25 Temmuz 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 13

25 Temmuz 1939 LOZAN GÜNÜ Konferans salonundan bir köşe (Baş tarafı 1 inci sahifede) Rektörün nutku Ayakta dinlenen İstiklâl marşını Mmüteakib alkışlar arasnda kürsüye gelen Üniversite rektörü B. Cemil Bil. sel sözlerine «Lozan günü bizim sulh ve zafer günümüzdür. cümlesile baş- yarak dedi ki: “- Sulh günümüzdür, çünkü 1914 birinciteşrininin 29 unda girdiğimiz nü Lozan Üniversitesinin merasim salonunda imza edilen Lozan sulh muahedesile çıktık, Türk murabhası İsmet İnönü bu ywuahedeyi Atatürkün kendisine gön- ! derdiği şu altın kalemle imzalamış- tır. İsmet İnönü memlekete döndüğü zaman Darülfunündü muahede hak- kında izahat verdi ve bu kalemi iyi muhafaza edilmek üzere İstanbul Darülfününuna hediye etti. Biz bu altın kalemi sulh muahedesinin en iyi hatırası olarak saklıyor ve mâne- sını çok iyi biliyoruz. İsmet İnönünü © zaman Darülfünun- da dinleyen ve sonra onları İstihlâf eden nesiller altın kalemlerle Türk tarihine yazılacak şerefli muahedele- rin müessesesinde kuvvet, kudret ve ideal ile yetişeceklerdir.» Rektör bu sözlerden sonza Türk milletinin her milletten fazla sulha | bağlı ve onun nimetlerini takdir eden bir millet olduğunu kaydederek Ebe- di Şef Atatürkün 'Türk milletinin sulha bağlılığını onun için «yurdda sulh, cihanda sulbv düsturile ifade ettiğini söyledi ve: Lozanı Atatürk öldükten sonra ilk defa kutluyoruz. Onun büyük adını ilk defa zikrettiğim şu anda aziz hatırası önünde beş dakika hür. metle süküt etmemizi teklif ederin» dedi, Salonda bulunanlar ayağa kalka. rak beş dakika süküt ettiler. © © «Eğer sulh bir millete yarayışlı bir sulh olursa sevinir ve benimsenir» cümlesile yeniden söze başlıyan rek- tör 1914 te girdiğimiz harpten mü. tareke ile çıktığımız zaman karşılaş- tığımız sulh teklifini, Osmanlı sad- râzamının sülhü aramak için Parise yaptığı seyahati ve bize bir esaret sul- hü teklif edildiğini anlattıktan sonra: — Türk milletinin obenimsiyeceği sulh bu olamazdı, dedi, istediğimiz şulhü yalvarmakla deği, cidale atı- larak temin etmek lâzım geliyordu. Türk milleti hiç düşünmeden kendi- sine rehberlik eden en büyük evlâdı Atatürkün peşinden harekete geçti. Bu hareket İnönünde ilk müjdesini verdi, Sakaryada ve Dumlupınarda şeref şahikalarına erdi, ondan sonra- dır ki Mudanyada ilk şartlar, ve Lo. zanda bütün sulh şartları konuşuldu ve demin aktedildiğinden bahsetti. ğim sulh ımuâhedesi 16 sene evvel bu- gün ve belki biraz evvel imza edi- yordu.» B. Cemil Bilsel bundan sonra Lo- zan gününün niçin bir «Zafer günü» olduğunu izaha geçerek dedi ki: Zafer iki taraftan birin rine iradesini kabul ettirmesi tir. Lozan tamamen odur. Türkiye. nin ve onun başında bulunmakla he- pimize gurur veren İsmet İnönü Lo- Zanda ilk gün ne dediyse son günü de onu söyledi. İşte zafer bilhassa bundan dolayı Loz ifade edilen bir sıfattır, Delile delille, mantığa -manlıkla, Bihayet tehdide tehdidie mukabeli | zan için yazılan her şeyi okudum. Al harpten 16 yıl evvel 24 Temmuz gü- | | kı bulma ve koruma vazifesini omuz- hatırlanabilmesi için bu ilim | e KR eden Türk murahhasının Avrupa or- | tasında müdafaa ettiği