10 Şubat 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

SÖZÜN GELİŞİ Z yor. Radyodan bahsetmek istiyorum. Hırçın kız amanımızda insanların pek #sabi oldukları, mânasız hırçınlıkların mütemağiyen arttığı, sinirlerin boyuna (zayıfladığı (muhakkaktır. Onun için son devrin icadiar da İnsan bünyelerinin bir benzeri olu- İşte yirminei asır nesillerinin bütün asabiyetlerini gölgede bırakan, kur- çınlığı tekmil insani bırçınlıklarm üstünde, mariz, buluttan nem kapan bir bünyel Düğmesini açıyor, ibresini bir istasyon firerinde durduruyor, biran oradan gelen tat musikiyi dinlemek Arzusuna kapılıyorsunuz. Ne mümkün! Uğrunda paralar sarfederek odamızın en mütena bir köşesine yerleştirdiğiniz ve dışardan hâkikaten sevimli ve uysal görünen radyonun almak Üzere ok duğunu zeyki iki dakika sonra burnunuzdan getiriyor. Ortada hiç, ama hiç bir sebeb yokken bir patardı, bir görülü kopuyor, artalığı ayağa kaldınyor, dünyanın ne tarafında, ne kadar serseri çınızdan aşağı boşaltıyor. parazit varsa hepsini toparlayıp ba- Tam lâneller okuyarak istasyonu değiştirmek üzere ayağa kalktığınız sırada bir sükünet, bir usluluk; sanki deminki kepazeliği çıkaıan o değilmiş gibi tekrar lâtif bir musiki ile sizi gaşye'meğe başhyor. Fakat biraz sonra ye niden haşlamıyacağını kimse temin eğeniez, i Tanıdığım bir zat, kendisinin rahatsız olduğunu tiisselesiş. Doktora uğ- ramış. Doktor bulduğu hüstahk hakkına şu izahati vermiş; «Bu hastalığın adı, genç kız» dır. Tıpkı genç kır gibi hiç bir sebeb yokken hırçınlaşır, son- ra kendi kendine sükünet bulur ve yine gene kızın bırçınlığı gibi yaş ilerle yince kaybolur. » Şimdiye kadar hırçınlığın timsali olan genç kızı radyo gölgede bırakmış- tur. Çünkü genç kızlardaki hurçınlığın sebebini biraz olsun mi kabildir. Ya gsoe uyumamıştır. ya hava lodostür, ya istediği şapkaya henüz kavuşama- maştar veyahut sevdiği meşhur ertistin artık filim çevirmiyeceğini bir yerde okumuştur, onun İçin sinirlidir, dersiniz. Fakat bu radyonun durup duran ken, hava günlük güneşlik olduğu sıratis ve sokaktan bir kamyon geçmediği, civarda bir zil çalınmadığı halde köpürmesi, huysuzlanmas, meçhul bulut lardan nem kaparak delirmesi insan hayattan bikteriyor. Radyonun nazım çekmek için dünyaya gelmişe bensiyomuz. Ne hazin fikibeti Felâketzedelere yardım | Vilâyetlerin teberrüleri Ankara 8 — Cumartesi günü saat 1390 kadar Kizday umumi merkezine yatırıp inüli yardın komitesi tarafmdan ayr ayrı 30 listede neşredilen ve yekünu 3,867,100 Hire. uşa baliğ olan teberrüntr vilâyet ve erine tevsiini gösterir bir liste nep- redilmiştir. Bu isteye göre umumi merke- | se dnhilden 651803 tica 65 kuruş, hariçten de 600,822 lira 82 kuruş teberrü edilmiştir. | errüatm viüyetler üzerine yekünü madur Afyonkarahisar vilâyeti 20,314, Ağrı 4821, Anıssya 9829, Ankara 140,153, Antaya 18,422, | A .B48, Bilecik 10,082, Denizli 1779, | 21861, Elksg m 10,000, Eskişehir 19211, Ga- 1, Giresun 411/167, Gümüşane Hmitet şirketler Umumi yekün slam ? — Çeyamla yönlü aksa ma kadar Kızılay umum merkezine ilan Şark vilüyetleri i yekünu 76,428 li Bundan evvelki yekün 13 kuruş 3,78 zelzele ianesi ra ÖZ kuruştur. 