17 Aralık 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

POLİTİKA Şimal devletlerinin vaziyeti Almanya İle İngiltere arasındaki mücadele bir imha harbi mahiyetini almıştır. İngilterede artık harbin gayesi Hitlerin kurduğu sistemin bertaraf edilmesinden İbaret olmayıp Almanyanın da amana getirilmesi lâzımgeldiği cereyanı kuvvetlenmektedir Almanya Hariciye Nazırı Ribbentrop dahi son bir yazısında Almanyanın harp gayesi İngiltereyi askeri noktadan imha olup Almanyaya başkaları tarafından İzaç edilmiyecek bir hayat sahasını temin etmek olduğunu tebarüz ettirmiştir. Almanya ile İngiltere hariçteki yardımcıları ile artık sıkı işbirliği yapma- ğa büyük ehemmiyet vermektedirler. Ezcümle Almanya, Rusyanın Finlân- diyaya taarruzunda uğradığı büyük müşkülleri bertaraf ederek şark komşu- sunun W ettarlığını kazanmağa çalışıyor. inlândiyaya hariçten yapılacak yardımlar ve bahusus tayyare, gönüllü ve silâh nakli tık denizidir. iç en kestirme yol Almanyanın elindeki topraklar ile Bal Almanya işe şimdi kendi kontrolü altındaki Baltıktan Finlân- diyaya yardım edilmesine müsaade etmediği gibi, transit tarikile kendi toprak- farından nlândiyaya gönderilmek islenen mühimmatı da müsadere ediyor. Finlândiyaya askeri, siyasi ve İktisadi cihetten en ziyade rdım ede- eek vaziyette buluan İsveç, Norveç ve Danimarka, Almanyanın İhtar ve taze yiki karşısında Finlândiyayı müdafaa için Rusyaya harp açmağa cesaret edemediler. Hattâ Milletler Cemiyetinde en ziyade bu devletler Finlilerin davasına müzaherett ebulunmaktan çekindiler. Milletler Cemiyetinin heyeti umumiye içlimaında Rusyayı Finlândiyaya tecavüzünü takbih ve muhasamatın tatili- ni ve Milletler Cemiyetinin tavassutunu kabulden imtina eylemesinden bu müessesenin âzalığından çıkarmak ve âra olan devletlerin münferiden Finlân- diyaya maddi yardımda bulunması hakkında verilen kararlarda İsveç, Norveç ve Danimarka lehde rey vermekten çekindikelrinden mesindeki bazı âzalar ve bahusus Hariciye Nazırı yardım taraftarı olduklarından İsveç kal lândiyaya doğrudan doğruya reketi İsveçin varlığı için tehlikeli gören Başvekil istifa ederek yeni metin haricinde bırakmak için tenkif kaldılar. andler Fin- böyle bir ha- bu âzaları hükü- kabine teşkil etmiştir. Diğer taraftan İngiltere dahi kendisinin yardımcısı Fransa ile işbirliğini bir kat daha kuvvetlendirmeğe lüzum görmüş ve son anlaşma ile harp musa- rifinin sızlarm yanımda yer almışlardır. İngiliz ve Fransız zırhlıları Cep zırhlısını bekliyorlar (Bastorafı 1 inci sahifede» ı bundan başka bir şık | cep zırhlısı İç yoktur. Bir İngiliz ikinci. cep Cheer'in, Vor miası ihtimalini Times gazetesi Spee'nin dolas dir İngiliz gemileri zırhlıya bir mil kadar sokulmuşlar Londra 16 — Alman cep zırhlısı ile İngiliz hafif kruvazörleri arasında vu- ku bu rebe hakkında yeni yer Spee'nin hesap memi ideo has- #anesinde tedavi edilmekte olan bir Alman şu malümatı vermiştir: Şafak Sökerken uzaktan İngiliz kruvazörleri görüldü, on dakika sonra toplar gür- lemeğe başladı, Von Spee'ye ilk isabet eden gülle, elektrik tesisatımızı boz klar söndü. Ben yaralanmış, bes arkadaşım da yanımda ölmüştü. Yerlere sürünerek geminin hastanesi- ne gitmeğe uğraşıyordum. O