13 Ocak 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 7

«buna bötçeler tahammül edemez Şimal denizinde mayn tarlaları| ve İngiltereyi Avrupadan ayıran bu deniz, mayn silâhına vasi bir tatbik sahası olmuştur Harbin dört aylık denis harekâtın da baş rol mayn silâhına verilmiştir. Dost, düşman dinlemiyen bu silâhı Almanlar Şimal denizinin seyrüsefer yolları üstüne tahtelbahir ve tayya- relerle mütemadiyen serpiyorlar. Al manların maksadı İngiltereye Şimal denizi tarikile gelen bitaraf-vapurla. | nn seyrüseferine mâni olmak, yanl | İngiltereyi bu denizde mayn abloka- sna almaktır. Buna mukabil İngilis- ler de Alman sahillerine mayn at mayı ihmal etmiyorlar. Şimal deni- sinde vapurlârın mayhe çarpma hâ- diseleri en ziyade İngiltere sahiileri- ne yakın noktalardr. e vukubuluyor. Şu halde Almanların yaptıkları maüyn tarlaları denizin orta yerlerin- de değildir. Esasen bir mayn tarlası v&purların girip çıktıkları Iman açık- larına yapılırsa daha müessir olur. Çünkü limana giren ve çıkan her vapur o elyardan geçmek mecburiye- tindedir, Denizde mayn tarlası muayyen ara biklerla atılan maynlerin teşkil ettiği mütenddid hatlardan ibarettir. Müyn- lerin birbirinden aralığı cesametleri. ne tâbir olursa da vasat! 60 metre dir, Su halde 1,000 mayn ile ancak | dört murabba kilometrelik bir saha- kapatılabilir. Tarlayı Oteşkii eden may hatları vapurların seyrüsefer rotasına mail olur ve tarla da müs tatil şekilde y a isebet ihtimali fözlalarır. Ayni zamanda külliyetli mikdarda mayn ile birtek sahayı kapatmaktansa az majnle muhtelif sahalarda küçük tarlaları vü- cuda getirmek tehlikeyi çoğaltmak | Bakımından daha faydalıdır. Şimal denizinde vapur seyrüseleri Alman maynleri yüzünden inkıtaa uğramış değildir. Tehlike olmasına Tüğınen seyrüsefer devam etmektedir. Binaenaleyh Şimal denizinin mayn- lerle kapatılmış olduğu kabul edile- mez. Zaten bu denizi tamamen mMaynlemeğe de imkân yoktur. Çün- sekli mesahas 400 bin murabba kilo- ismetre olan Simal denizin! *Mmayrlemek için 100 miyon mayn 14. | kâmilen Zımdır kl bu kadar ezim bir mikdarı | değil bugünkü mubaripler bütün dünyanın mayn fabrikaları yıllarca , Çalışsalar İmal edemezler. Beher may- nin 309 liraya mal olduğu kabul edilirse 100 mliyon mâyn imali için otuz mliyar liraya ihyaç vardır ki Filhakika Şimal denizi fazla derin | olmadığından mayn atmak için. çok | Mmüsaiddir. Bu denizin tamamen mâynlenmesi nazari olarak düşünür ; 8€ bile her iki muharip tarafın deniz Ve hava kuvvetlerinin mayn atan ge- | milere ve tayyarelere karşı müm&- İ mâata kalkışmaları yüzünden tahak- kuk edemiyesektir. Geçen umumi harpte de Şimal denizi o büyük Mmikyasta mayn harekâtına sahne ol | Muştu. O bavpte de muhariplerin bu denizin muayyen sahalarını maynle- mekten maksad ve gayeleri şimdiki nin ayni idi, Su fark ile ki o zaman tayyarelerle mâyn almak mümkün olmadığı halde bügün tayyarelerin İstenilen sahayı mâynlediklerine şa | Mmuhriplerinin bir gece zarfında İn. Giltere sahillerine gidip maynlerini döktükten sonra tekrar geri dönme- leri kabil olamıyor. Almanların düşman