28 Nisan 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8

Sahife 8 AKŞAM 28 Nisan 1939 Otobüs, Asri ve Sürp Agop mezarlıkları davası bu mezarlık meselesinden dolayı Bele-| sonra, Vilâyet Umumi meclisinin de Sürpa, Bu davada suçlu yalnız B. Muhid- din Üstündağ idi. Reis B. Mecdi Bek- deş bu davaya esas olan Devlet Şüra- ile akdedilen sulhü, Dahiliye Vekâle. tine tasdik ettirmeden icra mevkiine Ermeni cemaatinin teklif olan sulh meselesine geçti, dedi ki: diye ile mütevellilik arasında çıkan ihtilâfın hallinde kendisinin hakem olmasını istemişler ve bunun için bir de arzuhal vermişlerdir. Vekâlet bu neticelendiğini zannediyorum. me kalmış bir İş var mıdır? Var ise fikriniz nedir?» deniliyordu. Bunun üzerine Dahiliye Vekâletine mufassal bir cevap verdim, noktai na- zarımı bildirdim. Ondan sonra Vekâ- letten tekrar bir emir aldım. Bu emir- de mezarlık işinin sulhen tesviyesi hususunda Vekâlet Hukuk müşavir. Miğince alınan karar zikrediliyor ve mütalâamızın sarahaten bildirilmesi Bunun üzerine ben Muhakemat âmirliğini bu iş hakkında bir rapor Maliye ve Adliye Vekâleti Hukuk mü- şavirlerinden mürekkep bir komisyon. teşkil edildi. Komisyon bütün evrakı tedkik etti. Neticede Dahiliye Vekâ- Jeti, bu davanın sulhen hailinin, Be- lediyenin menfaatine olacağı yolun. da bir karar verdi ve bu kararın icra- etmiş ve mütevellilik gıyaben 150 bin lira tazminat itasına mahküm ol muştu. Müterellilik bu paranm da Sulhnameye dahil olmasını istedi; ben muvafakat etmedim. Bunun üzerine, Vekâlete müracâ- at edip hakkımda şikâyette bulundu- Jar, Vekâlete müdahale ederek «Bu da- vanım uzun müddet sürüncemede kalması doğru değildir. Belediye mec- lisi de esasen karar verdiğinden, te- reddüde mahal yoktur dedi; mesele tekrar Mecliste müzakere edildi. Mec- lis bu paranın sulhnameye dahil bu- lunduğuna karar verdi. Ondan son- ra da sulh akdedildi> Reis, Şürayı devlet mülkiye dairesi kararında zikredilen hususlar hakkın- da B, Üstündağa aymayrnı susller tevcih etti. B. Muhiddin Üstündağ bu sünllere cevap verdi, Öğleden sonra saat dörtte muhakemeye devam edil mek üzere celse tatil edildi. Öğleden sonraki celse Öğleden sonra saat 16 da akdedi- len ikinci celsede Surpagop mezarlığı meni mütevelli heyeti vekili Dr. B. Arşak Sürenyanm eski Dahiliye Ve- kili B. Şükrü Kayaya gönderdiği mektuplarla İstanbul Valisine verdi. ği dilekçe, B. Şükrü Kayanın bu me- sele hakkında İstanbul Vilâyetine Ermeni mütevelli heyeti vekili Dr. B. Arşak Sürenyan, eski Dahiliye Ve- kili B. Şükrü Kayaya gönderdiği bir mektupta, Türkiyedeki Ermenilerin ayrı bir varlık olarak gösterilmesinin mânasız olduğu, Ermenilerin Türk birliğine dahil bulundukları zikredil- mekte ve uzun müddet sürüncemede kalmak istidadını gösteren bu dava- da hakemliği kabul etmesi rica eğik mekte idi. Okunan evraktan, B. Arşak Süren- yanın bu müracaati üzerine, B. Şük- rü Kayanın bu dava ile alâkadar ola- rak, keyfiyeti B. Muhiddin Üstün dağdan sorduğu ve bu münasebetle Vekâletle Vilâyet arasında epeyce uzun bir muhabere cereyan ettikten kararı alınarak, meselenin sulhen halli cihetine gidildiği anlaşılmakta idi. d Sanasaryan hanı nasıl alındı Evrakın okunmasını müteakip, müddelumumi B. Arif Cankaya, Be- lediye ile kilise arasındaki davaların mahiyeti ne olduğunu, Sanasaryan hanı davasının Surpagöp mezarlığı davası ile ne cihetten irtibatı olduğu- Du sorarak dedi ki: 4— 1287 metre murabbalık yerin sülhen kiliseye terkinden Umumi Meclisin haberi var mm idi?» B. Muhiddin Üstündağ, Sanasar- yan hanının sulhan değil, hükmen alındığını ve 1287 metre