esnada gemimize iki isabet daha vuku buldu. Ashil ve Ajalx ingiliz kruvazörleri, ları kesif dumanlar arkasına saklanarak bize bir mil kadar sokul- dular ve bütün toplarını gemimize bo Ittılar. İngiliz kruvazörlerinden bi- avurduğu torpili, k ın mahirane bir manevr kurtulduk gazetesi, Almanların rk olan Admiral pee'nin imdadına koş- ını kaydeylemekte. e manevra yapma muza ve açık denize açılmamıza mani oluyorlardı, Kumanda kulesine vaki $ yünden, orada vazife gören birçok zabitler yaralanmışlar | ve yahut maktul düşmüşlerdir. Bütün Amerikan gazeteleri, İngiliz kruvazörlerinin meharet ve okahra- manlığını medhetmeğe devam ctmek- te, bu muharebenin İngilizler için bü- yük bir muvaffakıyet teşkil ettiğini kaydeylemektedir. Berlinde beslenen ümidler Kopenhag 16 — Berlinske Tidende gazetesinin Berlin muhabiri, mubare. | beden sonra Von Spee'nin çekilip, bellinogramme ile Berline gönderilen | fotoğr müştür. Bu resim lerde Alm lısının kumanda kulesinde 4 nda 3 ve diğer yerlerinde birçok isabetler gö- rülmektedir. Almanlar, İngilizlerin zehirli gaz kullandıklarını iddia ede- memekte ve yaral ve ölü Alman tay- falarında rülen yanıkların büyük pbüslerin infilâkından ileri geldiğini kubul mektedir. Berlin mabafili | #ölü ve 3 yaralı ismi vardır. cesedi dün karaya çıkarılm; xde altmısını deruhde etmiştir. Cephede dahi İngiliz ordusu Fran- F.K. Von Spee'nin geceleyin sisten istifa- de ederek limandan ( kaçabileceğini ümid ediyorlarsa da mühimmatının azaldığını ve bunun tedariki çok mtüş- kül olduğunu ileri sürmektedir Exeter İngiliz kruvazörü Buenos « Aires 16 (A.A.) — Falk. land adalarına gitmek istiyen Exeter adındaki İngiliz kruvazörü, Arjantin hükümetinden yeniden yüz kadar mecruhun bir Arjantin ilmarında ka- raya çıkarılmasına müsaade edilmi sini istemiştir. Bu müsaade verilm ve Belgrano limanına bir çok ağır ya rallar çıkarılmıştı Bu yaralıların bir çoğu tedavi edilmeden evvel telef olmuşlardır. Exeter kruvazörü, ağır surette hasara uğramıştır ve ancak altı mil süretle sefer edebilmektedir. Bu gemiye artık kaybedilmiş nazarile bakılmaktadır, Londra 16 (AA) — Admiral Graf Von Spee ile cereyan eden muharebe esnasında yaralanan ve ölen Achilles kru tayfalarının isimleri dün akşam amirallık taralından neşredi- len bir tebliğde münderietir. Listede Tebliğ, ölenlerin en yakın akrabalanna ma- lümat verildiğini ve muharebeye işti- rak eden diğer gemilerdeki zayiatın, alınır alınmaz ini ilâve etmektedir. | 35 Almanın cenaze merasimi Montevideo 16 (A A.) — Graf Von Spee zırhlısında ölen 45 bahriyel ve kellef bir cenaze alayı 300 Alman bahriyeli bahriye mektebi talebesi alaya iştirâk etmişlerdir. Urguay ve Arjantinin protestosu Londra 16 A.A.) — Urguay ve Ar. jantin hükümetleri, İngiliz ve Alman | harp gemilerinin muharebeye, Ame- rikahlar konfrensmca bitaraf mınta- ka nezdinde protesto elmişlerdir, Sa- hilden üç mil mesafe dahilinde bile harp devam etmiştir. Londra 16 (A.A) açıklarında cereyan eden deniz mu- harebesi o münasebelile Uruguayın protestosu şimdiye kadar ne İngilte- İ ve ne de Almanyaya tevdi edilmemiş- tir. Selâhiyettar İngiliz mahafilinde kaydediliyor Ki, son Amerika konfe- ransında Amerikanın etrafında