14 Kasım 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4

14 Teşrinisani 19081 (Baş tarafı 1 nci sahifede) ye gidemiyorlar, oradan geriye dönü- yorlardı. Saat on bire yaklaşırken artık Tak- #im meydanı insandan bir deniz halin. de çalkalanıyordu. Birçok kereler “Atatürkün inkılâplarını teside gelen. lerle alkışları ile çınlayan meydan, bugün hıçkırıklara boğulmuştu. Her kes ağlıyor. Atatürkün tunç heykeli karşısında ilık göz yaşları kirpikler- “den süzülüyordu. Merâsimden evvel âbideye yüksek © tahsil gençleri tarafından iki büyük çelenk kondu. And içme merasimine tam saat on © birde İstiklâl marşı ile başlandı. Bir dakika süküt Göz yaşları arasında binlerce genç ağızdan çıkan bu maıştan sonra kah- © raman ölünün hatırasına hürmeten bir dakika susuldu. Koca Taksim meydanında çıt yok.. £ Yalnız ara sıra zaptedilemiyen hiç- N » kırıklardan başka... İlk nutuk | Meydanki hitabet kürsüsünde es- © mer, siyahlar giyinmiş, siyah gömlek- © H ve siyah kravat takmış genç bir © * adam göründü. - : > Edebiyat fakültesinden Abdülkadir ğ Karahan... İlk sözü ondan dinledik. Abdülkadir Karahan bütün mey- © dandaki halkı hıçkıra hıçkıra ağlatan © sözlerine şöyle başladı: — Şu tunç âbidenin yüksek ve le- i yend kahramanının huzurunda şim- İ © deti ifade etmek için toplanıyorduk, f © Ne yazık ki bugün onun ölümünün © ruhlarımızda bir şimşek gibi parla- diye kadar, onun yarattığı rejimin rTuhlarımıza doldurduğu yüksek saa- © yan ve dudaklarımıza geldiği zaman © © bir feryattan başka bir şey olmayan “Jar: söyledi: i şayet gazete yapraklı: in m çocukları, arkadaşlarım. Bu Hn .. ba “4 © derin hasretini kelimelere sığdırmak © için söz söylüyoruz. Çanakkalenin şehidleri!... Sakarya- nın yüksek kahramanları!... Dikkat edin. Aranıza büyük harbin ve kur- tuluş savaşmın en büyük kahramanı geliyor. Kara toprak!... Dikkat et!.. Sana tevdi edeceğimiz bu emaneti bir ana- mn yavrusunu göğsünde taşıdığı gibi büyük bir itina ile ebediyete kadar muhafaza et.» Genç hatip ağlıyor... Bütün mey- odan bir tek göz halinde yaş döküyor. Diğer nutuklar undan sonra hukuk fakültesinden bayan Meserrete söz verildi. Genç * Türk kızı heyecanlı bir sesle: — Atatürkün kızları, Atatürkün oğulları... Ona şanlı bir mezar kaza- cağız. Hayır tek bir mezar değil. O Büyük Adama tek bir mezar yetişir mi? Ona milyonlarca Türk gönlü me- © zar olacaktır.» diye sözlerine başladı. | Ve bir aralık tunçtan heykele döne- rek: — Atam... Hâdiselere sen istikamet verdin. Sana kuvvet boyun eğmiş, “ölüm oyuncak olmuştu. Sen Türklü- “ge hurdan bir meşale yaptın. Bu me- Şaleyi tutamayan ciler taş olsun... Bütün meydan bir ağızdan: — Taş olsun!.. Bayan Meserretten sonra Mühendis mektebi namına söz alan son sınıf “talebesinden bay Berki Tunçay şun- — Ey ölmez Atasının evlâtları, Cüm- gün burada üç gündür içimize akıttı- ğımız göz yaşlarımızı bir kere daha onun timsali önünde aktımak, birbi- rimizin yasını teselli etmek için top- Janmış bulunuyoruz, Bize «Atanız öldü» diyorlar. Buna ye inanalım? "Eğer ilâhi vücudunun istirahat et- ye sarayının üstündeki yarı çekilen © bayrak onun ölümünü bildiriyorsa, nin üstündeki “siyah yazılar onun haberini v pr anam be kuvvetile cihana k gençliği hiçbir zaman Ata. Z kalamaz. Atamızın vücudu varlı için hiçbir şey esirgemediği pe 1 “vatanının toprağında istirahat p gibi kalbi de dalma T rinin benliğinde tâ ebediyete Kadar yacaktır. Cenevredeki Türk talebe Kurtarının eserini muhafaza etmeği taahhüd etti Bern 13 (A.A.) — Cenevredeki Türk talebeleri tarafından neşre- dilen bir beyannamede şöyle de- nilmektedir: «Biz Türk gençliği, Atatürkün şahsında Cümhuriyetin yaratıcısı- nı ve milletin sadık bir hâdimini kaybetmekteyiz. Bu tamir kabul etmez ziyan heyecanı ile müte- hassis olarak hatırası ilelebed kal. bimizde yaşıyacak olan kurtarıcı- mızın bize emanet ettiği eseri mu- hafaza etmeği taahhüt ederiz. » den ayırdı ise kendimi teselli edecek varlığı şu anda karşımda görüyorum. İşte, hür ve müstakil bir toprak.. Vatanım... İşte, her gün biraz daha gençleşen her an biraz daha nurla. şan - Atamızın emaneti - Cümhuri- yet... İşte, her dakika daha metin adımlarla ilerliyen Türk inlalâbı... İ Atami'.. Üç gün evvel gözlerini ebe- di uykuna dalmak in kapatırken muhakkak ki burada toplanan yüz binleri, onların arkasından gelen mil. yonları, bütün Türk gençliğini haya- linde görmüşsündür. | Onlar ki dün senin dizinde, bugün göz yaşlarımızla suladığımız anıtının başında, yarın mezarının ucunda 5€- nin eserlerin için and içenlerdir. Müsterih uyu ey Türklerin Atasıl. | Dünyanın nadir varlığı... İ Hiçbir karanlıktan korkmuyoruz.. | Çünkü sen bizi aydınlatıyorsun. Hiç bir şeyden çekinmiyeceğiz. Zira da- marlarımızda senin asil kanın kay- nıyor. Kahrâman öli Bundan sonra söz alan yüksek ik. tısat fakültesinden bayan Jale | heyecanlı bir nutuk söyledi. «Her 'Türk ölürken son nefesinde onun ismini anacaktır> dedi, Gençlik âbide öiünde and içti, Tıp fakültesi namına bay Tarık söz aldı ve: *— Duyduk ağlıyoruz. D Ağlıyoru n öksüz kal. bir yav. pinırsa şimdi 17 milyon Türk kalbi de onun için çarpıyor. Milletin saadeti eden Büyük Adam... En çetin harp sahnelerinde sana yaklaşmaktan korkan ölüm bile seni yenemedi. O ölüm ki seni hile ile ya- vaş yavaş alabildi. Gece olurken güneş kaybolur. Artık bu manzara karşısında güneşin büs- bütün kaybolduğunu, dünyanın nur- suz kaldığını sananlar yanılırlar. Güneş çekildikten sonra nasıl on- dan aldığı ışıklarla gökte binlerce, yüz binlerce yıldız parlar ve etrafı nura boğarsa Türk vatanı için de vaziyet böyle olacaktır.n En nihayet söz alan Iktısat fakül- tesinden bayan İffet Halim: 19 mayıs 1919 un genç adamı, Sakaryaların, Dumlupınarların genç askeri. Ölüm senin yalnız vücudunu Aldı. Maneviyatın bütür mizde... dedi. Bir şiir ok and içmeğe davet etti. And içiliyor Tslebeden bayan Rebia şu andı sa- tır satır okudu. Bütün meydan $ satır tekrar etti: «Biz Türk gençliği, Atası- nın bıraktığı eşsiz mirasa, onun cümhuriyetine, onun ir! kılâplarına, onun kudretli ve kuvvetli rejimine daima İ sadık kalmağa, vatanın top- rağına canımızı, istiklâline kanımızı vermeğe şerefimiz, gençli z, namusumuz ve Türklüğümüz namına yüce âbidenin önünde söz verip, and içiyoruz.» Her kelime binlerce ağız tarafından tekrar edilen büyük yemin tekrar İstiklâl n söylendi. Yüz binlerce kişi gözlerini silerek dağıldı, Atatürkün eseri bü dünya için bir haz ve refah mevzuu olabilir Rumen matbuatı böyle yazıyor, Reisicümhur Ismet Inönünün meziyetlerinden bahsediyor Bükreş 13 (A.A.) — Matbuat, Ata- türkün hatırasına makaleler tahsi- sine devam etmektedir. Gazeteler, yeni Cümhurrelsi İsmet İnönünün fotoğrafını ve tercemelhalini neşret- mek suretile Türkiyede yapılan yeni Cümhürreisliği seçimine geniş bir yer vermektedirler, Curentul gazetesi, «Islahatçı> baş- lığı altında neşrettiği bir başmakalede | bilhassa diyor ki: Vi «Milletinin hakiki ihtiyaçlarını gâ- | yet iyi kavriyan Atatürk, ölçü mik- yası olarak