6 Mayıs 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 13

““dar'eden bir vaziyet almıştır, Bunun 6 1939 Polonya gazeteleri de: Alman gazeteleri Polonyaya hücum ediyor “Berlinin korkutma usulü iflâs etti,, diyorlar Berlin 5 — Alman gazeteleri Po- lonyaya şiddetle hücum ediyorlar, Göbbels, Völkisehe Beobachter gaze- tesinde «Polonya nereye gidiyor?» başlığı altında 4 sütunluk bir makâ- İe neşretmiştir. Almanyanın korkutma usulü iflâs etmiş Varşova 5 (A-A.) — Dobry Wieczar Bazetesi yaziyor: Alman diplomasisi, arasında sıkıştığı mengeneden kendi- #ini kurtarmak için muhtelif cephe- | lerde hararetle çalışıyor. Berlin «kor- kutmak usulü: nün iflâsından sonra | önayak olmak fırsatını okaçırttığını Anlamiştır. Almanya şimdi İtalyanın tam müzaheretinden emin olmak is- iyor ve Roma ile bir ittifak akdine çalışıyor. Alman - Polonya ticaret anlaşmasının tatbikinde güçlükler Varşova 5 (AA) Polonyadan ihraç edilecek buğday, odun ve hay- vanata mukabil Alman makinelerinin fazla mikdarda ithalini derpiş eden Leh - Alman ticaret itilâfının tatbi- kinde ciddi güçlüklere tesadüf edil- mektedir, Polonyalı tüccarlar Almanyann sınai mamülâtına karşı alâka göster- memektedirler, Almanya ise Polonyadan verilen siparişleri süratle yetiştirmeğe hazır görünmektedir. Varşovada büyük bir nümayiş Varşova 5 (A.A.) — Dün millet ile | ordu arasındaki tesanüdü gösteren heyecanlı bir nümayiş yapılmış ve Varşova mekteblerinin çocukları âra- Jarında topladıkları lanelerie orduya dört ağır mitralyözle 64 bisiklet he- diye etmişlerdir. Merasim, mareşal Smygiy - Ridz'in huzurunda cereyan etmiş ve mareşal, toplanmış olan 25,000 mektebliye or- du namına samimi teşekkürlerini bil- dirmiştir. (Baştarafı 1 nci sahifede) Polonya kendi hukukuna riayet edilmek şartile Almanya ile müzake- rTeye hazırdır. Denizle ticareti için Danzige muhtaçtır. Almanya İle Şarki Prusya arasında muvasala için hâkimiyetine dokunulmadan Alman- yaya kolaylıklar göstermeğe hazırdır. Polonya sulh istiyor. Fakat bunun için şerefinden fedakârlık yapamaz. Polonya Hariciye Nazırı nutkunda demiştir ki; «Son aylar zarfında Avrupada mü- him hâdiseler cereyan etmiştir. Bu hâdiseler Polonyayı yakından alâka- neticesi olarak devletlerle temasımı- zı derinleştirdik. İngiltere ile görüş- meler neticesinde bir anlaşma yap- tık. İngiliz devlet adamlarile müza- kere esnasında kendilerinde Avrupa siyasetinin umumi meselelerine karşı derin bir anlayış ve Polonyaya karşı büyük bir itimat gördüm. Ne İngiltere, ne de Polonya kimse- ye karşı tecavüz emelleri beslemiyor. Alman Devlet Reisi İngiliz - Polonya anlaşmasını bahane ederek bizzat kendisinin 934 de bizimle yaptığı an. Taşmayı feshetmiştir. * Halbuki bu itilâf Polonyanın siya- 8i serbestii hareketini tahdit etme- mişti, Almanyanın anlaşmaya Lehis- tanı tecrit etmek ve devletimizi garp devletlerile normal ve dostane teşriki mesaide bulunmağı imkânsız kılmak arzusundan mülhem gibi bir mana verdiğini bilmiş olsaydık bu tefsiri kendimiz reddederdik. Şimdi Danzig serbes şehrinin istik. bali hakkında Almanya tarafından yapılan teklif ite -Almanya ile Şarki Prusya arasındaki muvasala mesele. sinden bahsedeceğim. Danzig serbes şehri Versay muahedeslle icat edil. miş