29 Eylül 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 2

si ka Ki : Lig maç ye Her ser”-“ AKŞAM 29 Eylül 1938 veltin yeni mesajı wo retmen muhtelif lisanlarda neşredildi “ B. Ruzveli: “Umumi harbi doğuracak mikyasta cebir ve kuvvet kullanmak tehdidi yalnız lüzumsuz değil, fakat haksızdır da..,, diyor Vaşington 28 — Amerika Reisicüm- huru B. Ruzvelt, B. Hitlerin cevabına yeni bir mesajla mukabele etmiştir, Bu mesajda diyor ki: «Ekselânsınızın mesajıma verdiği cevabı aldığımı bildiririm. Bir Avrupa harbinden bütün dünya için doğacak Akıbetler ve sayısız felâketler hakkın- daki düşüncelerime iştirak edeteğiniz- den emin bulunuyordum. Bay şansöl- ye, bugündünya önünde mevzuuba- his olan mesele, geçmişin hataları ve haksızlıkları hakkında hüküm yü- rütmek değil, dünyanın bugünkü ve yarınki mukadderatıdır. Bu dakikada milletlerin şefi olan bizlerden beklenen şey, milyonlarca vatandaşların ölümü, malül kalması pahasına olmaksızın milletlerin mu- kadderatını tayin etmek kudretidir. Harp te, zafer de, hezimet te boş ve s8- meresiz şeylerdir. Bu, dünyanın öğ- rendiği bir derstir. İşte bundan dola- yıdır ki ekselânsınıza, Çekoslovakya Cümhurrelsine ve Fransa ile Bütük Britanya Başvekillerine 26 eylül ta- rihli mesajımı gönderdim. Üzerinde duracağım iki nokta şudur: 1 — Alman ve Çekoslovak hükümet- leri arasındaki ihtilâfta mevcut bütün meseleler, sulhperverane metod ile hal- Jedilmelidir ve edilebilir. 2 — Umumi harbi doğuracak bir mikyasta cebir ve kuvvet kullanmak tehdidi yalnız lüzumsuz değil, fakat haksımdır da. Binaenaleyh müzake- relerin şerefli ve yapıcı bir tesviye su- reti bülununcaya kadar inkitasız devam etmesi, yüksek bir zarurettir. Bu iki nokta hakkındaki kanaa- tim, doğrudur. Zira mesul devlet adamları, Alman ve Çekoslovak hü- kümetleri arasında bir prensip itilâfı hasıl olduğunu ve itilâfı imzalamak için yalniz muayyen zamanın, meto- dun ve formalitelerin tayini kalmış olduğunu resmen beyan etmişlerdir. Mevcud ihtilâflar ve bunların ehemmiyeti her ne olursa olsun - bun- ları saklamağa (teşebbüs etmiyece- ğim - müracaatimin yegâne gayesi, Ssulhperver bir tesviye tarzı bulunca, müzakerelerin devamını ve kuvvete müracaat edilmemesini temine ma- tuftur, Bugün müzakerelerin kapısı açık- far. Bir kelime söylerseniz, müzake- relere devam edilebilir, Eğer bu mü- zakereleri takviye etmek icab ediyor- sa bugünkü ihtilâfta doğrudan doğ- ruya alâkadar milletler arasında bir konferans akdetmek suretile gaye ve hedefin tevsiine hiç bir mani yoktur. Bu, Avrupanın her hangi bitaraf memleketinde toplanacak ve buna müteferri meseleleri âdilâne bir zih- niyet ile ve devamlı bir surette halle- decek bir konferans olacaktır. Kemale ermiş fikrime ve bü asrın tecrübelerine göre devamlı müzake- reler, âcil meseleleri sağlam bir esas üzerinde halledecek yegâne vasıtayı teşkil eder. O kanaatleyim ki, sulh- perver bir tesviye suretine varmak için bu şekli kabul edecek olursanız, dünyada yüzlerce milyon insan, sizin bu jestinizi insaniyete yapılmış fev- kalâde tarihi bir hizmet olarak tanı- yacaktır. Müsaadenizle şu mutlak kanaati- mi arzedeyim ki bir taraftan tarih, diğer taraftan korkunç bir harpte hayatını kaybetmek tehlikesine ma- ruz her insanın, her kadının, her çocuğun vicdanı, hepimizi ve her bi- İ rimizi harbe mani olacak hiç bir hi- tabı dinlememekle mücrim tutacak- lardır. Birleşik Amerika hükümeti, Avru- pada siyaseten alâkadar değildir. Bu- | günkü müzakerelerin idaresinde ta- ahhüdler altma girmiyecektir. Fakat kendi hakkımızı ve kendi mesuliyetimizi