29 Ağustos 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 7

Yıldıray dün Haliçt denize indirildi Merasim donanma komutanı ve kalaba- lık bir davetli kütlesi önünde yapıldı Krap müdürü, Türk işçisinin mesaisini sitayişle Haliçteki tersanemizde inşa edilen «Ay» sınıfı denizaltı gemilerimizden ikincisi olan Yıldıray dün merasimle denize indirilmiştir. Deniz inşalyeciliğinde parlak bir maziye malik olan tersanemiz dün bu münasebetle bâyraklar ve defne dal- larile süslenmiş, kesif bir kalabalık denize inmeğe hazır vaziyette kızakta duran Yıldırayın etrafını çevirmişti. Saat 12 de donanma komutanı amiral Şükrü Okan, İstanbul vali muavini B, Hüdai Karataban, İstanbul komu- tanı B. Cevadın tersaneye gelmelerile merasime İstiklâl marşı çalınarak baş- landı, Müessese müdürünün nutku İlk olarak bir nutuk söyliyen Krup Germanyaverf müessesenin buradaki müdürü B. Öztak davetlilere merasim- de hazır bulundukları için teşekkür ettikten sonra dedi ki; — Önümüzde duran şu denizaltı ge- misi inşaatı firmamız tarafından deruhte edilen dört denizaltı gemisi- nin sonuncusudur. Bu gemilerden iki- si Klel'de inşa edilmiş ikisi de burada- ki inşaat mahallinde kızağa konarak burada teçhiz edilmiştir. Bu sonuncu geminin denize indirii- mesile buradaki inşaat mahallinin fanliyeti nihayete ermiş oluyor. Bu- | nun için bu inşaat mahallinin gördü- gü işler hakkında size kısaca malümat vermeme müsaâdenizi rica ederim. 1937 senesinde birinci gemi olan Aatılay'ın omurgaya konmasını merâ. simle tesid ettik. Bu omurga vazı me- rasimine Reisicümhur huzurlarile şe- ref vermişler ve Türk işçileri tarafın. dan Türkiyede denizaltı gemisi inşa. sile yakından alâkadar olmuşlardı. ürk işçisinin mesaisi İkinci geminin omurgaya vazı 9 ey- 1ül tarihiride vuku bulmuştu. Bu ta- rihlen sonra inşaat süratle terakki et- miştir. İnşaat yerinde kullanılacak gemi İnşaiyesi smelesinin yüzde yet- mişinin ve makine işlerinde kullanıla- cak amelenin de yüzde oluzunun Türk amelesi olmasını mukavele ile deruh- te etmiştik. Burada istihdam edilmiş olan Türk amelenin mlkdarı bu ra- kamları çok geçmiştir. Gemilerin inşaatında sarfedilen mecmu mesai saatlerinin Türklerle Alman amelesi arasındaki nisbetini öğrenmek size vaziyet hakkında iyi bir fikir verebilecektir. Bugüne kadar burada inşa edilen iki gemi üzerinde Türk amelesinin çalıştıkları iş saat nin yekünu 1,085,000 saat olduğu hür yadeden bir nutuk söyledi Solda; Yıldıray kızakta; sağda: de Alman amelesinin mecmu iş saat mikdarı 140 bin saatten ibarettir, Bi- naonaleyh gemilerin üzerinde bir sant- lik Alman işçisinin mesaisine mukabil 71 saatlik Türk işçisinin mesai nis. beti var demektir. Bu netice gösterir ki Türk amelesi. nin gemiler üzerinde sarfettikleri emek derecesi Alman amelesininkine nisbet. le pek fazladır. İşçimizin muvaffakıyeti işçiliğin kalitesine gelince; katiyet- le söyliyebilirim ki bu keyfiyet en yük- sek derecede medhüsenaya bihakkın Tâyıktır. Viende selen hü eser dür sanaylinin vücüde getirebileceği en yüksek bir eserle hemâyardır. Bu eser. de isbat eder ki nisbeten kısa bir za- man içinde 'Türk'bahriyesi için gemi inşaatında muvaffakıyetle çalışabile- cek bir Türk amele kafilesi yetiştiril. miştir.» Müessese müdürü mesai arkadaşla- rına ye resmi makamlara teşekkür et- | tikten