14 Aralık 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5
POLİTİKA Milletler cemiyetinin vaziyeti Finlândiya ile Sovyetler Birliği arasındaki ihtilâf Polonyanın vaziyetine | yada Alman istilâsmı kolaylaştırdığı halde Finlândiyada bu sene çok erken gelen şiddetli kış Rusların taarruzunu kırmakta Finlere yardım etmiştir. Pinlerin devamlı ve kahıramanane mukavemet ve müdafaaları bütün dün- yada hayranlık uyandırmıştır. Bir taraftan Finlerin yakım komşuları İsveç ve Norveç askeri ve siyasi cibetten hazırlanmağa vakit bulmuşlardır. Diğer ta- raftan da Habeşistan meselesinde uğradığı iflâstan dolayı Avusturya, Çekoslo- yakya, Lehistan ve Arnavutluğun muk adderala ile alâkadar olmağa cesaret edemiyen Milletler Cemiyeti tekiar canlanarak harekete gelmiştir. Bu müessesenin âzalarından bir haylisi Rusyanın komşusu olmak itibari- le bu büyük devletle iyi geçinmek zarureti karşısında bulundukları ve diğer- abloka meselesinde dayanan Almanya dan çekindikleri halde Milletler Cemiyeti büyük meclisinde kırk müstakil dev- | İerinden bir kısmı da bugün Rusyı İletin mümessili bulunmuştur. Meclis, Milletler Cemiyetinin İngiltere ve Fransa ile birlikte üç büyük ve daimi âzasından bulunan Rusyayı misakının lâfız ve ruhuna münafi hareket etmeğe mahküm etmezden evvel vaziyeti tamir için kendisine bir mühlet ver- miş ve muhasamatı durdurmağa ve iki aradaki ihtilâfın sulhen halli için Mil- letler Cemiyetinin tavassutunu kabule davet etmiştir. Fakat Sovyet hükümeti bu teklifi reddetmiştir. Milletler Cemiyetinin ha- yatiyeti bundan sonra Rusyaya karşı alacağı madığına bağlı bulunuy: Finlândiyanın merkezin- de muharebeler oluyor (Baştarafı 1 inci sahifede) etmişlerdir. Finlândiya tayyareleri askeri hedeflere bombardıman etmiş ve motörlü piyade kıtaatına mitral- yöz ateşi açmıştır. Helsinki 13 (AA.) — İsveç hudu- du tarikile buraya gelen haberlere göre, Kımlördu motörlü kuvvetleri nin büyük bir kısmı, Bolmi körfezi. nin 60 mil içerisine girmeğe muvaf- fak olmuştur. Maamafib, bu haber- ler Helsinkide tekzip edilmekte ve bu derece süratli bir İlerleyişin mev- suubahs olamayacağı ( söylenmek. tedir, Pinlândiyalılar bugün bu mınta- kada Sovyetlere karşı mukabil taar- ruzlarını küvvetlendirmişlerdir. Fin- Mindiya takviye kıtaatı elân ilk hat- ta ulaşmakta ve doğrudan doğruya harekete geçmekte olmalarına muka- bil, Sovyetler hiçbir tarafla tutuna- mamaktadırlar. Zira, Finlândiyalılar çekildikleri yerde ne varsa tahrip ediyorlar. İ Sovyetlerin umumi Karargâh hali- | ne koymayı tasarladıkları Balia ka- | sabası, enkaz altında kalmıştır. Bu , tabiyeler Sovyet muyasala hatlarını | çok zaafa düşürmekte ve Finlândiya- hlar, bu suretle Kızılordunun ileri hareketine, her istikamette mani olmaktadır. Helsinki 13 — Ruslar Finlândiyayı ikiye ayırmak için merkez cephesine yeniden asker göndermişlerdir, Bu cephede Reylanemi şehri etrafında | şiddetli muharebeler ouyor, Fin tay- yareleri, Sovyet kıtâatınm harekâtı- na mani olmak için Mourmansk - | Ladoga şimendifer hattının 18 kilo- metrelik kısmını tahrip etmişlerdir. Fin istikkâm kıtaatı da birçok nok- talarda, Rusların geçmesine mani olmak için, göllerin buzlarını kırmış- tır. Fin kısaatı, harekâlındaki