27 Kasım 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4

— same 4 ae Di <i Jeşrinisani ivsö Yunan Başvekilinin Ankara donüşünde yaptığı beyanatın akisleri - Bütün Yunan gazeteleri Türk - Yunan dost- luğunun sarsılmaz olduğundan bahsediyorlar Alina 26 (A.A.) — Atina ajansı bildiriyor: Gazeteler, B. Melaksasın Ankara- dan dönüşünde Selânikte Türk - Yu- nan münasebetlerinin mükemmel ol- duğu hakkında yaptığı beyanat hak- kında tefsiratta bulunmaktadırlar. Proiya gazetesi diyor ki: B. Metaksasın şahsen dostluk bağ- Jarile merbut bulunduğu yeni Cüm- hur Başkanı İsmet İnönü ve diger “Türk zimamdarları ile yaptığı görüş- 'melerden sonra söylenmiş olan bu sözler, tapkı Türk milleti gibi, Türk - Yunan dostluk ve teşriki mesaisinin yakın doğudaki ehemmiyetini tama- men müdrik bulunan Elen milleti ü- zerinde derin bir akis hasıl etmiştir. Katimerini gazetesinde Tarihin çizdiği yolu batırlatmağa âsla ihtiyaç yoktur. Balkan devletle- © Yi kendilerine barış içinde teşriki me- saiyi hedef ittihaz ettikleri günden © beri Balkan ufukları tamamen aydın- « Janmışlır. Balkan teşriki mesaisinde - barış fikrinin genel barış fikri üzerin- “de bir tesiri olması mesud bir hâdise- dir. Münih konferansı bütün büyük devletlerin de barış arzusunu ortaya » koymuştur. Dört devlet daima barı- — şı takviye edecek olan bir tarzıhal bul- - dular. Büyük devletler politikasındaki hâkim fikir bundan böyle beynelmi. © Jel bir teşriki mesai formülü bulmak» otadır. Balkan devletleri bu tarihi gö- gi rüşmeler esnasında nümune olâcak bir ve tesanüd eseri gös- » termişlerdir. Çünkü muazzam Bal kan müessesesi hiçbir çatlak göster. memiştir. Eleftron Vima yazıyor: iki memleketin şuuruna mevcudiyet, ve'saadetleri için elzem olan büyük bir şey olarak nufuz etmiştir. İnsan- ların iradesine tabi olmayıp milletle- rin mukavemet ve istihalelerini tayin eden coğrafi sebepler Ege denizinin iki sahilinde oturan iki millete, ya müşlereken barış ve mesai içinde bir- leşmiş olarak yaşamağı, yahud da kuvvetlerini yabancı istilâlara hedef olacakları güne kadar mütemadiyen zayıflatan ebedi kine kendilerini s€- bebsiz yere kaptıran memleketlere mukadder en büyük tehlikeye mev- Cudiyetlerini maruz bırakmağı tah- mil etmektedir. 'Tatihten ders alan iki millet ve onların dirijanlari teş- Tiki mesai içinde müşterek bir suret- te yaşamak ve birbirlerine yardım et- mek lüzumunu anlamişlardır. Kronos gazetesi de diyor ki: Başvekil Metaksasın -Büyük Ölü- nün cenaze merasiminde hâzır bü. lunmak gibi acı bir vazife hariç ola- rTak- Ankaradan getirdiği ve ilk be- yanatlarında bilhassa kayt ve işaret ettiği mükemmel intiba halkın his- siyatında çok sempatik bir akis bul- muştur. B, Metaksasın yeni Cümhur başkanı İnönü ile yaptığı görüşme Elen ruhunu sevinçle doldurmuştur. 