1 Mayıs 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4

Iktisadi ve mali hafta | Avrupa borsalarında esham kendini topladı - Ankara borsasında İyi temayü | devam ediyor Dünyanın dört bucağında yüz mik | yonlarca insanın, dinlemek için göz | kulak kesildiği nutkunu, B, Hitler, geçen gün irad etti, Bu nutku, dost, düşman bütün memleketler büyük bir endişe ile bekliyorlardı; çünkü Ak manyanm daha göreceği hesapları varsa, bu sayede öğreneceklerini, da- ha doğrusu Almanyanın derhal fili- yata geçeceğini zannediyorlardı. Almanya, fiiliyata geçmedi; bilâkis sulhperver göründü ve kendisine iti- mad edecek olanlarla ademi tecavüz misaki akdetmeğe hazır olduğunu söyledi. Bu meyanda yalnız İngiltere ile deniz anlaşmasını feshettiğini ilân et- | ti, B. Roosevelt'in son mesajına karşı birkaç söz söyledi, Polonya aleyhine de Danzig ve koridor hakkında bazı tehdidlerde bulundu. Cihan matbuatının bir kısmı nut- ku müsaid, diğer bir kısmı da gayri müsald surette tefsir ettiler. Kendi hesabımıza B, Hitlerin niyetleri ne olduğunu anlamadığımızı itiraf ede- riz. Yalnız, Almanyanın şimdiye ka- dar eski Alman topraklarını ilhak için giriştiği icraatta kimseyi dinlememiş- ken, Danzig meselesinde mütereddid gibi görünmesi, İngilterenin ihtarları- mı nazarı dikkate almağa kendini mecbur addetliği hissini veriyor. In- gilterenin, bu nutuktan iki gün evvel mecburi askerlik kanununu kabul et- mesi de dikkate şayan bir hâdisedir. Sebebi, İngilterenin harbe hazırlığı mıdır, yoksa son nutuk ile Almanya- nın cidalcu görünmemesini temin midir? Bunu iyi bilmiyoruz; fakat iş Aleminin geniş bir ferahlık hissettiği gayri kabili inkârdır, Bunun âsarını, geçen hafta sukut etmeğe başlıyan beynelmilel eshamm birdenbire kendini toparlamalarında görüyoruz. Buna müvazi olarak ster- Yin blokuna dahi! memleketler kambi- yoları daha ziyade sağlamlaşmışlar- dır. Bununla beraber, her ihtimale karşı altın sevkiyatı Amerika ve Ka- nadaya doğru devam etmektedir. Neş- rolunan son bir istatistiğe göre dört gün zarfında Amerikaya yirmi üç mil- yon altın sterlin sevkedilmiştir. Sene bidayetinden itibaren gönderilen mik- tar 185 milyona baliğ olmaktadır ki bunun 120 milyonu Almanyanın Çe- koslorakyayı istilâsmı takip eden altı hafta zarfında gönderilmiştir. Bir İngiliz mali gazetesi, bu altın hareketlerini, hususi sermayedarların paralarım kaçırmasına değil, bizzat İngiltere hükümetinin, muhtelif mem- leketlerde, harp ihtimaline karşı, şim- | diden ihtiyat sermaye teşkil etmek arzusuna atfetmektedir. Bu iddin belki de doğrudur; çünkü bazı mem- ieketler, İngiltere gibi, sermayelerini Nevyorka naklederken, Belçika, İsviç- re ve Hollanda gibi diğer bazıları da mevcudlarını Londraya gönderiyor- Jar, İngilterenin 937 senesi Harbiye büt- çesi 186 milyon sterlin idi. Siyasi va- kayiin aldığı cereyan üzerine geçen sene bu bütçe 580 milyona yükseldi; mecburi askerlik hizmetinin tesisi üzerine de, Maliye Nazırının beyana- tuna göre, şimdilik yalniz elli milyon- luk fazla bir tahsisata lüzum hasıl olacaktır ki, bunu da bilvasıta vergi- tere cüzi bir zam yapmakla elde ede- bilecektir. Fransa da, kısmi seferberlik