sü- ratle Rusların teşebbüslerini akame- te üğratıyor. Şimalde Pelsamo muntakasında Ruğlar tahkimat yapıyorlar, Burada | şiddetli soğuk harekâtı felce uğrat- | maktadır. i Muhtelif cephelerde vaziyet | Helsinki 13 (A.A) — Finlândiya- ların yüksek kumanda heyeti, Ou- ! lu'da takviye kıtaatı tahşid edilmiş | olduğunu, bü kıtaatın en ziyade teh- | Gide maruz olan mıntakalara sevke ceğini bildirmektedir. Petsa- moya her iki, taraftan takviye kıtaa- lının gelmiş olduğu görülmektedir. Fin bataryalarının ve mitralyözleri- nin makas ateşi, Rusların Petsamo İ yakınında yapmak İstedikleri yeni bir ihraç umeliyesine mani - olmuş” Bütün dünyayı yakından alâkadar eden büyük bir mesele oldu. başhea mili Finlerin efrad ve teslihat cihetinden sayı itibarile faik tavır ve hareketin ciddi olup ©- F.K. tur. Rus tayyareleri, Salmijervi, Hau- kilani ve Kolaijerci'yi bombardıman etmişlerse de Finlândiyalların tay- yareleri tarafından kaçmağa mecbur edilmişlerdir. Ladoga gölü şimaline mühim mik. tarda Fin takviye kıtaatının gelmesi, Rus tazyikının tesirlerini İptal et- miştir. Karelie berzahında Finlândiyeli- Jar, siper kazmakta ve uzun bir mu- kavemete hazırlanmaktadırlar. Van- goe üzerinde yapılan bir hava seferi, sivil ahali arasında telefata sebebi- yet vermiştir. Sovyet tayyarelerinden. birisi, tayyare dafli topların endahtı neticesinde denize düşmüştür. Fin- lândiyalıların tayyareleri, Rus hatla- r: üzerinde uçarak birçok risaleler atmışlardır. Sovyet tebliği Moskova 13 (A.A.) — Tebliğ: 12 kânunuevvelde Sovyet kıtaları bütün islikametierde ileri hareketlerine de- vam ederek Mukta istikametinde hu- dudun 92 kileşmmetre garbindeki Mar- kajarviyi, Petrozavodsk istikametin- | de Ladoga gölü sahilindeki Huntila köyünü ve Pitkaranta - Serdobol de- miryolu üzerindeki Konpinoja istas. | yonunu işgal etmişlerdir Sis ve alçak bulutlar hava harekâ- | tına mani olmustur. Fin tebliği Helsinki 13 (A.A.) — Dün akşam | neşredilmiş olan resmi bir tebliğ, bütün cephelerde birçok şiddetli çar- | pışmalâr vukua geldiğini bildirmek- tedir. ş ; Kareli berzahında Ruslar, muhte. | Uf noktalarda taarruza geçmişlerdir. | Bütün gün bilhassa berzahın merke. zinde kâln Mola kilisesi etrafında müsademeler olmuştur. Şark hududu boyunda, bilhassa Tolvajervi'de muharebe, düşmanın tam hezimetile nihayet bulmuştur. | Sovyetlerin üç taburu İmha edilmiş- tir. Finlândiyahlar, 27 mitralyöz, 25 otomatik tüfek, 13 otomatik taban- ca, bir miktar tank ve harp malze mesi zaptetmişlerdir. İoimola'da Ladoga gölünün şima- linde ve diğer noktalarda Ruslar ta- arruza geçmişlerse de her tarafta püskürtülmüşlerdir. Dün denizde sükün hüküm sür- müştür. Havada Ruslar, şimal mün- tehası mıntakasında birçok keşif uçuşları yapmışlardır. YHyrynsalmi ile Pelgo takımı adala- rının birçoğu bomberdiman edilmiş. tir. Fakat bunlar, mühim bir netice vermemiştir. Finlândiya tayyareleri, Sovyet -iaşe kollarını - bombamtıman | Pazarlıksız atış Beklenen neticenin alınabilmesi için geniş teşkilât yapılacak Dahiliye ve Ticaret Vekillerinin beyanatları Ankara 13 (Telefonla) — Büyük Millet Mesilsinin bugünkü içtimaıda pazarlıksız satış mecburiyetine dair kanunun tatbika- tından alınan