sahillerini maynlemekte kullandıkları diğer bir vasıta da tahtelbahirdir. Gerek tay- yarelerin ve gerek t*1:4r11-'090“'n ta şıdıkarı mayn mikdarı pek mahduğ- dur. Bir tayyare beşten faza mayn taşıyamadığı gibi en büyük bir tah- telbahir de ancak 60 mayn istiap ede- bilir. Şu halde vâsi İngiltere sahillerini bu iki türlü vasıta ile mayn taşıyıp kapatmak uzun yıllâra vabestedir, Bir de yapılan mayn tarlaları düşman tarafından daimi surette taranıp te- mizleneceğinden bunların yerine ye- ni maynler atmak zarureti hasıl ola- cağı tabildir. Almanya, İngiütereyi mayn abloka- sına almağa uğraşırken son zamanda İngilizler mayne karşı mâynle mu- kabele etmeğe karar verdiler. Bu tedbir her hangi bir silâhın taarruzu na ayni silâhla karşı koymak prensi» bine istinad etmektedir. Gerçi bun. | İ Norveç arasındaki 230 millik sahaya da Alman maynlerini İngiliz mâynle- rile'patlatmak meselesi mevzuu bahis değildir. . İgiltere » sahillerini maynle müdafaa tedbiri indirekt bir sistem- dir. İngiltere düşünüyor ki eğer Şi- mal denizindeki bütün şark sahille- rine geniş bir mayn mânlası yapar ve gemilere bu mânlanın yalnız üç muayyen noktasından geçid bırakır. sa Hmanlarına yapılan bütün seyrü- seferi bu üç kapıya inhisar ettirecek ve bu kApıların Almanlar tarafından maynle kapatılması işini kolayca kontral ederek mayn tarama ameli- yatını ancak Obu üç noktaya teksif edecektir, Fiivaki yüzlerce mil imti- dadındaki ovAsi sahillerde Alman maynlerini arayıp bunları zararız bir hale getirmek için lüzumlu teşki- lât ve vestitin vüsat ve azametine mukabil üç dar geçidi temiz bulun- i durmek için ittihaz edilecek tedabir daha basit ve kolay olacağına şüphe yoktur. Demek oluyor kl - İngiltere kendi sahillerini mayn duvarı ile çe- virecek ve vücuda getireceği ,mayn i mânlasınâ karakol vazifesi gördüre- cektir, İlk vehlede bu pratik çarenin ko- layca başanlabileceğine hükmedilir. Fekat bu iş harita üzerinde görüldü- ğü ve düşünüldüğü kadar basit de- ğildir. Ajans malhmatına göre İn- gilizlerin kararı şark sahiliçri imti dadınca 30 mil (54 kilometre) geniş likte ve orta kısımda 8 mil (14 kilo- metre) arzında bir geçid buluan vâsi bir mayn mânlası vücuda getirmek. sahili 420 mil yani 750 kilometredir. Su halde 54 X 750 — 40.500 mu- İ rabba kilometre mesahasındaki bir saha maynlenecektir. Yukanda söy- lediğimiz üzere mayn aralıkiarı va- sati 60 metre olarak 4 murabba kilo- metrelik bir sahayı maynlemek için 1,000 mayne ihtiyaç olduğuna göre bu büyük mânlayı tesis etmek için 10 milyon mayn lâzımdır. Bunun tu- tarı da üç milyar liradır. Bu mânla- da mayn aralıklarını iki misli kabul €tsek dahi kullanılacak mayn rolkta- ri 5 milyona baliğ olacaktır. Fakat yalnız bu kadar mayn temin etmekle İş bitmiş olmuyor. Bunları denize muntazaman atarak mutasayver ma. miayı vücuda getirmek için yüzlerce mayn gemisi kullanılacak ve istih- dam edilecek personel yekünu da binleri aşacaktar,” | Mıdır. ! i | tir. İngilterenin Şimal denizindeki “Telmiteetme, 9 — Tefkosadan, 10 — Eri, Kabine, Geçen umumi harpte İngiltere böy» le bir çareye baş vurmak lüzumunu