16 Ekim 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 13

1 1938 Macar Çek müzakerelerinin yeniden / Mlatürkün miliete | Üniversitede yeni ders Çek müzakerelerinin yeniden başlaması muhtemel (Baş tarafı 1 inci sahifede) merkezindedir. Bu mesele ile âlâka- dar olarak öğrenildiğine göre macar - Çekoslovak müzâkereleri son Ciano - Perth görüşmesinde de mavzuubahis edilmiştir. Roma diplomatik mahfillerindeki umumi kanaat, Prag ile Budapeşte arasında müzakerelerin yeniden baş- lamakta gecikmiyeceği merkezinde. dir, Bu meseleden bahseden Tribuna gazetesi diyor ki: «Şimdiki halde hâkim olan kanaat, | doğrudan doğruya müzakerelere ye- | niden başlanmasının faydalı olacağı | merkezindedir. Yalnız başka yolda yürümek icab eder, Bu hususta en İyi yol ise diplomatik yoldur.» | Almanya Macarlara itidal tavsiye etti * ““Berlin 15 (AA) — Çekoslovakya Hariciye Nazırının Hitleri Ziyareti şimdilik pratik olmaktan ziyade sem- bolik bir mahiyet iktisab etmektedir. Şimdi Münih itilâfından çıkan yeni Çekoslovak devletinin Komşusuna karşı vaziyetini tamamile değiştirmiş olduğunu göstermek lâzımgelmektö- dir. Prağ ile Berlin arasında teessüs etmeğe başlıyan münasebetler Al manyarın Macaristana bir itidal tavsiyesile başlamış oluyor. Berlin, Macarlara ırk noktasından haklı oldukları şeyleri istemekle ikti- fa etmelerini, yani Karpatlaraltı Rus- yası hakkındaki taleblerinden vaz- geçmelerini tavsiye ediyor. İstikbal işin Prağdan teminat alan Almanya, coğrafi vâziyeti itibarile Tuna havzasında kendisi için kıy- metli bir yardımcı olabilecek bir devletin daha çok zayıflamasını İs- tememektedir, Macarlar Dörtler konferan- sına müracaatten vazmı geçiyorlar? Paris 15 (A.A) Havas ajansı bildiriyor: İyi haber alan mahfillere göre Budapeşte hükümeti tarafından vukubulan taleb üzerine Komarno | görüşmelerinin inkita neticesinde Macaristanla Çekoslovakya arasında | çıkan ihtilâfda hakemlik yapmak | üzere bir Dörtler konferansının, da- | ha doğrusu İngiltere, Fransa, İtalya, ve Almunya Hariciye Nazırlarından mürekkeb bir konferansın toplanma» sı ihtimali dün ciddiyetle derpiş edil- mekte idi. Fakat bu proje şimdi terke- dilmiş gibidir. Görünüşe güre, Macar Kabinesi dört grup devleti nezdinde | bulunduğu teşebbüslerden sonra Çe- koslorak hükümetile doğrudan doğ- ruya müzakerelere devam'etmek ta- savvurundadır. Bir Macar gazetesi Kabinenin istifasını istiyor Budapeşte 15 (A.A) Vatsoe Macârsag gazetesi, bu sabah İmredi hükümetinin derhal istifa etmesini istemektedir. Bu gazete, Başvekili «Avrupa siyasetinin temposu tota- liter devletler tarafından tanzim edil. diği bir sırada Macaristanı demokrat devletlere yaklaştırmak İstemekle - devletlere yaklaştırmak istemekleş Macarlar Avrupaya heyetler gönderecekler Budapeşte 15 (AA) — Alınan bir habere göre Macar sosyal - demokrat partisinin üç lideri yakında Londra, Paris ve Brükseli ziyaret ederek Çe- koslovakyadaki Macarlar meselesinin süratle ve âdilâne bir şekilde halle- dilmesi lâzım geldiğine İngiliz, Fran- sız ve Belçika sosyalistlerini ikna et- meğe çalışacaklardır. Liderlerin kâ- naatına göre mesele ancak Macaris- tana, Macarlarla meskün mıntakala- © Fin Uhakı ve alâkadarlara mukadde- ratlarına hâkim olmak hakkının ve- tülmesi suretile halledilebilir. Macarlar bes sınıf asker çağırıyorlar Budapeşte 15 (A.A.) — Akşam neş- rehlen reşmi bir tebliğe göre Müca- Fistan yeniden beş sınıfı silâh «altına karar vermiştir. Macar - Çe- müzakereleri inkıtaa uğ- Çekler tarafından bazı ted. | heyetlerinden mürekkep: 'olacaktır. yosu durmadan tehdidkârane neşri- yatta bulunduğu için bu tedbirin alınmasına lüzum görüldüğü tebliğde ilân edilmektedir. Bu tedbir ile Ma- car milletinin emniyeti takviye edil- mek İstenmektedir. 