3 Haziran 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8

Osmanlı tarihinin mühim ıslahatı “Tanzimatı Hayriye,, nin yü-. züncü yıl dönümüne geliyoruz Üniversite gençliğinin büyük Reşid paşa ile arkadaşlarını bu münasebetle hayırla yad için hazırlandıkları haber alınmıştır Osmanlı £ ıinin en me hareketi olan «Tanzimatı H. giriyoruz. ğımıza göre, Ünive yakında, bu yıldönümünü rübim yeni üzüncü yılına gençliği, ni hicri 1255 yi- nun 26 ş da bir pazar günü, Gülhane meydanındaki kasırda biz» an Mecid hazır bulunuyordu Büyük Mu Reşid p afa Re olan çok bakın: tıran <“Tanzi yüksek sesle okudu. sex diye maruf bü fer- olduğu üzere, bidayeti suhu danberi ahkâmı celilet ani; kavanini kemalile atı neknet ve bücün şeriyeye riaj olunduğundan salt eniyemizin yad nuriyeli rütbeli e elli sene vardır ki üte e vee babı mütenevvicya mebni..» Ük.. o zamanki şeklile, virgülsüz devam 1289 da besil- ldi- hife- İmuş ike gavaili Hattı humayun böylece noktasız Matbüai âmirede ki düsturun biirnei fesinden 6 ncı eder mış e nin 4 üncü sah ne kadar sürer #. Bir çokları; Tanzimatı, «Avrupayı oyalamak için bir harekete telâkk: etmişlerdir. Halbuki bunu meydana getirenlerin samimiyetinden şüphe edilemez. Avrupanın emsalsiz terak- kilere mazhar olduğu bu on dokuzun- nci nısfında Osmanlı dev. rtık eski usullerle sürüp gide- ihtiyacı, üçüncü Selim- den, ikinci Mahmuddanberi şiddetle bissediliyordu. Bir çok sahalarda, ilk dimları bu esiâf atmışlardı. Askeri Seli ikinci Mahmud da onlar ti. Lâkin yeni usul üzere aske derecede yapılama- nlar, ihtilâflar, r, devleti yerden ye- üçüncü Hen hakikaten dahilde teşkilât- derlenip toplamak, hemde edildiğini e ve dahile lâzır Bu sebehle 1339 Mahmudu. Abdülmecidin g k taraflısı b. Reşid paşa, kabul ettire şekilde okudu. lanmak adamı olan rek söy- o sıralarda .kuk ya kesinin nesi Üzetini Ze karakter- ırda, celbetmişti şkan ve Mehmed All bir kaç ke- ti, Reşid paşa, bir ta- âhat yapacağız!» diye bü- etlere teminat verirken, öle an da dahildeki mürtecileri, mu- hafazekârları i a çalıştı Eski ka- falı devlet adamlarile mücadele etti. valisi lişah ordularını etmiş devlet Büyük Reşid paşa Neticede, İngilterenin zanmağa muvaffak uçurumun kenarında durdurdu. İkinci Mahmud öldüğü zainan, Re- şa, elçilikle Londrada bulunu- . 1989 da Abğülmeeid tahta çi- anbula döndü. Tanzimat i işte böyle biranda yar Bu, ayni zamanda «yedi vahid» usu- lünü ve «angarya» yı menettiği için Mısırı Mehmed Ali paşa idaresine bir darbeydi, Osmanlı devleti vallierine artık filânca vilâyeti «Sen istediğin gibi idare et. Bana sene sonunda kadar menfaat temin eti; vermiyeceğinden, Mısırdakileri bundan mutazarrır olacağı düşünü- Jüyordu, yardımını ka- oldü ve devleti *.» | Gülhane hattını müteakib, şu de gişikliklere yol açılmıştır: 1 — Gayri müslim ekalliyetlerin âyinleri ve diğer hususları evvelâ pat- riklere ve hahambaşıya havale edi- lip oralarca verilen kararların Babı- âliye bildirilmesi. Böylelikle, «Ekahi- yetlerin vasiyeti ıslah ediliyor!» pro- pagandasile Avrupa efkârı kazanılk mak istenmişti 2 — Mtizam usulünün terkedilmesi. ar devletin . varidat birçokları o doğrudan doğruya devlet istismar edilm Mültezimlere veriliy Bundan sonra «muhassili emayala | is eden yerlere iğ rginin «Kocabaşı» denen hi- fından top- köyün hissesine e isabet ediyorsa Kocabaşıların ya- hut