5 Temmuz 1937 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4

AKŞAM B. Blumun plânı neden tam bir fiasko ile neticelendi ? Avrupa ufuklarında gene karal lutlar dolaşmağa başlamıştır. İspan- ya hadiselerinin beynelmilel ihtilât- lara sebebiyet vermemesi için İngil- tere ve Fransa tarafından sarfolu- nan emeklerin muvaffakıyetle neti- celendiği zannolunduğu bir sırada beklenilmiyen bir vaka efkârı umu- miyeyi yeniden heyecana düşürmek- te, sulh ve sükün ümitlerini boşa çi- karmaktadır. Geçen hafta Almanya- nın Leipzig zırhlısına meçhul bir de- nizaltı gemisi tarafından yapılan te- dayüz üzerine Almanyanın bahri kontrol heyetinden çekilmesi ve bu hafta zarlında da Sinyor Mussolini- nin İspanyada Franko hükümetini itizam edeceğini ve İspanya komü- nistliğin mezarı olacağını bir gaze- tede makale şeklinde açıktan açığa Yazması gene ortalığı velveleye ver- miştir. İspanya hadiseleri münasebetile sah- nede müşkülât çıkaranlar şimdiye ka- dar yalnız Almanya ile İtalya olduğu halde bu hafta zarfında Portekiz hü- kümeti de, İspanya - Portekiz hudu- du boyunca kontrol vazifesini gören İngiliz müşahidlerine bugüne kadar gösterdiği sühületleri muvakkaten kaldıracağını bildirmek suretile mev- cut müşküllere bir de kendisi ilâve elmiştir. Bu sebeplerden dolayı umumi va- ziyet pek gergindir. Dünyayı düşündüren diğer bir ha- dise de Fransanın çektiği mali müş- külâttır. Fransadan az çok istikraz- da bulunmamış yer yüzünde hiç bir memleket yok gibidir. Bu itibarla frangın âkibeti ile beynelmilel şer- maye ve bütün memleketler sıkı bir surette münasebettardır. Yeni Fransız Maliye Nazırı B. Bonnet'nin parlâmentoda vediği iza- hattan anladığımıza güre Fransa, 1 teşrinlevvel 936 tarihli meskükât ka- nununu ilga etmiştir. Artık frank al- tına bağlı bir para değildir. Franga bundan böyle elastigue frank veya mobile (müteharrik) frank diyorlar. Maliye Nazırı, şimdiki şerait altın- da bir istikraz âkdetmenin imkân- sızlığı karşısında, Bank dö Fransdan mühim bir avans almak mecbüriye- tinde olduğunu söylemiştir. Bu, kar- şılıkaz para basılacak demektir. Paris borsası, hükümet tarafından ittihaz edilecek tedbirler müzakere olunduğu sırada bir kaç gün kapalı kaldıktan sonra, ilk açılış gününde, frank fiatini, bir İngiliz lirasına kar- şi 128,16 frank kaydetmek suretile, bu para inflation'unun ilk aksülame- Bini ifade etmiştir. Şimdiye kadar irank 110,80 kararlarında idi. Demek ki kâğıd frank hemlileri ile sabit irad temin eden Fransiz tahvilât sahiple- rinin serveti durduğu yerde yeniden yüzde. on altı derecesinde erimiştir. Buna mukabil eskiden akdetlikleri Istikraz faizlerini frankla ödemek ta- ahhüdünde bulunan memleket ve hükmi teşekküller de o nisbette ka- zanmışlardır. " Şu muhakkak ki Blum'un progra- mi kati bir fiaseo fle neticelenmiştir. Blum, maaş, yevmiye ve Ücretleri arttırmakla, Amerikada Roosevelt'in yaptığı gibi, memlekette su! bir istih- Yk kudreti ihdas ve o derece istih- #alâtı teşvik etmek neticesinde vergi- lerde bir tezayüd husulünü bekledi. Amerikada müsbet surette netice- lenen bu plân Fransada bilâkis men- fi bir netice verdi. Çünkü Amerikalı, kazandığını bol bol sarfeder, ondan sonra parasını, servetini Amerikanın Yaricine çıkarmağa ne lüzum görür me de bunu aklından geçirir. Halbu- ki Fransız tab'an muktesittir; ona ne kadar fazla para verilse, o mutla- ka âtiyi