neticeler hakkında, Müstakil grup reis vekili B. Ali Râna 'Tarhan tara- fından verilen şifahi sual tekririne, Dahili. ye ve Ticaret Vekilleri tarafından cevap verilmiştir. Dahiliye Vekili, bu kanunun tatbiki yik zünden bazı maddelerde ve bilhassa mani- fatura, ayakkabı, hasr elbise ve Sair eşyı- da fiat tereffüü olduğunu söylemiş ve bu ha sebep olarak ezcümie demiştir ki: Halk, pazarlıkla satışı ittyad edinmiş- | tir. Kanuzndan sonraki fintlere halkın iti- | mad etmediği görülmüş ve bu itimadsmlık tüccarın farla kazanmak temayülü ile kar- | şılaşmıştır. Eliketler üzerine fazla flat ya- zilmasına sebep budür. Dahiliye Vekilinin verdiği izahala göre, İstanbulda bu kanuna muhalif hareketleri #ebtbile 1038 zabıt varakası Yapılmış ve bunlardan 7140 Ilra para cezası alınmış. tır. Bü suçu bekrar ettiklerinden doları 4 mağaza kapatılmıştır. Ankarada 910, İr- Mmirde 680 vaka tesbit edilrtiş, her iki yer. den 3545 lira 10 kuruş ceza alınmıştır. Dahiliye Vekilinden sonra kürsüye gelen Ticaret Vekili B, Nazmi Topçuoğlu, beya- natta bulunmuş ve bu kanunun birçok ms- murlara daimi surette meşgul edebilecek vüsatte vazifeler ihtiva ettiği halde, böyle bir teşkilât mevcud olmadığını söyliyerek demiştir ki: Arkadaşlar; bu mevzuda müşkülâtımız, memurların Ihtisasına tasllük eden husus- lardan İleri gelmiyor, Bu işlerde piyasaya müteallık ihtisasa ihtiyaç da hissedilme- mektedir. Basit bir zabıta memuru bilgi ve tecrübesi kâfldir. Maamafih Vekâletimizir. bu işlerde kullandığı memurların en iyi ye- | tişmiş elemanlarımızdan olduklarını söyli- yebilirim. Bu kanımun tatölkatında, memurun ro- 14, bir zabıta memuru rolüdür. Tayin edi. miş olun maddeler üzerine etiketler kon- muş mudur, pazarlık yapılıyor mu? İşte memurların bakacakları hususların başlı- caları bunlardır. Bunun İçin ise memurlar, dükkânları gezmek, baran bizzat müşteri gibi hareket ederek pazarlık vakalarını yakalamak suretile kareket ederler. Az evvel de yaptığımız gibi, etiket usuli ile pazarlığın memnuiyetine datr hüküm- leri tefrik ederek gözden geçirmek daha murvafıktır. Etiket usulünü faydalı gördüğüne işaret eden Ticaret Veklli, maktu fiatle satış ya- pan mağazaların çoğaldığını, fakat kanu- Bun tatbik edilği Ankara, İstanbul ve İz- mirde pazarlığın terkedilemediğini söyles miş ve demiştir ki: — Kanundan bir netice almak için bir tek çare vardır, o da: Yalnız bu işlerle meşgul olacak kontrolörlerden mürekkep oldukça geniş bir teşkilât meydana getir- mek suretile hemn her gün, bilâfasla, am satım işlerini kontrol altında bulundur.» maktadır. Ancak böyle hareket edildiği takdirde, kanundan netiea alınabilir. Ticaret Vekili, beyanatını, kanunda 'a- dilât ve geniş teşkilât yapılması lüzumunu kaydederek nihayet vermiş ve bunun İçin basırlanacak bir lâyihanın Meclise ve: mesini hükümetin de arzu ettiğini söyle- miştir. Ali Râna Tarhanin bu beyanatından son- Kü ruznameye geşilmiştir: z Meclis, heyeti umumiyeye gelmiş bulu- nan ve Sivas - Erzurum hattının Uzunah- metler istasyonuna kadar uzatılmasına alt lâyibayı tercihan ve müstacelen müraks- resi yolunda Narin Vekili tarafından yapı- lan teklif üzerine mezkür kanunun müza- keresi kabul olunmuştur. Meclis cuma