hakikati ni. | hayet Devletler kabul etmek mecbu- riyetinde kaldılar.» Rektör, Lozan muahedesinin diğer milletlere kabul ettirilen muahede- lerden farkını tebarüz ettirirerek Söz- lerine şu cümlelerle nihayet verdi: — Lozanda bulunmadım, fakat Lo dığım intiba şudur: Lozan muahedesi metinlerile, tatbiklerile İsmet İnönü İçin Avrupanın göbeğinde dikilmiş €bedi bir şeref âbidesidir.» Diğer nutuklar Rektörün bu nutku dakikalarca alkışlandı. İkinci olarak kürsüye ge- len hukuk fakültesi doçentlerinden B. Yavuz Abadan Lozan muahedesi Boğazlar ve Montrö mukavelelerini tahlil eden bir konferans verdi. Alâ- ka ile dinlenen bu konferansın 80- nunda; — Atatürk emanetinin İlelebed muhafazasına ând içen gençlik, hak- larına alan hukukçular, bugün Lozâ- nın yıldönümünü kutlamakla Türkün |: ve insanlığın haklarını her zaman mü. dafaa hususundaki iman ve kararla. rını tazeliyorlar. Bu imanın yalağı Türk milletinin ölçüsüz genişlikte. ki cömerd hak ve insanlık duygusu, desteği ise Türk gençliğinin çelik ira- desidir. Feyzini milli duyguların öz ve temiz kaynağından alan bu kud. ret, Milli Şefin emrinde Türk yarını- nın bekçisi, Türk yükselişinin ener- ji menbaıdır. Şef ve Türklük varol. Sun!» . Cümlelerile bitirdi ve çok âlkışlan. dı. B. Yavuzdan sonra hukuk fakül | tesi talebesinden bayan Meserret Sü- küti kür: gelerek Lozan gününün hukukçuların bayramı olduğunu kay- dedip bu munasebetle adli kapitü- lâsyonlardan bahsetti; — İnönünün Lozanda kazandığı zaferin bayrağını hukuk kalesine çe- İ kiyorum. Eseri yaratana bağlılığımız | ebedidir» dedi. Gene hukuktin ©B. | Bedreddinin Lozan muahedesi etra. fında söylediği bir nutukla merasime nihayet verildi. Ankaradaki merasim Ankara 24 (A.A) — Lozan zâferi- mizin 16 ncı yıldönümü münasebeti. le Ankara Halkevi meydanında bü. yük bir tören yapılmıştır. Binlerce Ankaralı tören meydanı. ni hıncahinç doldurmuştu. Meydan bayraklar ve ışıklarla donatılmış ve hakiki bir bayram yeri haline gel. mişti. Saat 21 de bandonun çaldığı İstik- Wil marşile törene başlanılmış ve marşı müteakib, Hıfzı Oğuzbeka da kürsüye gelerek Lozanın mâna ve mâ- hiyetini, Sevrle Lozanın muakyesesi- Nİ çok veciz bir ifade İle tebarüz ettir. miş ve nutku Ebedi ve Milli Şefler ve asti Türk milleti için coşkun ve heye- canlı tezahürlere vesile olmuştur. Hıfzı Oğuzdan sonra $öz alan Naşit Uluğ da bilhassa Lozandan sonrası üzerinde durmuş ve Türk milletinin Mili Şef İnönünün etrafında toplan- miş ve bunun milletin andı bulunduğunu anlatmıştır. Nutuklardan sonra Lozan günü dolayısile hazırlanmış olan milli oyun- Ja milli filimler gösterilmiş ve halk coşkun tezahürlerle geç vakit dağıl. |“ İlamiştır, © Dai din ig | AKŞAM Bahife 13 mi Belçika kralının Heybeliadadaki yangının nasıl çıktığı anlaşılamadı bir nutku Belçika istiklâlini muhafaza- ya karar vermiştir Liege 24 (A.A.) — Kral Leopold, Llege yakınında kâin Oügree'de bir nu- tuk söyliyerek Belçikalıların kendi haklarına dokunmuıyan bütün ihtilâf. Yarın haricinde kalmağa azmetmiş ol- duklarını, fakat ayni zamanda tam istiklâllerini muhafazaya karar ver- miş bulunduklarını söylemiştir. Kral, demiştir ki: «— Hiç şüpbesiz beynelmilel siyasi ufukta