mursbbalık yerin Ermeni kilisesine bırakılan 5990 metre murabbalik araziye dahil bulunduğunu beyân etti. -Müddelu- mumi: — Ermeni kilisesine 5000 liraya sa- talan bu yer sonradan 45000 liraya B. Muhiddin Üstündağ cevaben dedi ki; — Bundan haberim yoktur. Esasen Umumi meclisin kararında da böyle bir şey yoktur. Reisin müteakip suallerine cevaben, de, B. Muhiddin Üstündağ, 180,000 Wi- Talık tazminatın, Vekâletin emrile lâzımdır» diyor B. Muhiddin Üstündağın vekili B. Kenan Ömer, Belediyeye, Ermeni ki- sesinin 180 bin lira tazminat verme- si hakkında mahkemeden bidayeten alınan kararın bir katiyet ifade etme- diğini söyliyerek, dedi ki: — Muhiddin Üstündağ bu sulhü baltalamak için elinden geldiği kadar çalıştı, Eğer mesuliyet varsa, bunu, ona değil, asıl müstahaklarına yük- Jetmek lâzımdır, Bundan sonrâ, mahkeme, müddel- umumiye bir diyeceği olup olmadığını sordu. Müddelumumi de, tedkik için evrakı istedi ve mahkeme 25 mayısa İngiliz Meclisi, mecburi askerlik kanununu kabul etti (Baştarafı 1 nci sahifeğe) Te verdiği teminatı bugünkü siyaseti» ni muvafık ve muhalif bütün fir. kalar tasvip etmişlerdi. Bu teminatı tahakkuk ettirmek için ittihaz edilen tedbirlerin de kabul edilmesi lâzım- dır. Bütün dünya tecavüze karşı İn- gilterenin müttehit bir cephe teşkil ettiğini anlamalıdır. Bu nutuk şiddetle alkışlanmıştır. Müteakiben muhalefet lideri Attie kürsüye çıkmış ve askerlik mecburi- yetine lüzüm olmadığım, İngilterenin kâfi derecede kuvvetli olduğunu söy- lemiştir. Churchill'in beyanati Muhafazakâr liderlerden Churchill, mecburi askerliğe muarız olanların zaferi takdirinde nasyonal sosyalist tahakkilmüne karşı Avrupaca göste- rilen mukavemetin yıkılacağını beyan etmiştir. Churehii, İngiltere tarafından gi- rişilmiş olam taahhütlerin mecburi Askerlik tedbirini zaruri kıldığını bes yan etmiş ve bu kararın Hitlerin nut- kuna bir cevap teşkil etmemesi için Chamberlair'in isticalini tasvip eyle- miştir, Bununla beraber Churchill, yalnız 20 yaşındakilerin çağrılmasını kâfi görmemiş ve diğer bazı sınıfların da silâh altına alınabileceğini kaydet- miştir. Maamafih diğer yaşta olanlar ğine nazaran bu tedbir şimdilik kâfi addedilebilir. Kanun lâyihası kabul edildi Londra 27 (A.A.) — Mecbur! as. kerlik hakkındaki kanun lâyihasını Avam Kamarası 145 muhalife karşı 376 reyle kabul etmiştir. Lâyiha aleyhindeki muhalefetin takriri ise 143 e mukabil 380 reyle red- dedilmiştir. hükümetin yaptığı teklifleri tasvip ederi Tâyihayı kabul etmiştir. Kanun hemen tatbik edilecek Londra 27 — İyi menbadan alınan haberlere göre mecburi askerlik hak- kındaki kanun lâyihası, Meclis tara- fından kabulünden iki veya üç gün sonra tatbik edilmeğe başlanacaktır. Bu hususta şimdiden icap eden ted- birler alınmıştır. Yeni kura efradı mevcut alaylara verilecek, yeni alay- lar teşkil edilmiyecektir. Milis kıtaatı genişletilecek Londra 27 (A.A.) — Harbiye Neza- retinden bildirildiğine göre, eski as. kerlerden mürekkep ve mevcudu az olan milis kıtaatı genişletilerek İngil- terenin umumi silâhlı kuvvetleri kad- Tosuna ithal edileceklerdir. 