20 Eylül 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8

- Ankara, en ucu Yalnız, tek, fakat en mühim bir mesele kalıyor: Ev kiralarını indirmek! Bunun içinde devlet yapıcılığının alâkasılâzım| B az şehirlerimizin okendisine mahsus şöhretleri vardır. Bu göhretler, fevkalâde zamanların mahb- sülü olsa bile zamanla hiç kıymetleri. | ni kaybetmezler, hattâ söylene söyle» | ne bir damga halini alır: Ankaranın pahalılığı gibi Ankara, yeni rejime başşehir oldu- fu zaman, tam bir orta çağ hüviyeti içinde idi. İmparatorluğun bakımsız, harab, kabuğuna çekilmiş bir Şark şeh Elde hiç kayıdlar bulunma- | makla beraber, resmi vesikalar, o za. | man Ankaranın ev sayısının 8 - 9 bin | arasında olduğunu gösteriyor. Tabii bu rakamın içine, yıkılmamak için biri. #irine bel vermiş olan kulübecikleri ve Ankara kalesinin eteğine sıralan- miş odacıkları da dahil ediniz, 0 za- man bu rTakkamın, bugünkü ev telâk- kimize göre ifade elliği minayı kolay» lıkla kavrarsınız. Dış pazarlarla münasebeti olmıyan ve kendi yağile kavrulan bu şehir, yepyeni bir kuruluş hareketine mer- kez olunca, şüphesiz ve çok tabii olarak bir intibak devresi geçirdi: Fi- atler yükseldi, bâzı maddelerin yoklu- Eu hissedildi, dilkkânlar kâfi gelmedi, evler kâfi gelmedi ve her şey pahelı- taştı... . Şehirlerin bu tip şöhretleri çabuk yayılı Ankaranın pahalılığı da hemen he- men bir kanaat halini aldı. Bu inanış, hâlâ devam etmektedir. Bittabi An. | karayı bilmiyenler için... İstanbulda memur olan bir dost; «— İki misli para alsam bile Arka- raya gitmeği düşünürüm!» Diyor ve | sebebini şöyle anlatıyordu: ğ «—'Evler Iki misli pahalı, yiyecek- Ter, İçecekler İki misli pahalı, yakacak iki misli pahalı, gezmek, eğlenmek için iki misli para sarfetmek lâzım...» ... Me hakikat bu mudur? Bu dost, Ankarayı henüz görmemiş» ti. Bu kanaatleri, kendisine anlatılmış olan şeylerdi. Ankarada neler pahalı, neler ucuz- Iı kısaca gözden geçirmek fini tebarüz nsız olmasa ge- Bugün Ankarada - 935 nüfus süyi- ld pe van. mina göre - 17372 ev ve aparftıman vardır ve daha vazıh bir fikir vermek için mukayesemizi genişlelelim: An- karada üç buçuk vatandaşa bir tek oda düşer. Bu rakkam, İzmirde iki buçuk, İstanbulda 1/75 dir. Yani, İs- tanbulda bir odaya bir tam, birde dörtte üç vatandaş isabet eder. Kısa- cası, Ankarada ev, İstanbula göre « tabli nüfus nisbetlerine göre « yarı yarıyadır. (Not; Belki İstanbulda kaç evin apartıman olduğunu merak eder» siniz: Vakıâ Ankara sahifesi ile bu- nun münasebeti yoktur amma, tek rakkam halinde onu da (verelim; 101,5B4) Ve üç buçuk vatandaşa bir tek oda- nın düştüğü Ankarada - Labil bir mes- ken darlığı vardır. Buhran değil - buh- ran devri geçti, fakat mesken darlığı ve gene bittabi, mesken darlığı oldu. ğu için, mesken kiraları da pahalıdır. A nkarada, meselâ Yenişehirde, üç odalı, bir hol, banyo, su, havaga zi gibi artık bugün tabiileşen tesisleri havi bir evi, nihayet ve çok ucuz bir flatle tutmuş olarak 50 - 55 liraya bu- labilirsiniz. Ayni şartlara göre bir mesken, İstanbulun en İyi yerlerinde Şişli, Taksim, Cihangir, Moda ve sâi- rede nihayet 25 - 30 liradır. Fakat mesken diyince onun içine, ödenecek bir çok masraflar daha giriyor: Su, havagazı, elektrik... Ankarada