7 Eylül 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 2

Dün Geceki ve Bu Sahahki Elaberler Hariciye vekilimizin Fransız ihtiyatlarının silâh altına çağırılması Berlinde hayret uyandırdı D. NB. ajansı, hadisatın icabatını aşan bu tedbirleri Fransa geri alırsa fena etmez diyor Berlin 8 (AA.) — D.N. B. ajansı, | Fransız ihtiyatlarının silâh altına ça- gırılmış olduğuna dair Havas ajansı , tarafından yapılan tebliğ hakkında aşağıdaki tebliği neşretmektedir: «Fransanın bizim garp hududları- | mızda tevessül ettiği tedbirler, şaya- nı hayrettir. Hususiyle ki, bu baptaki tebliğ ayni zamanda umumi vaziyet- te hissedilir bir salâh eseri bulundu- ğunu yazmaktadır, Almanya, her kim olursa olsun, ken- di müdafaasını temin etmek için icab €den tedbirlere tevessül etmek yolün- daki hakkına aslâ itiraz etmemiştir. Bittabi Maginot hattı da böyledir. Almanya da her ihtimale karşı koy- mak için ayni hakkı ileri sürebilece- ginden, garp hudüdunda mümasil müdafaa tedbirlerine tevessül eyle- miştir, Nasıl Almanya, Fransanın ihtiyat tedbirlerini kendisine karşı doğrudan doğruya bir tehdid mahiyetinde tefsir etmiyorsa, Fransa dahi Almanyanın tevessül eylediği tedbirleri kendine karşı tevcih edilmiş bir tehdid suüre- tinde telâkki edemez. Binaenaleyh hâdisatın icab ettirdiği çerçeveyi aşan bütün tedbirleri Fransa geri alırsa 16- na etmez; Londraya göre bu davet harp tehlikesi teşkil etmiyor Londra 6 (A.A) — İngiliz matbu- atı, Fransız ihtiyat askerlerinin 8€- ferberliğine büyük bir ehemmiyet vermemektedir, Niyüz Kroniki ve Deyli Meyl gaze- teleri, bu tedbirlerin yeni bir harb tehlikesi teşkil etmediği Kanaatinde- dir. Lord Halifaks, B. Litvinof ve Bek Cenevreye gidiyor hafil, Milletler Cemiyeti konseyine iş- tirak edecek olan İngiliz heyetine bizzat Hariciye Nazırı lord Halifaksın riyaset edeceği keyfiyetine büyük bir ehemmiyet vermektedir. Zannedildiğine göre, İngiliz hükü- meti bu suretle dünyadaki otorite ve kredisini Milletler Cemiyetinin hizme- tine koymak istediğini gösterecektir. Diğer taraftan bilindiği gibi, Polon- yanın Merkez ve Şark Avrupası mes&- lelerinin halline daha sıkı bir tarzda iştirakini temin için Londra ile Var- şova arasında başlamış olan müzake- relere Cenevrede devam edilmesi mu- karrerdi. Bu meseleyi lord Halifaksın bizzat B. Bek ile görüşmesi daha mu- vafık olacaktır. Londra 6 (A.A.) — Diplomatik ma- i Gvatkin - Henlein mülâkatı hak- kımdaki rapor zannedildiğinden çok daha az endişe verici mahiyette çık- mış olmasına rağmen, Merkezi Avru- pa meselesi İngiliz siyasi mahafilini pek çok meşgul eylemektedir. Moskova 6 — B. Litvinof Cenevre- ye hareket etmiştir. Mumaileyh, Mil Jetler Cemiyeti içtimamda Sovyet he- yeti murahhasasına riyaset edecek- tir, Varşova 6 (A.A.) — Sovyet Harici- ye komiseri B, Litvinof, Parise uğra- B. Hitler siyasi nutkunu pazartesiye irad edecek B. Hitler Almanyanın siyaseten ve iktisaden münferitlikten ayrıldığını söylüyor Nürnberg 6 — Bu sabah büyük kon- gte salonunda partiye mensup yirmi bin âza ile iki bin milisçinin önünde Vagner, Hitlerin beyannamesini oku- muştur, Hitler, Almanyaya şefler seçmek | bakımından partinin büyük ehemmi- yetini tebarüz ettirmektedir. Hitler, beyannamesinde, Avustür- ya hakkında ezcümle diyor Xi; «— Avusturyanın, Alman impra tortuğunun bu eski hudud eyaletinin | tekrar imparatorluğa avdet etmesi bi- ze önümüzdeki sene için mütemmim | vazifeler yüklemektedir. İ Ekonomik bakımdan Avusturyanın