sonra sözlerini şöyle bitirmiştir: «Burada inşa edilen iki geminin mü- temmim işleri biterek bunları teslim- den sonra buradan ayrılacak da olsak arkamızda denizaltı gemileri inşaatın. da çalışmağa devam edebilecek bir Türk amele kafilesi bırakmış bulun- maktan mütevellid bir gurur ve ifti- har hissile ayrılacağımızı arz ile cüm- lenizi selâmlarım.» Donanma komutanının nutku Müessese müdüründen sonra donan- ma komutanı amiral Şükrü Okan şu nutku söylemiştir: «Memleketimizde inşa olunan bu gemiler hakkında fabrika direktörü mufassal izahat verdi, bir kağ kelime de ben söyliyeyim. Birkaç ay evvel de- nize indirdiğimiz Aalılay'ın eşi olan Yıldırayı bugün denize indiriyoruz. Cümhuriyet hükümetimizin yurd mü- dafanası İçin kara, deniz, hava sınıf. | Yıldıray denize indikten sonra lerimize medyunuz, Amiral Şükrü Okan bu sözlerden sonra «Ebedi Şefimiz Atatürkün ma- nevi huzurlarına, Mili Şefimiz ve Cümhuriyet başkanımız Büyük İnö. nüne, çok kıymetli Mareşalımızla sa- yın Mili Müdafaa Vekilimize bu fır. satla sonsuz tazimlerimi sunarım.» demiş ve alkışlar başlarken bayan Amiral: — Yıldıray! Senin parlak zaferler, €şsiz tarihler yaratmanı candan di- lerim» sözlerile şampanya şişesini ge- minin bordasina vurmuştur. agi EE İİ inde TEE Mrk bayrağının arasından süzülerek de- nize inmiştir. Denize indirme merasiminden son- ra davetlilere Krup,. müessesesi ta- rafından Perapalasta bir öğle ziyafeti verilmiştir. Ticaret odasında maaş baremi Ticaret odası idare heyeti, dün öğ- leden sonra toplanarak odalarca ha- zırlanan oda memurlarının bareme göre maaş ve derece listesini tedkik etmiştir. Röfüjler Belediye bütçesinden yapıla: Harbiye ile Şişli arasındaki rötüj- lerin bu cadde üzerindeki mal sahip- leri tarafından masraflarına İştirak edilmek suretile inşa edilmesine ka- rar verilmişti. Fakat sonradan mal sahiplerinden çoğu, bu masrafa işti. rak etmekten imtina ettiklerinden bunun tatbikine imkân bulunama- muştı, Şimdi Belediye bu röfüjleri kendi bütçesi ve vesait! ile inşa ettirmeğe karar vermiştir. Bu maksatla 940 bütçesine tahsisat konulacaktır, Taşla başını yardı larında yaptığı büyük değişiklikler hepimizce malümdur. Bunu Milli Şe- flmiz İsmet İnönüne ve diğer büyük- Karagümrükte oturan Mustafa is- minde biri, arkadaşı Kasımla kavga etmiş, taşla başını yarmıştır. Amiral Şükrü Okan nutuk söylüyor Yugoslavya mektupları Dost Yugoslavyanın 6 aylık ihracat faaliyeti Yugoslavya kalben sulh cephesile beraberdir. Mihver devletleri Yugos- lavyanın başlıca müşterisidir Yukarıda Belgrad borsası ve Ticaret odası binnsi aşağıda: Amele birliği sumuzdan) — Yugoslavyanın açıktan açığa garp devletlerinin kurdukları sulh cephesine niçin iltihak edemediği arasıra Fransız ve İngiliz gazetelerile bu iki demokrasi devletinin siyasetini tasvip eden diğer memleket gazetele- rinde mevzuu bahs oluyor. Bence bu türlü türlü tefsir ve mü- nâkaşalara hiç hacet yoktur. Yugos- lavyanın coğrafi vaziyeti ve iki büyük mihver devletinin tam ortasında bu- lunması kendisini siyasi ediyor. Yoksa hissi bakımdan Yugos- lav milleti daha ilk göndenberi, sulh cephesinde yerini almıştır, Belgrad (Balkan muhabiri mahsu- bir idarei maslahat politikası takibe mecbur Meselenin siyasi cephesini birakalım da şu üç ay zarfında bu dost memle- kette iktisad sahasındaki faaliyete bir göz gezdirelim. Beynelmilel Belgrad panayırına bu sene Almanya geniş mikyasta iştirak edecektir. 