3 Şubat 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8
İngiltere ve Fransa ile kliring AEŞAM anlaşmasına müzeyyel itilâflar Fransa ile tediye anlaşması hakkında Parisde imza edilen lahikanın a pak Türkiye cümhuriyeti hükümeti ie r giliz hükümeti arasında skdolunan anlağ- ma metni aştğıdadığ: Pari, 8 ikineikânürn 940 Türkiyo cümhuriyeti hükümeti ile İngi- teve ve gimali Irlanda birleşik krellik hü- küretinin, İngiltere ve şimali Irlanda bir- lağik krallık hükümeti tarafından Türkiye lehine oyapdan tarihinde Londrada aralarında imza edi- Mp, gene Akid hükümetler beyninde 27 ma- yin 1938 de imza edilen munzam anlaşma ie -Xi bundan sonra emunzam onlağınae ml zikredilecektir- ve âkld hükümete ler arasında tenti edilen 28 uğustos 1939 ve 87 teşrinisani 10309 tarihli notalarla tadü edilen ticaret ve kliring anlaşmasını -ki bundan #otra «esas anlaşma» fihmile 2ik redilecektir- tadil etmek arzusunda bulun- an yeniden aşağıda izah edildiği veçhile tadili hususunda mutabık kalmışlardır. Madde 1 — Türk illarsı mukabilleri 19 teşriniervel 1939 a kadar -19 teşrinlevvel dahil- hüsusl hesaba yatırılmış olan birle- şik krallık ticari borçlarının, #irde mezküy #instlhta tabi olazak, transfer edilmesi mak- #adile, Türkiye Cümhüriyet Merkez ban- kası İçilir » 'Türk kliring ofisinin kontro iörüne, kontrolörün talep edeceği zaman- larda, yukanda merkür isiiktatın. mez kür transfer için lâzım gelecek miktarını tediye edecektir. İngiliz - Türk kliring ofi- anin kontrolörüne bu şekilde tediye edilen mebaliğ «üs tali hesabının matlubuna geçi- rilecek ve mezkür transfer için Istimal edi- iecektir. Mukabillerinde, yukarıda mezküz üzerinden küsterilen. ” yapılacak tenzilâ$ çi ea 1987 kânunnsani, şubat, mbraf 1987 nisan, mayıs, haziran 1931 temmuz, ağustos, eyldi 1037 teş. evvel, teş, sani, künürmevvöl 1935 kânunusani, şubat, mart ii ii Müdâös 2 — Türk Hrasi mukabilleri bu- sasi hasaba 19 teşrinlevvel 1939 dan sonra birleşik kralıktaki alacaklılar lehine yata- Bilmiş olan birleğik krallık ticari boraçları- bip #ransferi «süs tali Meğsbı yolu e edilecek ve bunun için lâzım gelecek nota 4940) 1 Kânunusüni - 31 mart «“ 1 isen 1040 da veya © tarihten sönra *, 40 kuryeler anan mevki me 2- ön» «b» tali hesabına tahris olunan denin 1- inci paragrafının uhkmı, birleştik krallığa Yhraş olunan Türk incir ve üzüm mübaynası için istimal etmekte serbes ola- caktır. Alacaklı lehine bu suretle Türk lira- 8 temin edilmesi, mukabilinde tevdiat ya- pılmış olan borcun tamamen fbrasını teş- kü edecektir. Bü #ökllde munddel esas an- laşmânın Ahkâm bu gevi ithaldta şamil olmıyacaktır. > 5 — Bu şekilde muaddel esâs an- aşmanın ahkâmı, âkld hükümetler tara- ya yapılan ber hangi bir anlaşma do- Jayısile birleşik krallık hüküretinin yedin- âe bulunan Türk Uras bakayası İle mü- bayaa ve birleşik kralnğa Ithal edilen Türk emtiasına şamil! olmuyacak'ar. Madde 8 — İşbu müzeyyel anlaşma 15 kününüsani 1940 da mevkti meriyete gire- cek va esas anlaşmanın meri bulunduğu müddet zarfında