'Yunanistanla Türkiye arasmdaki mü- nasebetlerin tarsini doğuda barışın en müsbet teminatıdır, Lozan Türk talebe cemiyetinin toplantısı Talebeler Türk istiklâlini muhafaza edeceklerine and içtiler Lozan 26 (A.A.) — Anadolu ajan- $ının hususi muhabiri bildiriyor: Büyük Şefimiz Atatürkün cenaze merasimi münasebetile Lozan Türk talebe cemiyeti üniversite salonunda bir toplantı tertib etmiştir, Toplan- “faya Lozan hükümeti erkânından ba- ozıları, üniversite profesörleri, gazele- Giler, Lozanlı Türk dostları, Cenevre © İslebeleri, Lozan ecnebi talebe cemi- yetleri iştirak etmişlerdir, Hatiplere , mahsus kürsünün arkasında Türk © bayrağının, üstünde Atatürkün re- — simleri idi, Talebe “cemiyetleri —ztisleri talebe cemiyetlerine mahsus , resmi elbiselerile ve bayrakları mate me bürülü olarak bulunuyorlardı. » 'Türk talebe cemiyeti reisi B, Ferzan - Aras celseyi açarak hazirunu bir da- kika süküta davet etti. Ve ilk sözü Üniversite rektörüne verdi, Rektör, Lozan üniversitesi namına — “Türk talebelerine candan taziyetler — sundu. Ve dedi ki: © — «Siz Türk gençleri bugün Büyük -Şefinizi : kaybettiğinizden - dolayı ne - kadar ağlasanız haklısınız. Üniversi- te sizin bu büyük mateminize iştirak “etmektedir. Atatürkün, bu Büyük. © Adamın hayatını, burada az bir va- kit içinde bildirmeğe imkân yoktur. “Bu dâhinin vatanının tarihinde işgal “ettiği parlak sahifeleri size hatırlat- - mak isterim. Türkiyeyi yaratan, ta- — rihimizin bu en Büyük Adammıen derin hürmetle eğilerek selâmlarım.» © “Bundan sonra profesör Morff, Os- » manlı imparatorluğunun sukutun- dan başlıyarak Türk Cümhuriyetinin Jlânını, Atatürkün yeni Türkiyeyi na- . sil yarattığını anlattı ve Atatürkün © hayatına dair uzun bir söylev yaptı. “Müteakiben profesör Sekretân, Ata- türk Türkiyesindeki yeni hukuki va- ziyet ile eski hukuki vaziyeti uzun böylu tahlil ederek haziruna Türk Cümhuriyetinin son sistem hukuki f m çi e sonra Sevr hukuki cepheden tahlil etti. Lisaniyat iktisadiyat, içtimaiyat sahalarında Türkiyede tahakkuk ettirilen şeyler- den bahsetti, dedi ki: «Yalnız bir asker değil, ayni zamân- da asrımızın bir daha göremiyeceği bir dâhi idi. İnsaniyet onun ziyam- dan pek çok müteessirdir. 'Türk tale- belerine candan taziyetler sunarım.» Bundan sonra ecnebi talebe cemi- yetleri reisleri de söz aldılar. Alman talebe cemiyeti reisi aziz 'Türk.arkadaşlarma taziyetlerini sun- du ve dedi ki: . #Vatanınızda iken Büyük Şefinizin yaptıklarını görüyordunuz. Fakat dı- şardan bunları daha iyi görecek ve daha iyi takdir edeceksiniz. Emin olunuz ki, aziz arkadaşlarım, Alman talebeleri sizin mateminize - candan iştirak etmektedir.» Diğer talebe cemiyetleri reisleri de hemen ayni mealde Sözler İle tazi- yetlerini bildirdiler, Bundan sonra rels B, Ferzan Ara- sm-daveti üzerine Türk talebeleri 'Türk Cümhuriyetini ve Türk istiklâ- Wini ilelebet muhafaza ve müdafâa edeceklerine and içmişlerdir. .ErEEEEERAYEEEKEREEENAASEAAEEEEEEEEEAEAA AAA Bu hafta ASRi SİNEMADA 3 büyük ve güzel film: ULU ŞEFİMİZ ATATURK'ü Cenaze töreni filmi Volga Ateşler İçinde Danielle Darrieux - Prejean ve İnkijineff tarafından büyük Fransız filmi DEMİR YUMRUK Buck Jones'in Yeni macera ve sergüzeşi filmi Atatürkün aziz naaşı nereye gömülecek? (Baş tarafı 1 nci sahifede) aci ve