hissetmemişti. Acaba şimdi buna ne- den lüzum görüyor? Bunun başlıca sebepleri Alman mayn barekâtanı ve tahtelbahir faaliyetini tehdid etmek- tir. Nazari olarak çok makul görü- nen bu tedbirde bittabi çok büyük müşküllere maruz kalınacak ve bil- hassa maynler kuvvetli fırtınaların tesirile koparak serseri bir halde sü- rüklenebilirler. Bundan başka mayn telleri de zamanla çürüyeceğinden maynlerin kopmasına mâni olunamı- yacaktır. Şu halde bu büyük mayn mânlası- İ nı idame ve muhafaza etmek de | başlı başına muazzam bir iş olacak- tır. Umumi harpte en büyük mayn | mânias Alman tahtelbahirlerini Şi- mal denizinde hapsederek Okyanus- lara çıkmaktan men' için İskoçya le birkaç sıra halinde yapılmağa teşeb- büs edilmiş ve Amerikan plânı olan bu tedbir tamanien mahalline masruf Öyle anlaşılıyor ki İngiltere bu son İ kareirle bitaraf devletlerin kendisile deniz ticaretini emniyete almağa ve Almanların yapmak istedikleri ablo- kayı suya düşürmeğe azmetmiştir. Simdiye kadar denizlere inhisar eden harp merkezi Sıkleti bu muazzam mayn barajı yapıldıkça denizden ka- ra cephelerine intikal edecektir. Her halde mayn silâh son bir imtihan, geçirmektedir. Muvaffakıyeti evvele- | mirde malzeme bolluğuna, saniyen müttefik denizcilerin kudretine bağ- A.B. MM ACAMIZ. 4 — Tersi tıpkı demektir « Tersi bir er- kek ismi, $ — Bir meyva - Köyün büyüğü. 6 — 'Tersi beyan edata - Mükemmel, 7 — Wiristiyanlık zamanına yetişmiş bir Salata Musevi peygamberi - nevinden bir ot, 8 — Tersi kokmuş cesettir - Bir arazi Öl, güsü - İsim. 9 — Kuş gibi ötüşme, 10 — Yapmak - Müptellsim mecnun ya- pan beyaz enfiye. Yukarıdan aşağı: 1 — Diplomat. 2 — Ağaç yakticak - Çorba içmeğe yari- yan Alet, 3 — Sakal - Teneffüs ettiğimiz madde, 4 — Saraya mensup, 8 — Kür - Oraya kadar - Başına «hs ge- İlrse Iptida olur. 4 — Söz söyleme Kudreti » Tersi kamara» dar, 7 — Atletlerin âietlerinden - Deniayolla- rinm bir vapuru. 4 — Ecvdaben - Tersi yemektir. 9 — Tersi kuru yapraktır - Eyüp tarafın- da bir kör. 10 — Teral bir Arap hertinin okunuşu- dür - Asli familya erkânı, Geçen bulmacamızın balli Soldan sağa: 1 — İmam, İlmle, 2 — Menekşeler, 3 — Tren, İl, Fi, 4 — İknsatmek. 5 — Gefla, İlok, 6 — Abe, Haşa. 7 — Alicensb.$ —in. Mat. DI. 9 — Elek, 10 — Enimme, Ne, Yukardan aşağı: ki ime feanen, 4 — Menal, 5 Tazlm, 6 — İşit, Oniz, 7 — AL Elan, | Enver | olamamıştı. | Bu türedi, memlekette haiz olduğu j #tibar ile kendilerine ehemmiyet ver- miyecekti. iy Damadlıktanı ayrıca aldıkları maaş- ları kestiren İttihadeilar, yaten ken- dilerine bir kiymet overmiyorlardı. Şimdi İttihad erkânından böyle biri- si hanedan arasında kendilerinin hiç- bir vekit haiz olamadıkları bl nüfuz sahibi olarak meydana çıkacaktı, Bu eski damad pasalar buna tahammül edemiyorlardı. Yeğeni hakkında Enver bey tarafın- dan vaki olan talep kendisine arzedi. | Hince, sultan Reşad pek memnun kâl mamakla beraber, İttihad ve Terakki. nin bu mühim rüknünü sıhriyetle ha- nedana bağlamakta menfaat görmüş, bazı rivayetlere-göre İse, biraz tazyik yolile ikna edilmişti. Naciye sultan Enver beye nişanlar» dı. Enver