düşünerek tasarruf yapar ve kendi memleketinde vaziyeti teh- Mikeli görürse parasını harice kaçı- rr; nitekim de özle yaptı, Roosevelt plânının muvaffakıyet- le neticelenmesinde ikinci bir âmil vardı: 1933 senesinde dolar yüzde kırk nisbetinde sukut etdiği vakit da- hili #fatlerde büyük bir tahavvül vü- kubulmadı, Halbuki Fransada 936 senesinde #rangın yüzde 30 nisbetinde düşme- sile beraber dahili fiatler de o dere cede yükseldi. Memur ve işçilere yapılan zamlardan emeli bir fayda hasıl olmadı. Amerikadaki muvaffakıyetin üçün- cü bir âmili daha vardır. O da 80s- yalişt fikirlerin henüz büyük mik- yasta taammüm ve inlişar etmeme- si, halbuki Fransada günden güne çoğalması ve bu vaziyetten serma- yenin bihakkın kuşkulanmasıdır. Bu satırları yazdığımız sırada Pa- rİs borsasının açılışını müteakip çi- kan gazeteler elimize vâsıl olmamış- tı. Binaenaleyh Paris borsasının va- siyeti hakkında okuyucularımıza ma- lümat veremiyeceğiz. Yalnız Fransa buhrani hakkında Roosevelt'in bir beyanatına mutta- Miz; Mumaileyh bu buhranın Ame- Tikada mühim akisler yapmadığını ve nakid işleri hakkında beynelmilel teşriki mesalnin devam etmekte ol- duğunu ve bu teşriki mesainin hem alâkadar hükümetlerin hem de di- ger memleketlerin menafline hizmet ettiğini söylemiştir. Xondra mali mahafili oldukça bed- bindir. Fransada mali ıslahatın, hiç tazyik yapılmaksızın ve tam bir iti- mat havası dahilinde icrası lâzım- geldiği fikri ileri sürülmektedir. Pa- ris ahvali Stock Exchangedeki mua- melecileri çok mütereddit bulundu- Tuyor. Belçika, Amsterdam, Berlin piya- saları da endişe ile gözlerini Parise çevirmiş bulunmaktadırlar, İstanbul borsasında vaziyet Hafta zarfında dahili istikraz kâ- ğıdlarımızın gösterdiği şayanı dikkat sağlamlık ve tereffü temayüllerine mu- kabil yüzde yedi buçuk faizli Türk bor- cu kompartiman'i alt üst oldu. Paris borsasının birkaç gün kapalı bulunma” 81, hamillerimizi büsbütün endişeye düşünerek &u micux satış ordinoları vermeleri neticesinde fiatlerin makul 'hadden de aşağı düşmesine sebep ol- du. Cumartesi günü bu tahviller 15,85 liraya kadar sukut etmiş iken mühim bir yerden verilen iş ordinoları Üze- rine 16,05 liraya kadar tereffü ederek bu fiatte kapandı. Frank vaziyetinin tavazzuhu üzeri- ne bu tahvillerin daha da yükselecek- lerinden şüphe etmiyoruz. Anadolu demiryolu grupu üzerinde az muamele cereyan etmiş ve klotür- de şu fiatler tesbit edilmiştir: Hisse senedleri 24 lira 'Tahviller 40,25 lira Mümessiller 38,70 lira eks-kupon Haydarpaşa tahvili 44,25 lira Haydarpaşa mümessili 42,25 eks-ku- yon. Merkez bankasında 86,75 lirada 25 kuruş bir tereffü vardır. Endüstriyel kâğidlarımız meyanın- da Aslan çimento 13,30 lirada kaldı. Diğer bazı kâğıdların nominal fiatle- ri şunlardır: Tramvay 13,50 lira; İs- tanbul umum sigorta şirekti 10,50 lira; İttihad milli 22 lira; Terkos 9,15 lira; Üsküdar Kadıköy su şirketi 3 lira; İtti- had değirmencilik 10,25 tra; Bomonti 9,15 lira; Şark değirmencilik 0,80 lira; Şirketi Hayriye 15 lira; Ominyom 0,70 lira, Borsa harici muamelât Türk altını 10,49 lirada kaldı. Hafta zarfında arbitraj oyapılma- ması yüzünden Mısır kredi foksiyele- rinden de ikişer üçer puvan sukut vardır: 1903 tertibi 95 ra 1911 tertibi 86 lira etmektedir. Hasan Âli Yücel Pazartesi Konuşmaları Kitap halinde İntişar etti. Satış HALK OPERETİ İzmir fuarı Hazırlıklara