21 Kasım 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 3

21 Teşrinisani 1938 AKŞAMDAN AKŞAMA 19 ' Büyük hadiseler etrafında her Asırda ve her memlekette efsaneler doğmuş ve bunlar tarihe mal olmuş- tur. Ben de birinci Cümhurreisimi- zin vefatı münasebetile söylenenleri topladım. Atatürke en son kriz gelmeden biraz evvel husuf olması, bir çok zi- hinleri meşgul etti. Hattâ bir mebus edib, buna dair ihtisaslarmı yazdı. Ay tutulmasile büyük bir zatın ve falı arasında deruni bir münasebet olduğu, binlerce senedenberi insan- ların inandığı efsanelerdendir. Müslümanlar, vefatın ramazanda ve büyük törenlerin kadirde olması- Da hayranlıkla dikkat etmeden geç- memişlerdir. Kadınlar arasında da, şöyle bir ri- vayet dolaşıyor: | Bir marangoz, bir kaç hafta evvel rüyada Atatürkü görmüş: «Bir kar- yola yapacaksın. Etrafı güllü olacak! Amma, iki günde mutlaka yetişe- €ek'» emrini kendisinden almış. Par- mağile, iki işareti yaptığı da, zih- ninde menkuş kalarak uyanmış. Ön- derin vefatı üzerine, tabut ona 15- marlanınca fevkalâde heyecanlan- mış. Bahusus siparişi veren, gene O tarzda parmaklarını kaldırarak: «İki günde hazır olmalı!» deyince, adam büsbütün tesir altında kalmış; ken- inden, abanoz tahta üzerine gül şekilleri yaptıysa da: «Basit şekilleri severdi! Bunlara hacet yok!» diyerek oymaları bozdurmuşlar. Fakat ma rangoz halk arasına karışıp ziyaret vazifesini ifa ederken, çelenklerdeki gülleri gördüğü vakit telmihi hatır. kyarak büsbütün mebhut olmuş. | Meşhur vakalarda eslâf rakamlara ehemmiyet verirdi. Tarih düşürmek merakı malümdur. Atatürkün mev- cudiyetinde 19 adedinin oynadığı ro- le de, dikkat etmemek kabil değildir. Bunları da kaydediyorum: 19 uncu asırda ve asrımıza 19 sene | kalarak doğmuştur. | Doğduğu 1881 senesile vefat tarihi olan 1938 yılı, 19 rakamlarının misil- leridir. 3x19-57 sene yaşamıştır. Bunların birinci 19 u yetişmesini, ikinci 19 u erkânıharpliğe çalışıp ne- ticede askeri ve siyasi mutaffakıyet- ler göstermesini, üçüncüsü de mili | şeflik devresini ihtiva eder: 19 sene müddetle, (yani içinde yan- | yana iki tane 19 bulunan 1919 sene- sinden itibaren) yeni Türkiyenin bil- fiü başında bulunmuştur Kati şefimiz olduğu otuz sekiz yaşı da iki defa 19 rakamıdır. Fakat bühassa, bu milletin ve ken- ât talihinin güldüğü - 19 mayıs 1919 tarihi içinde sıra ile üç tane 19 oluşu büsbütün dikkati caliptir. 1919 içinde 101 kere 19 vardır. 101 adedi tse, bir devlet reisini selâmlamak üzere kul- lanılir. Gazi ve müşir oluşu 19 eylül 1921 dir. Mustafa Kemal, Cihan harbinde Enver paşanın kendisini tayin ettir- diği mevhum 19 uncu fırkayı teşkil edip büyük bir şöhrete nail etmiştir. 19 mayıs 1915 te rütbesi miralaylı- ğa yükselmişti. Atatürkün hayatında 19 rakamları, başka misallerde de ehemmiyetli hâ- diseler kaydeder: 19 Dbirincikânun | 1904 te hürriyetperverane fikirlerin- den dolayı Yıldıza getirildi. 