değildir. Asırlardanberi (mevcut bir hâdisedir. Danzigdeki Alman ta- cirler, Polonyanın deniz aşırı ticareti sayesinde bu şehrin inkişafını ve refahını temin oetmektedirler. Bu gün de bu şehir Baltık denizile irti- batımızı temin eden nehir yolunun ve bâşhca şimendiler hatlının üze- rindedir. Danzig halkının büyük ekseriyeti Almandır. Fakat şehrin mevcudiyeti, refahı Polonyanın iktısadiyatma bağ- dır. Deniz ticaretimizin ve Danzig deniz siyasetimizin hak ve menfaat- leri sahasında azimle duracağız. Ma- kul hal çâreleri aramakla Danzigde. ki Alman ekseriyetin milli, ideolojik ve kültürel inkişafları üzerinde bile- rek hiçbir tazyik yapmak istemedik. Alman devlet adamları «Bu eyalet, şehri hiçbirzaman Polonya ile Almanya arasında bir ihtilâf mevzuu teşkil etmiyecektir.» demişlerdir. Bu» na rağmen Danzigin Almanyaya il. Polonya cevap verdi yahut Polonyayı Baltık denizinden sürüp atmak mı? Polonya kendisinin Baltıktan sürüp atılmasına âsla mü- saade etmiyecektir. Şimdi Pomeranya voyvodalığna ge- lelim: «Almanya ile Şarki Prusya arasin- da koridor; tabiri suni bir icatlır. Burada öledenberi Polonyalı olan, yalnız yüzde pek az kısmı Alman bu- lunan «Pomeranya Voyvodalığı. na- munda bir vilâyet vardır. Almanyaya burada her türlü kolaylıkları göster. dik. Almanlann gümrük veya pâsa- port muamelelerine tabi olmaksızın Şarki Prusyadan geçmelerine müsa- ade ettik, Otomobil münakalâtı için de bu gibi kolaylıkları tetkik etmek teklifinde bulunduk, Kendi arazimiz. de hâkimiyetimizi tahdit etmemiz için bir sebep görmüyoruz. Almanya bizden daima bir taraflı imtiyazlar istiyor. Kendine hürmeti olan bir devlet hiçbir zaman bir taraflı imti- yazlar veremez. Alman Devlet Reisi nutkunda Slo- vakyada üç taraflı bir müşterek ida- reden bahsetti. Böyle bir şeyden bah- sedildiğini ilk defa olarak işittim. A- demi tecavüz misakının 25 sene müd- Getle temdit edilmesi bize müsbet bir Şekilde teklif edilmemiştir. Alman Devlet Reisi, kendi tarafın- dan bir fedakârlık olmak üzere, Ak manya ile Polonya arasında mevcut hududu kati olarak tanımak ve ka- bul etmek teklifinde o bulunmuştur. Burada hâkimiyetimizin hukukan ve filen tanınması mevzuubahs olduğu- nu söylemeğe lüzum görüyorum. Alman muhtırasının o sonunda: «Polonya, Almanya ile münasebetle- rinin yeniden tanzimine ehemmiyet alfediyorsa Almanya hükümeti mü- zakereye hazırdır.» deniliyor. Böyle bir itilâfın akdine âmil, Alman Dev- let Reisinin nutkunda israr ile kullan» dığı «sulh» emeli olacaktır. Sulh Polonya siyasetinin hedefidir. Fakat bu kelimenin hakiki kıymetini iktisap edebilmesi için iki şartın yeri- ne getrilmesi lâzımdır: 1 — Sulh emeli beslemek, 2 — Sulh- perverane hareket etmek, Almanya bizimle münasebatında bu iki prensipe riayet ederse, biraz evvel izah ettiğim prensipler dahilin- de kendisile müzakereye girişmek kâ- bildir. Müzakere olursa Polonya bü- yük bir hüsnüniyetle meseleyi tetki- ke hazırdır. Sulh kıymetli ve arzu edilen bir şeydir, Fakat biz, Polonyalılar için ne bahasına olursa olsun sulh fikri mevcut değildir. İnsanların, milletle- rin ve devletlerin hayatında baha bi- çilemez bir tek şey vardır. O da şeref ve namustur,» hak edilmek istenildiğini öğrenmiş |Lehliler B. Hitlerin