bizim temenni ettiğimiz küşa- yiş tamamile mevcud değildir. Fakat soğukkanlılığımızı muhafaza ve huku- kumuza dokunmıyan ihtilâfların kâf- fesinin haricinde kalmağa azmedelim. Devrimizin müşkülât karşısında her zamandan ziyade bütün Belçikalıla- rın istikbale itimad ile bakmanın ve milletimizin kendi nefsine olan itima- dı ile istihkak kesbedeceği iyi günlere kavuşmanın ancak bütün gayretlerin birleşmesi, teşriki mesa! arzusu ve Kar- deşlik hissi ile kabil olabileceğini an- Jamaları icap eder, Kudüste vaziyet Hebron mıntakasında çarpiş- ma oldu, Z ölü, 4 yaralı var Kudüs 24 (A.A.) — Evvelki gece Hebron mıntakasında bir İngiliz mülf. Tezesi ile müsellâh bir Arap çetesi ara- sında vukua gelen müsademede, bir İn. giliz askeri ölmüş, 4 İngiliz askeri ya- ralanmış ve 1 Arap ölmüştür. Bundan başka bir bombanın infilâ- ki neticesinde bir Arabın telef olmuş olduğu Negueb hududundaki Magrab Yahudi kolonisine karşı şiddetli bir ta- arruz icra edilmiştir. Kudüs 24 (A.A.) — Yafa mahkeme. Si, gayri kanuni surette muhacir nak. letmiş olan Yunan vapuru süvarisini bir sene hapse mahküm etmiştir. Diğer mürettebat, 6 ile 9 ay arasın. da tehalüf eden hapis cezalarına mah- küm edilmişlerdir. Bir Arap idama mahküm | edildi Kudüs 24 (A.A.) — Yafa divanıhar. bi, silâh taşıdığından dolayı 6 tem- muzda tevkif edilmiş olan bir Arabi idama mahküm etmiştir. 27 Yahudi, gece sokaklardan dolaş- mağ meneden kararnameye muhalif olarak Negueb hududunda müsaade | edilmemiş bir koloninin ihdasını gece | vaktı tesid edilişine iştirak ettiklerin. den dolayı birer lira para cezasına mahküm edilmişlerdir. ispanya yeniden karışıyor mu? (Baş tarafı 1 inci sahifede) Berlinin Roma ve Burgos Üzerinde. ki tesiri, İspanyadaki beti karışıklığı | biraz izah edebilir. Bu karışıklığı el altından falângistler nlevlendiriyor- lar. Falângist şefler, Nazi metodla. rından ilham alır görünüyorlar, Na- zi metödları ise, İspanyol milletinin ferdiyetçi, müstakil ve mağrur tabig- tına uygun değildir. Franconun eserine bu dereöe sıkı bir surette bağlı bulunan general de Llano ile general Yague'nin gözden düşmeleri, dahili bir siyaset işidir. İs. panyada yeni bir kargaşalık devrinin açılmasının Pransa için doğuracağı tehlikeleri saklamak abestir. İspanya- da bir sükön ve istikrar rejiminin teessüsü temenniye şayandır. Kont Ciahonun İspanyayı ziyaretinden oh. ra bu İki azlin vukuu manidardır, Beyrutta Yahudi mahallesin. de bir bomba patladı Beyrut 24 (A.A.) — Dün gece Ya. budi mahallesinde bir bomba patla. mıştır. Bir Kaç kişi yaralanmış ve bir kaç dükkân harap olmuştur, Yara. lananlardan ikisinin yarası ağırdır. Bombayı atmış olan şahıs, kaçmağa muvaffak olmuştur. Kotra devrildi Jan ve Kirkor adlarında iki kişi Moda plâjımda kotra ile kezerler. ken şiddetli rüzgürdan kotra devril- miş, Janis. Kirkor denize düşmü a RR İS bem b (Baştarafı 1 inci sahilede) Orman yangınlarında kabul edilen usule göre aleşin sirayet ettiği saha- nın etrafı hendek kazılmak suretile tehdid edilmiş ve itfaiyenin ellerin- deki kalın sopalarla ve kancalarla ateş alan ağaçlara vürmak ve bunları devirmek suretile yangının söndürül- mesine çalışılmıştır. Yangın saat on bir