vekillerinin bunları gayri müs- den toplayıp Maliye hazinesine muhassiliere; te muhtarlar ası, Her kaza ve ak üzere aat» USUl ye, çifçide Buda,İ e denirdi. kmek unları Tekirdağı gibi civar ma- haller Hükümet Istanbul havalisinde bir takım yeldeğirmen- | leri yaptırdı. Arzu edenleri de yap- bıraktı ahkâmı adliyenin gerek Babıâlide, makta muhtar ö — «M ıslahı, Öledenberi k rütbede ola ? sahib bulu x Diğer aza itiraz edemez, iyemezdi. Meclisler bir all gdlldi. Söz söy- ) vi ı deftere kayde- dilerek, ilk ki yol unanın rütbe sıra- sına. bakılmaksızın Konuşmasına yol aç pi Zabıt tutmak usulü ihdas edil. , İttihaz olunan kararların Padişa- | Ba bildirilmesi usülü konuldu, Rey İ. beraber getirecektir. müsavatı olduğu takdirde Padişah hakem seçecekti. Padişah üzerinde te- sir ilka etmek menedildi. Meclisten itiraz ve tezyif için cezalar #onra şurada burada edenler hakkında azil konuldu. 6 — Ceza kanununda değişiklikler, Ceza hükümleri hi rle ve tamamile icra edilecekti, «Badema hatır, gönül ve rütbeye, m; itibara bakıl- mayıp umumen ve mütesaviyen Mu- amele edilmesi,..» ve «kavahini çer- iye iktizasınca alenen bir vechi teğkik görülüp hiç k da hafi ve celi idam ve ne tevessül edil: 77 — 'Tezkeresiz muamelesiş yolculuk” yapıl maması $ — Mektebi tıbbı kurulup ellerinde şah. lunmuyan tabib, cerrah, eczacı, ke hal (göz doktoru) ve işçilerin sanat İcrasından menolunmaları. 9 — Yeni şekiller bir de «Devlet muhasebesi» ne lüzum gösteriyordu. Eskiden tealiye işlerinin bir kısmı i hümayun Kâleminde, bir kıs- mı Maliye kale yazılırdı. Vahdet | olsun diye «Meclisi muhasebel ma- liye» ismile bir meclis kuruldu. «Eva- miri maliye müdürlüğü» ihdas edildi 10 ham ihraç edildi. (İstikrazı | dahili) yapıldı, Bunlar vergilere kar- ılık kabul edilecek ve taksit vakitle- ri geldiği zaman faizleri tamamen hazinesi maliyeden verilecekti 11 — Emlâk ve nüfus tahriri için vi- lâyetlere tamimler yazıldı 2 — Zabıta işlerine mahallâttaki müşir ve ferkiler tarafından tayin olu- nacak zabitler tarafından yapılması | emredildi | 13 — Kasaba ve Köylerde sözde mas- raf karşılığı *konak mesaritiş, «emü- başir hizmeti tarzında toplanan pa- ralar yasak edildi 14 — Muhassillere, kâtiplerine ve hademesine aylık verileceğinden bun- larin zinhar ve zinhar ahâliden para almaması, 15 — Sarraflık işinin emniyete ai: ması için çalışıldı. 16 — Feriklik, mirlivalık gibi rüt- beler 1259 senesine kadar mülkiye memurlarına âa tevcih edilirken bun- | lar askeri sınıfa tahsis olundu. Bun- | dan böyle sivillere rütbe verilmemesi usulü ittihaz edildi. 17 — Maliyeye bağlı bir meclisis teşkil edildi. (1259) 18 — 1242 senesine kadar neferler için muayyen bir müddet tayin edil- memişti, Neferler kura İle alınmıyor- du. Her tarafta, askerliğe elveren kir ix, İakir gençler memurlar, 22- bitler tarafındn (haydud tutar gibi) tutulup kışlalara götürülüyordu. As- kere alınan bir şahsın ömrünün $0- nuna kadar bu vazifeden ayrılması kabil değildi. Ancak baz: âsude zaman- zin almak mümkün olursa bu insanlar diinya güzile ailelerini göre- biliyorlardı. Mabeyin ve hassa müşü- rü Riza paşa ile diğer zevattan mü- rekkep bir komisyon askere alınan- lann beş sene müddetle askerlik öt- mesine, peferlerin bundan böyle «ku- rai $ te ile alınmasına karar ver- di. «Tanzimat, ile askerlik işleri bir nizama sokuldu. » kadar müslüman