24 Temmuz 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4

Iktisadi ve mali hafta Cihan piyasalarında durgunluk - Memleketimizde esham ve tahvilât yaziyeti (Hayati saha) ve (Sinir harbi), bunlar yirminci asır medeniyetinin icad ettiği kelimelerdir. Birincisi bas- bayağı zorbalığı ifade eder ve türkçe mânası: «Sen oradan kalk, ben otura- cağım» demektir. İkincisi de, bir tara- fın zorbalık tehdidine karşı, diğer ta- rafın tehdide boyun eğmiyeceğini bil- dirmesi ve fakat her hangi delicesine bir hâreket ihtimaline karşı tedbirli davranması demektir. Şimdiye kadar müesses beynelmilel siyasi ahlâk ve Adetlere uymıyan bu tehdidler ve bun- lara karşı ittihaz edilen tedafül ted- birler her iki tarafta öyle endişeli bir hava yaratmıştır ki bunun (sinir har- bi) ile tavsifi pek yerindedir. Sinir harbi hakiki bir boğazlaşma- ya müncer olacak mı? Bunu bilmiyo- Tuz ve temenni de etmeyiz; fakat bil. Giğimiz bir şey varsa, o.da hakiki bir harp kadar olmasa da, gene memle- ketlerin maliyesini, (o iktisadiyatım mahvetmesi, onları uçuruma şevket. mesidir, Ağlebi ihtimal bu sebepler hakiki bir harbi de tacil edebilir; çün. kü maliyesi berbad olan bir memle- ket; «Ben öyle de battım, böylede... Bari kismetimi bir de silâhla deneye- yim» diyebilir; bahusus o memleketin başında kimseye hesap vermiyecek olan bir diktatör bulunursa! Maliyesi berbad olan memleketler hangilerdir? Hiç şüphesiz, Almanya, İtalya ve bilhassa Japonyadır. İktisa- di ve mali vaziyetlerinin fena olduğu- Du, bizzat bu memleketlerin neşretti- ği ithaldt ve ihracat istatistiklerin- Gen, vergi hasılatından ve hele ihraç bankalarındaki altın stoklarının gün- den güne erimesinden anlaşılıyor. Japonyanın, İngiltere ile ihtilâfı sebepleri Tientsin hâdisesine maksur olmaktan çok uzaktır. Asıl sebep, İn- gilterenin - bittabi kendi menfaati ik- tizası olarak - Çin milli parasını ko- ruması inflation yüzünden zaten bey- nelmilel piyasada kıymeti düşmüş olan Japon parasının Çini istilâ et- mesine mani olmasıdır. Onun içindir ki iki devlet arasında müzakere mev.” Zuu uzün müddet kararlaştırılama. mış; İngiltere, yalnız Tientsin vakası Üzerinde görüşmeği kabul ettiği hal. de, Japonya, umumi mahiyette Çinde. ki menafii gözetilmek şartile bu mü- zakereye girişebileceğini beyan etmiş ve bunda ısrar eylemiştir. Gerçi son dakikada İngilterenin, Japon metalibini kabul ve (Çinde sü- kün ve nizam: ihlâl edebilecek hare- ketlerde bulunmamağı) teahhüd ey- lediği radyo havadisi olarak şayi ol. muş ise de, bunun, Çinin milli para meselesine de şamil olup olmıyacağı şimdiden kestirilemez. Fakat ne de ol. sa, bu anlaşma neticesinde Aksayı- şarkta (sinir harbi) . biraz gevşemiş farzolunâbilir, Buna mukabil Danzig ihtilâfının tevlid ettiği asabiyet olan- ca kuvvetile devam etmekte ve her an bir patlak vermesi ihtimal dahilinde bulunmaktadır. Bir bu sebebe, bir de hafta zarfın. da Amerika Reisicümhurunun Bita. raflık kanununu tadil için kongre nez- dinde yaptığı teşebbüsün yeniden red- dedilmesi sebebine mebni cihan piya- saları tekrar sarsılmış, her tarafta iş- lerde durgunluk hasıl olmuştur, Merkez bankamızın tesbit ettiği fi. atlere göre, İngiliz Jirası hâfta zarfın- da üç puan sukut ederek 590 kuruşta kalmış, buna mukabil Fransız frangı 3,35 