mankenini bulunuyorum. Şu hülde mevzuubahs olan nedir? Asla tehdide maruz Ol. mayan Danzigdeki Alman halkın iie: kapi din imla ai hürriyet eri e nüfuz i / ateşlediler Posen 5 (AA) —D. N. B. ajansı ; “Yugoslap; > hariciye PEEeN Roma, Paristen sonra * Loh- draya da gidecek Paris 5 a ) — Matin gazetesinin Londra muhabirinin bildirdiğina gö- Ye, yakında Romaya ve Parise gide- cek olan Yugoslavya Hariciye Nazırı Markoviç, beynelmilel vaziyetin son inkişafları hakkında müzakerelerde bulunmak üzere İngiltere hükümeti Me Londraya davet edilmiş- Sırplar - Hin Hırvatlar Anlaşmanın esaslarını niya- bet meclis kabul etmemiş Londra 5 — Belgraddan gelen ha- berlere göre Yugoslav Başvekil ile Hırvat lideri Maçek arasındaki müza- kereler inkıtaa uğramıştır. Buna 86- beb anlaşma için tesbit edilen esasla- rın Niyabet Meclisi tarafından kabul edilmemesidir. İngiltere $ Slovak» milletini fiilen tanıyor Bratislava 5 (A.A.) — (Reuler) İngiltere, Slovak milletini fillen tanımaya karar vermiştir, Sıhhat Şürası mayısın 20 sinde toplanıyor Ankara 5 (Telefonla) —— Sıhhat şü- rası mayısın 20 sinde içlimaa davet edilmiştir. Şüranın görüşeceği mese leler arasında gıda maddelerinin mü- rakabesi hakkındaki nizamname de vardır. Balkan antantı ekonomi kon- seyine iştirak edecek heyetimiz Ankara 5 (Telefonla) — Bu aym 17 sinde Bükreşte toplanacak olan Balkan Antantı ekonomi konseyi iç- timama hükümetimiz namına İştirak edecek heyete Trabzon mebusu EB. Hasan Saka riyaset edecektir. Ziraat bankası umum müdür muavini “Ankara 5 (Telefonla) — Ziraat bankası umum müdür muavinliğine mezkür banka ticari krediler müdü- Tü B. Hulki Alizhah'ın 650 lira üc- retle tayin edilmesi yüksek tasdika iktiran etmiştir. iaranensasasasnas Esa BEREREEBENEREAAEAE SENE müteveccih olmak üzere Alman aleyh- tarı tezahüratta bulunmuşlar ve Hit- leri temsil eden bir mankeni şato ile üniversite arasındaki &bidenin önün- de ateşe vermişlerdir. Müteakiben te- zahüratçılar Alman başkonsolosluğu binasına yaklaşarak «Kahrolsun Hit- ler» diye bağırmışlarsa da biraz son- rTa polis tarafından dağıtılmışlardır. Danzigde Danzig 5 (AA) — (Havas): Beckin nutku burada dikattale dinlenmiştir. Kah- velerde halk nutkun radyo makinelerile verilmesini istemiştir. DFanzig"in nasyonal - sosyalist olmıyan mabhfilleri nutkun sakin ve mutedil ma- biyetini bilhassa kaydediyorlar. Nasyonal sosyalist mahfiller ise, Polon- yanın deyizie İrtibatınm. kesilmesine mü- sade etmiyeceği hakkindaki parçayı bir. tahrik mahiyetinde telâkki etmektedirler. Leh hükümetinin Almanyaya muhtırası Varşova 5 (AA) — Leh hükümeti, Ber- Mine bir muhtıra vermiştir. Muhtırada Ni- san 1998 tarihli Polonya - Almanya dek- Mârasyonunun telif edilesiycceği hakkın- daki bütün Idlaları reddetmektedir. Bu- nunla beraber, muhtura, Alman hükümeti Leh - Alman münasebetletinin ahdi bir süretle iyi komşuluğu 6ski dairesinde ye- niden balline ehemmiyet verdiği takdirde Leh hükümetinin bu meviden teklifleri bazı ihtirazi kayıtlar altında kabule ima- de bulunduğunu bildirmektedir. Bu ibtiraz' kaydı da bir devletin isteklerde bulunması ve diğerinin bunları tadilsiz ve kayıt- siz ve şartsız kabul etmesi şeklinde müzake- relerin mevzuu bahsolamıyacağını tasrih etmektedir. Muhtıra 194 anlaşmasının istinat et- müzakereden imtina Şeklinde telâkki) edildiğini ancak Hitlerin nutkundan ve Alinan muhtırasından öğrenmiştir. 