varsa vilâyet- lerde defterleri tutuldu. Bunlardan askerliğe elverişli olanların yanlarına «mim» harfi yazıldı, Camilerde halk toplanarak, «mims liler bir kapıdan geçirilip aıkondu, «mim; sizler öteki kapıdan salıverildi. s4 İşte bundan yüz sene evvelki <Tan- ede bir meclis detnameleri bu- «Ziraat zimat»> tan bu neticeler çıkmıştır. Gerçi bir çoğu aksadı. Fakat istika- met buydu. Bu büyük ıslahatın meb- dei olan ve müteakiben muhtelif se- ferler sadrâzamlık eden Mustafu Re- şid paşa ile yetiştirdiği Âli paşayı ve büyük Fuad paşayı - Tanzimatın bu üç mühim şahsiyetini - bu münase. betle hayırla yadetmek lâzımdır. Y.Ç İngilterede 2 milyon ihtiyar kız var Bunlar bir cemiyet teskil ettiler tekaüidiyelerin 99 yaşından itibaren başlamasını İstiyorlar Yukaşda: İhtiyar kızlar klüpte şarkı söylerlerken, solda: Geçenleri yapılan nümayişte tekaüdlük maaşının elli beş yaşından başlamasını istiy& lâvhalar dolaştıran bir ihtiyar kız, sağda; Klüpte bilârdo Dünyada ihtiyar kızları ençok meleket şübhesiz İngilteredir. Bugün Büyük Britanyada evlenmeden ihti- yarlamış kızların adedi iki milyon- dan fazla tahmin ediliyor. «Yalnız kızlar» ismi verilen bü iki milyon be- kâr Intihab etmek ve intihab edilmek hakkına malik oldukları için İngilte- renin umumi hayatında oldukça mü- him bir rol oynarlar, Fakat bunların hemen hepsi devletten lâyik oldukları itibarı görmedikleri, (haksızlıklara uğradıkları kanaatindedirler, Çünkü ihtiyaç içinde bulunan duk lar, yaşları ne olursa olsun, devlet- ten haftada on şilinlik bir yardım gördükleri halde yalnız kızlar ancak 64 yaşına girdikleri zaman bu hakki kazanırlar. Fakat bu yaşa gelinceye kadar da her hafta bir şilin iki pens tutan bir tekaüdiye yatırmak mecbu- riyetindedirler. Eğer bu parayı bir hafta yatırmıyacak olurlarsa zavallı lar bütün haklarını kaybederek ihit- yarlık maaşından mahrum kalırlar. Bu haksızlığa mani olmak için «Yalnız kızlar Bradford'da bir şekere! dükânının pe il White'in teşebbüsile bir cemiyet tef kil etmişlerdir. İngilterenin muhtel şehirlerinde 100 şubesi ve daha diden 125,000 âzası olan bu cemiyi ihtiyar kızların mali vaziyetlerini Jah ve istikballerini temin için büyü gayret sarfetmektedir. Geçenlerde, tıbkı intihab hakları elde etmek için çalıştıkları devirleri olduğu giib, «Yalnız kızlar» üzerind büyük harflerle ihtiyarlık maşının 9 yaşından İtibaren başlamasını isti yen cümleler yazılı büyük yaftala, önlerine ve arkalarına takarak s0 kaklarda dolşmışir ve bu suretle uğ radıkları haksızlığı protesto etmişl lerdir. Cemiyet büyük rağbet görmektedi: Şehirlerdeki şubeler genç, orta yaşlı İhtiyar kızların sik sik toplandıklar ve aralarında eğlenceler tertib edere hoş vakit geçirdikleri birer klüp ha Mini almıştır. Hattâ kadınların klüb erkeklerinkinden daha müsaadekği dır. Çünkü İngilterede erkek klüple: kadınlara kapalı olduğu halde Yal nız kızların teşkil ettikleri klübe e! kek davetliler de memnuniyetle ka bul edilmektedir, İzmir (Akşam) — İzmir Devrim Ana okulunun kostümlü ve konseri çoc balosu evvelki gün İzmir palas salonunda verilmiştir. Balo, İzmirin kadirşin ve yardım sever halkının gösterdiği alâka v sempati ile yük bir neşe içindi geçmişlir. Kostüm, dans ve gürbüzlük müsabakaları da yapılarak yavruları muhtelif hediyeler verilmiştir. Yukarıdaki resimde bu baloda bulunan yavru lar görünüyor.