24 Şubat 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 9

e Günde 2 - 3 milyon altın frank varidat getiren yol Kanal nasıl açıldı ? Nasıl idare edilir. Rağbetin sebebi nedir Yukârıdaki vapur karaya oturmuş gibi görüntüyor. Halbuki Süveyş kanalından geçmektedir. Kanalı geçen vapurlar bir parça uzaktan böyle görünüyorlar " İtalyanın Fransaya karşı ileri sür- | düğü talepler arasında Süveyş ka- nalı meselesi de vardır. Süveyş ka- nalı; beynelmilel bir şirket tarafın- dan idare edilmektedir. Fakat şirke- tin'en çok hisseleri Fransızların elin- de'bulunduğu cihetle, idare mecli- sirideki âzalârın ekseriyetini Fransız- lir teşkil ederler: Fransizca Mateh mecmuası Kana- l& tahsis ettiği bir makalede diyor ki: “Süveyş kanalı beynelmilel şirketi bir kaç haftaya kadar sekseninci yıl dönümünü kutlayâcaktır. 1859 sene- sinde” kanalı mâ ameliyesi on sene sürmüş ve ka- nal 425 milyon altın franga mal ol- muştu, Fakat sonraları kanalda ya- pılan ıslahat, maliyet flatini bir mii- yar sltın franga çıkarmıştır. Süveyş kanalının açılmasına en şiddetli itirazlarda bulunan İngilte- re hükümeti olmuştu, Kanal açıldık- tan sonra Hindistana giden bu ana yolu ele geçirmeğe uğraşmış ve 80- nunda muvaffak olmuştur. İtaly, Akdenizde münakalât işinde büyük bir tehavvül vücude getiren kanalın açılmasına o zaman tama» mile lâkayd kalmış, 400 milyon frank» hk istikrazdan İtalyan sermayedar- Jan ancak bir milyonuna yazılmiş- âçan Ferdinand de | Lesseps, lk kazmayı vurdurmuş, açıl- lardır. Fakat Habeşistanın zâplından son- ra, İtalya, İngillereden sonra kana- lin en bellibaşlı müşterisi olmuştur. Kanaldan yapılan münakelâtın yüz- de ellisi İngiltereye, yüzre on üçü İtalyaya, yüzde dokuzu Almanya İle ya ve yilzde beşi de Fransa» müruriye ücretini çok fahiş bulmak- tadır. İtalyanın ileri sürdüğü isteklerin hükümeti, idare meclisindeki âza- lıkların yeniden tevziini ve müruriye ücretinin indirilmesini istemiştir. Fakat İtalya, bu talebinde muvaffak olmamıştır. Kanalın açıldığı topraklar üzerin- deki hâkimiyet hakkı, Mısıra aiddir. Kahire hükümeti, kanal arazisini 99 sene müddetle beynelmilel şirkete vermiştir. 29 şene sonra, yani 1968 senesinde kanal şirketinin imtiyaz müddeti bitecek ve kanal otomatik bir surette Mısır hükümetinin malı olacaktır. Fransa, şimdi ve yahut yakın bir Atlde pağlak verecek bir ihtilâfta bir Fransız mühendisinin tasarlayıp açtığı, Fransız sermayesinin ıslah ve muhafaza etmekte bulunduğu kanal Süveyş kanalından bir görünüş meselesinde kati bir vaziyet almak mecburiyetindedir. Fransa bir Akde- niz devleti, bir'imparatorluk devleti olduğu için kanalın . statüsüne indi- rilecek bir darbe, kendi hayatt men- faatlerine İngirlimiş - olacaktır. İngiltere” İtiiyanın ( tehdidlerine, eriniyet tödbirleri almakla Mukabele etti. Kanaldeki ordusunu Kuvvetlen- dirdi. Akden'z filosunun bir kısmı, “ uzak olmıyan Marsa Matrühta demi sürelte nöbet bek- liyor. Tayyare” meydanları hazırlan- dı. Kanalın Misıra iadesinden müte- vellid tehlikeye İngiliz devlet adam- ları cüretkârane bir proje ile muka- bele etmeği düşündüler, Filistin arazisi içinden Akdenizi | .Bahriahmerle - birleştirecek Akabeye kadar yeni bir kanal açmak... Mü- hendisler, güzergâhı tesbit etmişler, plânları hazırlanışlardır. En nihayet İngiltere, kendi diplo- matlarına ve İstikbale güveniyor, 1968 senesinde İngilterenin şekli hü- kümeti ne olacağını kimse kestire- mez. O devirde İngiliz hükümet adamlarının Mehmed Said tarafın- dan de Lesseps'e verilmiş olan imti- yazı 99 sene müddetle daha temdide muvaffak olmıyacaklarını kim. söy- liyebilir? Bunun için istenecek para» nın ehemmiyeti