beyin padişah nezdinde nü- fumuı günden güne artıyordu. Berikiler de bunu kıskanıyor, çeke. miyorlardı, Madem ki, Enver bey ve onun gibi yeni bir damad olan Hafız İsmail Hakkı bey İttihade idiler; bu | eski damad paşalara da bu his ile İt | thada muhalefet düşüyordu! | Osmanlı - İtalyan harbi çıkınca bey Trablusgarbe,, gitmişti. Nişanı bozmak İsteyenler için bu gay- bubet tam fırsattı, Bir gece Ferid paşa Vahideddine Enver beyle Naciye sultanın izdivacına mümanaat icin bir çare bulunsa pek iyi olacağını anlattı, Vahideddin de bunu arzu cdi- yordu. İki yari vefadar bir çare ara- mağa koyuldular, Ferid paşa çareyi buldu. Mısır gazetelerinde şöyle bir haber neşrolunacaktı: (Enver bey Trâblusgarpte Şeyh Sü- nusinin Kızlarından birisile evlenmiş- | tir.) Trablusgarbe yakın olduğu için | Mısır gazetelerinin böyle bir haberi İ alıp neşretmeleri kimsenin istiğrabı. nı, itirazını celbedemezdi. İtiraz eden olsa bile hakikat meydana çıkanlın. Ciya kadar aylar geçecekti; haber te- sirini yapmış olacaktı. Naciye sultan Enver beyi ne kadar severse sevsin böyle kendisile nişanlı bulunduğuna hiç ehemmiyet vermiyerek * başkasile evlenen birisile bomuşmamağı yapa- mıyacaktı! Damad Ferid paşa yolunu bularak haberi Mısır yüzelelerinden birine yazdırdı, Gazete İstanbula geldi. İz. tanbul gazeteleri bunu naklettiler, Hürriyet ve İtilâf fırkasına mensup gazeteler de meseleyi şişirdikçe sisir- diler. Enver beyin «Sünusi tahtinaş oturacağını bile yazdılar! Naciye sultan bu haberi okuvun- ca bayıldı. Bultan Reşad ne diyeceğini bile. medi, * Fakat Enver bey aleyhinde uydu. Tulân izdivaç hikâyesi tasavvur ve arzu edilen neticeyi hasıl edemedi, Naciye sultan vellahd Yusuf İzzad. din efendiye müracaat etti, Vellahd iyi tanıdığı Bingszi mebusu Yusuf Şetvan beye işin tahkikini rica etti. Yusuf Şetvan bey Mısırda Sünusi- lerin vekiline telgraf çekerek nava- disin aslı olmadığına dair cevab aldı. Bunun üzerine gazetelere şu meaide bir tekzib verildi: (Mısır gazetelerinden hakien En. ver beyin Şeyh Sünusi kizlarınden bi- rile izdivaç eylediği yolunda çikan şayia tamamile yalandır. Damad En- ver beyin böyle bir izdivaç âkteyle- mesine imkân yoktur. Çünkü Şeyh Bünusihin bir oğlundan başka çocuğu | yoktur.) Enver beyin babası ebmiyel seniye müdürü Ahmed efendi de şayiayı şu ! suretle tekzib etti: (Ben Derneden henüz avdet ettim. Şeyh Sünusinin kızı yoktür k! oğlum Oğlumun izdivacı şaylası yalandır. onunla evlenebilsin.) Vahideddin He damad paşaii hinleri karıştırmakta devam et istediler, (Enver beyin Trablusta evlendiği muhakkaktır. Fakat kimin Kızını a)- dığı daha Lamamile anlaşılamamış- tar.) Yolunda © gazetelere neşriyatta bu- rzl- MEŞRUTİYETTE SARAY ve BABIALİ Yazan: SÜLEYMAN KÂNİ İRTEM — Tercüme, iktibas hakkı mahfuzdur. Tefrika No, 137 iye sultanla Enver beyin nişanını bozmak için baş vurulan hile hundurdular. Naciye sultana da ba- ırhahane (artık Enev beyle €ve lenmek sevdasından vazgeçmesi) tav- siyesinde bulundular Hal ve keyfiyet hakkında İttinad ve Terakki cemiyetince Enver beye haber uçurulmuştu, İttihatçılar Kâ- mil paşa