tesis olunan bitaraf nuntakayı İngiltere tanımamıştır. İngiltere ancak üç millik karasularını tanımakta devam ediyor, ve Uruguay | Montevideo | Kont Cianonun nutku kont Clano, bu sabah foçyolar ve Korporasyonlar meclisinde İtalyan harici siyaseti hakkında uzun bir nu- tuk söylemiştir. Nâzır nutkunun ba- rülmüş olan iddiaların doğruluğunu | ve faşist siyasetinin basiretini, İtalya- nım bir çok defalar tehlike işaretini körü körüne vermekle kalmıyarak teşriki mesai tekliflerinin nasil akim kaldığını anlatmış ve demiştir ki: Gayri âdilâne muahedelerin tebdili. ni teklif eden Düçedir. Halbuki buna karşı kollektif emniyet, askeri garan- tiler ileri sürülüyordu. Kollektif em- niyet, bir hayalden ve bir maskeden başka bir şey değildi. Avrupanın dört büyük devleti ara- sında bir pakt akdini teklif eden ge- ne Musgsolinidir, Fakat bu teklifi de nazarı itibare alınmamıştır. Bu vazi- yet karşısında İtalyanın tek vazifesi, | kendi iradesi ve kı kuvvetile men- | faatlerini korumağa, genişleme za- rTuretlerini temin etmeğe ve »dine mahsus bir İmparatorluk sistemi te- sisine çare bulmak idi. Müteakiben kont Ciano, Habeş ve İspanya harbinden bahsettikten sonra Berlin « Roma mihverine de sözü gö türerek daha Habeş harbi esnasında İ taslağı vücüde getirilmiş olan Berlin - Roma mihverinin kendisine ilk defa olarak İspanya harbinde tatbik saha sını bulduğunu söylemiş ve demiştir ki: İşte bu şerait allında ve 1937 sene- si eylülünde Duçenin Almanyaya yap- mış olduğu seyahatten sonra İtalya, Almanya İle Japonya arasında ko- mintern aleyhine müteveccih olarak aktedilmiş olan misakı imza için Ak manya tarafından yapılan daveti ka- bul etmiştir. Bu misakın tamamile siyasi olan gayesi münizm Aâley- hindeki sistemi kuvvetlendirmek ve bu sistemi teşkil eden devletler ara- sında her sahada daha geniş bir me- sai birliği hazırlamak idi. Eğer bu misakın gayesi bu olmayıp da sa- dece üç hükümet arasında balşevik propagandasına karşı müdafaa mak- | sadile idari faaliyeti tanzim etmekten | ibaret bulunmuş olsa idi, tamamile faydasız ol& Üç devlet arasında böyle bir-itilâf akdi, bütün dünyada bir çok tefsirlere yol açtı Fakat hiç kimse bizim hatlı hareketimizden do- İ dayı hayrete düşmedi, çünkü bu hat- İ ta hareket, dünyada ilk olarak bol- İ şevizm tehlikesine işaret etmiş ve ona İ karşı gerek İtalyada, gerek Ispany da cidal açmış olan Mussolininin yasetinin devamını gösteriyordu. Kont Ciano devamla komintern paktının zasından bir kaç hafta sonra İta Milletler Cemiyetinden çekildiğini $ | Münih konferansına £ bunu Münih konferansı aleyhdarı bir vazi- yet takip ettiğini ve demokratlar harp İ lisanını kullandığı sevdiklerinden İ Münihi takip eden bu siyasete cde- mokrasiler cephesi» ismini verdikleri- ni Almanyanın 1939 senesi martında Bohemya ile Moravyayı İtalyanm da nisanda Arnavudluğu işgal ettiğini söylemiş, ve «Arnavudluğun işgali, ari kendi menfaallerimizden mül İ hem bir İtalyan hareketi idi ve Çe- koslovakyadaki vaziyetle hiç bir alâ. İ kası yoktur. Armavudluğun İtalyaya ilhakı, Arnavuğ hükümetinin lehin- de uzun zamandan beri sarfettiğimiz faaliyetin ve eski hukukumuzun te- tevrücüdür Arnavudluğun İtalyaya ilhakı hiç bir kimse