gü- nü toplanacakttır. Güreş teşvik müsabakaları neticelendi. Beşiktaş birinci, Kasımpaşa ikinciliği kazandılar Ajan B. Hikmetin idaresinde yapı- lan bölge güreş teşvik müsabaknları dün akşam bitmiştir. Dört gün devam eden bu müsabakalara 80 kadar gü- reşçi iştirak etmiştir. Müsabakalara İştirak eden klüplerin adedi 10 u bulk muştur. Derece alan gençlerin isimleri ve klüpleri şöyledir; Birinci derece: 56 kiloda Hâkkı Be- şiktaş, 61 Mahmud Beşiktaş, 66 Ra- sim Kasımpaşa, 72 Kandemir Kasım- paşa, 79 Mehmed (açıktan iştirak et- miştir), 87 Zotos Beyoğluspor, ağır: Şevki Beşiktaş. İkinci derece: 56 kiloda Kâmil (açıktan iştirak etmiştir), 61 İsmail, 66 Ali Sezer Beykoz, 72 Mustafa Be- şiktaş, 79 Hayim Kasımpaşa, 87 Hay- dur Beşiktaş, ağır: Ferhad Kasim- paşa, Puan itibarile birinci Beşiktaş klü- bü, ikinci Kasımpaşa klübü gelmiştir. Mer iki klübü de tebrik ederiz. Bergamada zelzele tahribatı İzmir 1$ (A.A) Evvelki gün Bergamada vuku bulan zelzele hak- kında vilâyete gelen mütemmim ma- Jümata göre Bergamanın Pınar kö- yünde bir ev kısmen yıkılmış Narlıca köyünde bir ev tamamen çökmüştür. Nüfus zayiatı yoktur. Akhisar 13 (AA) Dikili felâ- İ ketzedelerine küçük bir yardım olmak | Üzere kâzamız halkı arasında topla- nan 300 lira Kızılay umumi merke- zine gönderilmiştir. manesasanassnı Hava faaliyeti Helsinki 13 (AA) (Reuter) : Sovyet tayyareleri Hrisalmiyi ve Fin. Indiya körfezindeki bir kaç adayı bombardıman etmişlerdir. Bombardı. manlardan hiçbir netice ahnmamış. tır. Finlândiya tayyareleri de düş. man hatlarını ye hareket halinde bulunan düşman kuvvetlerini bom. bardıman etmektedir. Finlândiyada müthiş soğuk hüküm sürüyor Londra 13 (A.A.) — Reuter bildi. riyor: Viborz'dan alınan telgraflar, Finlândiyada müthiş bir soğuk hü- küm sürdüğünü bildirmektedir. Sov. yetler bundan pek ziyade müteessir. dirler, Zira Sovyet ordusunda zabille. rin'dahi çadırı yoktur, Kıtaatın ekse- risi açık havada yatmakta ve Finlân- diya top ve tayyarelerinin korkusile ateş de yakamamaktadır, Finlândiya- lıların eline geçen esirler, sabahları sık sık Sovyet hatlarında grup ha- dinde donmuş askerler bulunduğunu bildiriyorlar, . YER 2 m e pg Milletler Gemiyeti âzasının hepsi Finlândiyaya yardıma davet ediliyor (Baştarafı 1 inci sahifede) nin muvafakalinin munzam olması kaydı ihtirazisiyle tasvib ettiklerini söylemişlerdir... * Karar, Sovyetler Birliğinin Finlân- diyaya karşı vaki olan hareketini Tes- men takbih etmekte ve Milletler Ce. miyeti âzasının hepsini, Finlândiya- ya mali ve insani yardımda bulun- mısya ve Finlândiyanın mukavemet kudretini azaltacak mahiyette her türlü hareketten içtinaba davet et- mektedir. Komitenin bu kâratında, Milletler Cemiyeti umumi kâtibine, Finlândi. yaya müzaheret teşkilâtı için fen ser vislerinin yardımmı temin etmesi ve bir teşriki mesai yapılması ihtimalini araştırmak üzere, cemiyette âza bu- lunmıyan devletlerle istişare eylemesi hususunda salâhiyet verilmektedir. Komite verdiği kararda, Sovyetler Birliğinin, paktından mütevellit ta- ahhütleri ihlâl suçunu irtikâb etmek. Ie kalmayıp, kendi kendini pakt hari- ci bıraktığını belirtmekte ve bu itibar- la, vaziyetten netlee çıkarmak salâ. hiyetinin konseye