ıztırabı altında elemli ve hüzün- lü dakikalar yaşamakta devam edi- yor. Mukaddes naaşın konulduğu Et- nografya müzesi bu maşeri elem ve hüzne, mAnası gittikçe değişen ve de- rinleşen bir sahne oluyor. Ardı arkası kesilmiyen insan kümelerinin müze- Yİ öyle içten bir tavaf edişleri var kif... Bu eşi bulunmaz manzarayı uzaktan seyreden ber insan 'Türk ulusunun asaleti, vekarı ve bir kelime ile medeni olgunluğu karşısında bir kere daha eğilmekten kendini alamaz. Elinde tuttuğu çiçek demetini mü- zenin merdivenlerine serpen şu mini- mini mektepli çocuğun masum haline bakınız: Sanıranız ki, Ulu Atanın manevi huzuruna serptiği çiçek değil, onun çiçekten daha beyaz ve daha te- miz kalbidir. Hele solmağa yüz tutmuş çelenkler. den kopardığı kuru bir yaprağı en mu- kaddes bir hatıra gibi bağrına bâstıran şu heykelin dibinde heykel gibi hare- ketsiz duran başı eğik, gözleri yaşla dolu ihtiyar kadın; acaba bu anda na- sıl bir ruhi halef içinde bulunuyor? Bunun izah ve tahlili güçtür. Atatürk sevgisi o minimini mektep- Wi ile bu iki büklüm olmuş ihtiyar ni- nenin şahıslarında eri son ve en ebe- di ifadesini bulmuştur. Meşaleler yanacak Ebedi Şefin Ulus imeydanı, Halkevi ve Atatürk bulvarındâki heykelleri et- rafında meşaleler, aziz maaşlarının ebedi medfenlerine tevdiine kadar ya» nık kalacaktır. Anıt nerede yapılacak Aziz maaşın gömüleceği yer henüz belli değildir. Bu yeri tesbit etmek için Mület Meclisi Reisi B. Abdülhalik Ren- da, Başvekil B. Celâl Bayar, Dahiliye Vekili ve Parti genel sekreteri doktor Refik Saydamdan müteşekkil bir ko- misyon teşkil edilmiştir. Bu komisyon Zonguldak havalisinde bir teftiş se- yahati yapmakta oları Başvekilin An- karaya âvdetini müteakip içtima ede- cektir. Kabrin yeri için hükümete ve par- tiye birçok teklifler yapılmaktadır. Üzerinde en çok durulan yerler Çan- kaya ve Kaledir. Anıt yeri tesbit olun. duktan sonra yerli ve ecnebi mimarlar arasında beynelmilel bir müsabaka açılacaktır. Yer kati bir surette tes- bit olunmadan evvel de mimarların fi- kir ve mütalâaları sorulacaktır. Prağ hükümeti (Baş tarafı 1 nci sahifede) lihazırda o mevzuubahsolamıyacağını kaydetmektedir, Macar hududunu geçecekler Budapeşte 26 (A.A) — Beregszasz'- den bildiriliyor: Salı akşamı Rüten hududu civarın- da küin Salank nahiyesinde hududu geçmeğe teşebbüs eden, hepsi de Çe- koslovakyalı olmak üzere, dört jan- darma ile altı hudud muhafızı ve 12 asker tevkif edilmiştir. Rütenyadan kovulan Macarlar Budapeşte 26 (AA) — Çek ma- kamlarının Rütenyada oturan Rüten ve Macar milletinden birçok kişileri memleket haricine çıkarması üzerine Macar gazeteleri müttefikan hadiseyi protesto ederek bu keyfi tedbirlerle kendi mukadderatına hâkim olmak istiyen memleketin asli sekenesinin korkutulmak istenildiğini kaydetmek-|4 tedirler, Bütün Macar efkârı umumiyesi, Çek hükümetinin komşularile nor- mal münasebetler tesisine çalıştığına dair yapılan resmi beyanata tevafuk etmeyen bu gibi hareketler üzerine bulunduğu teşebbüslerden dolayı Ma- car hükümetini tasvib