3,704,934 Tirm umumi yekün uşa baliğ olmuş 9 olduğuna 362 lira 95 — tir, be günün siyasetinde ismi pek gok ? BİF şehirdir. Zira dünyanın en mü- e ul menbaları buradadır. Son bir a msn, Ziegiricd. (stihkümlaren Giliz ve pe dia, bu şehrin muhtemel İn- ;? Pransiz hücumlarına karşı müda- Etmiştir. Mütalha etinek üzere Baküya ... yen on şark noktasında, rindedir. Sovyet Cümhu- Ge tmeyanmda bulunan Azerbaycanın. v Meke Ekser halkı Türk ırkındandır mii Konuşur, Hele eskiden bu şehrin i a kahir ekseriyet Türktü, Şim- ker Rus, Ermeni ve Musevi vap. | pöcüdü Türkleri aleridirier. Bakü steş- ki mayan mühim bir merkeziydi. Burada- pe bedde yanan ateş hiç söndürülmezdi. a göre > 700,000 nüfusu vardır. Bir meh» | Seki” de vüruyu 450,000 "kişidir ! Li aki Yakınındaki petrol menbala. sBatum gazı. dediğimiz petrol ili gıkmındir. Bir vakiler dünyanın pe Buküydu. Baki, Kafi mer denizi » yermi | şekilde olmasından, gerek T yüzünden B: diğer libaren işletilmeğe başlamış. | Şevket Rado İthalât ve ihracat birlikleri Nizamnameler hazırlandı, önümüzdeki hafta hükümete arzedilecek İthalât limitet şirketlerinin birlik haline | getirmesi için hazırlanan nisamnameler tamam! lanmıştır. Nizamnamelere göre bu birlikler thalât ve ihracat birliği mahiye- tinde olacaktır. Birliğin sermayesi olmıya- Gük, zaruri masraflar, Asanın aldatı e te- ecektir. Birliğe girebilecek Azanın ve Uaracatçı vasfını haiz olması ionb edecektir, Birliğin bam cezai müeyyi- döleri de olacaktır Bu arada birliğe dahli olmıyan tasir ve sanayicinin iş yapamaması ds temin edi- | lecektir. Önümümleki hafta içinde nizam- name hükümete arzedileğektir. Bu birlikler, Ömer Abid Hanında çalışacaklardır. Şimdiye kadar Liman Ha» nında vazife gören Ticaret Vekâleti beşki- Mitlandırma kontrol & t ra Uatikârı tahkikalna devam etmek | tedir Köy enstitüleri hakkında kanun projesi Ankara 9 (Akşam) — Köy munl- İlmleri yetiştirmek üzere memleketin muhtelif yerlerinde kurulacak köy ene- tküleri hakkında Maarif Vekâletince bir kanun projesi hazırlandığı yazılmıştı. Proje, mlâkalı Vekâletlerin mütalâns alındıktan sonra, son defa gözden ge- çirlmek üzere Maarif Vekâleti talim ve terbiye heyetine (verilmiştir. Yakında Meclise gönderilecektir. Kisa bir müddet Safevilerin ve Osmanlıların eline geçti. TTB2 İle 1738 arasmda Rusyaya bırakıldı. 1818 den itibaren daimi şekilde Rusyanın oldu. Rus Çarlığışın yıkılmasından sonra Ba- Küda muvukkst müstakl), milli bir hükü- met tecssüs etmişti Bakü, muntazam caddeleri, moderu mey- danları olan yeni bir kısma maliktir. ğer tarafı eski usul bir şehimlir. "Tarihi bi- nalardan Han seray), Kızkulesi görülmeğe r. “Seka geçen demiryolu bu şehri Kaf- kasyaya ve Rusyayu bağlar. Bakünun diğer mahsulleri tus, ipek ve balıktır. Türk Tiyatro artisilerinden Meşhur Bayan LEBİBE Bu akşamdan itibaren NOVOTNİ'de okuyacaktır, YAZIHANE NAKLİ imiş olup hölen maruf avukst- olan Ahmed Refik Gorbonun Galatada Bankalar esddesinde Adalet bem nındaki yazıhanesini ayni caddede Ünyon banma Haklettiği habep alınmıştır. Maarif Vekilinin beyanatı Vekil, Istanbuldaki tedkiklerinin neticesi hakkında geniş izahat verdi Üniversitenin ihtiyaçları, kitap meselesi, terimler, kütüphaneler, ilmt çalışmalar ve diğer maa Maarif Vekili B. Hasan - AH Yücel, dün öğleden sonra, Maarif de matbuat mümcesillerini kabul ederek sorulan muhtelif suallere cevaben şu be- yanatta bulunmuştur: «— On iki gindenberi bilhama İs tanbul üniversitesinin muhtelif fakültele- rinde, klinikleri, enstitüleri, İâboratuarla- n yakından gördüm. Bazı derelerde