2 Kasım 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8

AKŞAM 2 Teşrinisani 1988 Fransa yeni misaklar akdetmek istiyor Gazeteler bu proğramın tatbiki için faaliyete geçildiğini yazıyorlar Paris i — Hariciye Nazırı B. Bones dün birçok zevat ile görüşmüştür. Ga- zeteler bu mülâkatlara ehemmiyet ve rerek makaleler yazıyorlar. Eski na- sırlardan B, Pietri, Le Jur gazetesin- de yazdığı makalede diyor ki: «Marsilyada toplanan râdikal - $08- yalisi kongresi harici siyasetin bir «Eski dostluklara yeni dostluklar ilâve etmek.» B. Bone'nin bü işin der- hal tatbikatına girişmiş olduğu zan. nolunmaktadır.» Maten gazetesine göre İngiliz sefi- ri B. Bone'ye İngütere hükümetinin İngiliz - İtalyan ilâm ikinci teşri- nin yarısından itibaren meriyete koy- mak niyetinde olduğunu ve bunu bu: gün Avam Kamarasında, bildireceği- ni söylemiştir. Lö Turnal, İngiliz - İtalyan itilâfını itmam edecek bir Fransız'- İtalyan itilâfı ile Akdenizin huzurunu temin edecek bir siyaset takibi tavsiyesinde bulunmaktadır. - Exçelsior gazetesi, İngiltere ile Fran- B. Blum, Popüler'de şöyle yazıyor: «Kollektif emniyet sığınağının sallan- makta olduğu ne kadar çok tekrar edi- lirse, Fransanın başka bir sığınak bul. mak zaruretinde olduğu o kadar daha iyi isbat edilmiş olur, şu halde madem ki Milletler Cemiyetinden ve onun umum misakından bir fayda melhuz değildir, tasavvur edilebilecek yegâne istinadgâh, hususi yardım misakları yani şu veya bu muayyen devletle te- dafüi ittifaklar akdidir. Binaenaleyh Fransanın emniyeti için hususi misak- ların mevcudiyetini mutlak bir şart telâkki etmek iktiza eder.» İstanbul umumi Meclisi dün toplandı Dünkü toplatından Baş tarafı I inci sahifede) Daimi encümen azalıklarına da B. Avı Yağız, bayan Safiye Emin Ku- ral, Tevfik Amca, Selâmi Sedes, Re. fik Ahmed Sevengil, Hayri Uğur, Asım Etkin, Suphi Ertel seçildiler. Bundan sonra işari reyle diğer ih- tisas enetimenleri şu suretle teşkil edildi: Kavanin encümeni: Faruki, Muharrem Natli, Mustafa Şevket, Ahmed Arif, Esad, Atıf, Sırrı Enver Bütçe encümeni: Hali Hilmi, Cema- İkinci celse birinci reis vekil B. Necib Serdengeçlinin reisliği altında toplandı. B. Necib Serdengeçti ayağa kalkarak kendisile divan riyasetine imtihab edilen diğer arkadaşları na- mına teşekkür etti ve meclise muvaf- fakıyetler temenni etti. Bundan sonra intihab edilen heyet tarafında nyazıdan şu telgraflar alk bir görünüş kışlar arasında okunarak kabul edildi: rına ebediyen sadık kularuk açtığınız | büyük inkılâb yolunda pervasız yürü- | meğe ve yüksek varlığınıza karşı bes- | lemekte oldukları sonsuz şükran, ta- zina ve bağlılıklarının arzına müklefi. kan karar vermiştir. Meclisin bu kara - rını yerine getirirken şahsi tazim ve minnetlerimizi de yüce huzurunuza İstanbul Umumi meclis reisi vali: Abdülhalik Renda Büyük Millet Meclisi reisi Ankara İstanbul umumi meclisi üçüncü intihap devresinin ilk içtimâne bugün Aâkdetmiştir. İstanbul halkının mümes. silleri, milletin hakiki ve büyük mü- İle onun yüksek reisine karşı duyduk- mecliste yer almış olan İstanbul halkı mümessilleri Partilerinin rejimine sarsılmaz bağlılıklarını izhara ve yük- sek varlığınıza karşı duydukları de rin saygının bu içtima < vesilesile de iblâğına ittifakla karar vermiştir. Şahsi saygılarımla birlikte