ait olduğunu söy- Diyerek bu mesele hakkında karar ve- rilmesini konseye bırakmaktadır. Bir Norveç gazetesinin teklifi Oslo 13 (AA) — Muhafazakâr partinin organı olan Aften Posten'de intişar ederek resmi Norveç ajansı ta- rafından istinsah edilen bir makalede şöyle denilmektedir: Milletler Cemiyeti âzasından her bi- Ti Finlândiyanın emrine kendi nüfu- sunun binde biri nisbetinde tamamen teçhiz edilmiş bir ordu gönderdiği tak. dirde, Rus taarruzu derhal duracak ve Milletler Cemiyetinin otoritesi kuvset. lenecektir. | Üç âzalık için seçim Cenevre i3 — Müleller Cemiyeti asamblesi bugün konseyde gayri da- imi üç âzalık İçin seçim yapmışlır. Afganistan ve İran murahhasları top. Jantıda yoktu, Hazır bulunan 38 m rahhasın 36 reyi ile Cenubi Afrika, 35 reyle Bolivya, 34 reyle ündiya konsey âzalıklarına seçilmişlerdir. Başvekilin millete tavsiyesi (Başlarajt 1 inci sahifede) bankalardaki mevduat 325 milyon liraydı. Cümhuriyet hükümetinin ye. niden piyasaya çıkarmış olduğu 12 milyonluk Ergani, 24,5 milyonluk Erzurum demiryolu tahvilleri de hal- kımızın tasarruf yekünlarına ilâve edilmelidir. Böyle bir biriktirme kabiliyetinin millette belirmesi elbette takdire lâyıktır. Fakat Başvekli bunu da kâ- fi görmiyerek ahaliyi bilhassa faal iktısad sahalarına teşvik ediyor: bir vazife olduğuna» işaret ediyor. Sadece biriktirmek, parayı faize vermek, yahud bir irad almak <passif» bir iştir. Daha ziyade ihtiyar ve dul kadınların, âcizlerin, alillerin kârıdır. hususi tasarrufta . «aktif» olmak, te- şebbüslere girişmek; gür yağan bahar yağmurlarından sonra, semasında güneş açmış münbit bahçeler gibi pi- yasamızı beşer zekâ ve emeğinin tür- lü türlü mahsullerile bezendirmek; bu nimetlerle ferden zengin olarak, başkalarının sattığı yeni yeni mallar- dan bol bol almak!... — İşte, Başve- fik Saydam millete bilhassa bunu tavsiye ve temenni ediyor. Bütün bu dünya hercümerci orta- sında her mihi iş gibi iktisadiyatı.da yukârıda anlattığımız şekildeki başarı ile yürüten, bizzat kendi müteşebbis ve muvaffakiyetli bir müstahsil ve üccar vaziyetinde olan hükümetin öğüdlerine can ve gönülden itimad edilir. Bilhassa ki o, Eylül hâdisli esnasında sebebsiz telâş göstererek bankalarımıza hücum eden vatandaş. Tarın bütün para taleblerini is'af ede- bilmiştir; görüşü doğrudur, bildiği vardır, muktedirdir, tavsiyesi hayr muzüdır, Esasen harp iktisadiyatı da sulhtekinden - ancak (müteşebbise fazla kâr gelirmesi noklasından - farklıdır. «Çeşidli istihsallerimizi arttırmak için çalışmak», mukabilinde pek bü- yük istifademiz olan cidden tatl; bir «vazlfeş dir. AKŞAM Reisicümhurun Çerkeşi ziyaretlerinin » yıldönümü Çer- ve içten tezahüratı ile kutlanmıştır. Bu münasebetle yapılan bir toplantıda Büyük Şefin hayatı ve muvaffakiyotleri hakkın- da hitabeler irad » Gene bu yıldönümü vesilesile gece de Hialkevinde bir toplantı yapılmıştır. Tiyatro nerede yapılacak? caktır. Diğer taraftan B. Prost, bahçesinin münhasıran bir bahçe halinde bırakılması ve tiyalroile gazino binatı- nin burada yapi fikrindedir. Müte. bu mi ahnarak tedkikata başlanacaktır. fih mülehassıs, fikrinde ısrar etmezse ti- yatro binası gene Asri sinema binası arsa» sında yapılacaktar. ©
