13 Aralık 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 6

13 Kânunuersel 1938 TBaştarafı 1 mol sahifeda) geldiğine işaret etmiş, bunun Türk camla- sna karşı bir vazife olduğunu ee Başvekil, hükümetin, memleket istihse lâtının seviyesini yükselimeğe ve dolayısi- M ihraç ve ithal imkânlarını arltınmağa Azami gayretle çalıştığını kayderek demiş- tir ki: Gerek sanayi iptidal maddesi olarak kul- lanılan ve gerekse gıda maddesi olarak i- tihsal olunan çeşii ve yüksek vasıf hususiyetlerile mütemayiz mahsullerimirle, başta kömür olmak üzere madenlerimizin dış piyasalarda İyi fiatle kolayon kuvvetli müşteriler bulacağından biç şöphe edi- memiştir. Görülüyor ki, İstihsalâtımızın artırılmasına (çalışılması vatandaşların gahsi menfaatlerinin de icabıdır. Yaşadığımız günlerde, Milli Şefimizin şu işaretlerini her am göz önünde bulundur- makin mükellefiz: ” «Bütün bu güç şartlarla beraber biz, ikca- rel işlerinde en ax sıkıntı gören mihletler- den olacağın. İlk önce şurasını emniyetle söyleriz ki memleketimiz ve yurdumuz, en lüzumlu iaşe maddelerinde hal ve Ati için hiçbir tehdide maruz değildir. Hatiâ ihraç maddelerinin tahdidinde biz, em geniş dav- ranabilecek memleketlerden biriyiz. Harp zamanında dahi mahsullerimiz, çoğu itiba- rile, cihan piyasasının arıyacağı maddeler» den olacaktır. Başvekil, memleket iktisadi hayatının, icinde bulunduğumuz sere zarfındaki baş- luca tezahürleri hakkında malümat ver- miş, harici ticiretimizin 1988 de, diğer me- nelere nazaran faik bir inkişaf güsterdi- ğini, 1939 harici ticaret bilânçomuzu da lehte bir bal le kapayacağımızı, takas ve kliring usullerinin tatbikinden memle- ketimizin menfaatkâr olduğunu söyle- ve: — Şerait ve imkânların müsaadesi nls- betinde ticaret tediye anlaşmaları pol 5 demiştir. Tütün istihsalâtımız birafında alnan tedbirlere de temas eden Başvkil, bu jene | tütünün asgari yüzde beş daha yüksek fiat-| lerle satılmağa başlandığını, hububat ve İ gıda maddelerimizin de geçen senelere ya zaran daha çok miktarda edildiğini ve dünya vaziyeti dolarısile bu maddelerin cihan piyasasındaki fistlerinin mühim nis- bötie yükseldiğini söylemiştir. B. Refik Saydem, pamuk, tiftik, yapağı, gibi sanayle yarıyan maddelerimizle, ka- | ru meyvalarımızın istihsal flatlerinde de bir yükselme müşahede edildiğini beyan ederek şöyle demiştir: Netice olârak diyebilirim ki, dün- yanin içinde bulunduğu dünkü ve bu günkü müşkül vaziyellere rağmen, müstahsil kitlemiz için tam emniyet- Hi bir hüzür havasının ve refah şart- larının idamesini en ileri bir gaye olarak gözetmemizin manasını ve yüksek kıymetini hâdiseler açıkça göstermiş oluyor. Yüksek verimli is- tihsal bugünden başarıldığını gördü- gümüz işler, en sıkıntılı bir devrede bile, böyle bir kudret ve emniyet te- &is etmek bakımından, mühim seme- reler vermiştir. Bu yolda yürür ve bu gayenin tam olarak tahakkukunu beklerken, ileride tecssüsünü ümid ettiğimiz dünya sulhu nizamında da, milletimizi üzerine terettüp eden ha- © kikf vazifesini ifa etmiş bir unsur olarak görüyoruz. Milli