26 Eylül 1937 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4
Sahife 4 Dil bayramı: Dil ve “(Baş tarafı 1 inci sahifede) Orada, bap 13, sayfa 162 «Benna» de- nilen eski biçim bir arabanın fonetik ve arkeolojik tarihinden bahseder, Bu kelime ile Anadoluda «Araba için çok kullanılmış, ve ağızdan ağı za geçerek bin kalıba girmiş. Fa- kat Ramsay okuduğu epiğrefilerde Tasgeldikçe «BEN» ve «BİN» teması- nı, «araba> yerine koya koya bir çok müşkülleri halletmiştir. Ramsay, evvelemirde, bu kelime- nin rumca olmayıp, eski Anadolu di- Tinden olduğunu, ve Hititlerin kul landığını söylüyor; ve der ki: belki bu kelime Hitit değildir, fakat Hi titçe «araba» demek olan «GWANNA> ile bir olduğuna hiç şüphe yoktur. Çünkü Hititte «As sesi gayet bel'umi ve <GW: şeklindedir. Yani, bu di- lin alfabesinde «A — GWAs dır. Tra- ko - firijiyen dilde dahi «A — GWA»- dır. Ve resimlerden ve yazılardan, hiç şüphe kalmamıştır ki Anadoln rumcasında «BENNA A— Araba» de- mek ve Hititte bu söz «€GWANNA»- dır. Sir Ramsay'e göre Grekler «Ben- nas dan sApennas, «Trebennas, «Bennios» yaptılar. Eski Anadölu pa- ralarının o üzerindeki yazılarda «Hi- era apenes yahul «Zeus Bennios> gi- bi yazılar okunur, ve bu meskükâ- tn bu resimleri hep araba koşturan ve hayvanların dizginlerini elinde tutan ayakta bir Allah veya hüküm- dardır. Kütahya civarında bugünkü Al tıntaş mevkiinin adı eskiden «Pre- pennissis» idi. Ramsay'e göre bu mahalde ya iyi araba yapılırdı, ya- hut böyle arabalı bir heykelin bu- Munduğu bir mabed vardı. Tarihçi (Strabo) dahi «Apenas dan bahseder. Bu araba Keltlerin aske Tİ nakliyatta kullandıkları arabalar- dır, diye yazmıştır. Bu isim Keltçe- dir, der, 2 Arkedloglar bu kelimeyi daha bir. çok yerlerde gördüler, Trakyada, Bal- kanlarda buldular, Cenubi İtalya- da, Keltlerin dolaştığı birçok yer- lerde buldular. Tâtincede dahi bir «COVİNNUS» vardır. İştikak lügat- lerinde Keltlerin harp arabası diye Yazarlar, Bu arabayı: eski Ketlerden Belçikalılar, yani Balklar, Kımrıklar kullarırlardı. Daha İleri varmadan evvel, gerek «Bennas gerek «GWANNAş nın türk- çede yaşadıklarını kolay buluruz. «Benna» Azeri türkçesinde «yük ara- bası» dır. «Kıwanna» bizim «Kağ- niş dır. İmdi, kelimenin çok, pek çok eski olduğunu, belki en eski bir formas- Lâtince «COVİNNUS. te «Bin - mek: teması «VİN: şeklinde kabili teşhis ve «Venlo», yanl «Gel - mek» kelimesinde da- hi vardır. Eski Lâtincede «G - VENİO» şeklinde İdi. Daha eski ve dilcilerin İta- 10 - Keltik- dedikleri dilde dahi «G - ve- mega ME bül, bain da) gm afanmağ. de » sesi vardı. «N» sesi «Ms gibi dahi telâffuz edilirdi. Lâtince büyük iştikak Yögatleri Hint - Avrupa anadilinde teorik yi çeri MR ee mürekkep dadır: «GÖ BİN» yahut «GÖ $ "yele. tahllce «BİN- MEK 4 GİTMEK», İngilizce «GO> Alman- &a «OEH., Türkçe «GEL, GİT, GETİR, GÖ- 'TÜR..» sözlerinin değişmiyen esası aradaki asil ve arkatk birliği gösterirler. Güneş - Di metodu ile (GVEMİO )nun bablili. v8 48 4 (0 ağ ing savsamay of 1) Hareket 2) Hareketi temsil