müdrik bulunuyoruz. Zira, üzerinde ancak komşular mev- cud olan cihanın bir kısmını teşkil ediyoruz. Milletimin şiddetli ve hâ- kim arsuzu hükümetinin harbe mani olmak için sesini yeniden yükseltme- sini taleb ediyor.» Londra radyosu mesajı neşretti Londra 28 — Londra radyosu, B. Ruzvelt'in B. Hitler'e mesajını alman» ca ve fransızca olarak neşretmiştir. Amerika mahafilinin mütaleası Vaşington 28 — Salâhiyettar ma- hafil, B, Ruzvelt'in teşebbüsünü Vil- sonun Almanlara karşı harb etmek için müttefiklere iltihak ettiği zaman- danberi yapılan teşebbüslerin en cür- etlisi olarak telâkki ediyorlar. Resmi mahafil, Amerikanın ne hal, »e mazi venede istikbal ile bağlı olmadıkları noktasında ısrar etmek- tedir. Maamafih salâhiyettar zevat, yalnız B. Hitlere yapılan bu müraca- atin B. Ruzvelt'in muhtemel bir har- bin mesuliyetleri hakkında bir fikir edinmiş olduğunu gösterdiğini beyan ediyorlar. Hattâ bazıları, B. Ruz- velt'in bir harb çıkacak olursa bita- raflık kanununun sureti tatbiki için muhtemel mücrimiyetler hakkında efkârı umumiyeyi tedrici bir surette hazırlamakta bulunduğunu söylüyor- lar, Vaşington 28 — B. Rüzvelt, B. Hit- lere gönderdiği mesaji bizzat kaleme almış ve B. Hull ile B. Wellise göster- Nev - York 'Times gazetesi B. Ruz- veltin beynelmilel bir konferansı iç- timaa davet etmesi ve Amerikanın da bu konferansa Beriyan - Kellog misakına dahil olması itibarile İşti- rTâk etmesi ihtimallarini tedkik edi- Harh çıkarsa Japonya ne yapacak ? > .ve İtalyaya manevi ın ileri gitmiyecek Tokyo 28 (A.A) — Reuter ajansı- nın öğrendiğine göre, bazi alâkadar devletler Avrupada harp çıktığı tak- dirde ne şekilde hareket edeceğini Japonyaya sormuşlardır, Japonyanın cevabından bu devletin "Almanya ve İlalyaya manevi yardım- da bulunacağı ve daha ileri gitmiye- ceği anlaşılmıştır. Damga resmi | muafiyeti Ankara 28 (Telefonla) — Resmi dairelerden mâdud bulunan Gümrük muhafaza, genel komutanlığına ait damga resmine tâbi evrakın bu resim- den muaf olduğu alâkalılara bildirli- Papa sulh lehinde hitabede bulunacak Mesaj muhtelif Esanlarda neşredilecek Vatikan 28 (A.A.) — Papa, yarın saat 18,30 da (Grinviç) saati bütün dünyaya sulh lehinde bir hitabede bu- lunacaktır. Beş dakika devam edecek olan bu mesâjı, muhtelif lisanlarda- ki tercümeleri takib edecektir. Gümrük işleri müdürlüğü Ankara 28 (Telefonla) — Gümrük ve İnhisarlar Bakanlığı Gümrük işle- ri direktörü B. Fazıl Akyol talebile tekaüde sevkedilmiştir. Gümrük İşleri direktörlüğüne de müdür muavini B. Emin Gerçin vekâleten tayin olun- muştur. Barbaros ihtifali Atatürke ve Başvekile çekilen telgraflar ve cevaplari İstanbul 28 (A.A.) — Barbaros ih- tifali münasebetile, Vali ve Belediye Reisi Muhiddin Üstündağ tarafından halkımızın derin duygularını bilâir- mek üzere Ulu Şefimiz Atatürk'e çe- kilen telgrafa Büyük Önder aşağı- daki cevabi vermişlerdir. Muhiddin Üstündağ Vali ve Belediye Reisi İSTANBUL Büyük Türk amiralı Barbaros için yapılan törende sayın halk tarafın- dan hakkımda izhar edildiğini bil dirdiğiniz samimi hislerden çok duy- gulandım. Teşekkür ederim. K. ATATÜRK İstanbul 28 (A.A.) — Barbaros ihti- fali münasebetile, Barbaros günü ko- mitesi adına İstanbul vali ve Belediye reisi Muhiddin Üstündağ, Başvekili- mize aşağıdaki telgrafı çekmiştir; | Pek sayın Celâl Bayar Başvekil Yalova Büyük Türk amirali Barbaros için emir ve tensibinizle yapılan törende sayın Bâşvekilimizi hürmet ve teştk- kürle andık. Merasime iştirak eden hal. kın ve heyetlerin tazim ve şükranları- nı arzederim. Barbarös günü komitesi