yüzün- den giriştiği ağır masraflara muka- bil, bazı vergileri yükseltmiş ve bu meyanda bizde cari asgari kazanç vergisi gibi, eşkâli hariciye üzerine müesses asgari bir irad vergisi kabul etmiştir, Memleketimizde esham ve tahvilât vaziyeti Ankara borsasında, geçen hafta işa- ret ettiğimiz iyi temayül; bu hafta da devam etmiş ve bilhassa devlet esha- mı gene mahsus derecede yükselmiş- tir. Yüzde yedi buçuk faizli harici Türk borcu tahvilleri 19,60 tan 19,70 Braya, yüzde beş faizli Sıvas - Erzu- rum kâğıtları 1940 tan 19,45 liraya tereffü etti, İkramiyeli Ergani 19 Hira- dadır. | bittir. , müşlerdir. Anadolu grupunda da vasati 20 ku- Tuş kadar yükselişler vardır: Hisse senedleri 22,05 lira, 'Tahviller 36,80 lira, Mümessiller 37,40 lira etmektedir. Geçen hafta 88 kuruşta biraktığı- miz yüzde beş faizli 1938 senesi Hazi- ne bonosu dört puan birden yüksele- rek 92,25 kuruşla kaldı. Merkez bankası da 107,25 Mirada iki puan kazandı. Bu aksiyonlara bu se- ne, vergisi dahil, (640) kuruş temet- tü bissesi tevzi edilecektir. İş bankaları 9,25 ve 9,35 lirada sa- Endüstriyel kâğıtlar; Aslan Çimentonun iki baftadanberi zaaf göstermesinin sebebi anlaşıldı. Bu sene hissedarlarına yalnız yüzde beş faizi nizami, yani 40 kuruş tevzi ediyor; halbuki 90 kuruş ümid edili- yordu. Tramvay gene bir lirr kaybederek 5,25 lirada kaldı. Diğer nominal flat- ler şunlardır: Umum sigorta 14 lira, İttihadı mil İ 1i 21,50 lira, Terkos 4,35 lira, Kadıköy Su şirketi 2,55 lira, Bomonti 8,25 li- ra, İtlihad değirmencilik 12.65 lira, Şark değirmencilik 0,80 lira, Telefon 9,25 lira, Omnium 0,83 Mra, İstabul Yün, pamuk ve saire şirketi 60,50 li- ra, Şirketi Hayriye 19 lira, Şark Mer- kez Ecza deposu 2,65 lira. Altın 1025 kuruş ve Gayrimübadil bonosu 8,75 kuruş fiatlerini muhafaza ediyorlar. Mısır Kredi şunlaordır; 1903 tertibi 115 lira, 1911 tertibi 107 lira. fonsiyelerinin o fati ren Avrupada stajlarını iki hâkim Ürmir (Akşam) İzmir ticaret mah- | kemesi âzasından B. İzzet Aker, Londra- da ve B. Feyzi Uslu Brükselde bir senelik #lajlarmı İkmal ederek şehrimize dön- T.Cİ BELEDİYESİ KONSERVATUARI Komsereatane KAYA Kemer İİ (Yalnız koro ve orkestra refakatile) Şei: MUHİDDİN SADAK Programda: Mendelsshon, Brahms, Schubert, Sehumann, Glück ve HALK türküleri 4 Mayis perşembe saat 21 de FRANSIZ Tiyatrosunda Bu akşam Nöbetçi eczaneler Beyoğlu muntakası: Tünelbaşında Matkoviç, Bostanbaşında İtimad, İs- tiklâl caddesinde Kemal - Rebul, Pan- galtıda Halâskârgazi caddesinde Halk, Karaköyde Hüseyin Hüsnü, Sarıyer: İstanbul tarafı: Emi: Sirkeci- de Beşir Kemal - Mahmud Cevad, Falih: İsmaili Hakkı, Karagümrük Bakırköy: 'Terziyan, Aksaray: Nuri, Fener: Emilyadi, Kumka- Lâlelide Haydar, Küçükpazar; Hasan Hulüsi, Samatya: Kocamusta- Tapaşada Rıdvan, Alemdar: Çember- Utaşta Sen Rasim, Şehremini: Ah- med Hamdi, Üsküdar: O İskelebaşmda (Merkez, Heybelirda: Hulk, Büyükada: Şinasi Roza, Kadıköy: Eski İskele caddesin- de Büyük Eczane, Yeldeğirmeninde Çula. Ortaköy, Armavutköy, Bebek, Pey- koz, Paşabahçe, Anadoluhisarı, Ta- rabya, Yeniköy, Emirgân ve Rumeli. hisarındaki eczaneler her gece nöbet- çidir. Şehzadebaşı (TURAN) Tiyatrosunda Bu gece (HALK) gecesi Heryer - 20, Paradi 10, Tocalar 100 kuruştur. (YALANCININ MUMU) Vodvil 3 P. Okuyucu ba” yan Ayse), Ati revüsü, i güzel bir fırsat kaçırdık. . | şöyle bir korku vardı: | bazı Türk mimari motiflerini kübik | Burada geniş ahenkli, ferahlı bir ha. AKŞAM - Nevyork sergisi açıldı (Baştarafı 1 nci sahifede) «Bugün çok gerideyiz. Fakat neti- cede mutlaka vaktinde yetişeceğiz ve üstünlüğümüzü göstereceğiz.» Avrupalıların eski bir sözü varl «Türk, tavşan avına araba ile gider, fakat tavşanı mutlaka avlar.» Bu sözün Goğruluğ'u bu defa da belirdi. Yapıya en geç başladık. Fakat ham- leye bir defa girişlikten sonra öyle canla başla, çalıştık ki ileridekilere yetiştik, geçtik ve bugün yapısını vak- tinde yetiştirecek olan azlar arasın. da bulunuyoruz. Çıkan netice şu ki biz bol miktarda yaratıcı enerjiye sahip bir milletiz. Hele eski usullerin tesirlerinden Ye kuruntularından kurtulmak müm- kün oisa, son dakikada hamle usuli- le gayrete gelecek yerde salâhiyet ve mesuliyet esasına göre kestirme yol- dan yürümek, sürekli ve teşkilâtı şekilde iş başarmak yoluna girsek ne- ler yapmayacağız. Yarının dünyasının ortasında yük- selen Türk sanat varlığının bizi çok düşündürürecek tarafları var. Pavi- yonumuz en güzel Türk sanat eserle- rinden alınan motifler güzel bir bü- ket halinde birleşmiş. İstanbulda gö- zümüzün alıştığı eski sanat eserleri- nin bir nümünesini Nevyork sergisin. de, garip şekilde kübik yapıların or. tasında görünce insana şu düşünce geliyor: — Meğer bizim ne hazinelerimiz varmış da kiymetini bilmiyormuşuz. bunlarla hayatımızı doldurmanın ve manen zenginleştirmenin yolunu keş- fedememişiz! Ankarayı yeniden kurduk. Belki acele oldu, belki yapıların çabuk ya- pilmasına başka düşünceleri feda et- mek lâzım geldi. Fakat herhalde Nev. york paviyonumuz insana şu kanaati veriyor ki devlet merkezimizin kuru- luşunda kendi sanat varlığımızı ifa- de etmek, buraya kendi kültür ren- gimizi ve havamızı vermek için çok Türk paviyonunun resmini kâğıt üzerinde gördüğüm zaman içimde Acaba burası bir yapıya aşılamak şeklinde zoraki, çirkin birşey mi olacak? Pek çok nü- munelerini gördüğümüz melez, uy- durma şekilleri bir defa daha tekrar mi edecek? Paviyonumuzu bitmiş bir halde gördüğüm zaman içim rahat etti, va teneffüs ettiğimi duydum. En gü- zel mimari eserlerimizin en güzel İa- raflarını ahenkli bir şekilde birleşti- ren bu yapı Nevyork Milletlerarası mücadele meydanında kültür varlığı- nın canlı bir şahididir. Genç Türk mimari Sedad Hakkı Eldem ortaya güzel bir eser koymuştur. Gürültülü, telâşlı didinmeleri ifade | eden bir âlemin ortasında birdenbire öyle bir köşe buluyorsunuz ki burada gözünüz, ruhunuz dinleniyor. Haz ve rahatlık duyuyorsunuz, Çinili ha- vuzların İçinde duran sular, her kö. şedeki fiskiyeler; yapının asıl hazla- rının uyandırdığı tesiri tamamlıyor. Buraya kaçmak, sokulmak yolunda bir heves uyandırıyor. Her gençleşen millet bir çocuk has- talığı geçirir. Mazide kalan hoşlan- madığı şeylerle beraber güzel taraf- ları da bir saniye için inkâr etmeğe ve unutmağa kalkışır. Yabancı nü- muneleri körkörüne . taklit oetmeği modern gidiş sayar. Paviyonumuz, Türk milletinin bu çocuk hastalığını. pek çabuk atlat- tığına ve mazisinin güzelliklerini an- Jayacak, benimsiyecek ve bunlarla iftihar edecek kadar kuvvetli ve şu- urlu olduğuna canlı bir şahittir. “Türkiye; dünün durgun âleminden yarının canlı ve hareketli âlemine kestirme bir köprü kuran memleket- tir. Paviyonumuzun güzel ve asil çizgileri, şunu gösleriyor ki Türk- ler, yarının dünyasına ait hareketle- ri kendi kültür ve sanatlarının çer- çevesi içinde görebilmek ve yapmak olgunluğuna varmış bulunuyorlar. Sergideki mücadelenin neticesi hakkında şimdiden şunu söylemke mümkündür ki Türk cephesi, gözle dikkati çekmek bakımından bize ilk zaferi kazandıracaktır. Fakat yapı nihayet bir zarftır. Bu pi) e Tü - b e Sergide çok beğenilen türk pâviyonu yapıların içinde göstereceğimiz eser. ler ve uyandıracağımız vaziyetler ba- kımından ne dereceye kadar üstün çıkacağımızı şimdiden kestirmeğe imkân yok. Çünkü her memleket ne- ler yapacağına ait düşünceleri harp sırrı gibi saklıyor. Fakat bugüne ka- dar olan gidiş, Nevyork meydan har. binin bundan sonraki kısımlarında da geri kalmayacağımızı ümid ettire- cek bir yoldadır. Ahmed Emin Yalmsaı Sergiyi B. Roosevelt bir nutukla açtı Nevyork 30 (A.A.) — Beynelmilel sergi bugün açılmıştır, B. Roosevelt açılış nutkunda Amerikanın barışı kolaylaştırmak arzusunu paylaştığını kaydetmiş ve bütün Amerika namına gelecek yıllar Avrupa milletleri ara- sındaki engellerden büyük bir kısmı. MİLYONERLER REVÜSÜ'nün Yıldızları i GEORGE MURPHY - ANDREA LEEDS ) ve ADOLPH MENJOU i Tavsiye Mektubr Fransızca sözlü Filminde: Bu Çarşamba Akşamı SÜMER SİNEMASI | Seyircilerini gaşyedecektir. nm ortadan kalkacağı ümidinde bu- Tunduğunu söylemiştir. Nutkun büyük bir kısmı Amerika nın bugün 150 inci yıldönümü tesid edilmekte olan ilk Cümhurrelsi Va- şinglondan bugüne kadar olan tarih- çesine hasredilmiştir. Cümhurreisi sergiye iştirak eden bü- tün milletlere teşekkür ve yabancıları bu sergi ile Sanfransisko sergisini zi- yarete davet etmiş ve sergiyi beşeri- yete ithaf eylemiştir. İzmirde arkeolojik tedkikler * İzmir (Akşam) — Memleketimizö7” keolojik tedikikler yapmak için İst | #ehrimize gelmiş olan Upsala ünive | tarihi kadim profesörü B. Aksel Pers riyasetindeki 9 kişilik heyet, İzmir sinde Karya devrine ald eserlerin & finde çalıştıktan sonra Atinaya bal etmişlerdir. Yunanistanda bazı > malar yapacaklardır. Bugün matinelerden itibaren Bahar Bayramı Şerefine i ALKAZAR sinemasında | TARZAN ve TRADERHORON o filimlerine nazire olarak yapılan harikalar filmi Kaplan Çocul | TİM TAYLOR Tarafından her sahnesi bin bir heyecan ve sergüzeşt dolu bir şaheser £ Büyük Artist: en OWELL * Çi fte Nikâh wi Çarşamba Si VIVIAN Senenin en güzel... ve en Büyük Fransız Filim Şaheseri: ROMANCE'in Harikası Kadınlar Hapishanesi Pek yakında: LÂLE'de MYRN A “Or MELEK' te Satılıkrenkli matbaa mürekkepleri İngilterenin Winstone ve Almanyanın Lövinsohn fab- rikaları mamulâtından muhtelif renk ve kalitede matbaa mürekkepleri ehven fiatle satılıktır. Akşam matbaası ida- re müdürlüğüne müracaat. Telefon: 20681 yn e. Çe Dz