paramızın kıymeti Aziz yurddaşlarım; Tasarruf mevruunda, milli paranın kıp- meti ve İstikrarı meselesinin ehemmiyeti ve bu hususta Cümhuriyot bükümetinin ötedenberi gösterdiği hamasiyet malümdur. Dünya siyasi variyetinin geçirdiği buhran- Jar, zaman zaman mill para etrafında haj- kımızı tereddüde düşürebilecek barı şayla- arın çıkmasına vesile olmaktadır. Şuramını açıkça söyliyebilirim ki, bükümetin alabi- eceği kararlar ve tedbirler, mil! paranın kiymetini ve istikrarını sağlamlaştırmağa matuf olacaktır. Bu yolda alınacak tedbiş ve kararların ise, gizli tutulmasına tabia- tie sebep ve imkân yoktur. Tasarruf hareketlerinden bahsederken, bunun muayyen bir şekli olan devlet dahili Aetikrazlarına da biraz temas etmek istiyo- rum, Cümhuriyet hükümetinin yeniden | piyasaya çıkarmış olduğu tahviller cem'an 30,500.000 liraya baliğ olmaktadır ki, bunu da tasarruf yekünlarına ilâve elnek icab | eder. Bunun 12 milyonu Ergani, 244 mil kuvvetine ayrı bir misal teşkili etmektedi; Bugünlerde yayenıza: çıkarılmış olan «i- tancı tranş Sıvas - Errurum İstikramnın bühaasm küçük tasarruf sahipleri nesdin- de eskilerden çok faşla rağbet görmekte ol- duğunu memnuniyeğle gör Bankalardaki tasarruf mevduatı Bankalardaki Otasarruf mevdustı- Bin, ©. bulunduğumuz. senenin TASARRUF HAFTASI Başvekil Ankara Halkevinde dün mühim bir nutuk söyledi Ok aylarında 325,000,000 lira gibi kü- | çük görülmiyecek bir yeküna erdiğini söyliyen Başvekil ezcümle demiştir | ki; l Şimdi sizlere şunu İfade etmekle memnu- | num ki, bankalarımız sebepsiz telâş göster» miş olan vatandaşlara paralarını iade et- | mekta hiçbir suretle müşkülâta maruz Kâı- mamışlardır. Bunun böyle olması tabiidir. Çünkü eylâl hâdisatı dolayısile de sabit ol- muştur ki, vatandaşların .bankalardı 1 emin eilerdedir. Ve hüküm bu emanet hususunda dalma müt dır, Bankalardaki mevduatın yök: ü m umumi ikraz kapa; mişlerdir. Faiz nisbeti Ticari kredilerde, geçen sene faiz nisbeti yüzde sekiz buçu müştü. Bu e- ne de, memleketim surunu teşkil eden iben yüzde otuz n faiz nisbeti indirdiği Bizorta sah a ağ yakkuzu güs- termekteyiz. Tasarruf ve Ihtiyatın başlıca tezahürlerinden olan hayat sigortalarında gürülen inkişafı, dalma sig dar hukuku- nu #iyanet yolundaki tedbirlerimizle teşvik ediyoruz, Milli sanayi Başvekil B. Refik Saydam, mili sa- nayin inkişaf ettiğini de kaydett ten sonra 1927 de sanay! istihslâtı- mızın yekünu 32 milyon Jira iken | 1998 de 265 milyon liraya yükseldiği- ni söylemiş ve mülli sanayiin memle- kette işgal ettiği ehemmiyeti tebarüz. ettirerek demiştir ki: 'aşamakta bulunduğumuz nâ&- zik ve çetin & sanay ne husu- | sundaki isticalimizin ne kadar yerin- de olduğu bir defa daha, tam bir vü- zuhia göstermiş oluyor, Programla- nn tatbikine hızla ve intizamla de | vam olunmaktadır. Karabük fabrikası ve yeni açılacak fabrikalar Devlet sanayiinin en büyük ve ehemmi- yetli kis kli eden Karabük demir ve çelik fa' rı, Cümhuüriyetin heybetli bir eseri olara faaliyete geç- miş ve W »denberi 'Türz demirin lanmıştır. Kara- mühim