eden prensipal kök 3) Hareketin ifadesini tamamlıyan un- sur. Buraya kadar mutluk bir hareket ifade edilmiştir. ağ $ mg * av wagav — gav, kar, kağ... “Türkçede hareket mânasma şu gibi tem- ler mevcuttur: Kav - gi w takip Kov - mak w defetmek, tahrik etmek Kağ - ni « araba, nakil vasıtası Kav - dır — serlülhareke 4) Hareketin vukubulduğu süje veya obje 5) Hareket sahibi obje veya süjeyi isim- lendiren eleman 6) Şimdiye kadar çıkan mânayı tarmam- landıran ve tayin eden determinatif un- sor. Kav 4 am « kam, kım Kım - ıldamak » hareket etmek Kav - am $ ay » kamay, kama, gama, gemi Kama - mak » sarmak Kamaz « fırtına Kamçı w munebbih, muharrik.... Gemi » (vehfenle) Görülüyor ki İndocermanistlerce binnâzariye kabul edilmiş olan (gve- Tarih mijo) mefruz kellmeden, Güneş - Dil metodunca yapılan tahlli #le türk- çede türlü hareket ifade eden keli- melerin esas elemanlarını bulmak mümkün oluyor. İ Bu mefruz kelimeyi teşkil eden elemanlar, dikkat edilirse görülür ki, hep birinci ve ikinci konson katego- risine aittir. Türkçede gel -, git -, getir -, götür -, güt-, göç -geç-, kaç - gibi her biri birer hususi hare- ket ifade eden sözler (guv-) teminin üçüncü ve dördüncü kategorilerden konson taşıyan mütekâmli teşekkül- lerinden başka bir şey olamazlar. Daha çok dikkate değer şey Türk - Keltik birliğine doğru zihnimizi götüren aşağıdaki teşekküllerdir: Keltikte «GWAİN», çekmek götür- mek, yani evehleuler> anlamını ve- rir. Şimali Fransada oturup cenubi İngiltereye dahi geçmiş olan Kım- rik, yani Kembrik, Gymbrigue'lerde GWAİN>, ARAWAİN, şeklinde idi. Buradan bizim «ARABA» kelimesini bulup çıkarmak güç değildir. Diğer taraftan, «GWAİN», Vagon, Wagen: kelimelerinin babasıdır. i Almanca ve İngilizce iştikak lügat- lerinde bu kelimeleri arayınız. Vagon, kağnı, araba, gelmek, git- mek. hepsi bir kaynaktan çıkma- dırlar. Türkçe bu teşekküllerin en arkaik olanlarını kullanır, Almanca keza: İsbat şudur: Sanskrit: GAMATİ MAYATI » getirt, celbet.. Gotik: ÇUEMAN — gelm Almanca: BEGÜEM (bekörnmileh) Türkçe: GEMİ » gemi, giden - gelen Burada kimsenin aklına gelmiyen izim historik, kemali asaletlü, mü- barek ve tarihten mehcur. biçare «Gemi» yi bulduğumuza sevinmişsi- nizdir. Bu dil teşekküllerinin birliklerini öğrenmek hem tatlı bir bilgi, hem tatlı bir varlık Bu bilgiler bizi en eski medeniyet âlemine göülürür. Şu var ki, biz şimdi bayram yapıyo- ruz, ve tabiatile bu iş burada kısa kö- silmiştir. Bayramlarda baş ağrılmak doğru değildir. Bu kadar yeter. Ve senede bir defa olsun, bu bay- ramları yaparken en derin, en gü- zel, en tarihi ve en akademik tah- Milere saha olan bir dili, 'Türk dilini ve Türkiyatın ehemmiyetini hatır. Tayalım. © gidiyor, GA- run, geçer, Doktor: Saim Ali Dilemre Not: Kitaplar: Walde, Kiuge, Wasserrleher... Ve. Iştikak Tügatleri, Hâzım kaza atlattı Aktör, birkaç çizik ve bere! ile sağ salim kurtuldu Şehir Tiyatrosu artistlerinden. Eâ- | ım, Heybeliadada bir kaza atlat- mıştır. Hâzım, kendi kullandığı bey- girli arabasile akşam üzeri