14 Kasım 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 2

ş iğ m N gi yi iğ Mg 2 AKŞAM 14 Teşrinisani 1938 “Büyük Balkanlı, Büyük Adam,, i Yunan gazeteleri Atatürk hakkında sahifeler dolusu yazı yazıyorlar Bir gazete “Atatürkün Türkiyede yaptığını hiç bir tarafta, hiç bir kimse yapmamıştır,, diyor Atina 13 (A.A) — Atina ajansı bildiriyor: Gazeteler, Atatark'ün ha- yatına ve eserine sayfalar tahsis et- mekte ve yazdıkları yazılarla Ata- türk'ün ölümünün Yunanistanda da çök derin bir yeis uyandırdığını te- şbarüz ettirmektedir Katimerini, ezcümle diyor ki; Her memleket, milleti zafer, refah ve saa- det yolunda ilerleten büyük adam- Tarnna heykeller dikecektir. Fakat Türkiyenin Kemal Atatürk'ün hey- kelinin yapılmasında kullanılacak taşı bulmak için dağlarmı deşmesi, karıştırması icab edecektir. Zira, Türkiye, herkesin haset ettiği bir adama, ve dostlarmın ve düşmanları- nın hayran olduğu bir dehâ adamı- na, ziyaı yalnız Türkiye için değil, “bütün medeniyet ve dümya için bir ziya teşkil eden bir adama malik bu- lunmak bahtiyarlığına nail olmuş- tur. Proya'da şu satırlar okunuyor; «Uzun olmasa bile, çok dolu bir ha- yattan sonra perşembe günü gözle- Tini hayata kapâyan adam büyük ıslahatçılar zümresine mensub bu- Tunuyordu.a Gazete, Atatürk tarafından bu ka- dar muvaffakıyetle başarılan cesu- rane ıslahat hakkında mufassal iza- hat verdikten sonra diyor Kİ: Biz Yunanlılar, onun Türk - Yu- nan dostluğuna ve teşriki mesaisine olan sarsılmaz inanını heyecanla ha- tırlıyacağız. Eğer Türkiye Büyük ku- Tucusunu kaybediyorsa, Yunanistan da büyük ve emin bir dostunu kay- bediyor. Yunan milleti dost ve müf- tefik Türk milletinin matemine bü- tün kalbiyle iştirak etmektedir. «Eleftron Vima» dan: «Onun adı, dünya tarihinin kahramanlar ara- sında silinmez bir şekilde kalacaktır. Zira şahsiyeti kendi memleketinin | hududlarını aşmıştır. Yunan milleti onun ölümünden samimi bir surette müteellimdir, Onu, hem düşman ve hem dost olarak tahımış olan Yunan milleti, kendisini bir düşman sıfa-, tiyle ne kadar takdir etmişse, bir dost olarak ta o kadar sevmiştir. “Türk - Yunan anlaşmasını o istemiş ve bu anlaşmaya hararetli bir iman ile çalışmıştır. Bir Türk - Yunan teşriki mesaisi- nin faydalarını ilk defa görenlerden biri olmuştur. Daha sonra Balkan Antantının kurulmasındaki hizmeti, askeri muvaffakıyetlerinden sonra nasıl ileriyi gören “bir devlet adamı olduğunu isbat etmiştir. Bütün Bal- kanların yekpare bir teşriki (mesai lâvhası arzetmesini, büyük bir kısmı itibariyle, dün ölen adama onun ge- niş görüşüne ve seciyesinin doğrulu- guna medyunuz. Dost Türkiyenin bugün içinde bu- lunduğu acı, yeis, iztırab dakika- larında, Yunan milleti onunla bera- berdir. Ve Büyük Şef, hararetli va- tanperver ve dalma Türk - Yunan 'uzlaşmasını dilemiş olan müstesna adam için bir kardeş gibi onunla bir- likte ağlamaktadır. O ölüm yatağın da yatarken iki millet birlikte ola- rak onun politikasına devam ve onun emelini tahakkuk ettirmeğe ça- lışmağı kendi kendimize