1084 anlaşması Polonyayı başka bir devletle anlaşmalar akdinden menede- mezdi. Çünkü biysat Almanya da diğer devletler, meselâ İtalya ve Slovakya ile taahhütlere girişmiştir. Notada, taraflara fesih selihiyeti veril. meksizin on sene için akdedilmiş olan 194 deklarasyonunu bir taraflı olarak feshetmeye Berlinin hakkı olmadığı bil- A EN güel 2 sm Amerikanın bu seneki bahriye bütçesi 710 milyon 473 bin 241 dolar 45 bin tonluk 2 zırhlı, 2 kruvazör, 8 torpito muhribi 8 tahtelbahir yapılacak Bir Amerika amiralına göre Alman - Italyan - Japon müsellesinin hedefi ne imiş? Vaşington 5 (A.A.) — Parlâmente- nun. bütçe encümeni 1 temmuz 1939 da başlayan mali sene için donanma- ya T10,473,241 dolarlık bir tahsisat ayrılması teklifini kabul etmiştir. Bu suretle bahriye bütçesine 1939 senesine nazaran takriben 50 milyon dolar ilâve edilmiş oluyor. Bu tahsisat talebini tedkik etmeğe memur komisyonda geçende beya- natta bulunan amiral William Leahy, «yakın bir istikbalde beynelmilel ka- rışıklıklar zuhur etmesi ihtimaline mebni> yeni programın süratle tat- biki lâzimgeldiğini ehemmiyetle kay- detmiştir. Amiral bu beyanatı ancak dün ef- kârı umumiyeye bildirmiştir. Amiral Leahy, Amerikanın Berlin - Roma « Tokyo müsellesi tarafından ittihaz edilen tedbirleri nazarı itibare alma- sı lâzım geldilğini söylemiş ve bu üç devletin plânını şu suretle tarif et- miştir: 1 — Almanya: Avrupanın merkezi- ne ve cenubu şarkisine tahakküm et- meğe devam edecektir, Lâkin Ameri- kaya iktisadi ve kültürel sahalarda nufuz etmeğe çalışacaktır. 2 -- İtalya: Cenubi Amerikada ve merkezi Amerikada kültür, ticaret ve silâhlanma sahalarında gösterdiği /a- aliyeli inkişaf ettirecektir. Bu mem- leket, 1939 - 1941 senelerinde zırhlı. larını çoğaltarak deniz kuvvetlerini süratle arttıracaktır. 3 — Japonya: Bu memleketin as- keri teahhüdlere dahil olduğu halde İtalya ve Almanya ile arasındaki bağ- Tarı kuvvetlendirmesi ihtimali vardır. Vaşington 5 (A.A.) — Dün kabul edilen 1940 senesi bütçesinde 254 mil- yon 204 bin TIZ dolarlık yehi harp gemileri inşası derpiş edilmektedir. Halihazırda 121 gemi inşa edilmek- tedir. Bundan maada 23 gemi daha tezgâha konacaktır, Bu gemiler şun- Jardır; 45 bin tölnluk iki zırhlı, 3 büyük , kruvazör, 8 'destroyer, 8 tahtelbahir, 1 atleye gemisi ve deniz tayyareleri için, 2 refakat gemisi, Amerika intizar vaziyeti almağa karar verdi Vaşington 5 (A.A) — Amerika hü. kümeti, ne Hitlerin ne de Mussolini nin Rooseveltin mesajına resmen ce- vab vermemiş oldukları mütaleasın- dadır. Şu halde Rooseveltin serdetmiş olduğu teklifler, kıymetini muhafaza etmektedir, fakat Hitler, kuvvet ve korkutma üsullerinden feragat etmek 3 niyetinde olduğunu gösterecek hiçbir söz söylememişlir. Bu şerait altında, 'B. Roosevelt, infiradcılarla Reisicüm. hüurun rakibleri tarafından ihtimam- la işlenmiş olan Amerikan efkân umumiyesini heyecana yiyen zin daha ileri gidemezdi, Bundan başka kongrenin alani rat ruznamesinde bulunan dahili si- yasete müleallık meseleleri halle mu. valfak olamaması ve bu suretle vakit geçmesi