1908 ilâ 1912 do- ğumlular pazartesi günü bağlı bu- Jundukları kıtalara fitihak edecek- lerdir. Sureti umumiyede iyi haber alan mahfillerde öğrenildiğine göre, Ma- car askeri makamları tarafından alınan bu tedbirler bir yarım sefer- berlik mahiyetindedir. Dörtler konferansı Venedik- te mi toplanacak? Paris 15 (A.A.) — Macar - Çekoslo- vak ihtilâfı hakkında tefsirlerde bu- lunan Burg, Pöti Parizyen gazete- sinde şöyle yazihaktadır: <Avusturyanın ve Büdet memleket lerinin ilhakı tecrübelerinden sonra Mussolininin Almanyânın orta Av- rupada genişlemesine nihayet ver- mek arzusunda bulunduğu tahmin edilebilir. Hitler ise bilâkis şimdiki vaziyetten istifade ederek Almanya- nın hududlarını cenubu şarki istika- metinde mümkün olduğu kadar uzak götürmeğe gayret etmektedir. Mihve- rin İki tarafında bulunan bu devlet- lerin arzularını müsavi derecede tat- min edecek olan bir anlaşmaya ne suretle varacaklarını görmek merak- Ja beklenecek bir hadisedir.» Rober Guyon, Romadan Jurna''e bildiriyor: <İtalya hükümeti kaybedecek 70- man olmadığı kanaatindedir. Görü“ nüşe göre İtalya evvelâ dört büyük devletin hükümet şeflerinin yeniden toplanmasını arzu etmişti. Fakat bu takdirde Hitlerin itirazma maruz kalecaktı. Bunun için yeni bir sureti tesviye bulunmuştur. Mussolini tâ- rafından kabul edileceği zannedilen bu yeni şekle göre. İtalya gelecek hafta başında Venedik. veya Brioni'de Fransa, İtalya, İngiltere ve Almanya Hariciye Nazırlarının. bir konferans akdedilmesini teklif ede- cektir. Söylendiğine göre Polonya da bu konferansa bir mümessil gönder- mek arzusunu izhar etmiştir. Bu iti- barle konferansla Varşovanm bir | müşahidi bulunması ihtimalden uzak | değildir. İtalya, Macar hükümetile daha $imdiden anlaşarak Macar ialebleri- | | | nin neden ibaret olduğunu tesbit et- | miştir. Macaristan tabii olarak Çe- | ye hükümet teşkilâtma tebrik, teşek- anavalana iltihakını istemkele bera- raber Rütenyanın âkibeti meselesini de halletmiş oluyor.» Macarlar Rütenya hâdisele- rini izam ediyorlar Budapeşte 15 (AA) — Havas ajansı bildiriyor: Macar matbuslına göre mühim bir Rüten isyanı karşısında bulünul- maktadır. Fuggetlenseg gazetesi diyor ki: «Rütenyada vaziyet kabili taham- mül değildir, Derhal müdahale et- mek lâzımdır. Mesele ancak Rüten- lere kendi mukadderatlarına hâkim olmak hakkı verildiği takdirde hal- ledilebilir. Böyle yapılacak olursa Rütenler hangi devlete bağlanmak istediklerini serbesçe söyliyebilirler.» Çekoslovakya üç memleket- ten mürekkeb bir federasyon olaci Prag 15 (A.A.) — Slovenski Klas gazetesinin verdiği malümata göre Çekoslovakyanın yeni anayasası, kıs. men 1867 de, Avusturya ile Macariş- tan arasında meriyet mevkiine s0- kulan anayasaya benziyecektir. Yeni federal devlet, üç memleketten, Bo- hemya - Moravya, Slovak ve Karpat- laraltı Rusyasından terekküp edecek- tir. Her üç memleketin ayrı birer par- lâmenlosu ve birer hükümeti olacak- tır, Üç hükümet, bir Nazırlar meclisi kuracak ve bu meclis, Hariciye Nazırı, Bahriye Nazırı ve Maliye Nazırı ile