buçuktan on yedi büçuğa kadar altı saat sürdük- ten sonra bir taraftan itfaiyenin, di- ğer taraflan celbedilen asker ve hat- tâ halkın yardımlle söndürülmeğe başlanmıştır. Yangın ancak tam saat yedide tamamile söndürülmüştür,. Büyük yangın bu suretle söndü- rTüldükten sonra ateşin yeniden alev- lenmesine sebebiyet veren bir hadise daha olmuştur: Heybelideki rühban mektebine çocuklarını götürüp dö- nen bir kadın mektepten ayrılınca çamlığın önüne gelmiş ve buradaki Çalı çırpıları tutuşturarak kahve pi- şirmiştir. Kadının kahve pişirmek maksadile yaktığı ateşten derhal bir kaç ağaç tutuşmuş ve hemen etraf- tan yetişilerek facianın yeniden te- kerrürüne meydan bırakılmamış, ka- dın da zabıta tarafından yakalanarak cürmümeşhud mahkemesine tevdi edilmiştir, İlk tahkikat neticesinde yanan ağaçların beş bini büyük, bini de kü- çük olmak üzere altı bin olduğu tah- min edilmiştir. Fakat dün orman memurluğu tarafından Adalar kay- makamlığına verilen resmi raporda yangının üç hektarlık bir sahaya in- hisar ettiği ve 3024 çam ağacının yandığı tesbit edilmiştir. Bu ağaçla- rın çoğu 14 santimetre kutruda ve diğer az miktarı da daha kalın ağaç- lardır. Fakat kısmen yanan, tame» mile kül halini slmyan ağaçlarda hayat eseri mevcut olduğu tesbit edilmiş ve bu ağaçların kısa bir za- manda tekrar yeşerecekleri fennen tesbit edilmiştir. 'Tamamile kül ha- line gelen ağaçlar, nisbeten az oldu- undan Çamlimanının evvelce tah- gibi çorak bir hal almı- yacağı tahakuk etmiştir, Bundan başka, yanan ağaçlar bir sırada olmadığından çamlığın hari- ci manzarasını bozacak bir boşluk göze çarpmamaktadır. Maamafih bü- tün bu vaziyetlere rağmen üç bin ağacın yanması büyük bir ziyadır. Evvelki günkü yangın, gerek Hey- belide, gerek diğer adalarda muhafa- za tertibatının kâfi miktarda olma- dığını meydana çıkarmıştır. Bütün adalardaki çamlıkları muhafaza et- mek üzere Belediye bahçeler müdüri- yetinden . maaş alan altı bekçi Haftalık mali bülten Ankara 24 (Akşam) — Maliye Ve- kâleti mall tetkik heyeti, yabancı memleketlerin haftalık mühim mali ve iktisadi hâdiselerini hulâsa eden bir (haftalık mali bülten) çıkarmağa başlamıştır. Bu suretle maâliyecilerimize, dün. yanın mühim mali hâdiselerini ko- Jaylıkla takip etmek imkânı veril mektedir. İran hükümeti Fuara iştirak , ediyor İzmir 24 (Telefonla) — İran hükü- meti burağlaki konsolosluğu vasıtasi- le enternasyonal fuare resmen iştirak edeceğini fuar komitesine bildirmiş- tir, Nizamnameye aykırı olarak imal edilen kaput bezleri Kaput bezi yapan imnlâthaneler hakkında yeni bir nizamname yapıl- mış ve alâkadar makamlara tebliğ edilmiştir. Nizamname hükümlerine aykırı olarak kaput bezi imal eden fabrika ve mağaza sahipleri üç ay içinde bu bezleri mahali Ticaret odasına ve Be- lediyelere damgalatacaklardır. Bunların üzerine vurulacak mürekkepten intihap edilecektir. Bundan sonra nizamname hüküm- lerine aykırı kaput bezleri satılma. kaj bezleri gayet İ men ateş yakan, Cip | harici) damgaları silinmiyecek bir | yes SIRA KORE | yakalammışla X ipe vardı. Bu allı bekçinin yalnız Heybeliadadaki çamlıkta bir kazaya meydan vermemek için geceli gün- düzlü çalıştıkları farzedilse bile