aksamından ile haddehane ve çelik» 1 da bir an evvel işletmeye açılması için elden gelen gsyret sarfolun- maktadir. Gene bu sene ie ri büyük ehemmiyet ve i ret filon dokuma sanayii manzümesine 25 bin Iğ le Malatya bez ve iplik fabrizss iltihak et. miş bulunmaktadır. İkinci kâğıt, selüloz, Sıvas çimento fabrikalarının inşaat ve »wonlaj işleri Ylerlemektedir. İkinci kâğıt fabrikası da faaliyete geçti- & ıaman, memleketin kâğıt ihtiyacının ta- mamına yakın bir kısmı milli istihsal ie karşılanza:ş olacaktır. Memleket sanayiinin hn temini kadar, reemleket mü- an da erensir malâm 1 fabrikaların Ki astamonu ken» Memleket asile İstihlâki r fabrikalarımızın bu memnuniyeti , dört fabri- kamızın istihsalâtının 93 bin tona eriştiğini söylemiş ve demiştir ki: Herhalde normal çalışmalarile memleketin iktısadi cihazlanma ve nizamına yardım eden bususi sanayi teşebbüslerini, kolaylıklara mazhar kılarak, teşvik yolundaki mesalmize devam olunacaktır. rakaltı servetlerin kl ç müvazen isin istisma- iza bunla- kınandan yeti de göz (la devam etmek- sının devlet- denlerimiz hakkında izahat vermiş, krom, bakır istihsalât niyetbal unu, yarayan beksit zuhuratı memleketin muhtelif yerlerinde tesbit edilmiş bulunmak- tadır. Zonguldak, Akseki ve İşlâhiye- de bul KAMU olan bu zuhurattan İs- tifade rı taharri ve tetkik eği ir, demiştir. Demiryolu inşaatına devam, tica- ında yeni gemilerle takviye edileceğini söyliyen Başvekil, Akdeniz ve Karadeniz sahillerindeki Ilmanlardan başlıcalarının inşa ve İş- ah edileceğini beyan etmiş ve bu işin ümetçe ehemmiyetle ele alınd ğını söylemiştir. Başvek'i nutkuna vermiştir: «Aziz yurddaşlarım, Türk vatanmın Yi imesi için ol. ar, kudretle ve emniyetle müiklafaası için tasarruf hareketinin asli büyük bir rol oynadığını eğer, nuzda tebarüz ettirebildimse mekt d şöyle nihayet İktisnd ve tasarraf haftası münasebetile Beyarıddaki İnkılâh müzesinde Ekonomi ve Arttırma kurumu ile Milli sanayi birliği dayan biz sergi açılınıştır. Reslinde bu ve ımuhbelif mecmuaları bi: top- ye bir köşeyi görüyorsunuz, m Iusya, Milletler Gemiye- çok bahtiyar olacağım. Dünyanın en dağdağalı bir devrinde yaşıyoruz. 'Türk milleti vakur ve temkinli duru- gu, samimi birlik manzarası İle bü- tün cihanın nasıl takdir nazarını cel- bediyorsa, hakkında fena düşüncesi olanları da o kadar hayrete düşür- mektedir. Türk milleti dostluklarına sadık, açık kalble kendi milli hudud- ları dahilinde sakin çalışmak ve ya- şamâk azmindedir, Bu birliği, bu sü- künu ve bu çalışma azmini bozmak istiyenlere iyi gözle bi Büyük Türk milletinin hakiki his- iyatına ter ilân olarak emniyetle söyliyebilirim ki: Milli Şefin etrafın- kale ve tek vücud çalışan mil. ve istikbalinden emindir.» Halkevinde yapılan toplantıda, Ve- killer, mebüslar, Vekâletler erkânı, | matbuat mümes ve kalabalık bir davetli küt hazır bulunmus- tur. Merasime, Ankara kız lisesi tale- beleri tarafından söylenen İstikiği marşı ile başlanmış ve bunu takiben Başvekil doktor Refik Saydam hafta- yı açış nutkunu irad eylemiştir. İ Sik