13 Şubat 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 3

İlk okullarda ahlâk ve muaşeret Dünkü gazetelerde şöyle bir haber okudum: «İstanbul lisesinde, Yalovada ve Ça- talcada ilkmekteb muallimlerine kon- feranslar veriliyor. “Tahrir, hesab, hendese, okuma, im. lâ tedrisatı etrafında filânca filânca gatlar rehberlik etmketedirler.» Ahlâk ve muaşeret... Yukarıda sayılan şeyler arasında, Umarım ki, düşünülmüşlerdir; ve bazı konferansçılar da bunların yeni nesle nasıl telkin edileceğini öğret- menlere gösterirler inşaallah... .. Programlarda eskiden mahdud ders- İer vardı. Derken, devrin terakkisi Scabı yeni ihtiyaçlar duyuldu; resim, musiki, spor, askerlik, gazdan korun. ma, hattâ tayyarecilik dersleri birer birer sırayla ortaya çıktı ve çıkmak- tadır. Ahlâk ve muaşeret bahsi ise...? İlkmekteb programını tedkik ettim: Birçok cihetler iyi hesaplanmış oldu- ğu halde ahlâk ve tavrı hareket cihe- tine icab eden yük konulmamış inti- bamı hasıl ettim. Evvelâ: Her hangi bir Avrupalı ço- cuğa okutulan kıraatte olduğu dere- cede, bizim okuma kitaplarımızda, in- saniyet, ahlâk, biribirine yardım, mua-* geret fikirlerini telkin edecek parçalar yoktur. (Vardır, fakat azdır.) Saniyen; «Hayat bilgisi diye bir ders konulmuş. İçinde, (Beş senelik bütün programda) ahlâk ve muaşere. te teallük etmek üzere sade şunları buldum: Vücud temizliğine riayet, misafire ikram, kuşları korumak, fa- kirler ve kış, kazazedelere yardım, yolda yürümek, orman korumak, 505- yal ve ekonomik elbirliğinin sezdiril. mesi, Salisen: «Aile bilgisi. diye de başka bir ders var. Onun da içinde, (Bütün lere iyi muamele etmek, yemekleri sof. raya zarif getirmek... Bütün bu heyeti umumiye, - eski. den yarısı da dini tedrisatın içine gi- ren - ahlâk umsurlarınin ancak bir kısmını ihtiva ediyor. Bende bu tesir hasıl oldu. Programın maddi bilgileri öğreten tarafı çok iyi işlenmiş; mane- vi telkinata ayrılan kısmı, ben kendi hesabıma zayıf buldum. Maarif şürası toplanacağına göre, bu cihete dikkati celbederim. ... Ahlâk kısmı böyle... Gelelim mua. şerete: Deniz subaylarımıza bakınız; yemek yemelerinden konuşmalarına, sigara ikram etmelerinden (tebessümlerine kadar hepimizden zariftirler, Bünun da başlıca sebebi, mekteplerinin Meş- rutiyetten sonra, muaşeret kaideleri- he fevkalâde riayet eder tarzda tan- zim edilmesidir. Halbuki, pek çok leyli mektepleri- mizden mezün olanlar arasında ağın Şapırdatmanın ayıp olduğunu belki binnazariye bilmeyenler dahi vardır. Büseler de buna riayet etmeyenler çoktur. ... Ahlâkla tavrı hareket... Bunlara yeni programlarda daha fazla yer ve- rilmesini diliyoruz. Programın tatbikatını mükemmel. — «PBekirlik sultanlıktır; diyorlar amma onun da tadı bir yaşa kadar hav Amra... GETİR Belediye binası Yeni bina için bir müsabaka açılacak Vali ve belediye reisi doktor Lütfi Kırdar, umumi vilâyet meclisindeki nutkunda bir belediye binası yaptır- mak fikrinde olduğunu tasrih etmiş- ti. Bu maksadla bugünlerde Dahili- ye Vekâletine müracaat ederek mü- saada istiyecektir. Evvelce de yazdığımız gibi şehir- cilik mütehassısı B. Prots, vilâyet ve belediye (binasını, Sultanahmedde şimdiki hapishanenin yerinde