kâfi gelmiyeceği âşikârdir. Yangın gırasında Yalovada bulur nan ve telefonla muntazaman malü- mat alan Vali ve Belediye reisi dok- tor Lütfi Kırdar evvelki gece geç vr kıt Heybeliadaya gelmiş ve yangın etrafında tahkikat yaparak bundan sonra bu faclanın tekerrür etmemesi için tedbir'alınmasını temin etmiştir. Bu tedbirlerin başında bekçi adedi- nin artırılmağı geliryor, Bundan başka orman koruma bö- lüğü kumandan: ile Adalar kayma- kam vekil B, Kemal arasında yapı- lan temas-neticesinde Ada çamlarının korunması, ii 15 kişilik bir müfreze tefrik edilmiştir. Bu müfreze de Ada- larda geceli ve gündüzlü, bekçilerle teşriki mesai edecektir. Adalara bilhassa pazar günleri şeh- rin her tarafından bir çok halk gel- diği görülmüştür. Bu gibi yangın | tehlikelerinin daha ziyade pazar günlerine tesadüf etmesi ihtimali üzerine tatil günleri daha kuvvetli muhafaza tertibatı alınacak ve çam» hklarda ateş yakılması kati surette menedilecektir. Bu memnuiyete rağ- sönmemiş öigara atan kimseler hemen cürmümeşhud mahkemesine gevkedileceklerdir. Heybeliadadaki itfaiye teşkilâtının da itfaiyenin son zamanlardaki tekâ- mülüne rağmen ihmal edildiği görül müştür. Nitekim itfaiye müdürlüğü gerek Heybeliada, gerek Büyükada- da birer su hazinesi inşası için ey- velce müteaddid rapolar verdiği hal de bu raporların muhteviyatı şimdi ye kadar isaf edilmemiştir. X Evvelki günkü yangında itfaiyenin gösterdiği favkalâde çayret ve bik hassa efradın hayatlarını istihkar edercesine gösterdikleri faaliyet sa- yesindedir ki ateşin bütün Heybelk adayı istilâ etmesinin önü alınmıştır. Karacaahmedde bir mikdar ot ve servi ağacı yandı | Dün öğle vaktı Üsküdarda Kara- caahmed mezarlığının şehitlik kıs- mındaki otlar tutuşmuştur. İtfaiye haber alıp yetişinceye kadar âteş ge nişlemiş ve altı dönüm otlukla 65 servi ağacının kökleri yandıktan son- ra yangın zorlukla göndürülebilmiş- ir. Yapılan tahikkat neticesinde yan- gının, oradan geçen bir yolcu tara- fından söndürülmeden atılan bir si garadan çıktığı anlaşılmıştır. Tahki. kat devami ediyor. Türk - Fransız ticaret anlaşması yakında parafe edilecek 3 Ankara 24 (Telefonla) — Alâka- dar makamlara gelen malümata gö- re Pariste Fransızlarla ticaret heye- timiz arasında cereyan etmekte olan müzakereler iyi bir hava içinde de vam ve inkişaf etmektedir, Müzake- relerin bugünlerde kati safhaya gire- ceği ve yeni anlaşmanın yakında pa- rafe edileceği tahmin edilmektedir . Bernde; İsviçre hükümetile yapı makta olan #icaret müzakereleri de tabii seyrini" takip etmektedir. Kral Zogunun bütün mallari müsadere ediliyor i Tirana 24 (A.A) — Kraliyet kara- binerleri, başkumandanının riyase. tlndeki komisyon, kral Zoguya vö | yakın müşavirlerine aid bütün malla. rın müsaderesine karar vermiştir. p Esrar tekkesi açacakmiş! | İzmir 24 (Telefonla) — İkiçeşme. | Mkte Azizler sokağında oturan sabi kalılardan Küçük Hasanm karısı Şa- diye evini esrar tekkesi haline getir meği düşünmüş ve bu fikrini yine #abıkalılardan silâhcı Mustafa ve kardeşi Refiğe söylemiştir. İki kar. deş: — Buişölüur amma memurlara vermek üzere 100 lira lâzım. 2g Demişler ve Şadiyeden 100 lira Koparmışlardır. Mustafa ve Refi ———