içir bir tehdid de- ğilai. Yalnız bu hal hududlarımıza, müstemlekelerimize “ ve münakalât yollarımıza karşı bir takım saçma ve hayali taarruz projeleri yapılmasına meni olmadı, demiştir. İtalya Harlelye Nazır, 8 ve 7 ma- yısta Alman meslekdası Von Ribben- trop ile Milânoda yaptıkları mülğ- nutkuna imi Roma 16 — İtalya Hariciye Nazırı | şında Mussolini tarafından ileri sü- | i gir katta, Almanya ile İtalyanın düşma- nının bütün tecavüzlerini silâhla red- detmek azminde bulunmakla böra- ber, dahili imar işlerini ve askeri ha- zırlıkları tamamlamak üzere uzun bir zaman için Avrupada sulh ve müusalemeti korumakta ve bu gaye- nin temini için bütün kuvvetlerile ça- lışmakta mutabık kalmış olduklarını söyliyerek nutkuna şöyle devam et- miştir: «Bu intizar devresi İtâlyanlarca üç, Almanlarca dört ilâ beş sene ola- rak tesbit edilmişti. İtalya ile Alman- yanın bu müddetin Inkızasında teh- didkâr müdahalelerle dünya sulhu- nu ihlâl tasavvurunda bulundukları manasını tazammim etmez. Bilâkis but ı teşriki mesaisi Avrupa suk hu ve emniyeti için bir temel atmak- tı. Alman - İlalyan ittifakı 22 mayıs- ta Berlinde imzalandı. Bu ittifak kim- seye karşı tehdid mahiyetinde değil- di. Almanyanın da samimi niyetin- den kimse şüphe edemez: Kont. Çiano, Almanya # nın arasinı açan hâdiselerde; - İngiliz - Fransız mi lerin. den, Sovyet « Alman ademi tecavüz paklından bahsettikten sonra har- bin başlamasına nakli kelâm etmiş ve demistir ki: «Muhasemat başlamış olduğundan ve İngiltere İle Fransanın Polonyaya askeri bakımdan yardımda buluna- Lehista- Sovyet İ caklarını bütün dünya öğrenmiş bu- lunduğundan faş hükümet, bir tebliğ ile hiç bir askeri teşebbüste bulunmıyacağını bildirmiştir. Bu ka- rara Alman hükümeti ve yalnız Al- | man hükümeti muttali idi. Bu karar İtalyanın itilaf karşısında İtalyanın takibedeceği hallı hareketi tesbit ediyordu. Ve bunu Alman hükümeti de tasvip etmiş İdi İtalyanın | eylülden itibaren aldı- ği vaziyet bir gayri muharip vaziyeti- Bu vaziyet, Almanyanın barbi mev şiirmek hususundaki arzusu na ve İtalya ile Almanya arasındaki pakta ve muahedelere tamamile uy- gundur. İtalyanın askeri hiç bir te- sebbüste bulunmuyacağı hakkındaki deklârasyonunun (sebepleri bunlar- dır» Kont Clano Habeş ve İspanya harpleri neticesinde İtalyanın askeri hazırlıklarını tamamlamak için lâa- kal üç senelik bir devreye mühtaç ol duğunu kaydettikten sonra İtalyanın harpten korktuğu ve İtalya milleti arasında fikir ihtilâlı bulunduğu id- dialarını reddederek İtalyan milleti- nin yekvücud olduğunu söylemiş ve şu veya bu milletin İtalyadan hattı hareketi hakkında izahat istediğini tekzib etmeş ve Almanyanın İtalya- Italya, devletler nezdinde yeni hiçbir teşebbüste bulunmıyacak Tuna ve Balkanlarda bir blok teşkiline lüzum görmüyor. Çünkü, Türkiye de dahil olmak üzere, bütüu Tuna ve Balkan devletlerile münasebetleri dostanedir ve bütün bu devletler sulhün muhafazasını istiyorlar dan sulha tavâssut etmesini talep edeceği hakkındaki rivayetlere nakil kelâm ederek Almanyanın İtalyadan hiç bir taleple bulunmadığını bu maksatla hiç bir teşebbüs yapılma dığını, Berlindeki ziyaretin, iki memle- ket arasındaki mutad temaslardan bir