Çamlıkta tur yapmakta iken bir aralık bey- girler ürkmüş ve arabayı alabildiği. ne sürüklemeğe başlamışlardır. Hizm; hayvanları durdurmağa bir hayli uğraşmışsa da muvaffak olamamış ve nihayet araba meyilli bir yerde. devrilmiştir. Bu devrilme neticesinde tekerlekler kırılmış, Hâ- | sim da bir tarafa yuvarlanmışsa da beyi yerlerinden sldığı birkaç çizik ve bere bu kazayı atlatmıştır. General Millerin esrarıengiz gaybubeti tahkikatı Paris 25 (A.A.) — Madam Skobli- ne, zabıtai adliye tarafından isticvab edilmiştir. Zabıta yarın Miller işini rüyete memur hâkime teslim etmek üzere madamı alıkoymuştur. Filvaki madamın ifadeleri arasin- da bilhassa Skoblinein gaybubetinden evvelki zamanını nerede geçirmekte olduğü sualine vermiş olduğu cevab- larda bir çok tenakuslar grülmüştür, Eskişehirde Menge, AKŞAM MEŞ'UM KADIN BORSA 25 Eylâ 1007 (AEŞAM KAPANIŞ FİATLERİ) ZSHAM ve TAHVİLAÂT İstikrazı 96/15) Türkiye Cum- B050 dahil i buyiyet Merkez 1953 istikrarı 9625! Bankası Ünitürk OT 1395) Anadolu Hiz. 2440 Ünitürk IE 1355) “Telefon 7 Ünitürk DI (o 13.80) Terkos 640 Mümessil 1 3030) Çimento 1040 > Sİ inal değir- 32 z 10) menleri İr bareline 1020) Bark değir- © 08 > Müessis (OV6İ menleri Para (Çek fiatleri) Paris 2003,5| Sofya Londra sas | Prag Nev York 7075) üni Milâno 149082) Belgrad Atina 8102.25) Zioti r Cenevre 343) Pengo 398,10 Brüksel 4.6025| Bükreş (1070083 204375 Amesterdam 14250) Moskova İSTANBUL | OTICARIT ve ZAHİRE BORSASI | 25/9/981 FİATLAR Buğday yumuşak Kuşyemi Keten töhumu Nohut natürel Yapak iç nndık 5 Rarmol. 299 Un 393/4 Susam K. fındık Keten T. ; Londra Fındık G. mburg 9471 Fındık L Evlenme Türkefis merkez müşaviri B. Faruk ile İstanbul kız orta mektebi tabire mualli- mi bayan Nazlının nikâh merasimi yakın İ dost ve akrabalarının iştirâkile dün Bey- İ oğlu belediye datresinde yapılmıştır. Genç evillere saadet temenni ederiz. E. 10101180 64 9271200 131 AKŞAM neşriyatı «Ses - Işık» müessesesinde sati- ır. «Akşam; gazetesine abone olanlara hususi tenzilât yapılır. Va. 412 681125 1620101 1049 İdarehane: Babıkli civarı Acımusluk So. No. 8 Yarın akşamdan itibaren PRENSES BİBESCO tarafından senenin en iyi ve mükemmel filmi olduğu beyan edilen Meşhur Rus muharriri PUŞKİN'in ölmez eseri MAÇA KIZI PİERRE BLANCRARD-MADELEİNE OZERAY-MARGU! ve ANDRE LUGUET 26 Eyldl 1937 SAKARYA Sineması Fransızca filmi ile asıl yeni mevsime giriyor. İhtiras bir aşk safhası... ve Te- kabet tasvir eden bu filmi FRANCİS FARMER oynuyor. Bugün i P EEE Sinemasında Bugün saat 11 de tenzilâtlı matine RİTE MORENO ğehradeye uğrayınız Yarın âkşam GÖZLERİ KAMAŞTIRAN $ Ü H E R Sİ 3 Muazzam eser inemasi 1! 