bu- hundum. Umumi olarak edindiğim kana at şadur: İstanbul üniversitesi, gerek tedrisat, gerek ilmi araştırma ve çalış malar bakımından arzu edilen mükem- mellik derecesine varınak için büyük biz gayret sarfetmektedir. Her gün, bir ev- velkinden daha iyi denecek bir vaziyet. tedir. Hususile talebenin, sabah dersle rine çok erken gelmek zahmetine bi le katlanarak büyük bir intizam ve lâ ka ile vazifelerine bağl olduklarını #e vinerek görmüş bulunuyorum. Üniversitelilerin ihtiyaçları Şahsen talebe ile yapmış olduğum te- masalardan (O edisdiğim intibana göre malbuatn da aksettiği veçhile üniver- sitede okuyan büyük kütlenin ana ihtiyaçları bir kaç noktada toplanıyor. Bunlardan birisi tp fakültesinde their lim bitmesine doğru yapılan slaj zaman- larının azlığıdır. Alâkadar profesörlerin mevcut © proğramlarda bam (hafifler meler yaparak üp tahsilinin verimini te- min eden bu pratik görme ve alışma devresini uzatmaları inkarrür etmiştir. Kitap meselesi İkinci mesele, kitap misehlesidir. Bum dan bir sone önce üniversite rektörlüğü” ne Vekiilikçe verilmiş direktifler ara» sında üniversitenin bütün fakültelerinde manüel kitaplar hazırlatırdıp bastima- dıkça, tra ğer neşriyatın tehiri meselesi de" varda, unun fült neticesi hasıl olmuştar. 938 » 39 ders yılında kitabı tamam olan 180 224 dersin kitapları in kitabı, kanınen bas Tamamlanmak için Maarif matbaası kifayet etmediği takdirde, mevcut umiller dahilinde, diğer hu matbaalara veriletek banlr ikmal ğüne icap eden emir veril tap yazılı ve hazırda, ba tabı olmayan dersler 36 dir. da, ayni nisbet göz önünde tutu hasırlanıp bastırılması yakın bir zarnam işi olduğ guras; am dn olsa, bitmiy sayılamaz ketlerde çek te: larmu ihtiva eden kütüp u hâlde daima talebe kendi not Çünkü üniv bit bir takım bilgiler ver Yeni çalışmalar ve tetkikler intikal ettirilir. Bilhassa min her şubesinde bütün o mefhumları karşılayacak klişeleri tesbit etmediğimiz için bu ibtiyaç daha barizdir. ri mem alimler derler biz henüz il- | Diğer taraftan tarih gibi, edebiyat ve | edebiyat tarihi gibi henüz ilmi usullerle tam tedvin edilmemiş olan mevzularda bir el kitabının klâsik çerçevesine tedri- satı sığdıracak halde değiliz. Bu itibarla biraz önce arzettiğim şekilde kitap me- selesini halletmiş bile olsak, üniversite tedrisatını bununla iktifa ettirmeğe İm- kân yoktur. Onun içindir ki her üniversite talebesi bir ecnebi dilini, derslerini takip edecek surette öğrenmeğe mecberdur, Bu mele- ke elde edil iikçe bir veya iki kita- bın hududu dahilinde kalarak üöniversi- tede tedrisat yapmağa muktedir olar mazlar. Memleketin jeolojik haritası yapılacak Üçüncü nokta, umumiyetle yüksek öğretim mileseselerimiz için ve bu era- da İstanbul üniversitemiz için de ehem- raiyetle göz önünde bulundurulacak noktadır ki şudur: Tedrisatı ve tedrisnta esas olan tetkikleri, imkân nisbetinde memleket realitesine çekmek. Hâdi seler ve rmessli Erzincan mıntakasında olan büyük zelzele gibi arzi vakalar bize Türk ilminin Türk roahtesi üstünde çahşıp işlemesini fill olarak göstermek- tedir. Jeoloji enstütüsünü gezerken bu kürsüyü işgal eden profesör urkadaşı- ma, Türkiyenin jeolojik haritasmı yap- mak iğ alışıp çalışmadıkları sor dum, Üniversitenin, fen fakültesindeki bu şube, edebiyat fakültesindeki coğraf- ya şubesi, Ankaradaki maden arama anstitüsü, Nafin Vekületi su işleri