45 inden 51 yaşına kadar olan eski Askerler de dört senelik mukaveleler- le mezkür milis kuvvetlerine ithal olunacaklar ve bu suretle teşkil edi- lecek yardımgg territorial ordu :mün- hgsıran anavatan topraklarının mü- dafaasında kullanılacaktır. X dan sordu. B. Muhiddin Üstündağ” | Bir sendika reisine göre fabri- Şahid sıfatile ifadelerine müracaat edilen bu şahıslardan ekserisinin sa- bıkalı olduğunu, bunun, Belediye sicil. herkes istediği hatta giremeyince tezvir- ler başladı. B. Sabur Sami de ancak yeni hatlar açıldığı zaman ortada görüldü. Mustafayı «mecnun» diye tavsif etti — B, Ekrem Sevencan, şahidlerden yalnız Refetin kendisile temas ettiği - ni, bu adamın şahid vaziyetinde bu- Tunamıyacağını söyliyerek, otobüs iş- letme ruhsatnamesi almak için ken- kalarda karışıklık çıkacakmış Zondra 27 — İngiliz işci sendika- lârı kongresi dün toplantısını tehir etmiştir. Buna sebeb mecburi askerlik hakkında bir lâyiha hazırlandığının haber alınmasıdır. Umumi Konsey vaziyeti çok ciddi telâkik temektedir, Bu hususta müzakeratta buluna- Londra 27 (AA) — 'Tredünyon- Jar umumi meclisi azası ile amele fır- Bunu bilâhare kendisine soracağım. B. Ekrem Sevencan, şahid Musta fayı «mecnun» diye tavsif etti ve ken- disini şahsan tanımadığını söyledi ve ilâve ederek: — Mustafa, beni Petraki ile Pera- palasın karşısında kol kola sarhoş ge- zerken görmüş. Petrakiyi tanımam. Perapalasın karşısında bir gazinoya da gitmiş değilim. Bu tamamile ya kası icra komitesi ve birçok amele mebuslar, hükümetin askeri mükelie» fiyet hakkındaki kanun lâyihalarını tetkik etmek üzere bu sabah bir top- dantı yapmışlardır. B. Atle ile B. Greenwood, bü top- lantıda hazır bulunmuşlardır. İngiliz gazetelerinin makaleleri Londra 27 — Gareteler. mecburi askerlik kararı münasebetile uzun makaleler yazıyorlar. Muhafazakâr gazetelerin Hepsi kararı tasvip etmek» tedir. Times, Daily Telegraph, Daliy Express, Daily Mail hararetli maka- leler yazıyorlar, hatta geç kalındığı. nı söylüyorlar. İşçi fırkasının gazetesi olan Daily Herald «Başvekil sulh zamanında as- kerlik mükellefiyeti okoymayacağını söylemişti. Son karar ile sözünü tut. mamış oluyor» diyor. Muhalif Liberal fırkasına mensup News Chronicle de diyor kİ: «Bü ka dar ufak mikyasta bir plânın Musso lini üzerinde pek az, Hitler üzerinde ise daha az bir tesiri olacaktır, Diğer taraftan, . çok İyi işlemekte olan gönüllü hizmet sisteminin terki aramizda ihtilâflar çıkmasına sebebi- yet verecektir, Eğer memlöket nifaka düşmeksizin kuvvei maneviyesini zaafa uğrat- maksızın askeri mükellefiyet sistemi- nin kabulü isteniliyorsa, bu işi umu- mi muvafakati temin edecek şerait dahilinde yapmak icap eder. Bunun için de iki şey lâzımdır: 1 — İdarenin esasını bütün mem- leketin itimadına mazhar olacak şe- kilde genişletmek, 2 — Kimsenin harpten ve harp ha- zırlıklarından istifade etmiyeceğini temin eylemek. Bu gazete, netice olarak diyor ki: «Askert mükellefiyet, hayati bir zaru- rte ise İngilterede hiç kimsenin gö- nüllü hizmet usulünün terkedilme- sine teessüf etmiyeceğine kanliz, fa. kat bu zaruretin delilini göremiyo- TUZ.» Bir Kanada gazetesinin mütaleası "Toronto 27 Kanada (A.4.) — Gle- be and Mail yazıyor: İngilterede mecburi askerlik hiz. meti prensipi, Avrupada vaziyetin ne kadar ümidsiz olduğunu gösterir. İn- giltere, kuvvet istimal etmek için diplomasiden vazgeçiyor. Alman gazetelerinin mütaleası Berlin 27 (A.A.) — İngilterede mes- buri askerlik hakkında dün Avam Kamarasında Chamberlain tarafın. dan yapılan beyanatı mevzuubahs eden Alman gazeteleri bu tedbirin de İngiltere tarafından tevessül edi- len ihata siyasetine dahil bulundu. Kunu yazıyorlar. «Berliner Börsen Zeitung» diyor ki: Chamberlain'in kanun lâyihasını izah şekli onun gizli düşüncelerini de meydana dökmektedir. Filhakika, Chamberlain İngiltere. de mecburi askerliğin kabulünü bütün dünyada yaptığı tesirden bah- setmiştir. Bu temayül açıkça harici siyasette tehdidi tazammun eder. Ve çember siyasetine girmekte tereddüt gösteren küçük devletler için de yem- lik vazifesini görecektir.