arzederim. | #388800410 10A888300523 58 MASASEAA0100AAASAYEZAŞI İstanbul umumi raeelisş Yelsi vali: Muhiddin Üstündağ Bundan sonra ruznamedeki evrak okunarak muhtelif encümenlere ha- vale edildi, Belediye zabıtası tallmat- Meclis Atatürkün nutkile açıldı (Baş tarafı 6 net sahifede) miz yabancı dillerin tesirinden kur- tulma yolunda esaslı adımını almış- tır, Bu yıl okullarımızda tedrisatın türkç terimlerle yazılmış kitaplarla başlamış olmasını kültür hayatımız için mühim bir bâdise olarak kaydet- mek isterim. Türk gençliğinin kültürde olduğu gibi spor sahasında da idealine ulaştı- rılması için yüksek Kamutayın kabul ettiği «Beden terbiyesi» kanununun tatbikine geçildiğini görmekle mem- nunum. Ordumuz son sistem silâh ve motörlü vasıtalarla Vatanın ve rejimin Ee o. makla kalmayıp, en geniş ve hakiki manasile bir sulh âmili ve bir eğitim ve öğretim ocağı olan yenilmez ordu- muzun, geçen sene de işaret ve izah ettiğim gibi, son sistem silâh ve mo- törlü vasıtalarla cihazlandırılması yolundaki çalışmalara hız verilmiş tir. (Bravo sesleri şiddetli alkışlar,. Geçen sene, Büyük Kamutayın ka- bul buyurduğu tahsisat üzerine, bir umumi silâhlanma programı yapıl mıştır. Tatbikat ilerlemektedir. Deniz kuvvetlerimizin takviyesi için Tüzumlu olan harp gemilerimizin küçük bir kısmı sipariş edilmiştir. Büyük bir kısmı da sipariş edilmek üzeredir. (Alkışlar). Bu meyanda, mevcut ogemilerimi- zin daha mükemmel bir hale konul- ması için tertibat almmaktadır. Bu sene Gölcük harp tersanemizin inşasına başlanacaktır. Hava programımız Hava programımız önemle tatbik olunmaktadır. Şanlı adını andıkça gönül ferah ve sonsuz gurur duy- duğumuz kıymetli ordumuz, bu vaz Şark bölgesindetabiatın en çetin ve haşin şartları içinde yaptığı manev- ralarda her yün arlan kudret ve ka. biliyetini bir kere daha göstermiş. tir. (Şiddetli alkışlar). Çok değerli komutan ve subaylarımızla, kahraman erlerimizi huzurunuzda ifti. har ve takdirle selâmlarım. (Bravo sesleri sürekli alkış- lar). Harici siyasetimizde inkişaf Sayın paillet vekilleri; Harici siyasetimizin son sene zar. fındaki inkişafı geçen sene ana va sıflarını çizmiş olduğum esaslar dai- iresinde cereyan etmiştir. Son aylar zarfında sulh çetin bir imtihan gejirdi. Şimdi imtidadını an- cak daha bir müddet sonra anlaya- bileceğimiz yeni bir sükün devresi içindeyiz. Sulh, milletleri refah ve sâadele erişiiren en iyi yoldur. Fakat bu mefhum bir defa ele geçirilince, dai. mi bir ihtimam ve itina, ve her mil letin ayrı ayrı hazırlığını ister. türlü ihtimale karşı koyabilecek bir halde bulundurmak ve dünya hadi- satının bütün safahatını büyük bir teyakkuzla takib etmek sulh sever siyaselimizin dayandığı esasların başlıcasıdır. (Bravo sesleri, alkışlar) Milletlerin emniyeti, ya iki taraflı ve yabut çok tarafh umumi müşte- İ rek anlaşmalarla, uzlaşmalarla temin edilebilir diye, mutlak mahiyette or- taya atılan ve her biri diğerlerine zıt addedilen prensipler sulhun muha- fazası emrinde bizim için kati ve isa- belli değildir ve olamaz. (Bravo ses- leri) Bunların her birini coğrafi ve si- yasi icab ve vaziyetlere göre kullana- rak sulh yolundaki ihtimamı realite- lere tevfik etmek her millet için'ayrı ayrı bir vazifedir. Cümhuriyet hükümeti, bu haki katı görmüş, tatbik etmiş, en yakın komşularile