19 Haziran 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 9

irenie kikâs ni bir türlü atörü ketti- n biç ordu. vaiği a bir edile abri- daki oldu. 1 ya ! bin mak yas hers ikini ; L iti kten bâ- ika n ve ktu- Idıf- ii EY in Amerikadan yüz bin liraya bir yarış atı alan Ağa han İsviçreye komşu bazı memleketlerde kılâi humma denilen hayvan hastalığı çıktığından İsviçre hududunu geçen herkesin ayakları sıkı surette dezenfekte ediliyor Ereğlide çilek isüihseli bu yıl 3 misli arttı i | Istanbulda istihsalât sene senelerdenberi aynıdır, 200 bin kiloyu geçmiyor Bu sene çilek geçen yıllara nazaran bol ve ucuz satılıyor, Mevsim geç- mek üzere olduğundan satışların ha- raretlendiği, birçok kimselerin taze olarak yemekten ziyade reçellik çilek aldığı göze çarpıyor. Çileğin 20 kürü- şa kadar ucuzladığı pek az görülmüş- tür, Bu güzel meyva mahdud, muay- yen yerlerde yetiştirilmiye inhisar et- tirilmese, istihsalât arttırılsa, muhak- kak ki, 10 kuruşa da satılabilir. i Bu, üzerinde ehemmiyetle durula- | cak bir mevzudur. İstihsalât niçin az- dır? Çilek memleketin birçok yerlerin- de neden yetiştirilmiyor? Ve nihayet ihracat yapılamamasına sebep nedir? Evvelâ şunu kaydedelim: : Çileğin toplanmasından müstehlik eline ge- | ir hi çinceye kadar 24 saatten fazla bir za- , man geçmemesi lâzım gelir. man geçmemesi lâzım gelir. Şimdi çile- ğin bir de Ereğliden geldiğin! düşüne- lim. Örada toplanması Sahile indilmesi ve motöre yükletildikteri sonra İstan- bula nakledilmesi ne kadar zamana İmütevakkıftır zannedersiniz? Lâakal 10 saat... Mutavassıt elinde «Ayıklanma- s1», perakendecilere tevzli kısa zaman- da bitirilemezse yani ogünün çilekle- ri akşam pâzarlarına yetiştirilemezse geceyi geçiriyor ve satışa ertesi gün arzediliyor. Sabah ve öğle vakti alış verişlerin en durgun bir zamanı oldu- ğuna göre, o güzelim çilekler ihmal, ya- vaşlık yüzünden akşama kadar kala- rak yarı turşu haline geliyor, Halbuki çilekleri Ereğliden daha sü- ratli motörle nakletmenin, toptancı elinde mümkün olan süratle İrisini ufağından ayıklamanın ve derhal sa- taşa arzetmenin güç bir iş olmadığını bu işlerden anlıyanlar söylüyorlar. O halde bu cihet niçin ihmal edili- yor? Çünkü çilek, sebebini aşağıda iza- ha çalışacağımız veçhile az yetişen, çok | aranan ve her zaman bulunamıyan bir meyvadır. Tacir, satacağından emin, kendini üzmeye, işini çabuk görmek için bir iki adam fazla çalış- tırmağa lüzum görmüyor. İstihsalât niçin azdır? Çilek istihsalâtı azdır. Dahili istih- lâke bile kifayet etmemektedir. Mey- va yukarıda bahsettiğimiz gibi çok naziktir. Üzerinde 48 saatten fazla bir an geçmiş çilekler soluk renkleri- le reçellik olarak bile güç satılmakta dır. Ayni zamanda çileğin yetiştirilme- sinde çok büyük güçlüklere raslanı- yor. Çapalaması ayrı bir iş ve zahmet- lidir. Böcek korkusu, bir senelik emek» lerin boşa gitmesi ihtimali çilekçileri uykusuz bırakacak kadar mühimdir. Bunun için yetişip koparılma çağına gelinceye kadar çileklere bir çocuk gi- bi bakmak icap ediyor. Bir çilek tarlasında 8 kadar insanın çlışmasına iHtiyaç vardır. Çilekçiliği Karadeniz sahil ahalisi iyi beceriyor- lar ve işin tuhaf tarafı bunların, mem- leketlerindeki senalleri takacılık iken Boğaziçinde mütehassıs çilekçi olma- lardır. Maa aile hicret ettikleri için kadınlı erkekli, çoluklu çocuklu çalı- şıyorlar. Bu suretle fazla