kuruştan 3,3875 kuruşa yüksel. miştir, * Memleketimizde esham ve tahvilât vaziyeti Avrupa borsalarının temayülü hnâ. fına olarak memleketimizde esham ve tahvilât vaziyeti iyidir. Ankara borsa. sında muamelât nisbeten az olmakla beraber, gerek harici ve gerek dahili devlet istikrazalı kâğıtlarında gene mahsus birgr ilerleme vardır. Son ka- panış fiatleri şunlardır: Yüzde yedi buçuk faizli 'Türk bor- | cu: 19,20 lira, İkramiyeli Ergani: 19,27 lira, Birinci tertip Sıvas - Erzurum: 19,82 lira, Diğer tertipler; 19,93 lira, 1938 senesi yüzde beş hazine bono- su: 69,12 lira. Anadolu grupunda, hisse senedleri hariç, ufak bir tenezzül vardır, göy- le ki; Hisse senedi: 23,20 Mira, Tahviller;: 37,25 Jira, Mümessiller: 35,30 lira. Merkez bankası üç çeyrek puan ka- | dar kazanarak 107,75 lirada kaldı. İş bankaları nama muharrerler 9,05 W- ra; hâmiline ait olanlar 9,15 Jira edi- yor. Endüstriyel küğıtlar bu hafta zar. fında da isteksiz geçti. Aslan Çimento 8,75 lira (25 kuruş tenezzül) ; Tramvay 5,40 lira; Umum Sigorta 11,50 lira; İttihadı mili 18,50 lira; Terkos 5,30 lira; Bomonti 9,25 1i- ra; İttihad Değirmencilik 12,75 lira; Şark Değirmencilik 0,79 lira; Telefon 10,80 lira; İstanbul Yün, Pamuk ve Sa- ire 61 lira; Omnium 0,87 lira; Şark | Ecza deposu 2,80 lira; Şirketi Hayriye 21 liradır. Hafta zarfında bir aralık fazla mal arzedilmesi üzerine Türk eltını 1385 kuruşa kadar düşmüş iken cumartesi akşamı 1400 kuruşta kaldı. Mısır Kredi Fonsiye tahvillerinde tebeddül! yaktur: 1903 tertibi: 108,50 lira, 191 tertibi: 102,50 lira ediyor. Beşinci bez ve iplik fabrikası Malatyada kurulan fabrika 1 temmuz” dan itibaren çalışmaya başladı Beş yılık sünayileşme plânının tatbikatından olarak Sümer Bank, Türkiye Ziraat ve Türkiye İş banka- larının iştirakile kurulan büyük bez ve iplik fabrikasının inşa ve montaj işleri tamamile bitirilmiş ve fabrika- lar 1 temmuzda çalışmağa başla mışr. Şark vilâyetlerinin ihtiyacını kar- #Jamak maksadile kurulmuş olan bu edilmiş ve en mütekimil makinelerle teçhiz edilmiş olan bu yeni fabrika 26,000 iğ ve 436 tezgâha maliktir. Se- nede bir milyon kiloyu mütecaviz pa- muk istihlâk ederek dokuma ve İp- Mk imalâtında kullanacaktır. Bu yeni fabrikanın f: mesile Sümer Bank elile işletilmek- te olan devlet fabrikalarının mecmu iğ adedi 114,652 yi bulmuştur. Mem- Yeketimirin 1938 senesi İstatistikleri- ne nazaran umum iğ mevcudu 229,920 olduğuna göre devlet fabrikaları Türkiye pamuklu endüstrisinde çal şan iğ mikdarının yarısına malik bu- Yunmaktadır. Yapılmakta olan tevsi işlerinin ikmalinden sonra devlet fab- rikalarının iğ mevcudu 132,652 yi bulmak suretile memleket mevcudu- Dün 96 58 ine çıkacaktır. Malatya fabrikalarının başlaması, mesafenin uzaklığı dola- yisile, ihtiyaçlarını tam bir surette ve zamanında karşılamak imkânmı bulamıyan şark vilâyetleri piyasasını pek memnun etmiş ve Cümhuriyet yıllarında hizla inkişaf cimiş olan Malatya şshriyle civarı için yen! bir iktisadi ve içtimai ink.saf kaynağı ol- mal ğun; b AKŞ Piyasadavaziyet! Yapağı satışları Mersinden şehrimizdeki alâkadar- lara gelen malfimata göre, Almanya burada da yapağı satın almaktadır. Almanya, son hafta içinde Mersinde kilosu 50 kuruştan 100 bin kilo kar&- man cinsi yapağı satın almıştır. Yerli fabrikalar