Almanyanın hayatına uydurulması da süratli terakkiler göstermektedir.» B. Hitler, Almanyanın ekonomik vaziyetinden bahsederek ciddi iki noksandan muztarip olduğunu ve bunların da umüumiyet itibarile işçi noksanı ve bilhassa çndüstri işçileri- nin azlığı olduğunu kaydetmiştir. B. Hitler, istihsalin arttırılması lü- zumunda ısrar ederek, demokrat mem- Jeketlerin devlet adamlarını şiddetle tenkid etmiş ve Almanyanın otarşi sistemini müdafan ederek, şunları, «Bundan böyle Alman ekonamisi di- ğer memleketlere tabi olmaksızın baş- başına yaşıyabilir. Artık Almanyaya karşı abluka silâhı gömülmüştür. Bu silâh müessir olamaz. Bizim ekonomi mize hâkim olan yüksek kurar şudur: Milletin emniyeti her şeyin üstünde. dâir. Binaenaleyh, kendi ekonomik mev- cudiyetimizi bizzat ana toprakları- mızda tamamile temin etmemiz za- ruridir, Ancak bu takdirdedir ki, or- du, her an Almanyanın menfaatleri- ni kuvvetli himayesi altında bulun- durabilir.» Müteakiben Hitler, Almanyanın ge- rek siyaseten, gerek iktisaden mün- ferid vaziyette bulunduğu devrenin hitam bulduğunu söylemiş ve dest İ olarak büyük ve kuvvetli devletler ka- zandığını ilâve etmiştir. Hitler, bolşevik ve Yahudi tehlike- lerinin hâlâ mevcud olduğunu söyle- miş ve ismini zikretmeden büyük bir Avrupa devletinin nasyonal sosyalist devleti düşüncelerine tamamile işti- rak ettiğinden dolayı memnuniyetini beyan eylemiştir. Nürnberg 6 — B. Hitler siyasi nut- kunu pazartesi günü irad edecektir, — Pazarlık yasağı Bir Yunan gazetesi: «Türki- yenin aldığı bu tedbir mede- niyete doğru yeni bir adım teşkil eder» diyor Yunanistanda çıkan Katimerini gazetesi, Türkiyedeki maktu satış kanunu dolayısile bir yazı neşretmiş- tir, Bu yazıda şöyle diyor: «Türk gazetelerinin verdiği malö- mata göre, 1 eylülden itibaren Türk mahırtım kalacaktır, Esasen Şarki Ay- rupa milletleri de bunu eğlence ad- dederlerdi. Yapılan bir kanunla pa- zarlık yasak edilmektedir. Türk ga- zeteleri bu kanunun çok zor tatbik olunacağını iddia etmektedirler. Bunu biz yapmış olsaydık, Al kadınları mal satın alamazlardı; çün- kü pazarlık bizde de çok kökleşmiş- tir. Türkiyenin aldığı bu tedbir, me- deniyete doğru yeni bir adım teşkil eder; ve bize örnek olması icah ettiği- ni de itiraf etmeliyiz» Filistinde karışıklıklar Dünkü çarpışmalarda 3 yahudi dört arap öldü Kudüs 6 (AA.) -- Bugün Pilisti- nin muhtelif nokalarında yapılan taarruzlâr neticesinde iki yahudi ve dört Arap maktul düşmüştür, Tabar- yada bir bakal dükkânma girmiş olan dört silâhlı arap, dükkânın ya hudi sahibini öldürmüşler ve iki müşteriyi yaralamışlardır. Bu arap- lar, askerler tarafından yâkalanmış- tar. Kudüs 6 (A.A) — Tedhişçilerin taarruzları neticesinde bugün beş kişi maktul düşmüştür. Bunlardan ikisi zabıta memuru, ikisi arap, biri de tedhişçidir. Amman 6 (A.A) — Emir Abdullah, Filistin meselesini arapların lehine halletmek üzere tavassut teşebbüsle- rine devamretmektedir. Emir, Filistin hududunda kamp kurmuş olan kâ- bilelerden tedhişçilere yardımda bu- lunmaktan “imtia edeceklerine müt&- allik tahriri bir teahhüdname almış- “Son dakika Henlein B. Hitler ile görüşmeğe gitti Südetlerin cevabı B. Henleinin avdetinden sonra verilecek Nürenberg 7 — Prag, Alman sefiri buraya gelmiş ve derhal Almanya Hariciye Nazırı B. Ribbentropla uzun bir mülâkatta bulunmuştur. B. Rib- bentrop, B. Hitleri görmeğe gitmiştir. Nürenberg 'I — B. Henlein, B. Hit- lerin misafiri ölarak buraya gel- miştir. B, Henleinin B. Hitler