etmektedir. Taksimde (bugün) saat 16 da matine, gece 21 de sü KARDEŞLER) İŞ Muayyen saat miyarının altmışıncı yıldönümü Bütün medeni memleketlerde fevkalâde merasimle tesid edildi, mucidinin adı hürmetle anıldı Bütün dünya . demiryollarını, tel- graflarını ve telefonlarını intizama sokan ve muayyen bir saat miyarı sisteminin mucidi sir Flemingin yap- tığı mühim keşfin altmışıncı yıldö- nümü mumaileyhin vatan şimali Amerikadaki Kanadada ve diğer me- deni memleketlerde fevkalâde mera- sim ile tesld edildi. Kâşifin bir heykeli Torento şehrin- de vali tarafından küşad edilmiştir. Dünya saatlerini âyar eden bir sistem vücude getiren Fleming anesil İngil- terelidir. İngilterede İyi bir tahsil gö- rüp mühendis yeliştikten sonra 18 yaşında olduğu halde 1845 senesinde Kanadaya hicret etmiştir. Burada en iyi mühendisler yetişti- ren bir firmaya girmiş ve meşhur bir İngiliz mühendisi olan sir Şrayber ile şerik olmuştur, Bu firma Kane- dayı baştan başa kateden ve Atlas Okyanus sahilini Büyük Okyanusa bağlıyan büyük demiryolların inşası ile meşgul olduğundan Fleming da- hi demiryolu mühendisi olmuştur. Hatlar uzadıkça trenlerin hareket ve seyir vakitlerinin tayini için bir miyara büyük ihtiyaç olduğunu ilk hisseden bu mühendis oldu, Aynı 2a- manda kablo ve telgraf muhabere- lerinde dahi zaman ve tafihin yan- ış olmaması için böyle bir miyara lüzum oldüğunu da takdir etmiştir. O zamana kadar her yerin mahalli güneş saati vardı, Bu saat muayyen bir noktadaki umur ve mesalihin ida» | resi için kâfi idi. Her mıntaka kom- $ularının işleri ile münasebeti az ol- duğundah müşterek bir saate ihtiyaç duymamaktaydı, Fakat yukarıda zikredildiği veçhi- e demiryoliarın ve telgraf hatlarının son derecede yayılması her mıntaka- nm diğer komşu mmtakalarile mü- nasebet ve alâkalarmı arttırmıştır. Demiryolların seyrüsefer işlerini tanzim eden operatörlerin vazifeleri müşkülleşmişti. Çünkü yarı dünyayı kaplıyan demiryolu ve telgraf şebe- kelerinin seyrüsefer ve muhabere za- manlarını tevhid etmeğe imkân yok- tur. 'Uzakça bir yere çekilen bir telgraf çekildiği tarihten daha evvel çekil- diği yere yetişiyordu, Çünkü mahalli saatler arasında büyük fark ve tefa- vüt vardı, Bu yüzden bütün işler in- tizam ve selâmetini kaybetmekteydi. Genç Fleming demiryolu, telgraf ve telefon müuamelelörinde yanlışlık- lardan ve kazalardan korunmak için sağlam bir saat sisteminin kurulma- st zaruri olduğunu takdir etmiştir, Böyle bir sistemi bulmak için uzun uzadıya düşünmüş ve hesaplar yap- mıştır. Nihayet 1878 senesinde zih- nini meşgul eden meselenin halline muvaffak olmuştur. Bulduğu sistemi Kanada krâllık enstitüsü gibi en mühim bir ilmi müesseseye arzetmiştir. Bu enstitü 'Torentoda teessüs etmişti, Bunun te- sisine önayak olanlardan biri de ken- disi idi. Saat miyarı sistemini tesis için bul duğu esaslar şunlardır: Bir dairede 360 derece vardır. Bir günde 24 saat vardır. 