da dün piyasadan yüz bin kilo yapağı satın almışlardır. Bu yapağıların kilosu, fabrika teslimi 62 kuruştan verilmiştir. Bundan baş- ka Karaköse ve Van vilâyetleri kıl mallarından 350 balya yapağı kilosu 58 kuruştan müşteri bulmuştur. İtalya, piyasadan oğlak derisi sa- tın almaktadır. Dün, 12 bin tane deri, çifti 145 kuruştan satılmıştır. Arpa piyasası Geçen hafta, piyasaya az arpa mah- gulü gelmiştir. Bu yüzden, arpa fiat- lerinde hissedilir bir tereffü kayde- dilmişse de piyasaya (erhal fazla mal gönderilmesi, vaziyeti eski normal şekline rücu ettirmiştir. Almanya, arpalarımıza talip bulunmaktadır. Antalya, Bandırma, Samsun liman- larından doğrudan doğruya arpa mahsulü ihraç edilmektedir. 330 tiftik balyesi satıldı İngilizler, piyasadan tiftik satın alıyorlar. Bir hafta içinde 330 balya tiftik satılmıştır. Yeni Aziziye tünelinin inşa- atı neden yavaş gidiyor? İzmir (Akşam) — Kuşadası kazası dahilinde inşaatına devani edilmekte olan yeni Aziziye tüneli inşaatı bazı sebeplerden dolayı çok bati ilerlemek. tedir, Bu sebepler, tünelin inşa edil. diği dağda arasıra heyelân vuku bul. ması v tünelin üst kısmından zemine su sızmasıdır. Heyelânk ve su sızıntı. sına karşı esaslı tedbirler almak lâzım gelmektedir. Onun için inşaatın, mü- ayyen zamanda ikmal edilemiyeceği anlaşılmıştır. Sanasaryan hanının icar be- delinden mütevellid dâva yakında görülecek Şimdi emniyet müdürlüğü tarafın» dan işgal edilen Bahçekapısındaki Sanasaryan hanı Ermeni mütevelli- i ler ile vilâyet arasında senelerce de- vam eden dava neticesinde vilâyete intikal etmişti. Vilâyet, hanın dava açıldığı tarih- ten itibaren icar bedellerile zarar ve ziyan mikdarı olarak Sanasaryan mütevelli heyetinden 384 bin liralık bir alacak davası açmıştı. Bu dava, henüz tahkikat hâkimliğince tedkik edilmektedir. Devanın yakında mah- kemede rüyetine başlanacaktır. Bu gece Nöbetçi eczaneler Beyoğlu cihâti: Tünelbaşınsı Mat- da Haliskürgazi caddesinde Halk, Ka- rTaköyde Hüseyin Hüsnü, Sarıyer; Asaf, İstanbul tarafı: Fatih: Saraçhane- de İbrahim Halli, Karagümrük: Arif, Eminönü: oBalıkpazarinda Hüseyin Hümü, Bakırköy: Tersiyan, Aksaray! Ziya Nuri, Fener: Emilyadi, Kumkapı! Lâlelide Haydar, Küçükpazar: Bensa- sw, Samalya: Kocamustalapaşada Rıdvan, Alemdar; Cağaloğlunda Ab- dülkadir, Şehremini: Ahmed Hamdi, Kadıköy: Muvakkithane caddesinde Rıfat, Söğülüçeşmede Hulüsi Osman, Üsküdar: İskelebaşında Merkez, Hey- beliada: Halk, Büyükada: Şinasi Rıza, Ortaköy, Arnavutköy, Bebek, Bey- koz, Paşabahçe, Anadoluhisarı, Ta. rabya, Yeniköy, Emirgân ve Rumeji. hizarındaki eczaneler her gece açıktır. TİYATROLAR: CEMAL SAHİR Sah günü akşamı Beşiktaş Büyük Aile Parkında En sevilen operet MEÇHUL SERSERİ 3 perde. Bayan Leylâ Refik baş rolde Sahir caz, varyete Naşld Özcan - Ertuğrul Sadi Tek birlikte Bu gece Kadıköy Süreyya Bahçesinde DÖRDE - KADAR ŞEHZADEBAŞI - TURAN 2 filim birden SON PUSE - PARIS HAYATI Vergi 24 Temmuz 1939 işleri Belediye hazırlanan yeni talimat- nameleri tatbik Belediye hesap işleri müdürlüğüne tabi teşkilât ile tahakkuk ve tahsil şubelerinin murakabesine aid talimat- nameler, umumi meclisin geçen nisan devresinde “kabul edilmişti, Bu tali- matnameler tatbik edilmeğe başlan- mıştır. Talimatnameler, kalın bir cild teşkil edecek kadar en küçük tefer- Tuatı ihtiva etmektidir. 