25 Temmuz 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 7

Temmuz 1939 AKŞAM Sultanahmed semtinin hatıraları Bizans sarayında im- paratoriçelerin hayatı Mahküm ve firari bir patrik, on iki sene müddetle imparatoriçenin dairesinde gizli kalmıştı. — Bir de, gizlice suikasdciyi içeri aldı imparatoriçe Bizans sarayının en geri kısmında, muhafız dairelerinin ve ziyafet sa- lonlarının ötesinde, vakanüvislerin yeni bir cennet diye tasvir ettikleri gölgelikli ve akar sulu bahçelerin Ortasında orta asır Grek imparator. larının hususi ikametgâhı yükselir. di. i ; Devreden devreye prens nesilleri- nin güzelleştirdikleri bu muhteşem ve zarif binalar hakkında, bugün hâlâ, Bizans müelliflerinin tarifleri #ayesinde, bir fikir edinebiliriz. Alla- hin dünya üzerinde mümessili sayı» lan Basileis'ler, -imparatorlar. dün- yanın gürültüsünden, ve teşrifatın gülfetlerinden Uzak olarak, burada, fani beşer olmak imkânını bulurlar. dı Saray hep kıymetli mermerlerden, ışık saçıcı mozayiklerden inşa edil! mişti, Birinci Basil'in yaptırdığı yeni sarayın salonunda sıra ile dizilmiş o harikulâde yeşil mermer ve kırmızi oniks (1) sütunların üst yanında, büyük resim kompozisyonları vardı: İmparatorun müzaffer generalleri arasında oturup devrin şanlı menki- belerini anlattığı gürülüyordu. Fa- kat bilhassa imparatorun yatak oda- sı bir harikaymış. Altın yıldızlarla pırıldayan tavanının ortasında ye- şii mozayikten ve selâimeti temsil eden bir haç varmiş ve bu muhteşem âtkorasyon geniş odanın her yanını süslüyormuş. Mozayik zeminin orta- Sında rengârenk tüylerile bir tavus tasviri duruyor; dört köşede de ye- şil mermer çerçeveler içinde, kanat- larını açmış, uçmağa müheyya dört kartal -İmparatorluk kuşları- görü- nüyormuş. Duvarın alt pervazı mozayik çi- çeklermiş. Daha üstünde de, parla- yan bir altın zemin üzerinde bütün imparator ailesi, merasim kıyafetle- rile mozayik levhalar halinde sıra- Janmışlar duruyormuş. Başka bir tarafta, inci dairesi de- nen kısımda, imparatorların yazlik odaları bulunuyordu. Mermerden dört sütuna basan altın kubbesi var- dı ve lâmbrili duvarlarında mozayik- lerle yapılmış av resimleri gözü ok- şuyordu, Buranın bahçeye açılan kapıları vardı, Ve böylece, her biribirinden kıy- metli rengârenk mermerle süslenmiş odalar bu sarayı teşkil ediyordu. Bil- hassa imparatoriçenin yatak odası- nin zemini bir bahar bahçesi gibi türlü türlt çiçekleri taklid eden mer- merlerle yapılmıştı. Kapılar gümüşi ye fildişiydi. “e. Bizans imparatoriçelerini ekser!ya yanlış tasvir ederler, Eski Yunaniş- tanda, eski Rusyada ve eski müslü- (man şarkında türlü türlü harem $e- killeri vardır. Bizansta da kadın, ebediyen rüştüne kavuşamamış bir çocuk halinde imiş gibi, hadımların kılıcı altında kımıldamağa mahküm- muş gibi tahayyül edenler çoktur, Bizans kadınlarının hayatını tet- “Kik eden Charles Dichi bu fikri yan- Mış buluyor. Bu müellif, pek az dev- letin kadına, Bizans derecesinde yer ayırdığını söylüyor. Birçok imparatoriçeler, güzellikle- rile, zekâlarının yüksekliği ile, koca- ları üzerinde mutlak bir