olduğu kadar, en uzak devletlere olan mü dost. namesi, encümenin münhal olan âza- sının yerlerini doldurmak üzere riya- set divana salâhiyet verildi ve cuma günü toplanmak üzere etine. Diha- yet verildi, » huklarını, ittifaklarımı ona göre tan- zim etmeği bilmiş ve bu sayede hari- ci siyasetimizi sağlam esaslara istinat ettirmiştir. (Alkışlar). Balkan siyaseti Balkan siyaseti, Balkanların mün- ferit ve müşterek menfaatlerinin en beliğ ifadesi, Balkan milletlerinin her birinin ayrı ayrı kuvvetlenmesi de sulh yulundaki dinamik tarzı telâkki. nin fili bir misalidir. Burada memnuniyetle kaydetmek istediğim bir hadise, Balkan milletle- rini biribirine büsbütün yakınlaştır- makta kuvvetli âmil olmuştur ve ya- rın için de ümidler vadeden bir eser- dir. Selânikte, Balkan misakı devlet- leri namına konsey reisi ve muhte- rimizin ve Balkan devletlerinin takib edegeldikleri salim politikanın ha- yırlı bir tecrübedir. (Bravo sesleri). Yine ayni realiteler, ayni dinamizm ve aynı yüksek gayeler Sadabat âkit- lerinin maziden mevrus hurafeleri nasıl bir hamlede yıkarak, münase- betlermi yeni ve velut esaslara isti- mat ettirmeği bildiklerini göstermiş- tir, Türkiyenin diğer devletlerle olan münasebetleri geçen sene sarahatle gösterdiğim yolda dostane inkişafını takib ederek ilerlemekte bulunuyor. Hatay meselesi Hatay meselesinin son sene ZAriur da geçirmiş olduğu safhalar melü- munuzdur. Bu milli davayı bir Türk- Fransız dostane anlaşmasile hallet- mek yolundaki mesai muvaffakıyete erdi. Türk ve Fransız askerlerinin muvakkat ve müşterek işgali, bu an- laşmanın bariz tezahürü oldu. Bu sayede sükün yerleşti ve intihabat ikmal olundu. Nihayet Hatay, Millet Meclisine ve İstiklâline kavuştu. (Bravo sesleri ve şiddetli alkışlar). Mustakil Hatay devleti bugün in- zibat kuvvetlerini tanzim eyilemek ve memleketin dahili emniyetini de ken- di vasıtalarile temin etmekle meş- guldür. Bunum da yakında başarıla- cağını ümid ediyoruz. Türk - Fransız dostluğu Geçen sene:« Yarınki Türk « Fransız münasebetlerinin dilediğimiz yolda İnkişafına, Hatay işinin İyi birsyönde yürümesi esaslı bir ölçü ve âmil ola- caktır» demiştim. Fiihakika, Hatay işindeki Türk - Fransız anlaşması, iki devlet arasındaki münasebetleri çok dostane bir duruma getirmiştir. Hatay İşinde istihsal edilen netizele- rin istikrarı Türk - Fransız desti ğunun da inkişaf ve tebellürüne bir esas teşkil edeceği kanaatindeyim. denberi, muhtelif devletlerle iktisadi münasebetlerini tanzim eden muka- vele ve anlaşmalar imza etmiş bulu- Duyor, Bu meyanda, İngiltere hükümetile akdedilen ticaret anlaşması ve ayni zamanda 16 milyon İngiliz Hrahık bir ticaret ve teslihat kredisi mukavelesi- ni zikretmek isterim ki, buna müteferri kanun yüksek tasdikinize iktiran etmiştir. Birkaç gün evvel memleketimizi zi- yaret eden Almanyanın mümtaz İk- tisad Nazırı B. Funk ile 150 milyon marklık bir kredinin esaslarında mu- tabakat, hasıl oldu. Teferrünt yakın- da iki hükümet, arasında tesbit edi- lecektir. Bu kredi anlaşmalarını memlekeli- mizin mali itibarına karşı gösterilen ciddi emniyetin ve harici siyasetimiz. deki dürüst hareketin bir tecellisi ola- rak telâkki etmek lâzım gelir. (Bravo sesleri). Hükümetin akdettiği mukaveleler meyanında hukuki sahada muhtelif anlaşmalar mevcud olduğu