vadedelim.» Messager D'Athenes gazetesi Yyazı- yor: «İnsanları sevk ve idare eden bü- yük çehreler arasında yeni Türkiye. nin bânisi Atatürkünkü kendine hâs çizgilerle ayrılmaktadır. Çok, pek çok inkılâpçılar görüldü, fakat hiç biri Atatürkün cesaret ettiği ve muvaffak olduğu şeyi yapmadı. Fütuhat politikaları için faslasiz teşebbüslerde bulunmuş olan Osmanlı “imparatorluğu barış için de fasılasız bir tehlike idi. Kendini inzibata ve terakkiye vermiş olan Atatlirk devleti, gençleşmiş kuvvetleri ile, doğu Avru- s1 için sağlam bir destektir. , Yunan gazetelerinin makalelerinden Parçalar «Atatürk herkesin hayran ol- duğu bir dehâ idi. Ziya yalnız Türkiye için değil, bütün mede- niyet ve dünya için de kayıptır.» — Katimerini — Atatürk'ün adı dünya tarihi. nin kahramanları arasında s$i- linmez bir şekilde kalacaktır.» — Eleföron Vima — «Çok, pek çok inkılâpçılar gö- rüldü. Fakat hiç biri Atatürkün cesaret ettiği ve muvaffak oldu- ğu şeyi yapamadı. — Messager d'Athenes — «Atatürk 16 yılda gençlik ve kuvvetle dolu, kudretli, istediği- ni ve nereye gittiğini bilen yeni Türkiyeyi yaratmağa muvaffak oldu.» — Akropolis — ları ve rehberleri arasına kaydetmiş. tir. Onun hamlesi Türkiyeyi Yunanis. tanla candan yaklaşmağa ve bir itti. faka sevketmiştir. Bu ittifak, üzerin. de Dörtler ântantının inkişaf ettiği temeldir. Türkiye, Yunanistan gibi asırlarca mücadelenin kendisini ayır- miş olduğu milletlerin çok samimi ola- rak matemine iştirak ettiğini görü- yor. Tarihte buna benzer çok. misal yoktur.» Akropolis gazetesinden: «Kılıcının şa'şaası, Atatürkün tek fazileti ve tek şan ve şerefi değildir. Onun barış 22- manında yaptığı iradesinin kuvvetini ve fikirlerinin parlaklığını dahâ 2iya- de isbat etmiştir. Büyük Pier devrin- | denberi böyle bir tecrübe yapılmamıştı. | Atatürk on altı yılda gençlik ye kuv- | vetle dolan kudretli, istediğini ve ne- reye gittiğini bilen yeni Türkiyeyi yaratmağa muvaffak olmuştur. Akşam gazetelerinin makaleleri Atina 13 (A.A) Alina ajansı bildiriyr: Dün öğleden sonra çıkan gazeteler de Atatürke sahifeler dolu- su yazılar tahsis etmişlerdir. Etnos gazetesi diyor ki: «Asker Mustafa Kemal sayesinde, Türkiye muhakkak bir ölümden kurtuldu, fa- kat hayatı kahramanca, askeri gay- retten daha kahramanca bir gayret olmadan kurtulamazdı: Büyük di- riltici Atatürün gayreti. Türkiye için müellim bir matem teşkil eden ölü- mü, Elenler için de büyük bir ziya- dır. Dost ve müttefik komşu milletle aynı büyük matem içinde olan Elen milleti, büyük ölünün önünde heye- can ve ihtiramla eğilmekte ve Türk » Yunan dostluğunun ölen kurucu- nun arzu ve iradesi mucibince daha ziyade inkişaf edeceğine kani bulun- maktadır.» Aynı gazete müteakiben muharriri Daskalakisin şahsi inlibalarını neşre- diyor. Atinaika Nea gazetesinden: <Ata- türk, son dakikasına kadar, Yuna- nistan için çok büyük bir dostluk hissi beslemiştir. Yunanistan için bü- yük bir hürmet ve muhabbeti vardı, Iki memleket arasındaki teşriki me- saiyi daima daha ziyade takviye