'Talimatna- meler, belediye hesap işleri teşkilâ- tında çalışan memurlara bir rehber mahiyetinde olduğu gibi memurlarla mükelleflerin münasebet ve temasını ve bu temas ve münasebetteki vazi. fe ve mesuliyetlerini de gayet vazıh ve kati surette tayin etmektedir. Bu maksadı temin etmek üzere talimatnamelerde bilhassa Belediye- nin aldığı vergi ve resimlerin tahak- kuk ve tahsil usulleri ve bunlar et- rafında kanuni ve nizami usuller tekmil tarife ve misallerile açık bir surete izah edilmiştir. 'Talimatnameler yapılırken mükel- leflerin şikâyet ve sızıltılarına sebep olan noktalar da göz önüne alınarak esaslı hükümler konulmuştur. Bu- nun için vergi kayıtlarma esas teş- kil eden defterlerin ve kayıtların, eldeki mevzuata göre nasıl yapıla- cağı izah edilmiştir. Bu hükümler $âyesinde yanlış ve fuzuli vergi ta- hakkuk ve tahsilâtı yapılarak mü kelleflerin şikâyetlerine veyahut ya- pılan murakabeler üzerine bu yan- ışlıkları tashih etmek yolundaki uzun ve külfetli muamelelere mey- dan bırakılmayacaktır. Talimatnamelerde bir şubede bir mükellef namına cereyan edecek mu- amelenin bidayetinden sonuna kadar ne zaman, hangi esaslar dahilinde hangi nisbetlerle tahakkuk £ yapıla- cağı, bu tahakkukların nasıl tebliğ olunacağı, bunlara âit defterlerin nasi işleneceği, mükelleften hangi etmeğe başladı memurların ne gibi şartlar dairesin- de talebde bulunacağı, omakbuzls. rn nasl doldurulacağı, okayıtların nasıl kapatılacağı, mükerrer tah- silâta nasıl meydan verilmiyeceği bütün teferruatile gösterilmiş; bü- tün bu muamelelerin hesap murw kipleri tarafından nasıl kontrol edi- leceği de sıra ve tertip takip edilerek açık bir lisanla anlatılmıştır. Belediye bu muamelâlın kontrolü için murakpi kadrosunu da bu sene takviye etmiştir. Her mükellefin muhtelif vergi ve resmilerden dolayı borçlarının imik- tarını gösteren cüzdan usulü de,ih- das edildiğinden talimatnamede bu cüzdanların nasil tanzim edileceğine dair izahat da vardır. Bu cüzdan usulü, maliyeye âit ver- gilerde tatbik edilmiş ve çok iyi ne- tleeler istihsal edilmiştir. Cüzdanlar- da vergi borçlarının miktarı, hangi senelere ait oldukları, matrahları ve taksit zamanları gösterilecek ve mü- kellefler bu suretle tenvir ve ikaz edileceklerdir. Mühim bir nokta daha nazarı dik- kate alınmıştır. Bunda vergisini ver- miyen mükellefler hakkında, tahsıli evmal kanununun tatbik şekillerine ait hükümler izah ve misallerle te- yid edilmiştir. Şimdiye kadar tahsili emval kanununun (tatbikatından sonra bazan mükelleflerin kanuna, adalete uygun görmedikleri bir ta- kım muamelelerden dolayı şikâyet ettikleri görülüyordu. Talimatname. ye hiçbir yanlışlığa ve haksızlığa meydan vermiyecek tafsllât konul muştur, # Bu suretle talimatnameler hem mükelleflerin menfaatlerini koruya- cak bir rehber, Belediye muhasebe teşkilâtının da bütün muamelelerin- de müracaat edeceği bir kılavuz ma- hiyetindedir. Sokaklara pislik atanlar Sokakları kirletenler için ağır cezalar vermek lâzımdır Temizliği yalnız Belediye teşkilâ- tından beklemek doğru değildir. Şehri temiz görmek, temiz tutmak, bulaşı- cı hastalıklardan korunmak istiyor- sak, şehri de kendi evimiz gibi temiz tutmak; hiç olmazsa, temiz tutmağa çalışanların işlerini