hükümran- lk tesis etmişlerdir. Denecektir ki «Osmanlı saltanatında da gözdeler ayni şeyi yapmışlardır.» Fakat arada fark vardır. Bizans imparatoriçesi sarayın dışında merasimin bütün şaşaasına nail olduğu gibi, içinde de, tamamile hareket serbestisine nail di. İmparator gibi, onunda, sirf kendine mahsus adamları vardı, Dai- resinin başında bir büyük müdür, bir büyük mabeyinci ve şahsına bağlı , her türlü maiyet mevcuttu. Bu in- 3 öğ ' 5 hisli Birans saraylarının ar kasına isabet eden kısım anlari saray erkânı arasından ken- di seçerdi. İmparatoriçenin (Aşçısı, Kilercisi de hususiydi. Saray kadın. larının başında, yüksek rütbeyi gös- teren kemer takmış bir reise vardı. Bütün musahip kadınlar, hizmet- kârlar onun emir ve idaresindeydi. Umumiyetle imparator, zevcesinin adamlarını kendi seçmek azzusunu gösterirdi. Fakat yine de imparato- riçe, adamlarının sadakatından emin olurdu, Haremsarayında bütün fil ve hareketlerini kendi arzusuna göre tayin ederdi. Güzel prenseslerin ek- serisi İçin tuvalet, başlıca meşgaleyi teşkil ederdi. Derler ki, Teodora, zerafet ve şık- ğa meraklı olduğu için, yüzüne dinlenmiş ve rahatlamış bir ifade vermek üzere çok uyurmuş, Uzun süren banyolar yaparmış. Merasim elbiseleri giymeği; kenarları sirma erguvan mantolarla, elmaslarla, in- ellerle görünmeği pek severmiş, Bi- lirmiş ki güzelliği, kudretinin garan- tisidir. Diğer meşhur, imparatoriçe olan Zoe, büyük merasimin haricinde, an- cak sarışın güzelliğine uyan hafif elbiseler giyerdi. Rayihalardan, krem- lerden hoşlanırdı. Dairesinde yaz kış büyük buhurdanlar tüterdi. Böyle- likle haremsaray kimyagerlerin lâ- boratuarına benzerdi. Bazıları, iyi bir tabahatin yüksek iktidar mevkii için zaruri olduğunu sanırdı. Diğerleri ise, fazla masraftan kaçınır, en büyük zevki pata topla- mak sanırdı. Ekserisi öoluydu. Mu- kaddeş tasvirler önünde uzun uzun dururlardı, Çoğu da © edebiyattan boşlanırdı, Etraflarında nazım ve nesir yazan ediplerden bir muhit ya- ratırlardı ve bunlara bol bol atiyeler verirlerdi. Atenais ve Evdoksia gibi imparatoriçeler de bizzat yazmaktan hoşlanırlardı. Bilhassa Komnen âile- sinin kadınları tahsilli idiler, © Diğerleri ise, kaba şakalardan, şaklabanlıklardan hoşlanırdı, Hatila büyük Teodora bile, pek zeki kadın olmakla beraber, sanki zevki düş- künmüş gibi, soytarilardan zevk alırdı. Bütün bunlara rağmen, bir Bizans hi imparaloriçesinin zamanını ibadete, tuvalete, zannetmek yanlış bir zehaptır. Di- mağlarını en yüksek düşünceler de işgal ederdi. Haremden devlet işleri- ne karışırlar ve bu hususta mücssir olurlardı. ziyafetlere o hasrettiğini | Bizanslıların Augusta dedikleri im- | paraloriçenin şahsi serveti ni ne yaptığına dair zevcine malü- mat vermesi lâzım gelmezdi, Bu ser- vetle, siyaseti, zıd bir şekilde sevk de vaki olurdu. , Gariptir ki bazı imparatorlar, 26v- eelerinin dairesinde ni paialer > helin ve idare ettiği kocasının arzusuna | vardı, | Nasıl dilerse öyle sarfederdi. Parası- | İ reyan ettiğini bilmemişlerdir. Ha- remsayarların pek çok esrarı vardı. Meselâ İstanbul patriği Antim, dini