beledi. ye, temizlik su fiatlerini mümkün ol- duğu kadar ucuzlatımıştır. Fakat bu- na rağmen, gene İstanbula göre bir | fat farkı vardır. İçecek suya gelince: Şüphesiz bu, Ankarada pahalıdır. Me- selâ vasati büyüklükte bir damacana İyi suya - faraza Çene Suyuna - 75 kuruş veriyorsunuz. Elektrik ve havagazı da İstanbula göre pahalıdır. Bilhassa havagazı... Bu gibi şeylerin mikyası olmamakla beraber, vasati olarak, 50 - 55 liraya tuttuğunuz üç odalı bir apartımanda, üç nüfuslu bir ailenin ayda ödeyece- ği havagazı ve elektrik parası, on lira- dan aşağı değildir. ki, bu da pek ucuz bir miktar olmasa gerek... Ankaralı- lar, halkın bu gibi ihtiyaçlarını, mili ve medeni bir zaruret telâkki ederek onları lüks eşya tarifesinden kurtar» maya azmetmiş olan saym Çetinka- yanın himmetini bekliyorlar. Maama- 7 şehrimiz oluy İh burada da havagazı ve elektrik f atleri, iki sene içinde iki defa ucuzla- tıldı... Ev bahsini kaparken bir meselenin daha üzerinde durmadan geçmek mümkün değildir: Hizmetçi! Ankara- da yemek hariç yalnız ev işleri için bir hizmetçiye 8 - 10: yemek dahil 15 » 18 lira verirsiniz. imdi başşehrin ucuz taraflarına geçiyoruz: Sebze, meyva, et, ya- kacak! Ankarada sebze ve meyva, her mevsimde boldur ve ucuzdur. Devlet Demiryollarının tatbik ettiği çok ucuz nakil tarifesi, bunu temin hususunda büyük âmil olmuştur. Meselâ ta İz- mirden Ankaraya kadar gelen bir yaş meyva ve sebze için alınan para, kilo- da 60 paradır. Mersin, Adana, İzmit gibi Ankaraya yaş meyva. ve sebze gönderen diğer merkezler için tatbik edilen tarife daha çok ucuzdur. Devlet Demiryollarının tatbik etti- ği bu ucuz tarife, belediyenin müta» vassıt teşkilâtını mümkün olduğu ka- dar azaltmak hususundaki mesaisi ve devamlı kontrolü ile birleşince, Anka- rada bir meyva ve sebze ucuzluğu baş- lamıştır. Bu ucuzluk, bilhassa pazar. larda göze çarpmaktadır. Burada sey- yar esnafla dükküncı arasında şiddet. li bir rekabet vardır. Bu arada, beledi. yenin, İstanbul için örnek olmuya de« ğer bir teşebbüsünü de kaydedelim: Ankara belediyesi, seyyar esnafı tama. mile organize etmiştir. Beyyar esnaf İçin mükemmel tipte arablar yaptırı). mış, bunlar numaralanmış, seyyar €$- naflık ruhsatiye kaydına tâbi tutula- rak âdeta bir meslek haline konul. muştur. Pazarlığın men'i hakkındaki kanun, seyyar esnafı maktu flat kây- dına tâbi tutmadığı halde, belediye bir ihtiyat tedbiri olarak seyyarlarda da etiket konulması mecbüriyetini vazetmiştir. Seyyarlar, ana caddeler haric, sokak aralarında, köşelerinde durabilecek, bütün şehri gezebilecek- ler ve halka pazarlık yapmadan mal satabileceklerdir. Bunların fiatleri de diğerleri gibi belediyenin kontrolü al. tında olacaktır. Bir Ikinciteşrinden itibaren tatbik edilecek olan teşebbüs, hayat ucuzlu- ğu için çok iyi neticeler verecek bir ğ İ Kısa Ankara haberleri X Trakya umum mufettişliği, Titaş firmasının inşa ettiği Ankarâ Bâhçeli evler kooperatifine ait plânları iste- miştir. Trakya vilâyetlerinde de me- murlar için böyle modern mahalleler kurulacaktır. # Ankara radyosu için çok zengin bir program hazırlanmaktadır. Mesud | Cemil Ankaraya gelmiştir. Ömer Ri- | za, Münir Nureddin ve Safiyenin de Ankaraya geleteği söyleniyor. * Maarif Vekâleti, çok eski olan mektep