yapı » lacak yeni adliye sarayının yanında, yani bugünkü tapu idaresinin bu- lunduğu yerde yapmak istiyor. Bu plân henüz Nafla Vekâletince tas- dik edilmemekle beraber, mütehassi- sın plânında bir tedilât yapılmıya- cağı kuvvetle tahmin ediliyor. Hükü- met müsald cevab verirse yeni bele- diye binası için B. Prostun bu mey- danın tanzimi için hazırladığı ma kete göre belediye binası için bey- nelmilel bir müsabaka açılacaktır. Bir tramvay bir kadına çarptı Vatman Şükrünün idaresindeki 155 numaralı tramvay arabası, dün Tünel meydanında Zoi isminde bir kadına çarparak yaralanmasına sebep' olmuştur. Polis, Zoiyi tedavi altına aldırmış, vatman da yakalanarak hakkında ka- nuni takibata girişilmiştir. . ...ğıvs Şehrin temizliği Yazın caddelerin sulanması için tetkikler yapılıyor Tramvay istasyonlarında halkın yere bilet atmaması için her istasyo- na çöp sepetleri konmuştu. Bunların faydası görüldüğünden, çöp sepetleri çoğaltılacaktır. Caddelerin süpürül- mesi için belediyenin sipariş ettiği otomatik süpürgeler de yakında ge- lecek ve bu suretle temizlik amelesi, etrafa toz, duman savurmadan 80 kakları süpürebileceklerdir. Belediye, şehrin temizliğini temin etmek üzere şehrin başlıca mühim caddelerini şimdiden yıkamaktadır. Bu yıkama işleri, her cadde için haf-” tada üç defadır. Yazın ana caddelerden başka ikin- ci derecedeki sokaklar da yıkanacağı gibi şehirde toz olmaması için cad- de ve sokakların sulanması da düşü- nülmekteldir. Belediye, geçen sene de sokakların sulanmasına teşebbüs etmiş, fakat sular idaresi, kâfi de- recede su vermediğinden elde mev- Cud altı su arazözünün üçe indiril- mesine zaruret görülmüştü. Sülar idaresi, bu 'yaz şehrin sula- mia ve yıkama işlerine günde ne mik- dar su sarfedeceğini hesab etmekle meşguldür. Verilecek izahata göre yazın şehrin hangi cadde ve sokak- lanın yıkanıp sulanacağı belli ola- caklır. , EE na, bunların tedris ve telkinini - diğer dersler hakkında yapıldığı gibi - kon- feranslarla öğretilmesini istiyoruz. © ... Daha mektep çağında evlenmek ne kadar zaralı ise... Karilerimizin mektupları Denizcinin derdleri Bir darbi mesel vardır kurtaran kapdandır» derler, Bu çok yanlış bir şeydir. Bilâkis kapdanı kurtaran gemidir. Altındaki gemi çü- rük, mürettebat ehliyetsiz veya nok- san ise kapdan ne yapsın? En mühim şey geminin ıslalı, ve denizcinin ha“ yatının emniyete alınmasıdır. Evvelâ Okapdandan O başlıyalım: Mektebden nüzari ve ameli bilgilerle mücehhez olarak çıkan kapdan ken- disini emniyette hissetmediği için ilk fırsatta meslekten ayrılarak fazla paraya kavuşmayi, saadetini kısa yol- dan temin etmeyi düşünüyor. Halbu- ki balık denizden korkmaz. Dünya denizelliğinde olduğu gibi denizde ça- şan personeli çalışmıya teşvik ede- cek şekilde menfaatlendirmeliyiz. Sonra mürettebat ve idare mesele» si... Son hâdise gösterdi, Ereğlide ge- miler balık istiri gibi yatarken açık denizde olduklarını unuttular ocak- larını basdırdılar, kaloriferler çalış- madı, elektrik yanmadı, saat başı kampanası vurmadı, gemi ölü bir hal- dedir. Çünkü kömürden, sudan, yağ- dan, adamdan fasarruf ediliyor. &on fırtına gemi sahipleri için büyük bir dersdir. Bu şekilde bir