olduğunu söylemiş ve İtalyanın realist hattı hareketinin harbin büyü- mesine mani olduğunu kaydetmiş ve demiştir ki: «Buna rağmen faşist hükümeti hiç bir teşebbüste bulunmamıştır. Şimdiki halde bitaraf devletlerle teş- riki mesai ove samimi münasebet- lerimizi sureti mahsusada tayin ve tesbit için katiyen bir teşebbüste bu- lunmak niyetinde de değildir. Mademki bilhassa Balkanlardan bahsediliyor ve tarihi cağrafi, arane- | vi sebeplerden dolayı bir Balkan dev» leti olan İtalyanın siyaseti, alâka ile bu muntakuyı Ü h bulunu- nuyor. İtalya, Bakanl mini arza , mahi- n teşki- da nizsm ve ettiğini teyid etmek! yeti ne olursa olsun bir blok U buna iştirâk edecek devi sulhun t yda ola nında de; Mütea isine fa idir» iben kont Ciano, sulh için devamlı, yapıcı ve samimi bir garanti teşkil eden İtalya - Yugoslav paktın- dan, İtalya ile Yunanistan arasında- Ki hudüd tesbiti ihtilâf doğurmak şöy- le dursun umumi münasebetlerini tavzih ettiğinden bahsetmiş ve «İtal- ya ile Türkiye arasındaki münasebat 1932 senesinde. tecdid ve. teyid edil- miş olan dostluk paktından mülhems dir. diyerek İtalyan - Bulgâr müna- sebetlerinin ananavi bir şekilde İyi ve Romanya ile münascbalın sami- mi olduğunu ve derin dostluk kökle- ri malüm olan İtalya - Macar mü. nasebetlerinden obahsetmeğe lüzum bulunmadığını söylemiş ve nulkuna göyle devam etmiştir: « Tuna ve Balkan muntakaların da sulhu idame etmek bütün bu memleketlerin omüsterek menfaati icabıdır. İşte bu sebepten dolayıdır Kİ, İtalya bu milletlerin ( aralarındaki muallâk meseleleri dostane bir şekli- de halletmek hususundaki tezahürle- rini derin bir teveccüh ile takip ediyor, Ve kendilerine vesayada ve yardımda bulunmağa hâzır bulunuyor. İtalya, dikkat ve teyakkuzla hâdiselerin in- kişafını takip ediyor ve dünyanın sulh ve musalemete kavuşması için faaliyetini bir defa daha sarfetmeğe hazır bulunuyor. Kendi menfaatleri» ni kara, deniz, hava münakalât yols larını ve büyük devlet sıfatile kendi prestijini ve istikbalini müdafaa et- meğe azmetmiştir.» uslar Karelide topç ateşile taarruza geçtiler (Baştarafı 1 inci sahifede) Sovyet kıtantı buna mukabil buz | denizi mıntakasında terakki etmekte ve oraya mütemadiyen motörlü tak- viye kıtaatı göndermektedir. Sovyet tebliği Moskova 16 (A.A) — Leningrad askeri mıntakası erkânıharbiyesinin tebliği: 15 kânunuevvelde, Murmansk isti- kametinde Pelsamo cenubunda 60 kilometre mesafede bulunan Salmi- jarvi köyünü işgal ettik. Oukhte istikametinde cepheden 128 kilometreye kadar İlerledik. Petrozadovsk istikametinde Lep- posilta kasabasını ve istasyonunu iş- agi ettik, Kexholm istikametinde, muvaffas kıyetle ilerledik. Havanın ofenalığı yüzünden tayyare harekâtı yapıla. mamıştır. Londra 16 (A.A.) — Helsinkiden gelen haberlere göre Finlândiyanın merkezinde harekâtta bulunan Sov- yet kıtaatının mevcudu 750 bin tah- min edilmektedir. Bir Fine 10 Rus Stekholm' 16 (A.A.) — İsveç gaze İ telerinin Finlândiyadaki muhabirle- rine nazaran Finlândiya kıtaalı catlarını mükemmel bir tarzda yapı- yorlar. İşe yarıyacak bütün köprüles ri ve diğer şeyleri tahrib ettikten son» ra müstahkem hatta çekilmişlerdir. Bir Finlândiya askerine on Rus a keri isabet etmektedir.