yoktur.» Kanala dair malümat Süveyş kanalı idare mecsili 19 Fransız, 10 İngiliz, 2 Mısırlı, bir Hol- Jândalı âzadan mürekkebdir, Kanalı bunlar idare ederler. Kanalın med- halinde mühendis de Leseps'in tunç- tan bir heykeli vardır. Portsaldde kumpanyanın binaları, idare merke- zi bulunur. Kanal geniş olmadığı için geçe cek vapurlar evvelce telsizle malü- mat verirler. Bunlar sıraya konur. Haber vermiyen bir vapur gelince derhal bir kılavuz gemisi gider. Va- purlar kanaldan geçerken kılavuz kumandayı ele alır. Portsaldden ka. nalın sonuna küdar vapura kılavuz hâkimdir. Bir çok vapurlar Portşalid- de sira beklerken bundan istifade ederek kömür alırlar. Fellâhlar kö- mürleri büyük bir süratle vapura naklederler. Gene bu müddet zar- fında Süveyş kanalı kumpanyasının adamları v&puru ölçerler, tonunu hesab ederler. Ücret ton hesabile alındığından bir vapur her geçişin. de bir defa ölçülür, tadilât yapılıp yapılmadığı tedkik edilir, , Nihayet sıra kanaldan geçme üc- İzmir (Akşam) — Mevsim üipti- dasından 15 şubata kadar İzmir bor- sasında 68,270 ton üzüm < satılmış, gene ayni müddet zarfında İzmir 1i- mânından dış memleketlere 69,923 Son hafta içinde 7,8 ve 9 numara üzümlerde kilo başına yirmişer pa- ralık bir tenezzül görülmüştür, Maa- mafih piyasada az üzüm kaldığı için #atlerin düşmesi muhtemel görül- memektedir. Mevsim zarfında yal nız Almanyaya yapılan üzüm ihra- catı 49,248 tondur, İncir: İhracat mevsimi esnasında ( İzmir piyasasında 22,225 ton incir satılmış, ayni müddet zarfında lima» nimızdan dış memleketlere 40,142 ton incir İhraç edilmiştir. Bunun. yâlniz 17,000 tonu Almanyaya ihraç olun- mustu. Piatler sağlamdır. Piyasada mahsul kalmamıştır. Köylülerin yö- meklik olarak. ayırdıkları incirleri, bazı tüccarlar köylerden satın ala- rak İzmire getirmekte, yüksek fiatle satmaktadır, Pamuk: Sâtışlar hararetlidir. Mey- sim iptidasından 15 şubata kadar limanımızdan ecnebi memleketlere yapılan pamuk ihracatı 28,202 bal- yadır.. Yalnız “son hafta zarfındaki ihracat 1,247 balyadır. Zeytinyağı ih- racaalı da devam etmektedir. Fiatler yükselmeğe mütemayildir. İzmir şehir opereti İzmirde bir (Şehir opereti) teşkili için işe başlanmıştır. Bu operet be- i lediyemizin himeyesinde çalışacaktır. | İzmirde bulunan bestekâr ve sanat- kâr B. Muhlis Sabahaddin, Şehir öpereti hazırlıklarına başlamıştır. Belediye, kendilerine derhal bir 7 gösterecektir. ' Böylece İzmir belediyesi bir eğehir » operetis İle İzmir temaşa hayatında bir varlık yaratmış olacaktır. Ziraat işlerimiz Ziraat Vekâleti, ziraat umum mü- dürü B. Abidin Egenin önümüzdeki hafta içinde İzmire geleceği, ziraat işlerimiz, bilhassa pamuk zeriyatı hakkında tedkikler yapacağı hâber alınmıştır. Dikili kazasında tarla faresi mü- cadelesine başlanmıştır. 1,000 hek- tarlık bir sahada tarla faresi bulün- duğu görülmüştür. Mücadele sonun. da tarla fareli erazi tamamen temiz- lenmiş olacaktır. Verem mücadele cemiyeti kongresi İzmir verem mücadele cemiyetinin yılık kongresi toplanmıştır. Toplan- tıya Vali B. Fazlı Güleç relslik etmiş, İ evvelâ idare heyetinin yıllık iş raporu okunmuştur. : Vereme karşı, Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti tara- fından alınan kararlar, inşa edilecek sanaloryom ve hastaneler münase- betile kongrece Sıhhat Vekilimize te- şekkür edlimesi karalaştırılmıştır. Türkiyede bir (Türkiye milli ve- | rem mücadele cemiyeti) kurulması hakkındaki teklif te kabul edildikten sonra mebuslarımızın bu işiçin te- şebbüste bulunmaları muvafık görük müştür. İş raporunda gösterildiğine naza- ran cemiyet bir yıl içinde yüzlerce hastayı muayene ettirmiş, dispanse- Tindö “tedavi