nizalar yüzünden şüphe altında kal- dığı için, kilise tarafından kovulmuş, Jüstinien tarafından da sürülmeğe mahküm edilmişti. Birdenbire orta- dan kayboluverdi. Meğer Teodora- nın harem dairesine sığınmış, Aradı- lar, bulamadılar, Nereye gittiği hay. Tet uyandırdı, Derken bu gaybubet unutuldu ve patriğin öldüğü sanıl- dı, Ancak aradan on iki sene geçip de imparatoriçe öldüğü zaman, pat- rik, haremsaraydaki saklandığı yer- den meydana çıktı, Teodoranın nasıl olup da bu sımı böyle uzun müddet gizliyebildiği büsbütün şaşılacak şeydir. İmparator Nisefor aleyhine sul- kast de haremde"hazırlanmıştır. Hü- kümdar hiçbir şeyden şüphelenmek- sizin Teofand bütün şeriki cürümle- rini toplamıştı, İmparatora, bu &ir, imzasız mektupla bildirildi, Haremin her yerini arattı, Kimse bulunmadı. Lâkin aradan iki saat geçmişti ki, Suikasdeilerin şefi bir sepetle Impa- ratoriçenin dairesine çekildi ve hü- kümdar, tamamile müdahalesiz bir vaziyette bulunarak, kafası koca bir kılıç darbesile yarıldı. İşte Sultanahmed camisinin bu- lunduğu yerderi denize doğru bakar- ken, insanın gözleri önünde böyle bir sarayın ve böyle maceraların ha- tırası canlanır. ro. (1) Damearlk akik, Plâjda pantalon çalan biri bir ay hapse mahküm oldu Büyükada plâjnda yıkanmakta olan İsrsil adında bir gencin panta- lonunu çalan Recep dün Sultanah- med üçüncü sulh ceza mahkemesin- de muhakeme edilmiş, suçu Sabit oj- duğundan bir ay hapsine karar ve- rilmiştir. Recep mahkemede tevkif edilerek tevkifhaneye gönderilmiştir. — ——— Akşamın neşriyatı Meşhur Arsen Lüpen Serisi resimli 6 büyük. cild her cildin fiatı 80 kuruş Tevzi yeri: Akşam gazetesi Ankara caddesi Acımusluk sokak 13 numara Yine yirmi iskonto kuponu: Bu kuponu kesip «Akşam matba- ası kitap servisine» getirir veya gönderirseniz fiatleri üzerinden çelen vie 29) ekono yapılaçikiık, | Hatayda şenlik Meclis ve parti mümessillerine ve Hamidiye subayları şerifine ziyafetler İskenderun 24 (Hususi muhabiri- mizden) — Hataylılar bugün bay- ramlarının ikinci gününü yaşamak- tadır. Bütün halk büyük bir neşe içinde toplantılara iştirak ediyor. Bu bayram tezahüratı içinde en zi- yade dikkati çeken manzara halkın dün sabah Fransız kıtaatı tarafın. dan tahliye edilmiş bulunan kışlaya girmek için gösterdiği tehalüktür. Milet Meclisi ve Parti mümessil leri ile vilâyetlerden gelen heyetler, bugün öğleden önce, başlarında Şem- settin Günaltay olduğu halde, Yayla- dibi kazasına gitmiştir. Heyet kaza- dan, civar nahiye ve köylerden gelen halk tarafından çok içten bir suret- te karşılanmıştır. Heyetin bu ziyare- ti vesilesile burada halkın ebedi Şef Atatürke karşı bağlılığına bir ifade teşkili eden hükümet konağı önünde güzel bir sütun üzerine konulmuş Atatürk büstünün açılış merasimi yapılmıştır. Âbideyi heyet reisi Şem- settin Günaltay açmıştır. Bunu mü- teakip âbideye heyet ve halk adına çelenkler konmuştur. Şemsettin Günaltay, Hatay halkı- nın kurtuluş gününe kadar çektiği acının anavatanda da ayni derecede dalma duyulmuş olduğunu Atatürk ile Milli Şef İnönünün bu mesut gü- ne kavuşmak için sarfettikleri