19 hazi- ran 1919'da Sıvas kongresini toplıya- cağını bildirdi. Ve nihayet 19 teşrinisani 1938 de İstanbuldan sonuncu defa olarak ay- rıldı, “Eski vakanivisler, kendi dr “e. rinde cereyan eden hadiseler etrafın. da bu gibi şayiaları ve mistik hesab- ları da kaydettikleri için, ben de on- lara ittihadan kendimi alamadım. (VA - Nü) Üsküdarda bir araba birine çarparak yaraladı Üsküdarda arabacı Rıdvan, araba. sile Mehmed oğlu Hakkı isminde biri- ne çarpmış, yaralanmasına sebebiyet vermiştir. Revan yakalanmış, tahki. kata : AKŞAM Bugün bütün vilâyetlerde -. merasim yapılacak Saat on dörtte Atatürkün heykeli veya büstü önünde toplanılacak Heykel ve büst olmıyan yerlerde Cümhuriyet meydanlarında tolanılacak, merasim saat on altıya kadar bitecek Istanbulda Gülhane parkınde, Taksimde ve üsküdarda iskele meydanında toplanılacak Bugün saat on dörtte, Ankaradan başka bütün vilâyetlerde toplantılar yapılacaktır. -Halk tam saan on dörtte Atatürkün heykel ve büstü olan yerlerde bunların etrafında, ok mıyan yerlerde Cümhuriyet meydan- larında toplanacaktır, | İstanbulda toplantı Gülhane parkın- da, Taksim âbidesi önünde ve Üskü- darda İskele meydanında olacaktır. Heykel ve büst bulunmuyan mey- danlarda güzel ve büyük bir kürsü üzerine Atatürkün iyi bir fotoğrafı | konacaktır, Kürsü Türk ve Parti bay- rağı iie örtülecek, hiç bir siyah işaret bulundurulmıyacaktır, Atatürkün büyük eserini emanet etliği Türk gençliğine ve talebelere toplanma meydanında ön safta yer verilecektir. Bando mevcud olan ve Şopenle Bethofenin matem havalarını çalabi- lecek vaziyette bulunan yerlerde İs- tiklâl marşından sonra bu marşlarla törene başlanacaktır. Bando yoksa | İstiklâl marşından sonra tören açıla | Caktır. Tören bu suretle açıldıktan sonra her yerde üç nutuk söylenecektir. Bunları Parti mümessili, Belediyeden biri, Belediye olmıyan yerlerde köy ihtiyar heyetlerinden biri ve halktan bir genç söyliyecektir. Nutuklarda Atatürkün eserlerin. | den, memlekete ve millete yaptığı büyük hizmetlerden, hayatı ve ara- mızdan ayrılmasile duyulan yas ve | elemden bahsedilecektir. Kendi nutuklarından onuncu yıl nutku ve gençliğe hitabı gibi parça- lar, vecizelerden seçilmiş bazı kısım- lar okunacaktır, Nutuklar, milletin, Atatürke saygi ve sevgisini ebedi olarak, onun mane- yi varlığı ve hatırası etrafında topla- nacağını ve bu topluluktan en büyük milli vahdet ve kudreti alacağını, ese- rine bağının ebedileşeceğini söyliye- rek ve nihayetinde Atatürkün eser- İ lerine ve yaptığı inkılâplara dalma artan bir inanla bağlı kalıp onları ileri götüreceklerine and içerek bite- cektir. Tam saat 16 da Dahiliye Vekâleti- nin tamimde zikrettiği veç- hile ve vasıtalarla bildirilerek üç da- İNe mutlu Türküm diyene Bugünkü toplantılarda okunacak olan ATATÜRK'ün Türk milleti, Kurtuluş savaşına başladığı mizin on beşinci yılındayız. Bu- gün cümhuriyetimizin onuncu yi- hini doldurduğu en büyük bay- ramdır. Kutlu olsun, Bu anda büyük Türk milleti- nin bir ferdi olarak bu kutlu gü- ne kavuşmanın en derin sevinç ve heyecanı içindeyim. Yurddaşlarım, Az zamanda çok ve büyük İş- ler yaptık. Bu işlerin en büyüğü, temeli Türk kahramanlığı ve yüksek Türk kültürü olan Türk cümhuriyetidir. Bundaki muvaf- fakıyeti Türk milletinin ve onun değerli ordusunun bir ve bera- ber olarak azimkârane yürüme sine borçluyuz. Fakat yaptığımı- 71 asla kâfi görmüyoruz, Çünkü daha çok ve daha büyük işler yapmak mecburiyetinde ve az- mindeyiz.. Yurdumuzu dünyanın en mamur ve en medeni