daire- si, yüksek zirsat enetitisü, jeoloji şube- «i, kendi alâka merkezlerine göre bu mevzuda çalışmaktadırlar. Bu İsmi ça- kışmaların bir araya getirilmesi ve sen- tazinin yapılması suretile jeolojik Oha ritamızı vücuda getirmemiz mümkün olabilecektir, lar hariç olmak üzere, di- | talebeye | rif işlerinde alınan yeni kararlar nelerdir? Maarif Vekili yazetecilere beyanatia bulunyor Bunu, ilmin en yakın kendi memleketimiz lüzumuna camlı bir misal söyledim aynidir Üniversitede ders vasıtaları İstanbul üniversitesinin henüz çalışma ram olmuş bir halde değil dir. Kimya enstitüsünde gördüğüm vazi- yet bu kanai i takviye etmiştir. Her yil, talebesi ük bir nisbette artan bu müessesemizin düne nazaran nöksan olan tarafları ikmal edilse bile Yeni ih- tiyaçların doğacağı muhakkaktır. Biz bunu tabil ve memnuniyeti mucip gör- mekteyiz. Cömhutiyet O Miküm yillarda, yalnız inşaat için 2 miyon ti- yağani Fazla tahsisat vermiştir. Bugünkü ihtiyaçları karşılamak için 3 milyon lira daha lâzımdır. İmkünların azamisinden istifade ede- rek bu paraları da vermek suretile mev- cut soksanları ceste ceste tamamlamak işlemesi olmak Ürere Diğer sahalarda da vaziyet n İstanbul mül yolundadır. Eksik- cak kudrettedir Ortaokul ve se kitapları ve lise kitaplarına gelince; umumiyetle ora ve lise okul kitapları hakkında alâkah muallimlerin mürettip ya kadar gördük- buldukları cihet- halide hazırlamaları kendilerinden tica edil Bunlar ya- vaj yi Yakında Orta okul gelmeğe başlamıştır. olacaktır. Salâhiyerli ip oanslı görüşler bu karıldıktan sonra icap u görülen tadiller yapı- lacaktır. Lise edebiyat ve ortaokul öku- va kitapları daha âcil suretle may eden ve lüzum tedbiri istilenm bir komis eanisini Tali ve terbiya heyeti verilen bu rap meşguldür. Kendim benüz görned için size kati bir fikir söylişemiyece İlkokul kitapları İlkokul kitaplarının olanların #nüsabakaya koymuştuk. Da- zılarının müsulaka neticeleri alınmıştır. Elde mevcut kanun hükümlerine göre teşkil edilmiş olan tetkik heyetlerinin verdikleri raporlar, maalesef, münaba- kaya iştirak etmiş olan kitapların mev- cuttan daha iyi olmadığını gösterdi Bir, müsabaka sistemine rmüeilifleri- mizi alştırmak o ve bu yoldan kıymetli müellifler yetişmesine imkân vermek için bu kitapları yeniden o müsubukaya koymakla beraber mevcutları slâh etir- mek suretile çocuklarımızın eline bugün- künden daha iyi kitap vermeğe çalış maktayız. Gramer terimleri tesbit edildi Gramer terimleri tesbit edildi. Her seyden önce bü cihet, bir halle bağlanıl- madıkça hikâyeihal filmazi gibi tabir lerle gramer öğretimine imkân olmadığı ney olduğu için işe buradan baş- ladik. Müsabakaya konup yaptınlacak kitaplarda müşterek osasların bulunma- uni temin etmek için de gramerle imaş- gul arkadaşlarımıza bir rehber hazırlat- tırdık. Zahiren pek basit gibi görünen bu ilk hazırlıklar yapılmadıkça ayi sistem içinde okul kitnbı vücuda getirilemezdi. Vaki olan gecikme, sümmettedarik iş yapmamak ve metodlu çalışmak ıztıra- rından doğmuştur. Tahrir vazifeleri için yapılan tamim gibi bu arzettiğiin hazır Jıkları da bir araya getirerek gramer işini salim bir surette halletmek kabil olacak- tır. Üniversitede terim meselesi Şimdiye kadar yupılmış olan terim- ler, orta tahsil derslerini ve kitaplarım karşılamak üzere terüp ve tesbit edil. migti. Haklı olarak sorduğunuz vechile