federal hükümeti teşkil eyliyecektir, Fedtral pariâmento, üç memleket er mmm Rİ amaaan amman am İyem B, Teş. 938 tarihli yazıda, kanuni s€- beblere müstenit bir kaç belediyenin bir hafta için tehir olunan intihap- ları müstesna olmak üzere bütün 'Türkiye belediyelerinin £ intihapları- nın bittiğini ve her yerde rey sahibi vatandaşların büyük bir tehalük ve şevkle intihaba iştirak ederek reyle- rini Cümhuriyet Halk partisi nam- zedlerine verdiklerini bildiriyor ve Türkiye halkının istisnasız Ulu Şefi- miz Atatürkün emrinde ve izinde ne kadar derin bir imanla yürüdükleri- nin ve Atatürk inkılâp ve rejimine bağlılıklarının ve Cümhuriyet Halk partisine ve hükümetimize sağlam ilimadiarının bu yeni tezahürünü ilâve ediyor. Yüksek Türk milletinin her zaman ve her yerde Ulu Şefimize ve onun yarattığı rejime sonsuz bağ- Mlıklarının bu en yeni ve kiymetli te zâhürünü sonsuz sâygılarimla arzet- meme müsaadelerinizi istirham ede- rim. Başvekil ve C. H. P. umumi reis vekili CELÂL BAYAR Atatürk Başvekil Celâl Buyara aşa- ğıdaki cevabi vermişlerdir: Celâl Bayar C. H. P, umumi reis vekili ve Başvekil Ankara Belediye ' intihaplarmın bittiğine dair olan telgrafmızı aldım. Rey sa- hibi vatandaşlarımızın büyük bir te. halük ve şevk ile imtihaba iştirak et- tiklerine Ve reylerini C, H. Partisi namzedlerine © verdiklerine büyük memnuniyetle muttali oldum. İstiklâl savaşı ve Türk inkilâbı, her | hamlesinde ve her safhasında, mille- timizin yüksek siyasi ve medeni ka- rakteri İle memleket işlerindeki şu- urlu birliğine dayanarak muvaffak olmuştur. C.H. Partisinin ideali ve programı ve Cümhuriyet hükümetinin icraati “da antak milletimizin bu yüksek ah- lâk ve hasletinde mesnet bularak her gün feyizli bir eserini gösterebilmek» tedir. Dün ve bugün olduğu gibi ya- rın dahi memleket ve millet için ye- güne kudret, ikbal ve refah kaynağı olan inkilâp prensiplerinin ve Cüm- huriyet rejiminin tatbikatı üzerinde fikir ve elbirliğinin bü yeni tezahü- ründen dolayı aziz vatandaşlarımıza ve başta siz olduğunuz halde Parti | koslorakyadaki Macar ekalliyetlerinin / kür ve muhabbetlerimin iblâğını rica ederim, K. ATATÜRK iki kere "kd aş tüğllmz ile İli Cİ MOM Mi Federal devlet reisliği ile federal hükümet relsliği- nin bir şahıs üzerinde içtima ettiril mesi de düşünülmektedir. İngiliz hükümeti Çekoslovak. yaya 10 milyon İngiliz lirası verdi Londra 15 (A.A) — Resmi menba- lardan bildirildiğine göre, hükümet İngiltere bankasına, Çekoslovakyanın emrine, vadedilen istikraza mahsuben şimdiden on milyon İngiliz lirası ver- mesini bildirmiştir. Slovakyadaki Mason idiz” İ kapatıldı, kısmen örfi idare | Prağ 15 (A.A.) — Yenkov gazetesi- nin salâhiyettar mahfillerden öğren- diğine göre, Slovakya muhtar hükü- meti, Slovakyadaki Mason localarının derhal kapatılmasına, mallarının mü- saderesine ve âzasının polis nezâreti altında bulundurulmasına karar ver- miştir. Bratislava 15 (A.A.) — Yeni Slo- vakya valisi Jullus Simko, şarki Slo- vakyanın oKarpatlaralı oRusyaslle hemhudud. üç mıntakasında örfi ida- re ilân etmiştir. Almanlar iki şehrin ilhakini neden reddetmişler? | Berlin 15 (A.A.) — Yarı resmi bir | menbadan aşağıdaki tebliğ verilmiş. | tir; Münih anlaşmasını tasfiyeye me mur enteriasyonal komisyonun faa. iyetile alâkadar olan diplomatik mah- filler, Alman taleplerinin tam surette Üniversitede yeni ders yılı merasimle başladı (Baş