bozmamak, kolay- laştırmak lâzımdır. Bu, herkesin vazi- fesidir. Sokaklara tükürenleri, kirletenleri cezalandırmak için Belediyenin gös- terdiği gayret tamamile intibah verici tesir yapınamaktadır. Gerçi şehri te- mizlemek için Belediyenin sarfettiği mesai, henüz İstanbulu temiz bir Av- rupa şehri derecesine çıkaracak dere- cede değildir. Belediyenin elindeki ve. sait çok noksan olduğundan ve henüz mükemmel bir teşkilât kurulamadı. ından, Belediyeden daha çok şeyler istemek İstanbul halkının hakkıdır. Fakat itiraf etmek lâzımdır ki halk. ta temizliğe karşı kayıtsızlık devam ettikçe, şehri temiz tutmağa imkân yoktur. Salâhiyettar zevatın verdikleri ba- un malümet, sokakları çok çirkin bir kirletenlerle mücadele etmek için hükümetin, Belediyenin çok şid. detle hareket etmesi, bu gibi suçlar için verilen cezaların şiddetlendiril. mesi lâzımgeldiğini gösteriyor. Bir iki misal: 1 — 'Türbeden Cağaloğlunda Ka. palıfırına kadar yapılan asfalt cad- deyi her sabah erken temizliyen ame- le, caddenin muhtelif yerlerinin mun- tazaman kirletildiğini görmüşlerdir. Yapılan takibat neticesinde cürmü. meşhud halinde bir adam yakalanmış. Pazartesi, salı, çarşamba bayanlara 5 kura$ | tr, Bu adam, idrarını tutamıyacak HALK TİYATROSU Kenan Güler ve ai Bu gece Büyükdere Aile Bahçesinde MEMİŞ ÇELEBİ Komedi 3 perde. TÜRK KEYÜ OPERETİ Bu gece Beşiktaş A h v GöNÜ nb, bir hastalıkla mall olduğunu ileri sö. rerek, kendisini mazur göstermek is. temiştir. 2 — Nuruosmaniye camisinin arka. sındaki sokağın muhtelif yerlerine küğüt içinde bırakılmış ve yahut ol duğu gibi ülmüş pisliklere Çi er düf edilmektedir. Blediye bu çirkin hareketlerin de faillerini araştırmış, neticede buralarde oturan bazı kim- selerin geceden biriktirdikleri pislik. leri şafaktan evvel sokağa terkettikle. ri anlaşılmıştır. 3 — Ayni şekilde Divanyolu ve trâm- vay caddesinin yaya kaldırımlanna geceden bırakılmış pislik dolu teneke- lere tesadüf edilmektedir. Şehrin hemen her tarafı bu şekilde telvis ediliyor! Bu pis hareketler ya- nında sokağa tükürmek suçu çok hâ- fif kahr. Zavallı çöpçüler, yalnız kâ- Et, yaprak, gübre, sebze, meyva par- çalar; gibi şeyleri toplamakla meşgul olmuyorlar; bu pislikleri de toplamak, temizlemek mecburiyetinde kalıyors lar! İstanbulda - ne kadar iptidai olur- sa olsun - bir evde abdestahane bulun. madığını tasavvur etmek güçtür. Bİ- naenaleyh kendini bilmiyen bir ta. kım insanların bu çirkin hareketleri hiçbir mazeretle izah edilecek bir ha- reket değildir. Sokakları bu şekilde pislemek - ba- husu bu yaz mevsiminde - şehrin sh» hati bakımından çok tehlikelidir. Bir» kaç sene evyelki tifo salgınını düşü nürken, sr” birkaç görgüsüz ve terbi- yesiz insanın bütün bir şehre belâ geti» recek bu hareketine göz yummak ca- iz değildir. Bu çirkin hareketin önünü almak için Belediyenin elindeki cezaj mevzuat kâfi değilse, koca bir şehrin sıhhati namına bu adamları yakala yıp mahkemeye vermek ve bumlarığ «halk sıhhatı düşmanı» olarak fotoğ raflarını, isimlerini resmen ilân edâe; rek teşhir etmek lâzımdır. Zannediyge ruz ki bu en kestirme yoldur. > Adanada iki hırsız yakalandi Adana (Hususi) — Bir hafta içim de Adana mıntakasında yedi evi «0- yan aalı hırsızlardan Durmuş Ati ile geriki cürmü Arap Aziz yakayı tie TAR Maha