sıralarını değiştirmeyi ledkik etmekledir. Mekteplere yeni tip ve mo- dern siralar konulacaktır. Vekâletin Türk Ticaret bankası fabrikalarında yapılmış olan tkişer kişilik sıraların plânlarını tercih etmesi muhtemeldir. * Belediye, otobüs duraklarına Kü- bik beklöme salonları yaptırmakladır. Buralarda âyni zamanda gazete, mec- mua ve saire de satılabilecektir. * Ziraat kongresi hazırlıkları bif- miş gibidir. Bu münasebetle bir de 2i- rai âletler sergisi açılacaktır. Bu ser- gide zirai öletlerin modernleşme isti- haleleri görülecektir. Sergide Ada- pazar fabrikalarında yapılmış bir ard- ba tipi vördur ki, hem sap, hem yük arabası olarak kullanılmakta ve çok pratik vasıfları ihlira etmesi itibarile dikkati çekmektedir. X Sonbahar at yarışları için Hipod- romda hazırlıklar başlamıştır. Ankara toprağı için terbiye edilmiş olan çim burada ekilmiş ve çok iyi neticeler vermiştir. * Bu sene Ankarada çok zengin bir spor programı hazırlanmıştır. Ankara bölgesi, muhtelif aylarda İstanbulun Fener, Galatasaray, Güneş, Beşiktaş gibi kuvvetli takımlarını ve bir iki Avrupa takımını araya getirecek fir. Bu sene için atış müsabakaları da tertib edilmiştir. | | dirahat ve gezinti yeri daha temin edilmiş olacaktır: Bolu! Turizm yür- Gu reisi Dr. Vedad Nedim Tör, bu min- takada yaptığı seyahatten sonra An- karalıların çam ve ağaç kürü için en münasip yer olarak burasını bulmuş ve burada modern bir otel yapılmasını tavsiye etmişti. Bolu Belediyesi, Aband gölü civarında güzel bir otel kuracak | ve kendi hesabına işletecektir. Bura- sının çok yağbet göreceği umulmak- tadır, * Bu sene alınan tedbirler sayesin- de ilkmekteplerde açıkta kaan talebe yoktur, Yalnız Kız Hsesine bu sene hiç talebe alınamamıştır. Yeniden şu- beler açılması çaresi düşünülmekte. dir, *# Ziraat mücadele memurları, mev- sim ağaç hastalıklarını önlemek için ağaçlar: ilâçlamağa - başlamışlardır. Vasati bir hesaba göre, Ankarada, Orman çifliği dahil olarak, yetiştiri- len ağaçların yekün sayısı, on beş mil- yontu aşmıştır. * Cümhuriyetin on beşinci yılını kutlama komisyonu Jaaliyetine de- vam etmektedir. On beşinci yıl töre- ni, onuncu yu kadar muhteşem ola. cak, dost ve müttefik devlet heyetleri davet edilecektir. tedbir olarak telâkki edilmektedir. Arm hayatın nasıl bir ucuz- lama seyri takib ettiğini, Ankara me- murlar kooperatifi şirketinin tesbit ettiği şu rakkamlar çok güzel ispat et- mektedir: 927 senesinde 100 vahid üzerine slınan 26 müdde yiyecek (ki bunlar şunlardır: Sadeyağ, zeytinyağ, kaşar peyniri, beyaz peynir, siyah zeytin, kahve, çay, şeker, odun, gazyağı, sabun, un, pirinç, bulgur, makarna, patales, kuru fasulye, no- hud, mercimek, kuru soğan, koyun eti, sığır eti, yumurta, ekmek, tavuk kömür); 928 de 102.1 re fırlamış, 929 da 112,2 olarak bir pahalılık Tökoru yapılmış, 930 da 104.1 re; 931de 84.2 ye; 932 de 77.0 ye düşmüş; 983 de | 87.7 ye yüks 934 de gene 78.08 İ düşmüş; 935 de 87.1 olmuş; 986 da 83.4, ve nihayet 937 de 75.6 ya düş- müştür. Bu rakkâmlar, bir ev ihtiyacı için X Bu sene Ankarada kömür bol dur. Bilhassa Türk antrasitini, büyüle Hcarel milesseselerinden başka, İş bankası, Türk Ticaret bankası, Tica- ret Türk Anonim şirketi gibi milli bankalar ve şirketler de satmaktadır- lar. * Halkevi