eski sultanların harici ge- nişleme politikasını değil, fakat mu- | ayyen bir saha içinde kesif bir dahili | kalkınma siyasetini kabul etti, Mem- | ieketini şuurlu bir teşkilât ile yük: | seltmek ve yeni inkılâblar elde etmek | suretile milli hayatı tahrib edilmiye- | cek temeller üzerinde tesbit etti. Mil letin ruhi derinliklerine doğru tevcih | edilen bu emekler kesafet itibarile Fatih Sultan Mehmedin genişleme ndaki ga i i edilebilir; / de | bir ba- fakat efahımı Onun r hâz ve evzuu olal Romania gazet yeni Türkiyeyi yaratan büyük adamım hayat ve şah- ile meşgul olmakta ve silesi mizacı, eseri ve hastalığı hakkında dikkate değer tafsilât neşretmekte- dir. Universul gazetesi, Basarya lmzasi ile neşrettiği bir makalede, yeni dev- let şefi İsmet İnönünün meziyetlerini, askeri faaliyetini, Lozan konferansı esnasındaki diplomatik kudretini ve uzun seneler zarfında hükümet reisi olarak vücuda getirdiği eserleri kayıt ve tebarüz ettirmektedir. Bu gazete diyor ki: #Bugünkü siyasi rejimin hiçbir tehdide ve değişikliğe maruz bulun- madığını ve Türk milletinin mukad- deratına hâkim ölan yeni şefin selefi gibi ayni enerji, fedakârlık ve kana- atle bizzat kendisinin de iştirak etmiş olduğu eserin ikmaline çalışacağını emniyetle beyan edebiliriz. Bütün 'Türk milletinin bütün dostları ve bu dostlar arasında hişlerindeki osami- miyetle birinci mevki işgal eden Ru- menler memnun olacaklardır. Türki- yenin yeni şefin idaresi altında müttefik ve dost millet ve devletlerle ayni münasebetleri muhafaza etmek suretile dahili inkişafının sulhü sever bir yol takib edeceği muhakkaktır.» et İnönünün ihalini ve Cünr hurreisliğine seçildiği celseye'aid ma- lümatı neşretmektedir. Bundan son- ra, gazete, İnönünün 18/mart/1997 tarihinde Romanyaya gönderdiği me- in için kalbini siper | | vam etmektedir. Ölü Hatay büyük bir teessür içinde Hatayı da istiklâline kavuşturan | Atatürkün hatırası her Hataylının Antakya 13 (AA) türkün ölümü hal nda ifadesi | uyandırmıştır. Bütün dükkân- ar kapanmış, cami ve kiliselerde Ata- türkün Büyük Ruhu için dualar edil- miştir, Dün toplanan Hatay Millet Meclisi bu acı hâdise dolayısile mü- zakerelerini başka bir güne bırak- muştar. Antakya 13 (A.A.) — Ulu Şef Ata- türkün ölümünden duyulan umumi teessür bütün şiddetile acıliğile de. ı haberinin yıl- ım her tarafına ren bayraklar met dırım hızı ile Hat. yayılmasından itib panmış, olmak insan Büyük Kurtarıcı mü karşısında tes: Budapeşte 13 (A.A.) — Macar ajan- sı bildiriyor: Atatür! ölümüne uzun makaleler tahsis eden Macar gazeteleri, Büyük Ölünün tafsilâtlı tercemei halini ktedirler, , bütün Macar milletinin bu derin mateme iştirak ettiğini bildiri- yorlar Uj Magyar gazetesi diyor ki: Modem de adamları arasında, yeni Türkiyenin Şefi yüksek bir mer- ki işgal etmektedir. Vazifesi Türk ta- rihinde en nazik olanlardan biri idi ve bunu şayanı hayret bir şekilde başarmağ muvaffak oldu, Bu hay- ret verici muvaffakıyet, mücâdeleler- l si ve teshir iradesi sayesinde mümkün olmuştur. Ölümü Türkiyenin sarsıl- bütün çizilen neşretn gazetel ması demek olmuyacak, zira genç nesli, Şefi tarafndan dir. Fuegelenseg gazetesi yazıyor: Atatürk, dalma Macaristeanın sa- mimi bir dostu olmuş ve Macar - Türk münasebetlerini ihtimamla büyüt- müştür, Şimdi Türk - Macar dostlu- ğunun bu büyük âmilinin ölümü ile bütün Macar milleti onun mezarinın yanında derin bir heyecan ve vecd içindedir ve Türk milletinin çok bü- yük matemine kardeş kalbile istirak