Kabinesini devirmeği düşü nüyorlardı, Enver beyin İstanbulda vücudüne lüzum varir Enver bey Bingaziden ayrıldı, Mı. sira muvasalalında Yidiv tarafından Kabul edildi. . Vahideddin We dawad pasalar telâşa düştüler Damad Salih paşa Enver beyin fe na fikirlerle gelmekte olduğunu zan- nettiğini sultan Reşada söyledi. Fa- kat sultan Reşad böyle bir şeye ihti. mal veremiyeceği mukabelesinde bü- Yundu. Bamâli beskinı Enver bey aleyhim deki bütün tasavvur ve tertipleri su- ya düşürdü. Bu hareketin muvaffa. kiyelle neticelenmesi artık Enver be- yin damadlığı aleyhinde ağız açma- ga kimsede cüret bırakmadı. Naciye sultan zamana göre müdeh- deb bir düğünü müteakip Enver be yine kavuştu. (5 Mart, 1914). Mahmud Şevket paşanın itiâlin. dan sonra Vahideddinin Çengelköyü köşkü etralına bir terassud kordonu konulmuş, bir müddet geçince yalnız bir, iki sivil memur bırakılarak kaldı- rılmış olmakla beraber her hareketi İttihad ve Terakki hükümeti tarafın. dan sıkı bir kontrola tabi tutuluyor- du. O Adeta resmi teşrifat listesinden çıkarılmış gibi muayedelere, resmi tebriklere, selâmlıklara gidemiyordu Hem kendisi bir sulkasde maruz ol. maktan korkuyor, hem aleyhine vakit kışkırtılan sultan Reşadır bir muamelesinden çekiniyor Enver beyin Naciye sultan lenmesi Vahideddinin hanedan grasındaki itidarını da kırmıştı. O bütün bu haller karşısında sabır ve tahammül göstermeğe kendisini mecbur görüyordu. Hattâ böyle vazi- yetlerde iabasbusta o bulunmağı bile kendisi için Ar ve sin addedenlerden değildi ol Nişanın bozulması için o kadar enirika yapan şehzâde Vahideddin efendi Enver beye düğün hediyesi ois- rak babası sultan Mecidden kalma kıymetli bir kılıç vermişti! Riyekâr adam bir askeri en ziyade böyle * bi? hediyenin wemnun ve mülehassis edeceğini bilirdi. İktidar mevkdini Babığli baskını gibi bir darbe ile ele geçirmiş bir pârtinin en gözde ve nüfuzlu bir vz- vünün şimdilik gönlünü almak Yen- disi için elbette hayırlı olacaktı! Bir gün fwsat bulursa conm:da alırdı! i Sözde istifa 7 Balkan beybi esnasında Herleiye Nüzırlığında bulunmuş olan Kapriyel Noradonkiyan efendi İttihad ve Te rakkive muhalif siyaset erbabı ara- sında barleiye işlerinde behre ve vü kuf sahibi sayılırdı; sözü dinlenirdi. Eski şehremini ve Nafla Nazırı dok» tor operatör Cemil paşanın anlattığı. na göre: (1) Sadrâzam Gazi Ahmed Muhtar pasa harbe devam edip mek hususunda karsr fttiha» mek üzere akdalunan saltanat şöra- sında cslseyi açarken: —- Rumeliyi kaybelmek Üzere bulu- nuyoruz; hattâ İstanbul bile tehlike. dedir. Bu hayati vüziyet karşısında gün geçirmeden ve uzun boylu te- reddüdlere kapılmadan kati bir ka rar vermek mecburiyetindeviz. Bu noktada #kirler ikiye ayrılmız bulu nuyor: | — Mütareke akdile Rumeli yi ehvenee şarĞarla ne kadar mim. kün olursa kurtarmak, 2 — Havbe sonuna kadar devam İle şan ve serefi askerimizi muhafaza ederek Rumeli. yi tamamen kurtarmak. Ti fik. rini söylesin, # Demişti, Cereyan eden kere neticesinde harbe devam artar nın reyi gelip gelmiş, sadrâzam ” da: (Arkası var) 44) Eski şehremini Cemil Topuzleue başludan geçenler, ,