büyük faaliyetle devam ediliyor İzmir (Akşam) — Enternasyonal ye- dinci İzmir fuarının mükemmel olma- sını temin için çok esaslı şekilde çalı- alıyor. İzmir vilâyet pavyonu ile Tica» Tet ve sanayi odası ve İş bankası pav- yonları inşaatı çok İlerilemiştir. Fuar kamitesi tarafından inşa ettirilmekte olan ikinci büyük havuz. yakında bite- cektir. Havuzun etrafına şimdiden a- ğaç dikilmi: Hükümet, sergide satılacak ecnebi malların bedellerine tahsis edilmek şartile yüz bin liralık döviz için müsa- adede bulunmuştu. Bu para, fuara iş- tirak edecek ecnebi firmaların fuar münasebetile İzmire gönderecekleri ve fuarda #atacakları malları için tahsis olunmuştur. Fuar sahasındaki beton ve asfalt yolların inşasına süratle devam edili- yor. Yolların inşası için 25,000 lira ay- rılmıştır. Devlet demiryolları fuar için İzmire getirilecek eşya ve gelecek yolcu tari- felerinde yüzde 75, Denizyolları işlet- me müdürlüğü yüzde 50 tenzilât ka- bul etmişlerdir. Ecnebi vapur kum- panyaları da yüzde 25-50 nisbetinde tenzilât yapmağı taahhüd eylemişler- dir. Geçen sene fuar münasebetile ha- riçten ve iç memleketten İzmire iki milyon lira girmiştir. Bu sene İstifade daha çok olacaktır. Çünkü bu seneki fuar, gerek mükemmeliyeti, gerek eğ- lence vasıtslarının. bolluğu sebebile İzmire daha çok halk çekecektir. Bele- diye, fuar için şimdiden her türlü ha- zırlığı ikmale çalışıyor, Oteller sıkı bir kontrol altındadır. Hepsinde muhtelif tamirata lüzum gösterilmiş, birçokla rında ilâyeler yaptırılmıştır. Lokanta- larda belediyeden musaddak flat Wste- leri bulundurulmadığı takdirde sahib- leri şiddetle cezalandırılacaktır. Lokan- talar muhtelif yemek fiatleri bele- diyece asgari ve âzami olarak tesbit edilmiştir. Çorba, sebze yemekleri, pilâv ve tatlılar onar kuruş, etli ye- mekler on ikişer buçuk kuruş olarak tesbit edilmiştir. Bu fiatten fazlaya sa- tış yapmak yasaktır. Fuar sahası ci- varındaki yollar parke ve kaldırım dö- şenmektedir. Bu sene fuarın eğlence kısmı, çok zengin olacaktır. Şehir operetile Halk öpereti fuardaki açık hava tiyatrosun- da on beşer gün temsiller verecek ve ayrıca sesli sinema da açılacaktır. Sovyet pavyonunun ve fuar gazino- sunun tevsiine başlanmıştır. Fuar za- manında İzmirde mühim spor temas- ları da yapılacaktır. 3 eylülde İzmir - | İstanbul muhtelitleri arasında yapıla» cak maç için bir( fuar kupası) kona- | caktır. Temizlik mücade- lesi başlıyor (Baş tarafı 1 inci sahifede) Belediye, iki sene evvel lâğım sula- Tile sulanan bostanlardaki sebzeleri imha ettirdiği, birçok bostanları temiz Bu almağa mecbur ettiği halde -Sıh- hiye Vekili B. Refik Saydamın geçen günkü beyanatından da anlaşılacağı veçhile- hâlâ lâğım sularile sulanan ve- ya, şehrin her tarafında muntazam ka- nalizasyon tesisatı olmadığı için, 80- kaklardan akan kirli sulardan İstifade eden bostanlar vardır. Bostanlâarın bu vaziyette kalması daimi surette tehlike doğuracağını bütün mütehassıs hekimler söyledik- lerinden bostanların şehir dışına çıkâ- rılması zaruri görülmektedir. Bu maksadla bostanların şehrin ne tarafında tesisi lâzım geldiğine dair şehircilik mütehassısı B. Proste tedki- kata başlamıştır. Tedkikat bittikten sonra belediye, bostan sahiplerine müh- let verecektir. Büyük bir tayyare Okyanusu geçecek Balıkçılık müşavirile mülâkat (Baş tarafı 1 inci sahifede) | dirilecektir. Şişedeki