gemi karaya yakışır, Altı bin tonluk gemiyi iki kapdan, Iki makinist, altı gemici, al- tı ateşçi abrayamaz. Liman. kontrol ederken nizamna- melerdeki ahkâmı tamamile tatbik etmelidir. Bizde diğer milletler gibi bir Loid yoktur. Liman iki vazifeyi kendinde cem etmelidir. Kazalardan biraz da liman mesuldür. Sonra meselâ İkbal vapuru karaya oturdu. Tahlisiye tarafından okurta- rildi. Bu şeklide geminin derhal bir havuza sokulması ve ciddi muayene- si lâzımgelirken sathi bir munyehe- den sonra Kozluya göndediler, Tabii tam hümulesini olarak gidecektir. Fakat za bir Arızası varsa? dünya denizeilerine tatbik edilen ka- nunlardar ve denizcilere verilen hak- lardan müstağni Kalmamalıyız. Ge- micllikte personelin mevkii mühim- dir, Yüksek deniz ticafet mektebi mezunu İstimlâk için Şehir meclisin- den karar istenecektir Şair merhum Tevfik Fikretin Ru- melihisarı sırtlarındaki (Âşiyan) nın belediyece istimlâk edilmesine esas itibarlle karar verildiğini yazmıştık. Belediye, bugünlerde bu husustâ şehir meclisinden bir karar istiyecek- tir. Meclisçe bü teklif kabul edilirse (Âşiyan) ın istimlâki için (menafti umumiye) kararı alınacaktır. Belediye, şairin bir İstanbul çocu- ğu olduğunu ve gözlerini hayata bu çok sevdiği yuvasında kapadığını dü- şünerek burasının Tevfik Fikretin eşyasını, “eserlerini, hatıralarını ya- şatacak bir mize halinde muhafaza edilmesini #etemektedir. Diğer taraftan büyük şair Abdül- hak Hâmidin de eserleri, eşyası ve diğer metrükâtının toplanarak mu- hafaza edilmesi evvelce mevzuu bah- solmuştu. Belediye bu hususta da teşebbüste bulunacaktır. Ancak Hâ- midin öldüğü Maçkapalasın daire. sini müze ittihaz etmek mümkün ok madığından bu hususta da ayrıca bir karar verilecektir. kadar zararlıl.... HABERLERİ Sebze hâli Yeni paviyon bir iki ay sonra açılacak Belediyenin inşa etliği yeni sebze hâli binasının kabul muümelesi, bü- günlerde Nafia Vekâleti tarafından tayin edilecek bir heyet marifetile yapılacaktır, Ancak bina derhal açıl mıyacaktır, Paviyondan istifade edilebilmek için dahili yolların tanzimi lâzımgel- mektedir. Bu maksadla yakında büt- çede münakale yapılarak ve elde edilecek tahsisat ile dahili yollar iha- le edilecektir. Bu takdirde yeni pavi- yon ancak bir iki ay sonra açıla- caktır, Diğer taraftan belediye gerek Trak- ya umum müfettişliğinin müracaatı, gerek kabzımalların teşebbüsü üze- rine hâl flatlerini indirmek, hamal sayısını arttırmak ve hâl idaresinde bazı ıslahat vücüde getirmek üzere i bir müddettenberi tedkiklerde bu- lunmakta idi, Ekmek meselesi etrafında çalışma» larına devam eden belediye iktisat istişare heyeti, yakında bu mevzuu da ele alacaktır. Doktor Lütfi Kırdar, hayatı ucuzlatmakta büyük âmli olan sebze, meyva toptan flatlerile pera- kende flatler arasındaki büyük fark- ları kaldırmak kararında olduğun- dan hem müstahsilihem müstehli- ki, yani halkı memnün edecek ted- birler atmak fikrindedir. Gazi köprüsü İki tarafındaki Yolların açıl- masına başlanacak Eminönü meydanının açılması için iki harita yapılmıştı. Birinci harita- ya dahil binaların yıktırılması bit mek üzeredir, Yalnız Eminönü hani- le civarındaki bir kaç bina ve Yeni- cami kemerine