tarafı 1 inci sahifede) Merasime rektörün açış nutkile başlanmıştır. B. Cemil Bilsel bir sa- at kadar süren nutkuna üniversite- nin altıncı ders yılının da verimli olması dileğile başlamış ve Türkle- rin dünya üzerinde kurduğu 110 devlet vasfının bilgiye ve bilgine hürmet olduğunu tebarüz ettirdikten sonra sözlerine devam ederek demiş- tir ki; e — Yok edilmiş bir memleketten, bütün dünyaya hürmet ve itibar tel- kin eden bugünkü şerefli Türkiyeyi güneş dehasile çıkaran ve her Tür- kün yüreğinde ebediyete kadar min- net, sevgi ve saygı ile yer tutan Atatürk, saraymı ve evini ilim ça lışmalarının yeri yapmış ve garb üni- vetsiteleri ayannda olmak üzere Üniversitemizi ' kurdurmuş ve son program nutkunda üniversite için hükümete şu direktifi vermiştir: sİstanbul üniversitesinde - başlan- mış olan ıslahat programını daha râ- dikal bir tarzda tatbik ederek cum- huriyete cidden modem bir üniver- site kazandırmak lâzımdır.» B. Cemil Bilsel, Atatürkün - prog- ram nutkunu Celâl Bayar hüküme- tinin plânla tahakkuk ettirmeğe na sl çalıştığını anlattıktan sonra üni. versitenin beş yıl içinde yaptığı İş- lerden bahsetmiş, Kültür Bakanı B. Saffet Arkana ve cumhuriyet hü- kümetine üniversitenin minnet ve teşekkürlerini arzetmiştir. Rektör müleskiben üniversitenin esaslı değişikliklerine temas etmiş ve bu noksanları dört kategoride topla- muşlar: 1 — Bina ve tesisat, 2 — Eleman, 3 —, Elemanları koruma, 4 — Talebe yerleri... Rektör, çalışan ve muvüffak olan bir müesseseden hiç bir şey esirgen- miygeeği cihetle bu noksanların ta» mamlanacağı zamanın bekienmesine işaret etmiştir. B. Cemil Bilsel, bun- dan sonra, geçen yılın verimini en- latmıştar. Geçen ders senesi içinde üniversi- tede 31,877 ders yapılmıştır. Klinik- lerde de 71,376 poliklinik yapılmış, 18,239 hasta tedavi edilmiş, 7,738 ameliyat yapılmıştır. Bu yıl üniversiteden 581 talebe meo- zun olmuş, bunların 257si tab, 162 si hukuk, 64 ü fen, 37 si edebi- yat fakülteleri, 26 sı diş tababeti, 35 i eczacı mektebini bitirmişlerdir. | 'Tıb fakültesi kuruluşundanberi Oilk defa bu kadar mezun vermiştir. Bu yl imtihanlara girenlerin sayısı 4766, a &dedi 3284 tür. tamamile kabul etmektedir. Ezcümle Şurası tebarüz ettirilmektedir ki Al- manlar, mühim bir endüstri merkezi olan Mehriç - Ostraun, ahalisinin yüz- de kırkının Alman olmasına ve bü nis- betin 1918 de çok daha fazla bulun- masına rağmen, Almanyaya ilhakını reddetmişlerdir. Hattâ endüstriyel mah- filer, Alman makamlarının “nazarı dikkatini bu mıntakanın bilhassa mühim olan zenginliği üzerine çek- tikleri zaman, kendilerine Almanya. nın, Alman milletinin menfaatlerini gözettiği fakat kömür ticareti yapma- dığı cevabı verilmiştir. Yugoslav matbuatının neşriyatı Belgrad 15 (A.A.) Yugoslav matbuatı başlıca Macaristan ile Çe- koslovakya arasındaki ihtilâfla meş. gul olmaktadır. Gazeteler, açık tefsirlerde bulun. mamâkla beraber haberlerin neşri tarzı hiç de Macarlara karşı dostane değildir. Çekoslovakyanın noktai na- zari bütün teferrüatile neşredilmek- tedir. Fransız donanması her ihti- male karşı hazır bulunuyor Paris 15 (A.A.) — Bahriye Nazırı Campinchi gazetelere yaptığı beya- natta geçen eylül ayında donanmanın her ihtimale karşı tamamen hazır bu. . ee olduğunu söylemiş ve demiş- «Bittabi donanma bütün istihzara. tını gizli olarak yapmıştır. Size temin ederim. ki, icab eden bütün tedbirler 38 KE e Yİ a a Terfi nisbeti tıbda yüzde 95,7, hus| kukta 64, Tende 70,8, edebiyalta saa! iktisadda 61,4, diş tababetihde 94,4,” eczacıda 86,1 dir. Nisbetler geçen, yıldan iyidir. İmtihanlarda muvaf- fak olamıyanların sayısı 879 dur. Nige bet yüzde 21 dir, Üç yıldanberi açılmış olan konfes ranslar geçen sene de muntazaman devam etmiştir. Konferansların sâr| yısı 70-4 geçmiştir. Bunları havi iki cild basılmış, üçüncüsü de basılmak-* tadır, Buykitabiar yurdun her tara, İma yayılmaktadır. Üniversitede bu yıl baskından kitabların sayısı 756 çıkmıştır. / Kültürü Yayma yolunda çok önem li bir teşebbüs te ders ve müracaat kitabı ölâredk dünyanın Klâsik eser« lerile hörişil çikan eserlerin dilimize, çevrilmeğidir. Bunu organize ettik, Bir memleket meselesi addettiğimiz tam, döğrü, iyi tereüme edilmesidir. Terclimesihe başlanmış olan eserle.” Tin saytsı"120 dir. “Tercümeleri bite miş | olağılar 26, basımı bitenler 6 dır. 7 ilmi kudret ve kabili yetini dünya ilim âlemine tanıtmak maksağile geçen yıl içinde ün d tenin 20 profesör ve doçenti muhi ecnebi memleketlerde toplanan kons grelere üniversite adına iştirak ete mişlerdir. j Kayıdlı” talebemiz. 4916 dır. Ge çen yil bunun 3882 si , ücretsiz 1032 si ücretli okumuştur. “Hüküme- timiz İski hal mazbalası usulila yüksek tahsili de talebemizin hes men parasız yapabilmelerini kabuk etmişür. Hükümetin beslediği Oüni- versiteli adedi 1600 dür. "Talebelersi den çok fakir olanlara nakdi yardım usulü de kabul edilmiştir. Talebeye yardım talimatnamesi mucibince, ta, lebeye burs vermek için bir müraca: yapıyoruz. İş ve Ziraat ban ” kendilerinden istediğim beşer bursu verdiler, Bu iki milli bankamıza hu zurunuzda teşekkür ederim, Üniversite kadrosunda bu yıl bad zı değişiklikler olmuştur. Felsefe prod fesörü Riçhanbach, hayati kimya pto“ fesörü :Liepsehkitz ve ensacda çalt şan Lewenthai Amerikaya gitmelgi Üzere üniversiteden ayırıldılar. Yenii olarak aramıza dört profesör katıldı... Profesör . Dobretsberger, Sgalitzer vo. profesör Rozenberg getirildiler, $efe kürsüsü için profesör Frank, ha yati kimya için profesör Loewi ilg” muhaberedeyiz. j Kezacı mektebinde ihdası .kararlas” şan. Galonik kimya profesörlüğüne de Fransadan bir profesör getirtmek üzereyiz. F. K. B. kimya profesörlüs ğü için muvakkalen. profesör Giss getirilmiştir. Bunlarla ecnebi profes sörler- kadrosu kapanmıştır. B dan böyle yeni profesörler cektir. re Bir çok kaplıcaları olan memleked timizde Klimatoloji tedrisatınn eks #ikliğini kapamak için tıb fakülte, tarafından böyle bir dersin ihdası! ve profesörlüğüne de doktor Nihad. Reşadın getirilmesi teklif edilmiş v keyfiyet Kültür Bakanlığına yazılı. mıştır, Pizik doçentimiz B. Fahir Yeni çay, profesörlüğe terfi edilmiştir. 'B. Cemil Bilsel açış İpe ve yeni talebeye başarılar d bitirmiş ve uzun uzun siyam Rektörden sonra tıb fakültesinin! bu seneki mezunlarından bir gen üniversiteyi ikmal etmiş olmak sıfad. tile ve Boğaziçi kız lisesinin yeni m ” zunlarındanı bayan Fahamet te üni! versitenin en genç “yavrusu olarak) birer nutuk söylemişler; bunları ik$ tisad fakültesi profesörlerinden Nöy-i mark'ın bir Se süren fik açış dersi takib etmiştir. i Hukuk ve İktisad fakültele-| rinin dersleri İ Üniversite hukuk ve iktisad. fa kültelerinin birinci sınıfları yarınd itibaren derlserini konferans salo-) nunda yapacaklardır. Bu derler. zarteşi, salı, ve perşei nede «