et- mek emelinde idi. Başvekli Metaksas İle son görüşmeleri esnasında ve şevk, heyecan dolu telefon görüşmelerinde, aynı değişmez his ve arzu ile meşbu olduğunu göstermiştir. İki milletin Türk Şefinin ölümünden müşterek bir ziya olarak müteellim olmaları tabildir, Esasen, derin bir surette mü- teheyyiç olan diğer Balkan milletle. Ti de Yunanistana ve Türkiyeye ilti- hak edeceklerdir. Zira bugün bu ka- dar samimi ve sıkı antant içinde bir- miş olmalarını Atatürke pek ziya. yz : Gazete, muhartriri bayan Spanudi- Türkiyede yaptığını hiç bir tarafta hiç bir kimse yapmadı: Ne Cavour, ne Atatürkün yaptığını da hiç bir kimse yapmadı. İlham ettiği kimseler ve ken- di prensiplerine göre teşkil ettiği ye- ni nesli onun eserine devam edecek- lerdir. Türkiyenin bütün dostları bu- nu bekliyor. Vradini gazetesi diyor ki: Atatürk, Balkan yatmadası işlerine yeni bir ş6- kil vermiş olan büyük bir tarihi ta- havvülün başlıca âmillerinden biri olmuştur. Hayatının sonuna kadar Yunanistanın dostu oldu ve iki millet arasında teşriki mesai lüzumuna ru- hunun bütün kuvvetile inanmıştı. Yur nan milleti dost ve müttefik milletin büyük matemine bütün kalbile işti- rak eder: Yunanistanın matemi Atina 12 (A.A) — Etniki gazetesi yazıyor: «Atatürk bütün dünya mo- dem tarihinin en büyük çehrelerin- den biri olmuştur: Büyük Türk, büyük Balkanlı, bü- yük adam. Bir İngiliz biyografı onu haklı olarak «Tablatın kuvvetis diye tavsif etmiştir. O, eserini tamamen tarsin ettikten sonra öldü. Derin bir matem hissediyoruz, Zira faziletleri- ni, Balkan antantı ülkesine olan mu- azzam hizmetini müşahede ve tesbit etmiştik.» Kronos gazetesi yazıyor: örürkiye büyük şefini kaybediyor, fakat Yu- nanistan da öyle samimi bir büyük dost, kaybediyor, şimdiki Türk « Yu- nan dostluğunu ve teşriki mesaisini ona medyunuz. Elen milleti Türk mil- leti Ne matem yapmaktadır.» Elinikon Mollon gazetesi diyor ki; «Atatürk, ölümünden evvel, herkes tarafından hürmet ve riayet edilen, kuvvetli, hayatiyet ve faaliyet dolu yeni bir Türkiye yaratmak ülküsünü tamamen başardı. Elen milleti dost ve müttefik Türk milletinin derin matemine tamamen iştirak etmektedir.» Bütün gazeteler sahifeler dolusu tercümei haller neşretmekte ve bil- hassa ölen Şefin büyük eserini ve Türk milletinin bu esere de- vam hususundaki azmini tebarüz et- tirmektedir. “Yirmi yıllık muazzam yapıcı faaliyet,, B. Mussolini'nin gazetesi Atatürk hakkında büyük bir makale neşretti Roma 12 — Stefani ajansı bildiri- yor: Bütün İtalyan gazeteleri, Tür- kiye Cümurreisi Atatürkün ölümü münasebetile uzun makaleler yazı- yorlar. Bu makalelerde Atatürkün hayatından, Mmesaisinden “ve yeni Türkiyeyi doğuran mücadelelerinden bahsederek Atatürkün fotağrafilerini neşrediyorlar. B, Mussolini tarafından tesis edil- miş olan Pöpolo d'İtalin gazetesi di- yor Xi: «Atatürk hayatının son yirmi sene sini Türkiyede muazzam yapıcı faali. yete hasretti. Bu faaliyet şimdi çok yüksek ve çok sağlam bir halde gö- rünen eserler verdi. Ölüm bu vatan babasını