balıkların boyu, İstanbul- | da tutulan kefal balıkları kadardır. | Renkleri de biraz maviye çalmakla- dır, yarı çıkardık, işte nümüneleri. Van gölü kenarında havyar çıkaran bir fabrika açacak olursak memlekete senede yarım milyondan fazla para kazandıracağız. Van gölü, havyarını, piyasaya en ucuz bir fiatle vermek mümkündür. Mhamafih şimdidden bir fiat söyle- mek doğru değildir. Çünkü böyle bir fabrika, mevcut olmadığı için, mas- raflarını hesap edemeyiz. Fakta hav- yarın piyasaya ki liraya kadar sa- tılabileceğini söyliyebilirim, Bu hav- yar, piyasada satılan havyarlardan daha iyidir. Van gölü balıkçılığı için, en mü- him varidat membalarından biri de, tuzlu balktır. Burada tutulan balık- ları tuzlamak suretile, her tafara sevk etmek mümkündür. Kışlalar, mektepler, ameleye yemek veren fab- rikslar ve diğer müesseseler bu çok ucuz tuzlu balığı sarfedebilirler.» Balıkçılık müşaviri bu izahatı ver- dikten sonra, Van gölünde, zengin balık yatakları olduğundan bahset- mektedir, Kendisi bir kaç arkadaşı ile birlikte, göldeki balık yatakları hak- kında aylarca tedkikler yapmıştır. Balıkçılık müşaviri, Van gölünün etrafındaki tabil manzaralardan da büyük bir hayranlıkla bahsediyor: «— Van gölünde vapurla seyahat etmek, en zevkli bir iştir. Gölün et- rafındaki karlı dağlar, dağ sporuna en müsait yerlerdir. Hava ve su çok güzeldir. Böyle olduğu için, sıh- bet seviyesi de yüksektir. Bu güzel havadar yerlerde, halkın hastalıktan şikâyet ettiğini görmedim Memleket dahilinde seyahat etmek, memleketi tanımak ve görmek İs- tiyenlere Van göl tavsiye ede- rim. Yakında Van gölü tersanesinde, montajı ikmal edilen vapur suya in- Edrinede gaz ve benzin buhranı Tayin edilen fiate gaz ve benzin bulunamıyor Edirne 3 (Akşam) — Benzin ve gaz resimlerini indiren kahunun neşrin- den sonra Edirnede birdenbire benzin ve gaz buhranı baş göstermiştir. Paha- lık ve ihtikârın önüne geçmek isti- yen Edirne belediyesi çok yerinde bir İ kararla dünden itibaren benzine (14) ve gazın beher litresinde 12 kuruş pe- rakende satış fiati tesbit ile halka ilân etmiştir. Ancak piyasada bu fiate benzin ve gaz tedariki imkânsız hale girmiştir. Gaz ihtiyacının tedariki için bakkal- lara baş vuran halk eli boş dönmekte Ye yahut kanundan evvelki fiyatla sa- tın almak zorunda kalmaktadır. Edirnede benzin ve gaz depoları Ta- Tanto, Salfati ve Halfon namında üç kişinin elindedir. Bunlar da her ne- dense kanunun hükümlerine tabaiyet etmek lüzumunu hissetmiyorlar. Bugün tanıdığım bir bakkal vasıta- sile (Shell) acentesinden yaptırdığım tahkikatta belediyenin tesbit ettiği fi- atlere benzin ve gaz veremiyeceklerini yabancı olmıyana ve tanıdıkları güven- dikleri müşterilerine ise gene eski flat- ten sattıklarını öğrendim. Hiç yoktan benzin ve gaz buhranı Çi- karanlar bakkında serlan tahkikat ya- pılarak bunların hadleri bildirilmeli- dir. Amerika - Avrupa hava seferleri Vaşington 4 (A.A.) — Amerika ile Avrupa arasında ilk muntazam hava seferi tecrüebesine çıkan tayyare, sa- at 731 de mahalli saat- birinci iskele olan Lotwood -Terre Neuve-e hareket etmiştir. Avusturya - Lehistan müza- kereleri bitti Viyana 4 (A.A. — Avusturya ile Le- hisatn arasında yapılmakta olan eko- nomik müzakereler bitmiştir. Bu mü- gakereler bilhassa Lehistan tarafından Avusturyaya kömür verilmesi etrafın. da cereyan etmiştir. Bu balıklardan en mükemmel