memle- keli seviyesine . çıkaracağız. Mil İetimizi, en geniş refah vasıta ve kaynaklarına sahib kılacağız. Milli kültürümüzü muasır me deniyet seviyesinin üstüne çıka- racağız. Bunun için bizde zaman ölçü- sü, geçmiş asırların gevşetici zih- niyetine göre değil, asrımızın sü- rat ve hareket mefhumuna göre düşünülmelidir. Geçen zamana nisbetle daha çok çalışacağız. Da. ha ax zamanda, daha büyük iş ler başaracağız. Bunda da muvaffak olacağı: | mıza şüphem yoktur. Çünkü Türk | milletinin karakteri yüksektir. Türk milleti çalışkandır, Türk milleti zekidir. Çünkü Türk mil- leti birlik ve beraberlikle güçlük- leri yenmesini bilmiştir. Ve çün- kü 'Türk milletinin yürümekle olduğu terakki ve medeniyet yo- bir hitabesi lunda elinde ve kafasında tuttu- Zu meşale müsbet ilimdir. Şunu da ehemmiyetle tebarüz ettireyim ki yüksek bir insan çe- miyeti olan Türk milletinin tari- hi vasfı da güzel sanatları sey- mek ve onda yükselmektir. Bu- nun içindir ki milletimizin yük- sek karakterini, yorulmaz çalış- kanlığını, fıtri zekâsını, ilme bağ- lılığını, güzel sanatlara sevgisini ve milli birlik duygusunu müte- madiyen ve her vasıta ve tedbir- lerle besliyerek inkişaf ettirmek, milli ülkümüzdür. Türk milletine çok yaraşan bu ülkün, onu bütün beşeriyette hakiki huzurun temini yolunda kendine düşen medeni vazifeyi yapmakta muvaffak kılacaktır. Büyük Türk milleti, On beş yıldanberi giriştiğimiz işlerde o muvaffakıyet vadeden çok sözlerimi işittin. Bahtiyarım ki bu sözlerimin hiç birinde mil- letimin hakkımdaki itimadını sar- Sacak bir isabetsizliğe uğrama- dım. Bugün ayni iman ve katiyetle söylüyorum ki, milli ülküye tam bir bütünlükle yürümekte olan Türk milletinin büyük -millet ol- duğunu bütün medeni âlem as zamanda bir kere daha tanıya- caktır, Asla şüphem yoktur ki Türklü- gün unutulmuş büyük medeni vasfı, kabiliyeti, bundan sonraki inkişafile, âtinin yüksek mede niyet ufkunda yeni bir güneş gi bi doğacaktır. Türk milleti, ; Ebediyete akıp giden her on senede bu büyük millet bayrami nı, daha büyük şerefle, saadet- lerle, huzur ve rahat içinde kut- Iamanı gönülden dilerim. Ne mutlu Türküm diyene, kikâlık bir süküt ve ihtiram vakfesi yapılacaktır. Üç dakikânın hitamında altı meşa- le derhal ateşlenecek ve Atatürkün heykeli, büstü veyahud resmi önün- de ihtiram geçidi yapılacak, bundan sonra mörasim bitecektir, Halkevleri 22 ikinciteşrin 1938 salı gününe kadar kapalı kalacak ve bina içinde hiçbir faaliyet yapılmıyacak- tır. Hareket, toplantı ve'merasim es- nasinda hiç bir siyah işaret bulun- mıyacaktır. Halkevlerinde sabah toplantısı Büyük Önderin cenâze merasimi münasebetile bu sabah Ankaradan mâada her tarafta Halkevlerinde saat 11,45 de toplantılar yapılacaktır. A Fatih Halkevinden: 1 — Ulu Şe fimiz ve eşsiz Atamızın yüksek ve ebedi hatırasını anmak ve bağlılığı mizı sunmak üzere bugün saat 11,45 de A — İstiklâl marşı, B — Söylev, C — Atatürkür gençliğe hitabeleri, Ç — Üç dakika ihtiram vakfesi, 2 — Bu toplantıya herkes gelebilir. Çanakkalede bir vapur karaya oturdu Çanakküle 20 (Akşam) — Doyçe Levant kumpanyasının İthaka vapu- ru, 1885 ton hamule ile İzmirden İs- tanbula giderken bu sabah saat 4 de Kepez fenerinin 500 mere