adına İstanbul Valisi ve Belediye reisi Muhiddin Üstündağ Başvekilimiz şu cevabı vermişlerdir: Muhiddin Üstündağdağ Vali ve Belediye Reisi İstanbul Barbaros ihtifali münasebetile çek- tiğiniz telgrafı büyük memnuniyetle aldım. Barbarosun bütün cihan itiba- rile en büyük amiral olduğuna şüphe yoktur. Vatanma ve milletine karşı yüksek feragatle yaptığı büyük hiz- metler Türk gençliğine her zaman için örnek olacak kıymet ve mahiyettedir. Başta ekselansları olduğu halde tertib heyetine ve ihtifale iştirak edenlere değerli teşebbüs ve hizmetlerinden do- Jayı teşekkürlerimi sünarım. Başvekil Celâl Bayar Mtatürkle Meksika Reisi Gümhuru arasında telgraflar Ankara 28 (AA) — Meksikanın milli bayramı münasebetile Atatürk ile Meksika Reisicümhuru General Cardenas arasında aşağıdaki telgraf- lar teati olunmuştur: Ekselâns General Lazaro Cardenas Reisicümhur MEKSİKA Meksikanin milli bayramı dolayı- sile, Ekselânsınıza en harareti teb- riklerimle birlikte şahsi saadetleri ve Meksikanın refahi hususundaki sa- mimi temennilerimi ârzetmekle bah- tiyarım. K. ATATÜRK Ekselâns Kemal Atatürk Reisicümhur ANKARA Meksika istiklâlinin yildönümü münasebetile göndermek lütfunda bulunduğunuz tebriklerden dolayı Ekselânsınıza hararetle teşekkür eder ve şahsi saadetleriyle Türkiyenin re- fahı hususundaki samimi lemennile- rimi arzederim. LAZARO CARDENAS Posta telgraf votelefon ida- resine memur alınacak Ankara 28 (Telefonla) — Posta, Telgraf ve Telefon genci direktörlü. gü her gün biraz daha genişliyen teş- kilâtındaki kadro boşluğunu doldur- mak üzere stajyer olarak yeni memur- lar almağa karar vermiştir. Bu hüsus için hükümet merkezinde ve vilâyet. ler P. 'T.'T. direktörlüklerinde 10 bi. rinciteşrinde müsabaka imtihanı yas pılacaktır. : İngiliz Başvekilinin nutku büyük akisler yaptı Amerika mahafili B. Çambörleynden büyük sempati ile bahsediyor Vaşington 28 (A.A.) — Çambörleynin beyanatı salâhiyettar mahfillerde sem- pati ile karşılanmıştır. Bu mahfiller, İngiliz Başvekilinin sakin ve samimi Sözlerile Sport palasta söylenen harb- cuyane nutuk arasındaki tezadı teba- rüz ettirmektedirler. Nevyork 28 (A.A.) — Nevyork Taymis gazetesi şöyle yazıyor: «Dünya Çam- börleynin takdire şayan olan nutku- nun halırasını uzun müddet muha- faza edecektir. Alman taleblerinin mu- teber addedilebilecek olan kısmını öl- çerken kimse onun kadar itina ile hak ve adalet prensiplerine sadık kalamaz- dı. Çambörleynin kahraman çehresi son 15 günlük vakalara hâkim bulu. | nüyor, Herald Tribune diyor ki: «Müzake- | reler, Çambörleyn gibi bir devlet ada- mı tarafından idare edildiği müddet- çe ümid kesilemez.» Cenevre 28 (A.A) — Röyter ajan- sının muhabiri bildiriyor: B. Çambör- leynin nutku hemen tam denebilecek bir ittifakla tasvip edilmektedir, Nut- kun bilhassa kati ve açık lisanla vazi- yeti vazih bir şekilde hülâsa etmesi bilhassa takdir edilmektedir. Yapılan bir tefsirde şöyle denilmektedir: «<Çambörleyn topu tekrar Alman- lara attı, Bundan sonraki jesti yap- mak onlara aittir.» Umumi kanant Çimbörleynin sulh için yapılabilecek herşeyi yaptığı merkezindedir. Mu- !