sık ve sürekli alkışlarla karşı- lanan bu nutku, Ankara kız lisesi talebelerinin temsilleri takib eylemiş- tir. si General Kâzım Özalpın nutku Ulusal ekonomi ve arttırma kuru- mu genel başkanı Balıkesir mebusu general Kâzım Özalp ta radyoda bir | nutuk söyliyerek, Tasarruf haftası- nın ehemmiyetini tebarüz ettirmiş ve yerli mali kullanmakla milli istihse- lâtımızın artacağını söylemiş ve nut- kunu şöyle bitirmiştir: Eer zamandan daha dikkatli ve idareli davranmalıyız. Yalnız bir, iki vatandaşın asi) olr a iktifa e yarım saat az yakılır lee o nisbette az kö- | mür sarfedilir. Evlerimizde; hususi ve res- ml müesseselerde, dairelerimizde ve bunun gibi lüzumlu maddelerin istihlâkinde tasar- Tüfr rlayet olunursa stoklarımız artar, dar gamanda sıkıntıya düşmeyiz. Müdafaa va- aıtalarını tedarik etmekte müşkülât çek- meyi? İktisad ve tasarruf faaliyetlerini buna göre idüre emek ve bu hususlarda biribiri- mizi ikur eylemek vatani vazifemizdir. Bu harbin ne kadar ve ne şekilde deyam ede- ceğini tahmin etmek münkün değildir. Türkiye, Relsicümhurumuz İsmet İnönü- nün yüksek idaresi altında dikkatli adı larin hüdiseleri takip edecek ve mili yüksek menfaatlerinin icab ettirdiği yolda yürüyecektir. Milli Şeflmize sonsuz saygilarimı tekrar eder, gelecek sene sizlere hitab ederken ci- barın mesud bir sulha kavuşmuş olmasını dilerim. Şehrimizde tasarruf haftası On birinci yerli mallar ve tasarruf haftasının başlaması omünasebetile dün Ankarada Başvekli B, Refik Say- dam tarafından söylenen nutuk şeh- rimizde hâlk radyoları ovasıtasile balk kütleleri tarafından dinlenmiş- tri. Saat 14 de Taksim meydanını dol- duran kalabalık bir halk ve gençlik kütlesi Başvekilin nutkunu dinlemiş, bundan sonra Cümhuriyet &bidesi etrafında kurulan açık hava sergisi açılmıştır. Sergi, tasarruf ve yerli mallar hakkında söylenen vecizeleri ve öğütleri ihtiva eden baridlarla süs- lenmiştir. Bundan bâşka mektepler- de, Halkevlerinde müsamereler ter- tip edilmiş, muallimler talebeye, yer- li malı mevzuu etrafında konferans- Jar vermişlerdir. Üniversitede bir tasarruf günü ha- zıriamaktadır. Henüz günü tesbit edilmemiştir. Maamafih, haftanm sonuncu gü- nü üniversite iktısad fakültesine tahsis edilmiştir. Salıncağın ipi boynuna dolanmış İzmir (Akşam) — Foça kazasını köyünde feci bir kaza olmuş Sadık Borkirin küçük yaştaki ü de yalnız bulundu! rup sallanmışlardır. kafa çıktıkları sirada evde ya i yaşındaki Niyazi, salıncağı binmeğe ie gerken sahncağın İpi boynuna dolanmış, mavallı çocuk boğulmuştur. tina mümessil gönder- miyeceğini bildirdi (Baştarafı 1 inci sahifede) «Bugünkü Mületler Cemiyeti bir gölgeden ibarettir; Beş büyük Avru. pa devletinden ikisi cemiyete asa de Kildir, Rusya ise suçlu vaziyetindö- dir, İngiltere ile Fransa harple meş- guldürler. Birçok Avrupa devletleri çekingen bir vaziyettedir. Çin müte- amrızları sevmemekle beraber, kendi. sinden gördüğü yardımdan dolayı, Sovyet Rusyaya karşı vaziyet alam» yor. Bu şeralt karşısında Sovyet Rus yanın cemiyetten ihracına ve aleyhi- ne zecri