meriyette Kalacaktır. Yukaridaki ahkâmı tasdikan vazülimza salâhiyettar murahhaâlar işbu anlaşmayı imza etmişler ve mühürlemişlerdir. Pariste B kânunusani 1440 tarihinde ingi Iace iki nüsha olarak tensim edilmiştir. Arlâşma, mümkün ölan €n kısa bir müd- det rarfında türkçeye tercüme edilecek ve &kld hükümetler arasinda fefcüme üzerin- de mutabakat hasıl olacaktır. Bunun yapılmasını müteakip her iki me- #in her hususta ayni derecede muteber te- lâkki olunacaktır. N. Menemeneloğlu R. H. Campbele CEDVEL «Mindde 4 » müracaatı 1 — Tütün yaprakları, kesilmiş tütün ve r 2 — Afyon 3 — Tamamen veya kısmen yün, tiftik, ipek veya sun! İpekten mamul) halı, hala. mulâtı, yer keğeleri, yer hasırları, hüsir ma- mulâtı ve kilimler. işlenmiş» $ — Nobati kumaş boyaları, nebati bo- yalar ve boya maddeleri, 7 — Tababitte rofistamel nebatlar, çiçek- ler, kökler ve yapraklar 8 — Yumurta ve yumurta töru 9 — Sanayide istimal edilen bühk yağı 10 — Kendir. Fransa ile aktedilen 264,750,000 franklık istikraz Ankara 1 TAA) — Jen yüzde 3 faizli 284730000 frasklık tetik rax miktarı ölarek Pariste 8 kântnusanide Amfalanan Türk - Fransiz anlağmasinın metni bervechi atidir; Türkiyeye 264.190,900 franklık bir istikraz itan için Türkiye cümburiyeti hükümetle Prans cülmnuriyeti hükümeti beyninde bir #lAf husule geldiğini nazarı isibare öla- rak müşarünileyh hükümetler işbu istikra- sin teknik #şkâl ve deraftini tanrim etmek aşağıdaki hükümleri kararlaştırmış- göre 1,500,000 rası mukabili olan — ,780,000 frangı Türkiye Cümhuriyet Mar- kez bankam hosabina Bank d. Fransa tes- Ümden Türk hükümeti emrine vatcdetek- 90 haziran 1940 dan itibaren dişbu vade da- | kil, her senenin da vanibüttediye ve her biri 3349823,18 | #rank muadili ölan yarı yılık 40 taksitle Türk lrası ölarak temin olunacaktır. Ancak, 30 haziran 1940 da vacibüllediye yarı yılık teslimat miktarından 8! kânu- 30 haziran ve3i ükkânun- ! dilan tediye itilâfnamesine müteallik bu- günkü tarihi Yâhika hükümleri veçhile matlâplarının. “Türkiyedeki ticari Frânsz tesviyesine tahsis İstikraz bakiyesi Türk hükümetinin em- ktir. ri taslikan, bu husus için usulü veçhile salâhiyetter kılınmış olan murahhaslar an- laşmayı İmzalamışlardır. Pariste 8 kânunusan! 1040 da iki nüsha olarak tanzim olunmuştur. NN. Menemencioğlu. E. Daladler metini dilmiş olan tediye anlaşmasına mütedaip olarak 8 kânunusan! 940 da Pariste İmza- lanan lâhika metni aşağıdadır. Türkiye Cümhuriyet Merkez bankası, 23 ağustos 1939 tarihli tediye anlaşmasının 9 uncu maddesinde musarrah kısımları da- bil olup ta 19 teş. evvel 1939 tarihine ka- dar nezdinde mevcut kliring hesaplarına kaydedilmiş bulunan matlüpların zirdeki esaslar üzerinden tesviyesini Paristeki ta- kas ofisi vasıtasile Türkiyeden tioari ala- cağı olanlara teklif etmeye memurdur: 1 — 6 ağustos 1995 anlaşmasının pri (a) hesabına kayıtlı matlübat: yüzde 94 4 — 6 ağustos 1906 anlaşmasının (a) he- sabina kayıtlı matlubat: yüzde 88 3 — 15 kasiren 1937 anlaşmasının (o) hesabina kayıtlı matlübat yüzde 70. Madde 3 — Birinci maddeyi talbikan tek- Mf edilen sureti tesviyey! kabul edecek mat- lübat #ahipteri kabul keyfiyetin! 