2600 metre murabbaı bir sa- ha üzerinde bir Alman paviyonunun inşasına başlanmıştır; bu paviyonun inşası bitmek üzeredir; açılış töreni, panayırın açılışile beraber icra edile- cektir. Almanya, Yugoslavya ile Çekoslo- vakya arasında mevcud iktisadi ve mali anlaşmaları Bohemya ve Morav- ya protokotoralarının tesisinden sonra kabul etmiş ve bu suretle Yugoslay tacirlerinin menfaatleri korunmuş- tur. Breme şehrinden Alman iktisadeısı ve bu şehrin ticaret ve sanayi odası relsi doktor Bemhard'ın reisliği altın- da mühim bir iktisad heyeti Belgrada gelmiş, Belgradda tütün, kereste, ağaç ve meyva ihraç eden tacirlerle temas- Jar yaparak bu maddelerin Breme şehrine fazlaca ihracı çarelerini ara- mış ve bu heyetle beraber gelen pa- muk borsası reisi Sehir de pamuğun Yugoslavyada rasyonel bir şekilde ye- tiştirilmesi etrafında tetkikler yap- Devlet inhisarlar müdürlüğü Yu- goslar tütününden nikotin imali için bir fabrika inşasına karar vermiştir, Ahiren isdar olunan mali bir kanun hükümlerine tevfikan Münakale ne. zaretine 1939/1940 mali senesi zarfın- da devlet demiryolları ihtiyaçlarına sarfedilmek üzere 500 milyon dinar bir istikraz akdi için salâhiyet verii- miştir; bu paranın bir kısmile normal ve dar hatlar için 125 lokomotif satın. alınacaktır. Haziran ayı zarfında Belgradda Adir adlı anonim bir şirket kurulmuş tur; maden işlerile meşgul olacak olan bu şirketin müessisleri arasında dört Alman ve altı Yugoslav mümessil var- dır. Yapılan bir anlaşmaya göre Al manlar hisse senedlerinin 96 40 nu ve Yugoslarlar ise © 60 nı alacaklar- dır, Almanya demir madeni satın almak için Yugoslavyaya müracaatta bulun muştur. Şimdiye kadar Yugoslavya, eski Çekoslovakyaya demir madeni kontenjanı vermiyordu; büyük mik. tarda mübayaa yapacak olan Alman- yaya bu kontenjandan bir miktarını vermesi meselesi tedkik edilmektedir. Yugoslavya 1939 birinci allı ayı zar- fında 107 buçuk milyon dinar kıyme- tinde 3023 otomobil ve kamyon ithal etmşitir. Almanyanın bu ticarette iş- tiraki 41 buçuk milyon dinar kıyme - tinde 1325 otomobil ve 38,900,000 di- nar kıymetinde 837 kamyondur, Buna 3 milyon dinar değerinde eski Çekos- lorakya ve lâhik protoktoradan ithal edilen 179 otomobil ve bir milyon di- nar kıymetinde 13 kamyonu da ilâve etmelidir. İtalya 6,900,000 dinar de- ğerinde 298 otomobil ile 100,000 dinar kıymetinde 7 kamyon ithal ederek bi- rinci gelen Almanyadan sonra ikinci gelir. (Bu müddet zarfında Büyük Britanya 800,000 dinar kıymetinde), (25 otomobil, Fransa 1,700,000 dinar. lık 56 otomobil ve 100,000 dinarlık $ kamyon ithal edebilmiştir.) Gene 939 birinci altı ayı zarfında Almanya ile İtalya, Yugoslavyanın ka» saplık ve saire hayvan ihracatında birinci mevkii işgal ediyorlar. Bu müd- det zarfında İtalya 1142 at, 2973 boy- nuzlu hayvan, ihracına bu devre €$*- nasında müsaade eğilen danaların hepsini, 833 domuz, 2313 küçük hay» van (ceman 13,365,000 dinar değerin- de) satın almıştır. Almanya İse 2T8,123,000 kiymetinde 254 at, 6689 boynuzlu hahvan 150,080 domuz ve 0172 küçük hayvan satın almıştır. Fransa 1113 at alarak 1,920,000 di- narlık bir alış veriş yapmıştır. (Devamı 13 üncü sahifede) Kr ş şğ Ma ayşe