İçtimai Yardım şubesi, köylerdeki sıhhi vaziyeti tedkik etmek üzere seyyar sıhhat heyetleri teskil etmiştir. Bunlar, muntazam bir prö- gramla köyleri dolaşacaklardır. He- yette doktor, ebe ve hazır ilâçlar bu- Tunacağından, hastalıkların mahal- linde tedavisi mümkün olacak; uzun tedavi istiyen hastalar da Halkevinin davassut ve delâletile hastanelere ya- tırilacaktır. * Cümhuriyet Halk Partisi büyük milli günlerin, törenlerin ve diğer in- Kılâpla alâkalı mevzuların filimlerini almak üzere büyük bir filim alma ma- Kinesi alacaktır. X Çocuk Esirgeme Kurumu genel merkezi, Amerikada açılacak olan en- ternasyonal sergiye istirake karar ver- miş ve hazırlıklar başlamıştır. X Bu sene Ankarada açık hava sine- maları çok rağbet görmektedir, Şim- diye kadar Cebecide sinema yoktu. Bu sene mevsimlik bir sinema da örüda yapılmıştır. Yenişehirde yapılmakta olar büyük sinema, mevsimden evvel bilmiş ve faaliyete başlamış olacak- tır, * Belediye, hamur ekmek pişiren fırınlarla şiddetli bir mücadeleye baş- lamaşlır. Dün, Ismetpaşa mahalletin- de bir fırın bu sebeple bir hafta müd- detle kapatılmıştır. X Bu sene Ankarada sebze ve mey- ve çok ucuzdur. Fiatler devamlı bir konirol ailinda bulundurulmaktadır. İ Meselâ kavunun ktlomu 3, karpuzu: * Bu sene Ankorallara yeni Dir is- | 7 ” 2 kuruşa kadar satılmaktadır. # Yeni Kamutay binasının toprak tesviyesine başlanmıştır. Yeni Kamu- tay binası, Veköletlerin arkasında ve inşa edilecek olan Cümhurreisliği sa- rayının önündedir. Binanın projesini B, Holsmayster hazırlamaıştır. Xx Havaların bu kadar sicak olduğu bir zamanda böyle şeyden bahsedil- mez amma, haftamızn takvimi eksik kalmasın: Bu hojftalar içinde Ankaraya çok güzel bir tip soba gel- ir. Bu soba, Türk Ticaret banka- sının Adapazar fabrikalarında yapıl- mıştır. Çok pratik ve ekonomiktir. Yanması için bir kibrit ve birkaç kö- ğıt parçası kâfi gelmektedir. Mahfi- kat Kanununun tatbik hazrlığı ya- pıldığı şu sırada bu tip soba, Ankara- da büyük bir alâka görmüştür. Maliye Vekâleti, kazanç teniyiz komisyonlarındaki işlerin süratle çık- ması için tedbirler almaktadır. İtifaz müddetleri için de yeni kayıdlar Ko- nulması düşünülmektedir. Tahakkuk şubelerince terhedilen vergilere nasıl itiraz edileceği hakkında vekâletin bütün teşkilâtına göndermiş olduğu formüllere güre hazırlanarak itiraz ediniz, ki, evrakınız formalite eksikli- ği yüzünden geri kalmasın!, en lüzumlu olan maddelerin Ankara piyasasında bir çök şehirlerimize na. sib : olmıyan bir inme kaydettiğini göstermektedir. Ankarada yiyecek, bilhassa sebze, meyvd ve saire itibarile, ' İstanbula, hattâ'diğer müstahsil olan vilâyetie- rimize göre daha ucuzdur. Geride belli başlı olarak bir ev meselesi kali. yor. Bu da, hususi teşebbüslerle halle- dilecek bir iş olmaktan ziyade, hemen hemen tamamen bir devlet işidir. An- kara bir memur şehridir. Burada mö- murların hayat tarzlarını daha çok iyileştirecek tek tedbir de memurları ev sahibi yapmaktır. Bahçeli evler kooperatifi, bir milli bankanm ken- di tesisi olan bir firma müzaberetile 150 küsur ev kurmuş olması bile fiats ler üzerine tesir yaptı, Şu mesken meselesi de halledildiği gün, Ankara, "Türkiyenin en ucuz ve rahat şehirle. rinden biri olacak... B.Ç.