4â MiLLi Sinemada n Kİ 1 — TRAKYA MANEVRALARI 2 —MALK KAHRAMANLARI (Türkçe sözlü) 3 — AŞK GÜNEŞİ Bunlar hakkında söylenecek li arkadaşından sor a, sözi MİLLİ'de devam ediyor. BİNLERCE LİRA SARFEDİLEREK İSTANBULUN BİRİCİK YÜKS YE RAHAT SİNEMASI HALİNE GETİRİLEN —ALEMDAR— Sinemasını bir defa görünüz! «MARİNELLA» yı yaratan altın sesli ve tatlı bakışlı TINO ROSSİ Bütün kadınları KITARALAR ÇALARKEN Mevsimin ilk ve büyük musikili filminde gaşyedecektir. Yerlerinizi evvelden aldırınız. Teşekkür Bizleri gaibi ile telâfisi gayri kabil aci- lar içinde bırakan merhum Samsun me- busu Eminin refikası Belkisin cenaze m rasiminde bulunmak lütuf ve ni gösteren ve çok sevdiğimiz aile relalmizin haslahğı esmasında her türlü ihtimamı esirgemiyen Teşvikiye Sağlikevi sahibi dok- | tor Tbrahime, doktor Funda ve doktor Or hana ve m “heyeti iyı merhümun ölümü dolayssile işi eden dostlarımıza sonsuz şükran larımızın bildirilmesine gazelenizin tavas- ERTUĞRUL SADİ TEK Yarın gece (BEBEK) sutunu ederiz. Sali (SUADİYE) Aişe namına hemşireleri: ! Phij Tiyalrolarında Semiha Geveci o Fasıha Geveci (DONANMA GECESİ; Sinemacılık dünyasının iki parlak yıldızı; JOAN CRAVFORD CLARE GdABLE Nefis ve mükemmel bir şaheserde tekrar buluştular. GONUL YOLU Kapalı zarf Usuliyle Eksiltme ilânı Uzunköprü Belediye Reisliğinden: 1 — Eksiliriye konulan iş: «Uzunköprü kasabasının Nafıa Vekâletinden musaddak elektrik projesi mucibince elektrik tesisatı.» Tahmin edilen bedel; A — Bedeli keşfi 13,300 lira olan Lokomobil ve teferrüatı. B — Bedeli keşfi 10,436 lira 50 kuruş olan altarnatör, tevzi tablosu irtibat nakilleri, santral tenviratı, beş tonluk pon rulan şehir şebekesi ve montaj ki cemân 32186 lira 50 kuruştur. 2 — Bu işe aid şartname ve evrak şunlardır. A — Eksiltme şartnamesi B — Mukavele projesi C — Fenni şartname eşit cetveli E — Projeler, İsteyenler bu şartname ve evrakı beş lira bedel mukabilinde Uzunköprü Belediye Muhssebesinden alabilirler. 3 — Eksiltme kapalı zarf usuliyle olup 27/10/937 tarihine tesadüf eden çarşamba günü saat 16 da Uzunköprü Belediye Dairesinde yapılacaktır. 4 — Eksiltmeye girebilmek için isteklinin - 2459 lira muvakkat teminat vermesi ve bundan başka aşağıdaki vesikaları haiz olup göstermesi lâzımdır. 2490 sayılı kanunda yazılı vesikalarla beraber Nafın Vekâletinden alınmış ehliyet vesiksım ibraz etmek şarttır. 5 — Teklif mektupları yukarda yazılı saatten bir saat evveline kadar Uzunköprü Belediye Daimi Encümeni Relsliğine makbuz mukabilinde verile- cektir. Posta ile gönderilecek mektuplorın 3 üncü maddede yazılı saate kadar gelmiş olması ve dış zarfın mühür mumu ile iyice kapatılmış bulunması şart tar. Postada olacak gecikmeler kabul edilmez. «6267» m m mmm p e O “yiye Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü Rektörlüğünden: 1 — Yüksek Enstitü talebeleri için aşağıda cinsleri gösterilen ayakkabi ları açık eksiltme ile satın alınacaktır. 2 — Mühammen bedel 2702 lira 50 kuruş olup muvakkat teminat 202 lira 70 kuruştur. $ — İhale 13/10/997 tarihine rastlıyan çarşamba günü saat 16 Yüksek Enstitü Rektörlük binasında komisyon odasında yapılacaktır. 4 — Fazla izahat ve parasız şartname slmak ve nümüneleri görmek ist€- yenler Enstitü Daire Müdürlüğüne müracaatları ilân olunur. 6481» 3560» Yekön tutan Muhammen bedel Lira Cinsi Azami adet 1 Erkek talebe A, K 450 Çit 550 2415 Kı , 354 650 2215 21025