açığında sahile muvazi şekilde karaya otur- muştur. Kaptanı vapuru kurtarmağa çalışmışsa da muvaffak olamamıştır. Alemdar tahlisiye gemisi yardıma gitmiştir. Vapurun vaziyeti tehlikeli değildir. Ispanyol heyeti geldi Istanbulda kısa bir tevakkuftan sonra Ankaraya gitti Dün gelen İspanyol heyeti Yeşilköyde Atatürkün cenaze merasiminde Cümhuriyetçi İspanya hükümetini temsil edecek olan heyet evvelki gün tayyare ile Atinaya vedünde saat 13,58 de gene tayyare ile Atinadan Yeşilköy hava istasyonuna gelmiştir. Heyeti hâmil tayyare saat 15,10 da Yeşilköyden Ankaraya hareket etmiş- Atatürk sulh ve insanlık hizmetinde Bir arkadaşımız diyordu ki: «— Atatürkün şahsına ve eserine karşı her taraftan hayranlık sesi ge- liyor. Fakat bunun ehemmiyetini an- lamak için nasıl bir zamanda yaşa dığımıza düşünmelisiniz!. o & Öyle bir zaman ki bütün kıymetler hakkındaki hükümler derin bir buh- ran geçirmektedir. Demokrasi ile fa- şizm, sol ve sağ, rejim ve sınıf kav. galarına hususi bir şiddet vermiştir. Milletler arasında veya ayni millet içinde fikir ve his tezadları azamiye çıkmıştır. Atatürkün şahsında ve eserinde ne var ki herkes onu sev mekte ve öymekte birleşiyor? Bir tarafa göre, tamamen vasıtası bırakılmak dahi, bir milleti kurtuluş imkânlarını arayıp bulmaktan mah- rum etmiyeceğini ilk defa o göster- miştir. Bir diğer tarafa göre, eğer demokrasi ve diktatörler onun gibi hareket etselerdi; rejim ve ideolojiler arasındaki amansız mücadeleye lü- zum kalmayacaktı. Bir başkasına gö- re, Alatürk, demokrasinin otoritesiz- lik hastalığını tedavi etmiştir. Ame rikan kiliselerinde ise, sulhun büyük adamı için dua edilmiştir. Bunun sırrı, Atatürkün, kendi mil- leti için istediğini başka milletler için reddetmemesinde, şeref, sulh ve hür- riyeti kendi milleti kadar bütün mil. letler için de aramasındadır, Balkanlar ve Sadâbad paktları, Kemalizm için yalnız bir emniyet değil, bir prensip Havası idi. Osmanlı imparatorluğu için sınırdaş demek, ebedi düşman demekti; Türkiyenin budutları, itti- faklar ve dostluklarla çevrilmiştir, Lozan Türkiyesini bir sulh tehlikesi gibi karşılamış olanlar, sonraları ge ne ona, eğer olmasaydı icat edilmek lâzım gelen bir sulh kuvveti olarak istinat etmişlerdir. Türkiye başarıcılığı, hiçbir müca- deleyi tahrik etmeksizin ve hiç bir cep- he ayrılığı teşvik etmeksizin, vazile- sini yaptı. Bu vazife üstünde, on dört sene derin bir hassasiyetle çalışan İsmet İnönü, cümhuriyet reisliğinde Atatürkü takip etmiştir: Milli emni. yet ve beynelmilel sulh için, Kema- list Türkiye ayni prensip ve hare ketler istikametini muhafaza edecek» tir, Bizim gibi, hiç kimsenin unutma. dığı cihet, Kemalizm davasının bü- tün inkişaf seyrinde, her türlü vasıf- larından başka, yüksek bir tefekkür adamı olan İsmet İnönünün daimi iştirak ve tesiridir. Kemalizmin ar. tak tekerrür eden esaslarının aranış ve bulunuşunda Atatürkün en yakın emektaşı (Collaborateur), İsmet İnö- nü olmuştur, F.R. Atay tir. Heyet Nafia Nazırı, Barselon ku- mandanı, hariciye teşrifat müdürü ve daha iki generalden mürekkeptir. Ankara 20 (Telefonla) — Cenaze merasiminde bulunacak İspanyol he yeti bugün saat 17,12 de tayyare ile gelmiştir ADR nine le be di imi a