gibi, istik- lâline kavuşan dost Misir devletile ak dedilen bir de dostluk, ikamet ve ta- biiyet mukavelenamesi mevcud bu- Yunmaktadır. b Sovyetlerle hudut müna- sebetleri Büyük komşu ve dostumuz Sovyet ittihadı Cümburiyetile göçen yıl için- de yeni bir hudud mukavelesi imza edilerek iki memleketin hudud mü- nasebetleri bu suretle iki taraf tecrü- belerinin gösterdiği salim esaslara bağlanmıştır. Bu mukavelenin yakın- da meriyet mevkiine konulması bek- lenilmektedir, Gene geçen yıl içinde Italya hükü- meti, Montrö'de imza edilen ve kendi iştirakine açık bırakılan Boğazlar mwukavelesine fitihak etmiş ve bu kom- $u büyük memleketin bize karşıt olan dostane hareketi memleketimizin de ayni dostane hissiyalile karşılanmış- tır. Büyük Kamutay, şimdiye kadar ok duğu gibi, bütün işlerinizde başarılar ileri İntihabat Ankara 1 (A.A.) — B. M. Meclisi bu- gün beşinci intihap devresinin dör- düncü içtima yılının İlk toplantısım yapmıştır. Bu loplantıda kendilerine mahsus localarda büyük ve orta elçilerle el çilikler erkânı, içtima salonunda ay- rılmiş olan yerlerde de samiin loco- larında vekâletler erkânı ile kalaba hk bir davetli kütlesi hazır bulunmak- ta idi. Saat tam 14 de riyaset mevkiine reis vekili Refet Canıtez gelmiş ve yoklama, yapılacağını bildirmiştir. Yapılan yoklama neticesinde ek- Seriyet bulunduğu (anlaşıldığından reis celsenin açıldığını bildirmiş ve «Söz Başvekilindir» demiştir. Bunun üzerine Başvekil Celâl Ba- yar alkışlar arasında kürsüye gelerek Reisicümhur Atatürkün -metnini ay- rca bildirdiğimiz nutkunu okumuş- tur. Sık sık sürekli alkışlarla karşıla- nan bu nutuktan sonra B. M. Mecli- si riyaseti imtibabalına başlanmışlır. Tasnifi âra sonunda fiyasele 336 reyle ve mevcudun ittifakile Çankırı mebusu Abdülhalik Rondanın Sseçii- klini işgal ederek şu sözlerle teşek- kürde bulunmuştur: — Muhlerem arkadaşlarım, tek- rar roisliğe seçmek suretile hakkım- da gösterdiğiniz Vütefkâr, büyük te. yeccüh ve itimattan dolayı herbirini- ze ayrı ayrı şükranlarımı ve saygıla- rımı sunarım. «Alkışlar», Müteakiben reis vekillikleri ile ide- re âmirlerinin ve kâtiplerin intihaba- tı yapılarak rels vektiliklerine Refet Canıtez (Bursa), Tevfik Fikret Sılay (Konya), Hilmi Uran (Seyhan), ida- re âmirliklerine, Halid Bayrak (B9 yazıd), doktor Saim Uzel (Manisa), İrfan Ferid Alpaya (Mardin), kâtip- Jiklere, dekler Sadi Konuk (Bursa), Ziya Gevher Etili (Çanakkale), Ali Zırh (Çoruh), Kemal Unal (İsparta), Cavid Ural (Niğde), Naşld Uluğ Kü- tahya seçilmişlerdir. Atatürke Meclisin bağlılığı Riyaset divanının bu suretle te- şekkülünü müleakip Hasan Saka ve doktor Cemal Tunca tarafından ve- rilen aşağıdaki takrir okunmuştur. Yüksek Reisliğe; B. M. Meclisinin yeni çalışma yılt- na başlaması münasebetle Ulu Ön- der ve Büyük Şetimiz Atatürke Ka- mutayın sonsuz saygı ve sarulmaz kışlar arasında ittifakla kabul edik Jerek toplantıya nihayet verilmiştir. , B.M. Meclisi gelecek İçtimaımı Fatih: İsmail Hakkı, Mehmed Arif, Karagümrük: Istanbul, garyer: 'Nurl, Aksaray: Nuri, Beşik- Merkez, Modada Nejad Bezer, Üskü- dar: Çarşıboyunda İttihad, Heybeli- ada Enik, Büyükada: Şinası Riza. Her gece açık eozaneler? Yeniköy, Emirgân, Rumelihisağı, Or- taköy, Arnavulköp, Bebek, Beykoz, Paşabahçe ve Anadoluhlsarındakl ec» zaneler her gec: Ir,