etmektedir. Pesti Hırlap gazetesi, uzun bir ter- cemeihalden sonra, Atatürkün bir diktatör olduğunu fakat kelimenin malüm manâsile diktatör olmadığını ve bunun şahsi meziyetleri ve muaz- zam prestiji sayesinde mümkün ol- duğunu kaydederek diyor ki: Onun rolü Macar istiklâlinin keh- ramanı olan Rakocka'nın veyahud Kossati'ın rolüne benzetilebilir. Ata- türkle, Türkiyenin asırlık en büyük simalarından biri k maktadır. Türk milleti, onun idare- sinde bir milletin hayafi kuvvetlere malik olduğu takdirde, kaybedilen bir harpten sonra ortadan kalmadığını göstermiştir. Magyar Nemzet'de başmakalesini tarihinin bol | İREM EE İ sajı mevzuubahis ederek bu mesajda Balkan antantınm selâbetini ve Ro- mânya - Türkiye münasebetlerindeki sıkı samimiyeti kati bir şekilde (eba- rüz ellirâiğini kavdatmaltnai yolu iman ve şevk ile takib etmekte- : ebediyen kalbinde yaşıyacaktır mektedir. Hatayda cins ve mezhi farkı olmaksızın bütün halk tasvi imkânsız bir teessür içindedir. Ar atanı kurtaran ve onu yeni başta kurduktan sonra Türk yurdu Hata da istiklâline kavuşturan Atatürkü sı her Türk gibi her Hataylını da ebediyen kalbinde yaşıyacaktır, Hatay Meclisinden Reisicümhur İsmet İnönün. tebrik telgrafları Anlakya 13 (A.A) — Büyük Mille Meclisinin dünkü toplantısına aid m zakereleri Antakya halkı, radyolard takib etmiştir. İsmet İnönünün Cüm hurrelsliğine seçilmesi bütün Hata halkınca büyük sevinçle karşılanmı tır. Devlet reisi ve Hatay meclisi ba kanı tarafından Reisicümhura ve Bİ yük Millet Meclisi rik telgrafları çe Macar gazeteleri yazıyorlar Atatürk görülmemiş bir başarıcı şefti (“Atatürk daima Macaristanın samimi dost olmuş ve Türk - Macar münasebetlerini ihtimamla büyütmüştür,, Atatürkün tahsis et- miştir. Gazete, Atatürkün büyük bir mücadele ve Avrupa tarihinde Saint- Etitpne ve Büyük Pier'denberi em- sali gör olduğunu Yaptığ âbın büyük ehemmi- yeti Türk $uurunu uyandırmış kendi kiymetini tanımak i nını vermiş olmasındadır, Macaristan kendisinin sadık bir dostu olmuş olar ve barış munhedelerini ilk olarak ve münhasıran kendi kuvvetile yırtıms bulunan bu Büyük Ölüyü düşünmektedir. meziyetlerine aydederek diyor ki sevgi İle Magyar enerjik ıslahat ile hakikaten i bir'devlet haline çe modem, rdi- , Atatürkün yurdunu. tardığını ve onu. iye yoluna tuğunu. kaydettikten sonra diyor Alatürkün sayesinde, - Türkiyeni; harici ve iktisadi vaziyeti şimdi mü: kemmeldir 19183 sonbaharınd uçurumun kenarında bulunan Tür milletini büyük bir istikbalin bekle mekte olduğundan emin olabiliriz. Bütün kâinat Türkiyenin büyük ma temine iştirak etınekte ve Büyük Ölür yü tazimle anmaktadır. ve Ujsag gazetesi, Atatürkün moderr Türkiye Cümhuriyetinin kurtarıcısıj ve yaratıcısı olduğunu kaydediyor ve; «Milletini ilk barış muahedi kurtaran ve eski çerçeveleri kırarak ve milli hayata kudretli bir hamlei vererek Türkiyeyi modernize edei kendisidir.» Diyor. Namzetti Ujsag, hariçte büyük ba tı devletlerinin Türkiyeye müzahere tini temin eden ve dahilde muazzam islahat başaran Atatürkün eserinde! büyük bir hürmetle bahsederek di yor ki: O, hiç bir engel tanımiyarak, Av. rupat mahiyette modern bir Türkiy kurmak için azimle mücadele etmiş tir, Orta Asyanın nankör toprağın bereketli hale getirmek, cehaleti yen mek ve ekonomik kalkınmayı temin mek için yaptığı şey muazzamdır. Alatürk, ebedi uykusunu müste olarak uyuyabilir. Zira, eserinin fay. dasız olmadığını biliyordu. Filhi bu eser tekrar dirilen millete refahı —ğ—iennne a arena dei