ile mühim mülâkatlarda bulunması bek- leniyor. Prag 7 — Çek hükümetinin kati tekliflerinin teferrüatı Südetlerden cevab alındıktan sonra, neşredilecek- tir. Bugün Südetlerin cevab verme- leri beklenmiyor. Zira B. Henlein B. Hitler ile görüşmek için Nürenberge gitmişiri. Fatihte bir kaza Bir arabacı dün gece otomobil altında can verdi Şehremininde oturan eli yaşların- da arabacı Emin, dün gece saat yir- mi bire doğru, arabasile evine dön- mek üzere Fatihten Malta çarşısına doğru giderken Edirnekapı istikame- tinden Fatihe doğru bütün süratile ilerlemekte olan şoför Kâmilin ida- resindeki taksi, arabaya çarpmış, ara- ba ikiye bölünmüş, Emin yere fır- hyarak vücudünün muhtelif yerle- rinden yaralanmış ve az sonrada ölmüştür. Arabacı Emin beş çocuk babasıdır. Otomobil de yolun sol ta- rafındaki ağaçlara bindirerek hasa- ra uğramıştır, Yakayı müteskib şoför Kâmli ya- kalanmıştır. çok mühim beyanatı Hatay istiklâli - Beynelmilel vaziyet Türkiyenin emin vaziyeti - Silâhları azaltma işi - Fransa ile müzakere İzmri 7 (Telefonla) — Haricye | Vekili İstanbula hareket etmezden ewel İzmir gazetelerinin neşriyat müdürlerine beyanatında İzmiri es- kisine nisbetle daha şen, daha ke- yifli, Başvekilimizin tabirile | halin- den ve âtisinden daha mütmain gör- düğünü, İzmir fuarının muvaffak bir eser olduğunu söylemiş ve de- miştir ki: — Mütekaddlm ve mütemadi harblerin açtığı yaralar, iyileşmiş, harabelerin üstünde mamüureler yük- seliyor. Bir taraftan Ege medeniye- tinin mühim bir şaheseri olan eski İzmirin harabesini, yeni medeniye- tin tedkik ve hararetle temaşa ede- bilmesi için asırlar ve asırlarca göz- lerden bunu saklamış toprak ve taş örtülerinin kaldırlmakta olduğunu gördüm. Bu ayın 8 veya 9 unda Cenevre ye harekete mecbur olduğum için daha fazla kalmağa vaktim yoktur. Bunun için İstnabula dönüyorum. Bu kış içinde tekrar geleceğimi ümid ediyorum. Cenevrede toplanacak Cemiyeti Akvam asamblesinde Türkiyeyi tem- sli etmekle beraber bu toplantı mü- nasebelile oraya gelen Hariciye Na- gırlarile görüşeceğim. Balkan An- tantı ve Saadâbad konseyi içtimala- rına İştirak edeceğim. Hatay istiklâli Hatay, her gün haberlerini ajansta gördüğünüz için istiklâlinin temeli sayılan Millet Meclisine kavuştu. Kıymetli arkadaşımız orada devlet reisi oldu. Hatayın tamamiyetinin kâfili olan Türkiye ve Fransanın ora- da mesai teşrikinin ve Türk - Fran- Hatay için faydalı olduğu görüldü. Âsayiş, Türk ekseriyetinin, ekniliyet- lerle ahengi, başka memleketler için gıpta edilecek hale geldi. Şimdi ora- da artık yapılacak iş bu vaziyetin tesbiti ve müstakil Hatay İdaresinin Hatay halkının en mesud bir hâya- Arsıulusal vaziyeti izaha bilmem lüzum var mı? Eski dünyamın Uzak şarkında ve en garbinde harb hali adı söylenmeden devam etmektedir. Ajanslar her gün bu imuharebelerin fecâyiini nakletmektedir. Avrupa ortası için için kaynama- sıhda devam ediyor. Eğer bu hâle sulh denirse bu suretle sulhün da- ba hayli devam edeceğini, yani yer yer muharebelerin umumi bir felâ- kete inkılâb etmeden seyrini takib etmek mümküridür. Bununla bera- ber şunu itiraf etmeliyim ki mede- niyet dünyasmda bu sebebden 26- vali pek yakından görünmiyen bir endişe ve bu endişenin tevlid ettiği İ huzursuzluk hükümfermadır. Atatürk Türkiyesi bir sulh ve ilerleme ülkesidir Atatürk Türkiyesi, böyle bir ciha- nın İçinde Tunadan Hind hududları- na kadar fasılasız devam eden yüz milyondan fazla bir dost kütlesi or- tasında bir sulh