mesa- iyi bilhassa tebarüz ettirerek sözleri- ni bitirmiştir. Antakya 24 (A.A) — Büyük Mi Jet meclisi ve parti mümessilleri, dün öğle yemeğini misafir bulundukları Defne otelinde yemişlerdir. Yemekte vali Şükrü Sökmensier, korjğeneral M. Ergüder, albay Şükrü Kanatlı, Hamidiye kumandanı da bulunmuş, yemekten sonra da Musadağına gi- dilmişi tir, Akşam parti tarafından Defne ote- linin bahçesinde büyük'bir garden parti verilmiştir. Antakya dünkü geceyi derin bir se. vinç içinde geçirmiş, her taraf dona- tılmış ve önlerinde davul zuma ol- duğu halde halk şehri hemeti sabaha kadar dolaşmıştır, B. Rahmi Apakın nutku Antakya 24 (A.A) Anadolu ajansının hususi muhabiri bildiriyor; Dün burada yapılan bayrak mera- siminde Rahmi Apakın söylediği nut- kun metni şudur: Yurddaşlar, Ebedi Şef Ataürk'ün Hatay davası kud- siyetini Adana'da Hatayın bir Türk ki- zına hitap ederken kırk asırlık Türk yur- du esir olamaz vecizelerile tebarüz ettir- miş olduğunu hatırlatarak söze başlıyo- rum. Bu anda Halayı da hududları içine almış bulunan Türk vatanı bu hakikatin tahakkuku ile sevinç ve iftihar içinde galkanmaktadır. Arkadaşlar, Hatay, tarihi ile cografi teşekklü ile, , etnik durumu ile, bütün vasıflarile tam bir Türk elidir. Bunu Türk milletinin ya- kın bir mazide geçirdiği büyük mağduri- yet ve felâket günlerinden başlıyarak Türkten ayırmağa çok savaşıldı Fakat bu o kadar bâriz bir hak idi ki, Türk milleti ilk firsatta bu mukaddes davasi- mi ortaya koyunca, O şef, devlet, millet, bükümet, parti ve bunların bütün kıy- metlerinin muhassalası olan ordu, hulâ- sa Türk adına her varlık, bu dava yo- lunda taş gibi bir varlık kesilince, bütün hasis emeller ve her türlü entrikalar eridi ve nihayet kırk asırlık Türk, tekra Türklüğe kavuştu, Aziz yurddaşlar, Biz çok kuvvetli bir milletiz, silâbımız- la ve maneviyatımızla. Fakat Hatay za- ferimizde bu kuvveti değil, hakkı ve man- tağı kullandık. Bunu bütün medeni dün- ya idrâk ederken röaliteye daha yakın- dan vakıf bulunmaları Jâzımgelen bazi- Jarını gaflet içinde bulunuyor gibi gördük- çe hayretle kalıyoruz. Dünya ve hele yakın komşularımız bil- melidir ki, biz, kendi milli hududlarımız içinde inkişaf elmeği prensip edindik, Hak için çalışan milletimizin kimsenin hakkında ve varlığında gözü ve emeli yoktur. Arkadaşlar, Bu iihak, 25 rey türlü idareler mezhep farkı gözetmeksizin dünyanın nadir yerlerinde görülen bir saadet, hu- zur ve insanlık hayatına eriştirecektir. Bu aziz topraklarda hatıraları olup ta kavuşacakları nimetleri ölçemiyerek bı- rakıp gidenlere İnsan olarak acıdığımızı ifade etmeği yerinde bulurum. Aziz yurddaşlar, Her ralli işte olduğu gibi bu davayı da insanlığı İnelineden, dostlukları boz- madan ve kimsenin tahmin ve takdir bu: kadar kım bir zamanda, udret ve kiyaselle idare ve büyük başarılar dilerim, Sahife 7 tahakkuk ettiren Milli Şef İsmet nün büyük adını anar ve bu serügin e yıllar başımızdan eksilmemesini dilerim. Hatay işinin kati olarak halline yürüdüğü her safhada, Türkiye Büy! Millet Meclisinin sinesinde hasıl olan yecanı ve bu heyecanın