etmiş, bir çoklarına a... manansaasasan. retini vermeğe gelir, Bu ücret altın olarâk verilir, Kanalın günlük vari- datı 2 - $ milyon altın franktır. Ka- naldan senede vasati olarak 0,000 vapur geçer. Mühim bir yekün tutan hasılatın büyük bir kısmı kanalın hüsnü muhafazasına ve tamirata gider. Kanaldan geçen en büyük vapur 44 bin tonluk Emperesof Britain transatlântiğidir. Bu vapur bir sefe- rinde bir milyon frank kanal resmi verir, Bu kadar fazla resim verilme. sine rağmen neden kanala rağbet İzmirde bir şehir opereti teşkil ediliyor izmir veremle mücadele cemiye - tinin yıllık kongresi toplandı ültraviyole “#atik (ettirmiş, ilâçlar ni parasız vermiş, 15 veremliyi İs- tanbuldaki devlet sanatoryomuna göndermiş, bir çok hastaya da para yardımında bulunmuştur. Geçen sene Yamanlar dağında âşk lan kamptan'273 kişi istifade etmiş- tir. Cemiyete yardımlarda bulunan İzmir ihracat: kontrolörlüğü şefi B. Ali Emreye taporda teşekkür edili yordu. Raporun heyeti umumiyece tasvibinden sonra vali söze başlamış, parti yardım heyeti tarafından ce miyete 1.100 lira verildiğini, yakında daha 1,200 lira verileceğini söylemiş, cemiyet reisi B. Mitat Orel, heyeti umumiye namma valiye teşekkür et- miştir. Yamanlar Kampı için bu sene ce miyet nâmına bit otobüs satın alınd» Tük işletilmesi kararlaştırılmış, cemi. yet nizamnamesinde bazı değişiklik- İer yapılmış, sonra yeni idare heyeti seçilmiş, eski idare heyeti aynen ipka olünmuştur. Belediye reisi B. doktor Behçet Uzun, cemiyetin müessisi olmak iti- barile idare heyetine iştirak etmesi hakkındaki dileğe cevab veren bele- diye reisi, belediye işlerinden dolayı bu vâzifeden affını rica eylemiştir. Büyüklerimize tazim telgrafları çe” kilmesi kararile kongreye son verik miştir. Tütünlerimiz ve Amerika Amerikada Türk tütünlerine fev- kalâde rağbet: vardır. Ege bölgesinde istihsal edilen “iyi cins tütünleri, bu sene Amerikan tütün kumpanyalan» satın almışlardır, Amerikadaki ;siga- ra imal edilmiştir. Orta kalite tütün. lerine .karıştırdıkları Türk tütünle- rini bir misli arttırmışlardır. Çünkü, ancak bu sayede sigaralarının nefa- setini temin edebiliyorlar. Ayrıca bir firma tarafından yalnız Türk tütü. nünden (Sınyrma) adlı bir nevi siga- ra imal etmiştir. Orta kalite tütüm lerimizin müşterisi Almanyadır. Sim- diye kadar Almanyaya - İstanbul ve İzmirden - 6 milyon mark kıymetin- de tülün ihraç edilmiştir. Elektrik kilovat tarifesi Tarife komisyonu; elektrik kilova$ tarifesini evler için 14,5. sanayi mü. “esseseleri için 7 kuruş 25 santime in- dirmiştir. Geçen devreye nazaran yâr pılan tenzilât kilovat başıma 25 san- timdir. İzmir turistik yollarının ilk kısmı yapılıyor İzmir (Akşam) — İzmir turistik yollarının ilk kısımda inşa edilecek 1200,000 liralığı münakâsaya çıka- rılmıştı. Münakasa müddeti 20 mar- ta sona ermiş, İnşaatatalip çikma dığındn münskasa müddeti 16 marta kadar uzatılmıştır... Anason istihsalâtı BOR İzmir (Akşam) — Zirâât Vekâleti memlekette istihsal edilen anâsonla rın dahil! ihtiyaca bile kâfi gelmedi. ğini görmüştür. Vilâyete gelen bir | tamimde anason istihsalâtının art nlması için *müstahsillerin teşvik eğilmesi ve istihsalâtin ©n öz bir misli tezyidi istenmiştir. ernsessei ediliyor. Burun sebebi basittir: K&- nal Hindi Çini yolunu 15 - 20 gü; kısaltmaktadır. Kap ve Ümidbumü yolile giden 'bir vapur vakit kaybef- tikten başka verdiği resimden çok fazlaya mal olan Kömür yakar Kanal, Porteniddeki medhalindep Süveyşteki sonuna kadar 172 kile- metre uzunluğundadır. Vapurlar by- radan saatte İ5 kilometreden fax la süratle geçeriezler, Bu sebeble bir vapur kanalı ancak 14 saatte katede- bilir. -