360 adedi 24 adedi ile taksim edildiği zaman netice ve harici kısmet 15 dir, Bütün kürelarz etrafında her birl 15 derece genişliğinde yirmi dört santlik bir seri kuşaklar tesis edil. melidir, Bu süretle bütün dünya için muayyen bir milyar saati kurulmuş oluyor. Bu saat sayesinde demiryol- ların, telgraf ve telefon muhaberele- rinin vaktü zamanı tevhid edilerek şaşmaz bir nizama girmiştir. : Bu tasavvurun gayet sağlam ve pratik olması ve kâşifinin selâset ve vuzuh ile davasını tahlil ve isbat ey- lemesi enstitü tarafından teklif olu- nan sistemin ittifakla kabul edilme- sini temin etamiştir. Enstitü bu miyar saatinin Kandada ve İngiliz impara- torluğunda ve hattâ bütün dünyada kabul edilmesi için o zaman Kanada umumi valisi bulunan Lord Lomeye teklif etmiştir. Lord, öfedenberi ilmi ve fenni İş- lerle meşgul olduğundan Flemingin keşfini dikkat ile tanik etmiş ve bu keşfin bütün beşeriyet için büyük fay. dalar getireceğine kani olmuştur. Lord Lorne bu keşfi İngiltereye ve bütün ecnebi devletlere kabul ve tat- biki için resmen teklifte bulunmuş- tur. Gariptir ki en ziyade alâkadar olması lâzimgelen İngiltere hüküme- ti bu keşifde bir fevkalâdelik göre- memiş-ve tafbikini terviç etmemiştir. Bilâkis hiç beklenmiyen bir taraftan Flemingin keşti müdafan edilmiştir. Şöyle ki Rusya Çarı bü keşf İle bizzat alâkadar olmuş ve Rus âlimleri ile istişare ederek çok geniş bir memle- ket olan Rusyada demiryolları ve telgraf halları için bunun faydalı ölecağı kanaatine varmıştır. Rusya Çan bu keşfin kendi mem- Jeketinde hemen tatbikini emretliği gibi diğer devletlere de İngiliz mü- kendisi tarafından yapılan keşfin kabulünü teklif etmiş ve 1880 sene- sinde muhtelif devletleri . bir konfe- rans akdine davet etmiştir. Konferans 1881 senesinde - Vene. dikte toplanmış, burada bütün dün- ya devletlerinin ihtisas erbabından olan âlim murahhasları miyar saati sistemini üzün uzadıya tedkik ve münakaşa etmişlerdir. Bu konfe- rTansta mühendis Flemingin bulduğu sistemin fevaidi ve büyük kıymeti ol- duğu kabul edilmekle beraber dev- letler derhal bunun tatbikine taraf- tar olmamışlardır. Maahaza, muhtelif devletler, birer birer bu sistemi kendiliğinden kabul etmişlerdir. 1884 senesinde Vaşing- tonda toplanan büyük cihan kanfe- ransında medeni devletlerin pek çoğu bu saat miyarıni kabul etmiştir. Saat miyarinı Rusyadan sönra İlk defa kabul ve tatbik eden memleketler Amerika -Müttehid hükümetleri ile Kanada dominyomunudur. Her fki memleket te ayni zamanda olarak saat miyari tatbik edilmiş ve demir- yollarının oseyrüseferleri ve telgraf muhaberatı intizama girmiştir. Saat miyarini en sonra kabul eden devlet Fransadır. Beşeriyet için büyük bir kazanç olan ve zahirde pek basit görünen bu keşfin altmışıncı yıl dönümü te- sid edilirken kâşifi sağlığında pek mazhar olmağı fevkalâde takdir. lerle yad edilmiştir. ensasanan ... TURAN TİYATROSU Halk sanatkârı Naşid, okuyucu Semiha, Mişel varyetesi. Bugün: BEYAZ GÖLGE 4 e i « rARFIRİN AŞKI * Skala de Milanonun meşhur Tenoru CARUSO'nin rakibi TTTO SCHIPPA Önümüzdeki çarşamba akşamından itibaren SÜMER sinemasında Senenin en büyük musikili filmi olan YAŞIYALIM