hiren ve alenen hattâ hafiyen bila belki aleyhimde hakikate muhalif ra» porlar verirler de sizi şfipheye ve te- reddüde düşürürler mülihazasile işte bimat gelip hakikati beyan etmeği münasip gördün. Nâmusuni üzerins yemin ederim ki hükümet aleyhinde hiç teşebbüste bulunmuyorum ve b tunânlara iştirak etmiyorum. Cemal bey Gümületnelinin bu tarı yeminlerinin kıymetini bilmez değik Öl; şu cevabı verdi: (Arkası ver) w Cemal paşanın hatıratından,