en cevval bir zamanında ya- kalamıştır. Bundan dolayı Türk mil. letinin matemi çok derindir.» Gazete, Atatürkün askeri hayatı- nı, inkilâbcı faaliyetini, politik sah- neye avdetini, dünya harbindeki mü- him âskeri faaliyetini, Gelibolu mü- dafaasını ve harbden sonra Türk or- dusunun kurulmasını hatırla€tıklan sonra Türkiyenin istiklâli için olan Türkiyenin talihi Daily Telegraph gazetesi diyor ki: “Türkiye, inkılâplarda faal ve büyük bir hisse sahibi olan İnönü gibi birini hizmete hazır bulmakla bir talihe mazhardır,, Londra 28 (A.A.) — Daily Telegraph güzelesi «Atatürkün varisi» baş- lıklı makalesinde bilhassa şunları yazmaktadır: Yeni devlet reisinin intihabındaki sürat ve birlik Atatürkün, Türklerin Karakter ve âdetleri üzerindeki nüfuzunun derin tesirine nişanedir. Milet Meclisi birçok müharebelerin kahramanı ve Atatürkün inkılâplarında onun mutemed muavini bulunan, İnönünü seçmiştir. İster devlet adamı, ister asker vatanperver sıfatı ile olsun, yeni Cümhur- reisi bugün intihap edildiği mesul ve yüksek mevki üzerinde münakaşa götür» mez haklara sahip bulunmaktadır. Atatürkün makamının yükü herhangi bir adam omu>ları için çek ağır görülebilir. Fakat muasırlarından herhangi birine nazaran İnönünün omuzları için daha az ağırdır. Ve İnönü yabancı bulunmadığı bu memleketin tam hüs- nüniyetine itimad edebilir, Yeni Cümhurreisinin mesaisi yalnız selefinin otoritesine tevarüs etmekle değil, fakat, onun yaptığı işlerin semerelerine de tevarüs etmekle daha kolay- laşmıştır. Atatürk tarafından bir yarım nesil müddeti içinde vücuda getirilen hayrete değer değişiklik bugün kuvvetli temeller üzerindedir. Türkiye inkılâplarda İnal ve büyük bir hisse sahibi olan İnönü gibi birini hizmete hazır bulmakla bir talihe mazhardır. Bu mesi. inklâp eserlerinin muhafaza edileceğine itimad edilebilir. Arnavud milleti büyük kederimize iştirak ediyor Gazeteler Atatürkten sonsuz hayranlıkla bahsediyorlar Drita gazetesi, İsmet İnönü'nün Cümhurreisliğine intihap haberinin bütün Arnavudlukta büyük memnuniyet uyandırdığını yazıyor Tirana 13 (A-A.) — Ajans Alba bil- diriyor: Drita gazetesi, yeni Türkiyeyi ya- ratan Atatürkün ölümü. haberi. ile fotoğraflarını birinci sahifesinde ve ihtiram mevkiinde neşretmektedir. Bu gazele, . ayrıca bir makalesinde Atatürkün tercemeihalini naklederek | yeni 'Türkiyenin ilâsı yolunda katet- tiği şerefli merhaleleri hatırlatmakta | ve Büyük Ölünün inkılâbçı zihniye- tini, memleketini bir garb devleti şekline koymak, hilâfeti ve dini mah- kemeleri ilga etmek, kadını tesettür- den kurtarmak, beynelmilel takvimi kabul etmek, lâtin harflerini ve me- deni kanunu tatbik eylemek için yap- tığı faaliyeti kaydetmektedir, Bu gazete saydıklarının Kemal Ata- türkün kayda değer eserlerinden bir kaçı bulunduğunu zikrettikten son- ra Arnavud milletinin, Türk milleti- nin büyük kederine işirak ettiğini ilâve eylemektedir. Ştipi gazetesi, basmakalesinde şun- ları yazıyor: Bütün Türk milleti matemdedir. Çünkü “yeni Türkiyenin - yaratıcısı