tedbirler tatbikine karar ve- rilmesi müstebaddır. Milletler Cemi- yetinin yapacağı şey, taarruzu sarih tabirlerile takbih etmekten ve nzm- sını Finlândiyaya imkân dairesinde yardım yapmağa serbes bırakmaktan ibaret kalacak! Daily Telegraph gazetesi de ayni fikirdedir, O da zecri tedbirlere karar verilmesini muhtemel görmüyor. İn- giltere ile Fransanın takip edecekleri hattı harekette tamamile hemfikir bulunduklarını beyan ediyor, Millet- ler Cemiyetinin biran evvel işini bi- tirmesini tavsiye ediyor, Almanyanın bu işte mesuliyetini büyük görüyor. Sovyetlerden müsbet cevab beklenmiyor Paris 12 (A.A.) — Diplomasi ma- hafili, Sovyet Rusya ile Fi diya arasında sulh müzakereleri icrasını temin maksadile dün Milletler Cemi. yeti tarafından gönderilmiş olan tel grafa Sovyetlerin verecekleri cevap hakkında evham ve hayalâta k mamaktadırlar, Bu telgraf Finlândiyanın muvafa- katile gönderilmiştir. Diplomasi ma- harii, Rusyanın haksız yere Finlân. Giyaya taarruz ettiği bir sırada sui- hun ve bitaraflığın müdafii olduğu. * nu iddia etmesinden dolayı hayret etmektedirler. Ayni mahafil, İngilizlerin denizde Alman ihracat mallarını kontrol et- meleri: meselesinde Ruslarm müda- hâlede bulunmalarının Rus - anlaşmasının yeni bir tezah duğunu beyan etmektedir. Sovyetler mümessil göndermiyor Moskova 12 (A.A.) Sovyetler Birliği hükümeti, Finlândiya - Sotyet ihtilâfını tetkik etmek üzere asamble tarafından tayin edilen komite reisi Damattaya gönderdiği kısa bir tel grafta, Cenevre mesaisine iştirek h susunda vaki olan nazikâne davet. ten dolayı teşekkür etmiş ve Sovyet- ler Birliği hükümetinin, Molotof ta- rafmdan B. Avenole gönderilen tel graflarda gösterilen sebeplerden dola- yı bu teklifi kabul edemiveceğini bildirmiştir. Asamble bugün karar sure- tini müzakere edecek Cenevre 12 (A.A) Diplomasi mahaflli, Milletler Cemiyetinin aza #ından biri tarafından vaki müraca- ati tetkik için şimdiye kadar hiçbir zaman bu kadar seti usuller kabul etmemiş olduğunu ehemmiyetle kay. detmekte ve mezkür cemiyelin bu gibi ahvalde yeni ve seri metodlar kabulünün zaruri olduğunu anla. mış bulünduğunu beyan etmektef Cemiyette bulunan bütün devletler mümessilleri, işlerin bu suretle basit- leştirilmesin! kabul ve derhal 13 aza- dan mürekkep bir komisyorr ta; ei mişlerdir. Portekiz delegesinin riya- set edeceği bu komisyon, Finlândiya- nm müracaatını tetkik edecektir. Birçok heyetler, cemiyet umumi kâtipliğine yalnız Finlândiya hak- kındaki müzakerelere iğlirak ve di. ger herhangi bir meselenin müzake- resinden imtina edeceklerini bildir. mişlerdir. Diplomasi mahafll, bu kararın Al manyanın mesuliyetleri meselesinin münakaşa edilmesinin önüne geç- mek için ittihaz etmiş olduğunu be- yan, ancak herhangi bir murahhas- sın Alman taarruzunun Rus taa yuna yol açmış olduğu suretinde mütalâa dermeyan etmesi için bir mani bulunmadığını ilâ tedirler. Komite, Milletler Cemiyeti umumi kâtipliğinin Finlândiya meselesine müteallik olarak hazırlayacağı rapo- ru dinlemek üzere yarın sabah bir toplantı yapacaktır,