masrafları 4 le adam çalıştır- eti hasıl olunca çilekçi- üçleşiyor, masraf ar- detli, sürekli yağ düşmanıdır, Tarlalar harap olur. Zarar mühim yekün tu- tar İşte bütün bu sebeplerden herkes? çilekçiliğe cesaret edemiyor. Kismen tenbellik, kısmen zarar korkusu bu güzel meyvanin memleketin her ta- masına mâni oluyor. tehlikeli olmakla bera- bir iştir. Havalar müsald yva ve arla vasati bir hesapla müstahsile 1500 - 2000 lira bırakıyor, Yapılan tedkiklere göre bir çilek kö- kü de normal olarak 250 gram meyva ber çok kâ veriyor. Fakat havalar müsaid gitmeğ» se bu miktar 50 grama kadar düşü- yor. Yağmurların aksine, kurak hâvalar da çileklerin pembe tenlerini mahve- derek kurumuş sonbahar yapraklân haline getiriyor Ereğlide faaliyet artıyor Ereğlide çilek istihsalâtınm çoğal- tılmasına çalışılmaktadır. Çilek istih- salâtı hemen hemen birkaç sene ev velisine kadar İstanbula inhisar edi- yor, Ereğlide de pek cüz'i ölç Meselâ 935 senesine kadar Ereğlide » hık istihsalât 100,000 kiloyu sikim eg du. Bu miktar da ekime her sene biraz, daha hız verilefek temin edilebilmiş- ti. İstanbul tarlalarının yerinde say- ması karşısında Ereğli çilekçileri 935 den itibaren harekete geçmişler ve İki sene çok sıkı bir çalışma sayesinde wi lardanberi 100,000 kiloyu geçmiyen is- tihsalâtı bu yıl 350,000 Kiloya çıkar- mağa muvaffak olmuşlardır. Ereğlide bir taraftan çalışmalara devam edi! #, çilek tarlalarının çoğalmakta ol- duğu haberleri gelmektedir, İstanbulda ise istihsalât senelerden- beri aynıdır: 200000 kiloyu geçmez Bu miktar çileği Arnavudköy, Emir- gân ve Sarıyer gahil sırtlarındaki iri ufaklı 50 kadar tarla veriyor. Lezzet İ itibarile bunlar biribirinden Yarksız- dır. Arnavudköy çileği daha kıdemli olduğu için adı çıkmıştır. Zaten Es gân ve Sarıyer çilekleri de «Arnavud- köy çileği» namile satılıyor, Motörler dolusu Ereğliden gelen çilekler İstan- bulda Arnavudköy malı olmuyorlar mı? Muhakkak ki, meyvaların en güzel ve lezzetlisi portakal, #lma ve çilek- tir. Dörtyol, Amasya ve Arnavudköy de satıcı lâfının pelesengi halindedir. Halkın Dörtyol diye Rize portakalı, Amasya namı altında İnebolu elması ve Armavudköy adile Ereğli çileğin! bi- le bile aldıklarına satıcılar kendileri de inandıkları halde alışkanlıkla ya- lan söylemekte devam ediyorlar, Çilek ihracatı yapılabilir mi? Çilek ihracı meselesi de üzerinde durulacak bir mevzudur. Taze çilek ih- Tacatında kullanılacak başlıca nakil vasıtası tayygre ve soğuk hava terti- batını hâiz vağonlardır. Nitekim bi den çok sonra çilek yetiştirr V: birkaç senedenberi de ihracata başlı- yan Bulgaristan bu iki vasıtadan isti- fade ediyor. Konserve halinde çilek ih- racının da her zaman mümkün ola- cağı ileri sürülüyor. İşten anlar biri diyor ki: — Çilek fıçılara doldurulur. İçine su da konur, Bozulmaması için lâzım olduğu kadar mevaddı kimyeviye ka- rıştırıldıktan sonra tayyareye filân lü- zum kalmaksızın kara veya deniz yo- lile sevkedilir. Gittikleri yerlerde bu ilklerin suları süzülür, İyice temiz- lenir ve çilekler pasta İmalında kulla” nılır. Marmalat halinde de çilek ih- racı her zaman mümkündür.» ilekleri koku ve lezzet itiba- memleket mallarına tercih edilebilecek vaziyettedir. Burdan 4-5 ar evvel Almanyaya gönderi- len nümunelik çilekler çok beğenilmiş ve Ananas çileği namını almışlır. Fa- kat Av Ananas çileğine hâlâ has- ret çeki Necmi Erkmen