olan eşsiz Şefini kaybetmiştir. Bu gazete, Büyük Ölünün terce.' meihalini neşrederek bütün meziyet- l lerini kaydettikten sonra, on beş s€- | nelik Cümhurreisliği esnasında vü- | cude getirdiği inkılâbları senâ etmek- | te ve son dakikaya kadar milleti için âdeta bir «mabud: hükmünde buluh- duğunu ilâve eylemektedir. Gazete, yazısına şöyle devam edi- yor: Atatürk, nisbeten pek kısa bir za- man zarfında, memleketinin çehre- sini tamamen değiştirmiş, eski 'Pür- kiyeden modern bir devlet çıkarmış- tır. Türk milleti kendisine maddi ve maneyj refahını borçludur. Arnavud milleti bu büyük ve elim zıyadan do- tayı Türk milletinin duyduğu acıya iştirak etmektedir. Tirana 13 (A.A) ajansı bildiriyor: Kemal Atatürkün ölümü, resmi ve entelektüel muhitlerde pek büyük lid etmiştir. Hariciye ne- eraaseene 2 üeeeANEE faaliyetinden, mem- leketin otokrasi ve teokrasiye daya- nan eski teşkilâtını yıkan inkılâbın- dan, ananelere karşı hattı hareketin- den bahsettikten sonra diğer ıslahatı arasında milli müdafan kanununu, Lâtin harflerinin ve İtalyan ve İsviç- re kanunlarından alınan ceza kanunu ile medeni kanunun kabulünü, birden — Amâavutluk zareti üzerindeki bayrak yarıya indi- rilmiştir. 11 teşrinisanide Türkiye elçiliğine taziyetlerini arzedenler şunlardır: Kralın müniessili olarak baş yave- ri general Sereggi, Başvekil ve bütün Nazırlar, Meclisi mebusan reisi ve bü- tün mebuslar, kordiplomatik, yük- sek mülki ve askeri rical, dini rüesa, meurların büyük bir kısmı, payi- tahtın güzideleri. Drita gazetesi, İsmet İnönünün Tür- kiye Reisicümhurluğuna intihab edil- diğine dair olan haberi vermekte ve yeni devlet reisinin tercemeihalini neşretmektedir, Bu gazete ezcümle diyor ki; İsmet İnönünün Türkiye Cümhu- riyeti riyasetine intihab haberi, mem- leketimizin siyasi mahfillerinde mem- nuniyetie karşılanmıştır, İsmet İnö- nü, burada da, bütün dünyada oldu- ğu gibi, Türk siyasi hayatının en mü- him şahsiyeti olarak tanınmıştır. Ye- ni Türkiyenin Büyük Şefinin ölümü- nün acısı şiddetli bir elem halinde * hissedildiği dakikada yeni Reisicüm- hurun reylerin ittifakile intihabı bu acıyı tahfif etmektedir. Bu gazete sözlerini şöyle bitiriyor: Amayud - milleti, İsmet İnönüne Türk milletine büyük terakki ve ve- fah temin edecek mesud bir faaliyet temenni etmektedir, Şitipi gazetesi, birinci sahifesinde: «Türkiye yaratıcısına ağlıyor» başlığı altında Kemal Atatürkün son da- kikalarına, Türk milleti ve bütün dünya tarafından duyulan elemine dair uzun bir ielgrat £ neşrediyor. Leh gazetelerinin makaleleri Gazeteler Atatürkün me- deniyete yaptığı hizmeti iyorlar Varşova 13 SAA) — Gazeteler, Atatürkün ölümüne müteallik bü- tün tafsilâtı dikkatle kaydederek fo- toğrafını neşir ve onun vatarına yap tığı fevkalâde hizmetleri tafsil eyle- mektedir. Ordunun organı bulunan Ploska Zbrojan gâzetesi, Atatürkün vücüde getirdiği ıslahatçı eserle Lâtin alfa- besini kabul etmek suretile medeni- yete yaptığı hizmet üzerinde israr et. rnektedir. inme Poranny aeeieri, Atatür. ve e