bütün mille viodanındaki inikâsını hatırlıyalım. B necip inikâsı eline alıp sistemliyen, ter. şan Cum ciddi bir metodla halka uriyet Halk partisini, MUH Şe- direktiflerini olgun bir siyasetle sik ve tatbik ederek hassaten son ay- lardaki tedbirlerle esasen Hatayı daha önden anavatan çerçevesi içine sok- muş bulunan Türkiye Cümhurtyeti hükü- metini ve her milli işimizin mesnedi olan ve daha bir yıl önce kıymetli ayağını Ha- tay toprüklarına basar basmaz her tür- Yi menfi mukavemetleri altüst eden, menfi maneviyatı kırıp parçalıyan kah rTaman Türk ordusunu analım. Hatayın aziz çocuklarının bu davadaki #edakürlklarını ve ölenlerin ruhlarını takdis edelim. İşte bir varlık ki, başta Mini Şef olduğu halde kamutay, parti, hükümet ve ordu- su, tam bir birlik kesilmiş, zaferi elde etmiş, bayram yapıyor. Milletimize kutlu olsun. Hamidiye subayları şerefine ziyafet İskenderun 24 (A.A) — Dünden. beri İskenderun limanında bulunan Hamidiye mektep gemisi subayları şerefine, dün İskenderun Halk partisi tarafından parti binasında 590 kişilik bir öğle ziyafeti verilmiştir. Ziyafet. te burada bulunmakta olan Adana 'Tüm kumandanı Kemal, takviyeli alay kumandan muavini, Hamidiye kumandanı ve subayları, kaymakam ve parti erkânı hazır bulunmuşlar. dır. Ziyafet çok samimi bir hava için. de geçmiştir. Ziyafetin sonlarında parti başka- nı tarafından Tüm kumandanına vo ordumuzun asil bir cüz'ü olan bahri- yelilerimize İskenderun halkı namı- na beyanı hoşamedi ve teşekkürlerde bulunularak kığrtuluş bayramında aramızda bulunmalarından dolayı sü- rur ve heyecanı ifad3 edilmiştir, Bu nutka cevab ve'on sayın Tüm kumandanı, Hatayın bu mesut gü- nünde burada bulunmak bahtiyerh- ğına nail olduğundan dolayı gerek kenâ'sinin ve gerek bahriyelilerimi- zin ne kadar sevinç duysalar az ci. duğunu söylemiş ve anavatana ku- vuşan Hataym saafet ve relahıma #adehini kaldırmış ve bu bayram $e- refine içmiştir. Hataya yirmi senedenberi fik defa gelen bahriyelilerimizm İskenderun- daki merasime iştirak eden subay ve olradı şehri gezerken halkın yer yer samlıni tezahüratiyie karşılanmak. tadır. Hamidiye gewimiz daha bir hafta İskenderun Uzranında kam- caktır Halk, akın akın gemimizi zi- yaret etmektedir. Hatay valisinin telgrafı ve Dahiliye Vekilinin cevabı Sayın B. Faik Öztrak « Dahiliye Vekili * 28/1/9389 saat 1140 dan itibaren bütün Halay topraklarında yalnır mukaddes Türk bayrağı dalgalanmakta ve bütün Hatay halkı coşkun tezahüratla Türkiye Cümhuriyeti ferdi olmak bahtiyarlık ve saadeti içinde büyük bayramını yapmak- tadır. Türk Cümluriyetinin bu yeni vilâyeti Bay Şükrü Sökmensüer i Hatay valisi C. 23/7/989 günlü tele: Türk yurdunun ayrılmaz bir parçası olan aziy Hatayın anavatana her türlü Ârıza- lardan Âri olarak kavuşmuş olmasının ver- diği saadet içinde gösterdiği yüksek duy- gulardan dolayi takdir ve şükranla mü- tehassisim. Hataya bahtiyarlık, size de Dahiliye Vekili Falk Öztrak Yer değiştirecek kiracılara tavsiye! Akşam'ın KÜÇÜK İLÂNLA. RI'nı dikkatle okursanız kendi. nize en elverişli yurdu yorulma- je bulabilirsiniz, > v DR