20 şubat 1040 dam evvel takas öfisine bildirmelidirler. Birinci mâddede merkür esaslar Üzerinden takas ofiti mârifelils lehlerine yapılacak tediyat İbrayı mutazammındır. Madde 3 — Birinci maddeyi tatbikan tok- Uf edilen süreti tesviyeyi kabul etmiyecek olanlara aid matjübat ile 23 ağuslon 1739 tarik tediye anlaşmasının 9 uncu madde- sinde mezkür kısımlara dahli olup ta 19 töş- rinlerrel 1939 tarihden sonra (a) primi, (a) ve (e) hesaplarına kaydedümiş veya edecek olan matiübat 23 ağustos 1930 mm» laşmasının 7, 8 ve iü uncu maddelerinde derpiş edilen gerai, dahilinde ve mezkür anlaşmanın 8 İnci maddesinde işbu lâhi- kanın 4 Üncü maddesile icra edilen tadilât nazarı itibare alınarak tesviya olunacak- tar. Madde 4 — 23 ağustos 1499 tediye un- laşmssının 8 inci maddesi zirdeki hüküm- lerle tebdil olunmuştur; «Türk - Fransız ticaret şirketinin TÜK meneşeli malların ithâline müteallik mus- melâtı yukarda musarrah bususi takas r9- Jimine tâbi değildir. İthal edeceği malların bedeli şirket tarafından zirdeki şerait da- hilinde kullanılacaktır: 1 — Yüzde 6 si (b) hözabına geğirilmek üzere ofise tediye edilecektir. 2 — Yüzde 10 u aşağıda tasrih edilen eşkâle göre müterakim ticari mallübatlm tahsis edilmek üzere oflas tev- di olunacaktır. Bu nisbet ihtiyaplara, faik tediyelere müncer ölursa otomatik suretde tenkis edilecektir. 3 — Bakiye iki hükümet arasında bü husus için münakid anlaşmalara tevfikan, doğrudan doğruya 'Türk - Yranam tlenret şirketi tarafından gayri ticari matlübatın tösviyesine tahsis edilecektir. Her fki hükümetin mulabakatına fktiran etmiş hazesi anlaşmalar mucibince. gayri ye matlubalın tesviyesine tahsis edilmek re Fransaya yapılan Türk meneşeli &m- i gi da husuri takas rejimi harlein- ke $ — İşbu lâhika imza tarihinde meriyete girecektir. İşbu hükümleri tasdi- kan bu hususta usulü veçhile salâhiyetdar kılınmış olan murahbaslar işbu lâhikayı ima ölmişlerdir. Pariste 8 kânunusani 1940 da iki nüsha Adanada çifçiden pamuk mübayaası Adatız ( — Adana Ziraat banka Apartıman sahipleri Boş dairelerinin hemen iyi kiracı bulmak için «Akşamı in İ dostu İttihad ve Terakki mebusu Ka- MEŞRUTİYETTE SARAY va BABIALİ Yazan; SÜLEYMAN KÂNİ İRTEM — Tercüme, iktibas hakkı mahfuzdur. Tefrika Mo: İM İttihad ve Terakki merkezi umumisinin kapatılma- sına Şeyhislâm Cemaleddin efendi itiraz ediyordu klüplerine tamiriler göndererek hak Kı hükümüt aleyhine Kiyama tahrik ettiğini beyan ile İttihad ve Terakki teşkilâtını dağıtmak için müessir ted. Nazim paşa ie İttihmâçilar arasin» daki müzakereler büsbütün gizli k&- lamafıştı; Nazım paşanın İttihad ve 'Terakkiya temâyüi ettiği yolunda de dikodular dolaşmağa başlamıştı. Bu | birler ittihazı zamanı geldiğini, bat- dedikodular Kâmil paşanın kulağı- | tâ geçmekte olduğunu ileri sürüyor da vardı. O da böyle enirikâlara kar- İ du. 4 gafil bulunmadığını göstörmek ve | (Kâbinede bu