hay- | 5 Temmuz 1937 > O zaman nakliye işleri daha muntazam bir hale girecektir. Şimdi Vana gitmek uzun ve çetiğ” bir iş olmaktan çıkmıştır. Buradan trenle Diyarıbekire, oradan da kame yon ve otobüslerle Vana gidilebilir. Diyarıbekirie Van arasında, otobüs seyahati ik gün sürer. Bu iki gün içinde de, dünyanın en güzel manza- Talarını, oçamlıkla göreceksiniz. Maamafih yol daha iyi olursa, Diya» rıbekirle Van arsamda, bir günde de seyahat edilebilir.» Balıkçılık müşaviri, Van gölünde ki manzaraları tasvir ettikten son- ra, kendisine, İstanbul balıkçılığı hakkındaki fikirlerini sordum, Diyor ki: «— İstanbulda balık en iptidai usullerle tutulmaktadır. Yazık... Bu hususta projelerim var. Bu projele- rin tabiki için, alâkadar makamlar. la görüşüyorum, fazla bir şey söyle mek doğru değil... Yalnız size şu ka- darını söyliyebilirim. İstanbulda bar« bunya balığını 20 - 30 kuruşa yemek kabildir. Bu da ne ile olabilir?» Ayni suali ben soracaktım. Fakat bir türlü cevabını vermiyor. Çünkü alâkadar makamlar henüz bu proje- leri tedkik etmemiştir. Diğer taraftan öğrendiğime göre,' İktisad Vekâleti balıkçılık işlerile da ha yakından alâkadar olacaktır. Ba- hkhaneler, İktisad Vekâleti tarafın- dan işletilecektir. Bu, temin edildiği takdirde, balık fiatinin pah sna sebebiyet veren bir ler de ortadan kalkacaktır. Bu- günkü şerait altında, balık müstah- sili ile, müstehliki arasında kabar- mallar, komisyoncular o bulunmak- tadır. Balıkhanedeki satış teamüller, ve usulleri yerine, daha modem satış usulleri konulacaktır. Maamafih ba- lığı ucuzlaştırmak için, yeni teşkilâ$ kurmak, eski satış usullerini kak dırmak kâfi değildir. Yapılacak işlerden biri de, istihsal usullerini tanzim etmektir. — H.A, KM ka Loeai Kadınların yumruğu ve sopası altında can verdi! Varşovada Jean Rusheyvat adında bir sigorta memuru, altı karısı tara- fından dayakla öldürülmüştür. Bu gar rip veka şu tarzda olmuştur: Jean seyyar sigorta memuru imiş, sik sık vilâyetlerde gezermiş. Sigortacı, uğradığı yerlerde gözüne kestirdiği paralı ve güzel kadınlarla evleniyor- muş. İşi icabı seyahate çıktığından ve kadınlar ayrı ayrı şehirlerde bu- lunduklarından, kanları biribirlerin- den haberdar olmuyorlarmış. Fakat nihayet bir gün Varşovadaki €n eski karısı işi anlamış. Tahkikata başlamış, diğer beş kadının kimler ol duğunu öğrenmiş. Bunları Varşovaya davet etmiş. Altı kadın, Jeana güzel bir dayak atmağı kararlaştırmış'ar, o sırada Varşovada bulunan sigortacı evine gelince, altı kadın üzerine çuk lanmış: «Altı karı alırsın ha... Seni hın- zır senil,» diyerek basmışlar sopayı, basmışlar yumruğu... Kadınlar o kadar hiddetlenmişler” ki dayak faslında fazla ileri giderek herifi pestilini serinciye kadar döv- müşler... Nihayet polis yetişmiş, Jean haslaneye kaldırılmış. Fakat yediği dayağın tesirile hastanede ölmüş. Şimdi altı kadın mahkemeye veril. miştir. Mahkemenin çok meraklı olan" cağı anlaşılıyor. Hava silâhları B. Roosevelt yeni bir proje tedkik ediyor Vaşington 4 (A.A.) — Rooseveltin bip hava silâhlarını terketme projesini tedkik etmekte olduğu resmen teyid edilmektedir. Bu projeye göre, sivil ahalinin bombardıman edilmesi bir itle" 1âf ile menedilecektir. 3 Vaşington 4 — Hariciye nezareti ero kânından biri şu sırada vaziyetin, hü“ kümetin silâkları bırakma için bir tes gebbüste bulunmasına müsald olmadı Kanı söylemiştir.