bu terimlerle okumuağa alışmış olan ta- İebe, üniversiteye ve yüksek tahsil mü- emeselerine geldikleri zaman, eski şekil- son | müddeti bitmiş | deki terimlerle karşılaşıyor ve bir kb lik husil oluyor. Bu defaki ziynretlerim- de de ayni muhzutu görerek Üniversite de terim meselesini tanzim etmek üzere çalışmalara başlarına etim, Önümüzdek yaşında meahtelif ilim şebelerinden aynlacak ratlarla muhtelif heyetler teşkil edilecek ve bir terada düşülmemek için bu he- yetler arasında bir koordinasyon yapıla” bilmek üzere esaslı bir teşekkül vücü getirilecektir, Takdir edersiniz ki Orta tabsil için dört ilâ beş bin kelime ara- sında oynayan terim işi bunun fevkinde- ki ilim şubelerinde yüksek bir yeküna baliğ olacaktır. Mesainin özlü olabilmesi için fazla smeğe ve » nisbette zainana ihtiyaç olduğu seydandadır. Kütüphaneler işi Meinleketin suhselif yerlerinde mev cut kütüphaneleri imtizamlı bir hale sok- mak için yaptırdığımız teftiğler bize her şeyden önce bü yerlerin maddi ta- raflarındım başlamağı telkin etti “Te- mizliği, oturulabilir ve okurnak için düzua gelen konloru temin etmek zaruri oldu- ğunu gördük. Gerek adet ve gerek kıymet itibarile kütüphane bakımından birinci derecede mühim olan İstanbulda bu noktanın başlanmıştır. (Kü- tüphanei un ) bugün, başka memle- wen farka bir inti- getirilmiştir. Böyle ol- mayanlam da sıkı beftiş ve murakabe ile be vaziyete sokulmak yolundad. tüphaneler için iki m vektörder sötacsir getirilmesidir. nir verilmiş » çalışmağa baylanmış» istanbulda açılacak yeni mektepler mektep aç n Ön- topladığı telebe» semte ve çocukların sepleri, göre yarin. mak gelip © itmesini Meselâ Emir klardan, karşı sahilin inden gelen ehemmiyetli v ik olduğu gi- bi Rumehi sahilinden Kandili kız Bse- sine giden çocuklarımız da vardr. Bum ları yol ei mirgân orta: yeniden almacık talebelerle açılmış bir mektep mahiyetinde olmamek yarlile Sarıyerde k ak bir mektep için, İstanbul parti başkanı arkadaşım Fikret Silay ile ranhallinde tetkikler yaptık. Mektep olabilecek binaları tesbit ettik. Maarif müdürlüğü teli dairesinde sih- hat ve diğer bakımlardan alâkadarlara yaptıracağı tetkiklerin neticesini Vekil liğe bildirdikten sonra kati karanmın verecekiz Ayni vaziyet Pendik ile Kartalda da vardır. Kartal ah ve çalışkan kay- makamı gürel bir ortaokul binası vü- cuda getirmişler, Pendikteki çocukları mevcut mektepte muhafaza ederek ye- ni bir talim heyetine ihtiyaç olmaksızın bu yeni binada bir ortaokul şubesi aç- mak O üzereyiz. Bunun hakkında da ti kararı dün oraya giden müfettiş arkadaşların hazırladıkları rapota gör- dükten sonra vereceğim. İslâm ansiklopedisi Ansiklopedinin birinci cildi bitmiştir, Ash dön cild olacaktır. Birinci cildin köntrolü (yapılmaktadır. Tercümeler, kontrol heyetinin birer birer ve satır « tır gözünden geçmekte, gerek tercüme bakımından, gerek ifade bakımından hatalar veya ihmaller varsa tesbit olun- maktadır. Bu vesile ile, rwühtelif madde- ler içerisinde bazı yanlışlıklar da mey- dana çıkarılıyor ki bunlar zeylolarak eserin neşri bittikten sonra kitabın sonu na konacaktır. Bu ameliye de bitince redaksiyon heyeti bunları birer birer gözden geçirecek ve kari şeklini alarak, «linde saşredilmek üzere tab'a cektir, Ecnebi kelimelerin o yazılış tarzları tesbit olunmuştur.» Maarif Vekili B. Hasan Wi Yücel, bu akşam Ankaraya gidecektir.