bitişik iki dükkân ki binalar ve Emlâk bankasının bu- lunduğu ada vardır. Belediye, daha acele işler olduğundan bu haritayı şimdilik tatbik etmek niyetinde de- gildir. Yalnız Yenicaminin arkasın. daki bâzı kuşçu ve elbiseci dükkân- ları kaldırılacaktır. Belediye şimdi Gazi köprüsünün iki başını ve buralarda nihayet bu- lan yolları açmak niyetindedir. Bu- nun için şehir meclisinden alınan bir buçuk milyon liralık istikraz sa- lâhiyeti kullanılacaktır. Vall ve be- lediye reisi B. Lütfi Kırdar Ankara- ya yapacağı seyahatte bu mesele İle meşgul olacaktır. Bir gencin cebinde iki paket heroin bulundu Üsküdarda Kuşoğlu yokuşundan geçmekte olan Nüzhet isminde bir gencin üzerinde polisçe yapılan araş- tırmada iki paket heroin bulunarak müsadere edilmiştir. Nüzhet, emniyet direktörlüğü kaçakçılık bürosuna alı- narak hakkındaki tahkikatın derinleş- tirilmesine lüzum görülmüştü Bay Amca Evinde |. .. Düşün yahu, ölecek olsam ar kamdan ağlıyacak kimse yokl.... İstanbulda “California armudu!, Güzel yemiş meraklısı bir ahba- — İstanbulda Kaliforniya armut. ları gördüm, dedi, üzerlerinde de damgaları var. Fiyatı da seksen ku Tuş... İstanbulda Kaliforniya armudu? Bu beni oldukça düşündürdü. Türki. ye ki bir yemiş, memleketi olarak ta- nınmıştır. Birçok meyvalarımız halk dilinde, darbımesel haline girmiştir. Fakat buna rağmen işte yine İstan- bulda Kaliforniya armudu satılıyor. Yemiş bugün dünyanın her tarafın. da -hele vitamin nazariyesi alıp yü- rüdükten sonra. en büyük ciddiyetle uğraşılan bir mesele, hayati bir mey. zu haline girmiştir. Bugün Amerikada bir kıtayı bir baştan, öteki başına kadar kateden ve Kaliforniyadan Nevyorka yolcu trenlerinden önce gelen «meyva eks- presleri» vardır. Bir portakalın dört çekirdeğinden ikisini yok etmek, azaltmak için he- yetler toplanıyor, bunlar uzun uzun çalışıyorlar, Meyvadan azami surette istifade etmek yolları aranıyor. Çünkü artık bugün meyvaya ye nilse de, yenilmese de lüzumsuş bir şey gözile bakılmıyor. Bugünkü tab meyvayı en mükemmel gıdalar arasında gösteriyor. . İtiraf etmeli ki, bizde meyvalarımiş çok himmet bekliyen bir vaziyettedir, İsmi çıkmasına rağmen birçok meys Yalarımız medeni usullerle wslâh edi. len başka memleket meyvalarının ya» nında oldukça zavalhdır. Eğer böyle olmasaydı İstanbulda Kaliforniya armudu dünyanın öbür ucundaki bir yerden gelip satılmaz. dı, Bundan başka bizde küçük meyva meyvanın halis suyunu bulabildiğiniz halde İstanbulda saf bir portakal, bir mandalina şerbeti içmek -bir iki yep müstesna. mümkün değildir. Meyva suyu başta Amerika adam akıllı bir sanayi haline girmiş. tir. Halk meyva suyunu en iyi gıda addeder. Bizde de Yeşilaycılar, mese. lâ profesör Fahreddin Kerim, konfe. ranslarında: — Meyva suyu içiniz, bundan fay. dalı bir şey yoktur... diyorlar. Eve amma meyva suyu nerede? Haydi ey- lerimizde yapalım.. Fakat dışarda bunları bulmak kabil midir? Sonra meyvalarımız bol bol su ve. başlamış ve çok iyi iş yapmıştı. Öteki meyvalarımızdan niçin bu netice alın- masın? Kaliformiya tâ Avrupaya hatta bi- zim komşularımıza bile meyva Sati Kandilli, Faik Akdeniz kızı R. Akdenif — B.A. —O hâlde bir kişiye yap azizimi... a »