ve ilerleme adasi halindedir. Silâhların umumi bir anlaşma ile tenkis ve tahdidi için her şeyden ev- vel silâh ihtiyacını azaltmalıdır. BÜü- yük harbin ne kadar mesele hal lettiğini bilmem, Fakat tevlid ettiği meselelerin sulh yolu ile halli çare- si bulunmakladır ki harbin önü alı- nabilir. Milletler arasında emniyet çoğalır ve diğer taraftan bütün dev- letlerin azim ve faaliyetle giriştikleri silâhlanıma rekabeti bir müddet son- ra aradaki kuvvet münasebetlerini sabit bir hale getirir, O vakit belki silâhlanma ihtiyacı yanında si- lâhları hep birlikte azaltma ve tah- did etme ihtiyacı baş gösterebilir. Böyle bir neticeye varılmadan evvel silâhların oazaltılmasından bahset- mek sırf böyle bir fikrin yaşadığını göstermek için faydalı olsa da ameli değildir. Her gün bin bir müşahede İle anlıyorsunuz ki sulhün muhafa- harb zamanımda zaferi beheme- hal kazanmak için sarfedilmesi lâ- zımgelen gayret ve fedakârlıklardan ve haiz olması icab eden kuvvet- ten daha az gayretle kuvvet istemi- yor, Doğru veya yanlış dünyanın ya palışı içinde bulunduğumuz şerait dniresinde böyle görünüyor. Vakıa- ların vaki olmuş hakkı göz önünde tutulunca renlist bir siyaset takib eden hiikümetlerin vakinlara gös yummeası gaflet olur. Türkiyenin vaziyeti — Bu vaziyet içinde Türkiyenin mevkii nedir ? — Derhal şurasını memnuniyet- le kaydelmeliyim ki, Atatürkün yük- sek idaresi ve Cümhuriyet rejimi, harici münasebetlerde Türkiyenin dahili inkişafında olduğu gibi mem- Jeketimizi korumakla saygı ve sev- gi esasında münasebet ve temasta bulundurmaktadır, Çok dinamik olan Kemalist rejimi Türkiyeyi beynelmilel dünyada bir sülh ve nizam âmili ve âhenk unsu- Tu yapmıştır. : Bu, herkese gıpta ve- recek güzel vaziyetimizin matlub o- lan idamesi, mütemadi bir dikkat ve teyakkuzu ve fasılasız faaliyet ve gayreti istilzam etmektedir. Halkı- mızın kudret ve çalışması bu vaziye- te her suretle liyakati temin ettiği gi- bi Cumhuriyet hükümetinin bu va- dideki itinasından herkesin emin ve bu itibarla müsterih olduğunu kay- detmek isterim. Fransa ile müzakere Eylül başına talik edilmiş olan Türkiye - Suriye ve Hatay hududu, iyi komşuluk muahedesinin akdi müzakeresi İstanbulda son defa gö- rüştüğüm Fransız büyük elçisile ara- mızda anlaşılarak birinciteşrin başi- nâ tehir edilmiştir. Ankarada son defa imza edilen Türk - Fransız muahedesile henüz meri olan iyi komşuluk muahedesi yeni bir müddetle temdid edilmiş ol- duğu cihetle bu arzettiğim tehirden hudud münasebaflının muztarip ol. maması lâzımgelir. Şu kâyıdla ki bu mer'i ahküma her iki taraf tamamile riayet etmelidir. N (Telefon muhaberest kesildiği için be- yanatın sonu alınamadı) .. . Etrüsk geldi Almanyada Denizbank tarafından yaplırılan Etrüsk vapuru bu sabah saat dokuzda limanımıza gelmiş, Ji- mandaki 'Türk gemileri tarafından düdükle selâmlanmsıtır. Sıhhiye Vekili geldi Sihhiye Vekili doktor B. Hulüsi Alataş bu sabahki Ankara ekspresi- le şehrimize gelmiştir. İki cerh vak'ası Mercanda Rüştüpaşa hanında otu- ran terlikçi Cemal ve Şükrü bir ka- dın meselesinden dün gece kavga et- mişler, her ikisi de kâmalarile yek- diğerlerini ağır surette yaralamışlar. dır. Her iki yaralı zabıtaca Cerrahpa- şa hastanesine kaldırılmıştır. Lâ zımgelen tahkikat yapılmıştır. Diğer bir yaralama vak'ası da Ter- kos gölünde olmuştur. ! Korucu Hamid isminde biri köylü- den Hüseyin ile bir bostan mesele- sinden kavga etmiş, Hüseyinin Üze- rine çifte ile üç el ateş ederek yara»