yola gidilmesine, 266 işin mahiyetini anlamak maksadile bir; ri tedbirler ittihazıma en ziyade mu- gün Nazım paşayı çağırarak bu me- | kavemet eden şeyhislim Cemaleddin seleyi açtı. Said Halim paşa yalısını | efendi idi, ziyaretinin sebep ve salkini sordu. | (o— Biz İttihad ve Terakkiye kanım- Nazim paşa sinirlenerek kendisinin | şikenane hareket eylediğindende- harekâtında serbestisi takyld edile. | layı itirmr Oediyorduk. Şimdibik miyeceğini ve bundan dolâyı kimseye | İ zim de ayni hataya düşmemiz rasıl hesap vermek mecburiyetinde bu- kabul edilebilir? Kanun haricinde lunmadığı yolunda sert bir cevap ; yapacağımız hareketleri efkârı ümu- verdi, miye takbih elmez mi? İndi şüphe Kâmll paşa ileriye gitmeği muva- | ler ve rivayetler üzerine İttihadçüar fık bulmuyarak bahsi değiştirdi. sleyhinde harekete geçmek doğru ola- Dahiliye Nazırı Reşid bey de (17 maz. Hükümele muhalif fırkaya kar. teşrinievvel 1323 - 14 kânunusani | şı mer'i kanunler haricinde, husü- (1320) Nazım paşanın Said Halim pa | gile kanünu esasimizin icaplarına ya İle temaslarını öğrenmişti. Hükü- | migayir şekillerde icraata kalkışmak melte mesuliyelleri müşterek olduğu- | caiz değildir. nu düşünmiyen Harbiye Nazırının Diyordu. Bu kanuni itiraz karşi İttihadçıların en cüretkâtı sayılan | smda Reşid bey İttihad ve Terakki Enver beyi Hurşid paşa fifkası er- ! alöybinde istinad edilebilecek delil kânı harbiyesi riyasetine, Cemal beyi | ler araştırıp bulmak mecburiyetinde menzii müfettişliğine tayin eylemesi- | kalmıştı. Bunun için vilâyetlere yaz- ni kabinenin mevkii bakımından teh- | dağı bir tamim ile İttihad ve 'Terakki- Hkeli görüyordu. nin hükümet aleyhinde bulunduğu- Bir gün vükelâ meclisinde bu dü- | nu fsbht edecek evrakın ele geçiril şüncesini Nazım paşaya bildirdi. Nar | mesini ve bükümet aleyhinde propa- zın paşa ünf ve şiddetle: ganda yapanların yakalanmasını teb- — Her ikisi bana politika ile uğ- | iğ etti. Tüşmiyacaklarına dair söz vermişler- Trabzon vilâyetince İttihad ve Te dir. Namuslarından şüphe etmek- | Hakki merkezi umumisinin 23 teşri. ten sizi menederim! nisani 1928 tarihli bir tamimine Cevabını verdi. Trabzon vilâyet merke# şubesinden Bu mukabele üzerine Reşid bey si- | yazılan bir cevap elde edilerek Dahi- yasette bu kabil sözlere itimad eniz ola- | Hye Nezaretine gönderildi. Bu mü- mıyacağını, böyle tayinlerin İttihad | #wüwü cevapnamede Trabzondaki İtti- ve Terakkinin tekrar iktidar mevkiine | had ve Terakki teşkilâtının Trabzön- geçmesine yol açabileceğini, memle- | luları tahrik için fM teşebbislerde ketin hayır ve selâmeti bunu icap edi- | bulunduğu bildiriliyordu. Reşid bey yorsa kabineye düşen vâzife keyfi- | bu vesikayı vükelâ meclisine arzetti. yeti padişaha arz İle işten çekilmek- Mecliste yalnız Cemaleddin efendi ten ibaret olduğunu, aksi takdirde | bü vesikanın İttihad ve Terakki mu- İttihadçılara meydan vermek — eniz | Haliflerince tasni edilmiş olmak ihti- olamıyacağını arkadaşlarına İzah | malinden bahsetti Mecliste cereyan etti. eden