nisbetinde siyasi mahafilde bir nebze asabiyet görünmeğe başla- mıştır. < Beynelmilel vaziyet ve 1940 intiha- batının yaklaşması bu ataletin esbas bi addedilmekte olup neticesi gerek işler gerek milli hayat için meşum olacaktır. Şimdiki halde hiç bir dahili veya harici siyaset lehine veya aleyhine olmak üzere hakikaten teşkilâtlan- dırılmış ne ekseriyet vardır, ne de ekalliyet. Bu da dahili siyasetin be- yeti mecmuasını müteessir eden bir mübhemiyet ve kararsızlık havası tevlid etmektedir. Bu vaziyet muva- cehesinde Amerika hükümeti, bir in- tizar vaziyeti kabul etmeğe karar vep- miş görünmektedir. Garip bir şayia (Baş tarajı 1 inci sahifede) da mücadele eden milletlerle berabe- TİZ, Binaenaleyh, bütün zevahire rağ- men nikbinliğe temayül edebiliriz. Kim bilir belki de Moskova hükümeti Paris ve Londra hükümetlerini ka- rarsızlıktan çıkarmak istemiştir.» Nihayet Populaire gazelesi de şöy- le yazıyor: «Hitlerin maksatları hu- susunda Sovyet erkânının gaflete düşebileceklerini zannetmiyoruz. Ge- ne zannetmiyoruz ki Sovyet erkânı Rusya ile Hitlerci Almanya arasında bulunan devletlerin ortadan kalkma- sini kabul edebilsin. Ve nihâyet bu- gün yapılmakta olen infirat manev- Tasının bütün Avrupa siyaseti üze- rinde yapacağı tesirleri de Sovyet rü- esasının kakul edeceğine ihtimal ver- miyoruz.» İngiltere Sovyet Rusyanin ittifak teklifini kabul etmedi Londra 5 (AA) — İngiliz - Sovyet müzakereleri devam ediyor. İngiltere Sovyet notasına cevabını hazırlamış ve Fransa tarafından tas- vib edildikten sonra cevabı dün ge- ce Moskovaya bildirmiştir. Londra - Paris ve Moskova arasın- da evvelce teati edilen notolarda ol- duğu gibi yeni vesika hakkındada sıkı bir gizlilik muhafaza edilmek- tedir. © Bununla beraber ajans muhabirinin öğrendiğine göre İngiliz notası heyeti umumiyesi itibarile | Sovyetlerin bir | ittifak muahedesi hakkındaki tekli. fini reddetmekte, fakat her hangi bir İnaruza maruz kulacak devletlere derhal yardım edileceğini bildiren üç deklarasyon neşrini teklif eylemekte- dir, göre, Londra hükümeti üç tarah bir ittifakın bir mukabil ittifak teşek- külüne zaruri olarak sebeb olacağı ve bunun da dünyayı iki muhalif blo- ka ayıracağı mütalâasında bulun muştur. Rusların Sovyetler ve Parti, Meclisleri toplanıyor Londra 5 — Moskovadan bildiri. diğine göre Rusların Parti ve Sov- yetler Meclisleri bu ayın yirmi beşin- de toplanacaktır. İngiliz Başvekilinin bir cevabi Londra 5 — Başvekil Chamberlain bugün Avam Kamarasında sorulan Suallere cevaben demiştir ki: Ç Şİ «Sovyet Rusyanın teklifleri hak- kında Fransa fikrini bildirdi, İngil- tere de yakında bildirecektir. Polon- ya, Romanya, Türkiye ve Yunanis- tan ile sıkı temasımız devam ediyor.» « Bir Japon gazetesinin (| mütaleasi 3 Tokyo 5 — Japon gazeteleri Litvi« nof'un istifası, Sovyet Rusyayı İngk liz - Fransız çevirme manevrasına sürüklemek İçin sarfettiği gayretle. rin neticesi olduğunu söylüyorlar ve Sovyet politikasında değişiklik olaca» ğını tahmin ediyorlar, İngiliz kralı Amerikaya - » gidiyor * Londra 5 (A.A.) — Kral, Amerika. ya hareket etmeden önce veda için Chamberlaini kabul etmiştir. . Mareşal Petain Cebelüttarıkg gidiyor Cebelüttarık 5 (A.A.) — Fransanm m Petan ii yarın & 4