İ maileyh, bundan başka harp mesuli- | yetinin kime yükleneceğini de açıkça | göstermiştir. Bitarafların kanaati şimdi İngiliz İ Başvekilinin lehine temayül etmekte- dir, Evvelâ Çekoslovakyayı kendi ha» | dine terketmeğe mütemayil gibi görü- nen İngiliz siyaseti bidayette tenkid dilmişti, Cieszyn silizyasının Lehistana iadesi isteniyor Gönüllü taburları: “Yürümek ve Cieszyn'i kurtarmak istiyoruz,, diye bağırdılar Varşova 28 (A.A) — Prag'dan Pat ajansına verilen malümata göre, Çek'ler Almanya ile sadece Alman hududlarıma münhasır kalan bir ih- tilâf tevlid etmek ve bunu temin için de Lehistana ve Macaristana ta- vizde bulunmak istiyorlar. Bu plân Sovyetlerin yardımına dayanmakta- dır. Şimdiden her gün Çekoslovakya- ya bir çok Sovyet tayyaresi gelmek- tedir. Varşova 28 (AA) Pat ajansı bildiriyor: Lehistanın toprak istekle- rini tasrih eden yeni notası ve Cümhur Başkanının B. Beneş'e ce- vabını neşreden gazeteler, Cieszyn Silizyasının derhal Lehistana İadesi. | ni istemekte müttefiktirler, Gazetelerin politik mahfillerden al- dikları malümata göre, Lehistanın isteklerinin haklı olduğu İngiliz ve Fransız hükümetleri tarafından tes- lim edilmiştir. Varşova 28 (AA) — Pat ajansı bildiriyor: Cieşzyn Silizyasınm kur- tarılması için teşekkül eden gönüllü taburları bugün ilk toplatılarını yap- muşlardır. Gönüllüler geçld esasında «Yürü mek ve Cieszyn'i kurtarmak istiyo- Tuzs diye bağırmışlardır. Varşova 28 (A.A) — Pat ajansı dün Cieszyn'de bir takım hadiselerin vuku bulduğunu bildiriyor. Leh iz- cileri birliğinin reisi Reger Lehistana iltica etmek üzere hududu geçerken Çekler tarafından mitralyöz ateşile öldürülmüştür. Lehlere kati vaidlerde bulundu Londra 29 — Varşovadaki Deyli Telegraff muhabirine göre oÇekoslo- vakya hükümeti, ahval müsaade eder etmez Techen arazisinin bir kısmını kendisine vermeği 'Lehistana kati- yetle vadetmiştir. Macaristan bitaraf kalacak Fakat harp umumileşirse vaziyetini değiştirebilecek Pudapeşte 28 (A.A) — Umumiyet- le iyi malâmat alan mahfillerde bu- gün Macaristanda mini müdafaa sa- hasında yeni bir vaziyet hasıl oldü- Fu hakkındaki yabancı kaynak ha- berleri kati olarak tekzib edilmekte- dir, Ayni mahfiller, şimdiki vaziyet da- Çekoslovakyada zuhur lığı muhafaza tasavvurunda olduğu- nu kaydediyorlar. Bununla beraber, ihtilâf umüumüileştiği takdirde Maca- ristanın alacağı hattı hareket hak- kında ihtirazi kayıt dermeyan edil mektedir. Londra 28 — Macaristanın Londra sefiri hükümetinin umumi şeferber- Yik ilân ettiğinin aslı olmadığını bil dirmiştir. Macaristan yalnız bazı ih- tiyat tedbirleri almıştır. İnfilâk yaralılarından daha üç kişi öldü Bu sabah Haydarpaşa Nümune hastanesinden aldığınız malümata göre, Beylerbeyi infilâkı yaralıların. dan büyan Ayşe ile Mustafa ve Sa- fer de dün gece ölmüşlerdir. Diğer iki yaralının sıhhi vaziyetleri teblike- tidir, Kaçakçılık kanu- nu değiştiriliyor Mâuhlir ve mlm isra dak, emin şekilde ikramiye verilecek Ankara 28 (Telefonla) — Gümrük ve İnhisarlar Bakanlığı, kaçakçılığın men ve takibi hakkındaki kanunun bazı maddelerini değiştiren bir kanun pro- jesi hazırlamıştır. Proje, diğer bakan- Jikların mütalâaları alındıktan sonra başbakanlığa verilmiştir. Meri kaçakçı- lığın men ve tâkibi hakkındaki kanu- nun en mühim maddelerinden on mad, desini değiştiren projenin en mühim hususiyeti muhbir ve musadirlere ve- rilecek ikramiyeler sisteminde değişik. lik yapılmasıdır. Yeni proje ile peşin ikramiye usulü kaldırılmakta, muhbir ve musadirlere daha emin bir şekilde ikramiye veril. mesi imkânı temin edilmektedir. Pro- jenin ihtiva ettiği diğer hükümler yur. dumuzda yapılan ufak tefek kaçakçı- lığı esaslı bir şekilde önliyecek müey- yide ve tedbirleri câmi bulunmaktadır, Yugoslavya ile Çekoslovakya arasındâ nakliyat Belgrad 28 (A.A.) — Belgraddaki Yugoslav - Çekoslovak ticaret ve sanâ- yi odası, Yugsolavya ile Çekoslovakya arasında yolcu ve eşya münaknlâtının Romanyadan İransit suretile tamami». le temin edilmiş olduğunu beyana me. | Zundur.