müzakerelerde bu ihtimal varid Nazım paşanın mecliste mütebak- | addedümiyor, vükelâ taşradaki İtti- kim tavirlâr fakınmam, İttihâdçilar. | haa klfip ve şübelerin'n kapatılma- lâ temas rivayetleri bügünlerde ken- | sına, burülarda araştırmalar yapıla. disime karşı diğer vükelânın itimad- | rak bulunacak mühim evrakın mer- larını sarsmış olduğu için bu sözler | keze celbedilmesine, İttihadçılar iç- üzerine bunlar da “İttihad ve Terek- | timalar #kdöylemökte devam edecek kiye emniyet caiz olamıyacağı fikrin. | olurlarsa haklatında kanuni takibat de Reşid beyle müttehid olduklarını | yapılmasına mail fikirler, reyler be- söylediler. . Ancak vükelâ arasında | yan eyliyorlardı. Nâzım paşa ile ağik bir zmüpâdeleya Reşid bey bu mejelânı karar şek- girişmek ve İttihad ve Terakkiye kar. | Made bir emri vaki haline getirdi. Vi- gı kati, şedid tedbirler ittihaz öyle- | Tâyetlere emir vörörek İttihad klüp- mek cüreti görülmüyordu. İ derini kapattı. Vükelâ raec'isi de bu Vükelâdan bazıları İttikind erkânile | emi yakli kabul etti. alâka ve münasebetlerini kesmiş de- Şimdi sıra İttihad ve Terakki mer- ğillerdi ve vükelâ meclisinde geçeh | kezi ümumisinin kapatılmasına ve Sözlerden, verilen katarlardan bün- | paytahtteki teşkilâtırın ilgesıha gel- lar önünde bahsetmekte mahsur gör. | mişti. Reşid bey bu bapta hemen bir müyorlardı. Karar ittihazin vükelâ meclisinden tedi, Fakat bunda şeyhislâm efen- dinin Katf 'bir itirazına uğradı. Ce- maleddin efendi merkezi umumlnih rieiye Nazım Noradonkiyan efendi | halkı hükümet aleyhine tahrik eyle diğini isbat edecek kati bir vesile elde bulunmadıkça meclisçe böyle bir muameleye kalkışmanın memlekette siyasi hürriyet kalmadığını ve kabi- menin meşrutiyete darbe vurduğu 76- habını 'uyandıracağını beyan etti; diğer vükelâ da bu derece ileri “git meğe öürel gösteremediler, Bu ihtiraz karşısında Reşid bey kabineden çekilmeği muvafık buldu ve Kâmil paşaya istifanamesini tak- dim etil Kâmil paşanın'buna çok canı sıkıldı. Çünkü Tftihad ve Terek» kiye karşı siyasetinde vükelâ arasın- da kendisile en ziyâde fikir birliği eden Reşid beydi. Şimdi Reşid beyin yerine &yni kuvvette kimi getirebile- cekti? Kâmil paşa Reşid beyi Londraya murahhas Olârak göndermek tasay- vurunda bulunmuş iken yerine Da. hiliye Nezaretine tayin olunacak mü- nasip bir şahsiyet bulamadığı için bu tasavvurundan vazgeçmişti. Oğlu Sald per Reşid beye göndererek is- tifasını geri almasını rica etti ve ri- casını bizzat dahi | İ İ rasu efendiden hiç bir şey saklamı- Nazım Paşanın İttihad ve Terakki erkânını himâye yolunda aldığı vazi- yet artık kimsenin nazarından Kaç miyordu. Nazım paşa da bir müddet- tenberi kabine arkadaşlarının Kendi mleyhinde besledikleri şüpheyi kuvvet- xoduları uzun bir mektup ile ve İk- dam gazetesi vasıtasile tekzip etme- ğe lüzum gördü: (Şu veya bu fırkai siyasiyeye te Pu gibi rivayetlerin dillerde deveran ettiğini de işitmekteyim. Bu şayiala- na sevketmek için güyret ve faaliyet- ten hali kalmıyor, İttihad ve Terakki,
