18 Haziran 1937 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4
ii ENE. Bir münakaşa Bursadaki Yeşil camiin mimarı kimdir? Mevcut kitabe ve malümat bunun Hacı İvaz paşa olduğunu gösteriyor Bursadaki (Yeşil) camiin mimari hakkında Akşam sütunlarında çıkan mimar Kemal Altan imzalı yazıyı, her Bursalı gibi ben de merakla okudum. Sayın mimar bu yazısında, doktor Os- man Şevki Uludağın tenkidine cevab verirken, Yeşil mimarinin (İlyas Ali) olduğunda ısrar ve bir çok muktedir mimarlarımızın da aynı kanaatta ol- duklarını zikrediyor. Değerli bir mimarla, kıymetli bir tarihçi arasındaki münakaşaya gir- menin tehlikesini bilmez değilim. Fa- Kat bu işlere az çok merak vermiş bir Bursalı olarak, bu bahis üzerindeki bil- diklerimi yazmaktan kendimi alamı- yorum. Malüm olduğu üzere (Yeşil) i, Çe- Jebi sultan Mehmed yaptırmıştır. Os- 'manlı devletile birlikte Osmanlı payı- tahtını da yeniden kurarcasına kur- “taran Çelebi, kendi namına yaptır- dığı bu eseri çok beğenmiş ve camiin Kapısına şu satırları yazdırmıştır: (Fitret sanatkârın masnuu olan bu makamı kerim, cennalı na im nüshalarından biridir. Biz onu takdiri İlâhi te burada istinsah ettik. Burası, baka rudelerinden biridir. Biz onu dünya çiçeklerile burada doku- duk, O, bütün dünyaya, bu güzelliği ile mağrurane göründü. Şehirler onun uğrunda birbirine girdiler. Felek, dönmeye başlıyalı beri, hiç bir şehir için bukadar semih olmadı.) Gariptir ki, 517 yıl önce yapılan bu mühim eserin mimari hakkında, biz hâlâ şüphe ve münakaşa halindeyiz!, Yeşili cami, adetâ ayrı ayrı.n teahhitlere verilmişcesine, ihtisasa riayet edilerek ve iş bölümü kaidesine uyularak yapılmıştır. Her kısmın us- taları, yaptıkları işi imzalamışlar ve eserlerini sanat tarihimize bu vesi- kalarla tevdi ve emanet etmişlerdir. Bunlardan adı en çok geçen İlyas Aliye aid kitabe, cami içinde, Hünkâr mahfeli denilen yerin üst tarafında- dır, Yazısı aynen şudur: (Kal temme hazihi nakşil #maretiş- şerife biyedi efkârünnâs Ali bin İlyas Ali, - Yahut daha uygunu: Ali bini A8 İlyas. - Fi evahiri ramazanül müba- rek, sene seb'a ve işrin ve semame mic.) İlyas Ali denilen sanatkâr, Bursada (Nakkaş All) namile meşhurdur. Hât- tâ daha garibini söyliyeyim: Bir adı da Nakkaş Ali (paşa) dır!. uzun methedildikten sonra: (Bina- nın rakımı, nazımı ve kanunlarının mükannini Hacı İvaz paşa deniliyor. Ayni isme, türbedeki kitabelerin bi- rinde rastlıyoruz. Ondan (Vezir sa- hibi tedbir) diye bahsediliyor. Hacı İvaz paşa için dikilen mezar taşında 1s8 (sahibilseyf velkalem) (o tabirinden başka (velhesab) sözü de vardır. Ta- rih kayıtlarına göre bu adam Ululbat köprüsünü yapıyor, Şarktan ustalar getirtiyor, çiniciliği bizde yapıyor ve bunlara benzer bir haylı imar işlerile uğraşıyor. Karşımda öyle bir adam var ki adı, camlin en büyük kitabesinde yazılı, fakat ne nakkaş, ne çinici, ne de oy- ma ustası!.. Bu adama ne isim vere- ceğiz?!, Sayın mimar bay Kemal Altan: (Mimari tarihimize, yeni bir mimar adı getiren Hacı İvaz paşaya gelince; bir taraftan «rakımehüi ve nazımehüz gibi arabca kelimelerin mübhem delâ- letlerinden istifade ederek, paşaya mi- marlık! izafe edilirken, ötede üstad- lığı ittifakla sabit olan Nakkaş İlyas Aliden mimar vasfının esirgenmesi büyük bir haksızlıktır; deniyor. İsmi 500 yıldanberi, yaptığı eserin kapısında bekçilik eden Hacı İvaz pa- şaya (yeni bir mimar) demek nasıl mümkün değilse; bir cami kitabesini (arabca kelimelerin mübhem delâleti) telâkki etmek te, o kadar imkân- sızdır. Ortada, hesabdan, kitabdan bu derece iyi anladığı, tarih kayıtlar larile sabit, bir Hacı İvaz paşa du- Türken, Nakkaş Aliye mimarlık vasfını vermeğe ne lüzum var?.. Böyle bir tev- cihe, herkesten evvel bizzat sayın mimar bay Kemal müsaade etmezler. Nakkaş All, Yeşil camline -şimdi ancak küçük bir kısmı badana istilâ- sından kurtulup kalabilmiş olan - nefis bir nakış dünyası hediye eden bir üsted sıfatile, sanat, tarihimizde- ki haklı yerini, zaten almış bir sanat- kârımızdır. Mütevazi ve sanatkâr ruhunu, €se- rinin kenarına (efkarunnas) terkibi ile nakşetmiş olanı bu yüksek adamı, binanın asıl mimarının hakkını alan bir gasıp gibi göstermeğe çalıştığımız zamandır ki, haksızlıkların en büyü- Künü yapmış sayılırız. Bursa: Rıza Ruşen Gazete ve mecmua sahiplerine Kitebenin sarahatinden de anlıyoruz) (İstanbul Basın Kurumundan: ki bu zat, camilerin nakışlarını, bina- nın inşasından beş sene sonra bitir- miştir. Yeşildeki kitabelerden bir tanesi mahfel çinileri üzerindedir. Bunda (Mehmedilmecnun) namında bir sa- mat âşıkmın adı yazıl. Mihrabı ya- panların (üstadanı Tebriz) oldukları- nı, mihrab çinilerinin arasına Sıkıştı- nlan minimini bir çini etiketten öğ- reniyoruz. Yeşil türbesindeki bir kayde göre de, ahşab kısımları (Haci Ali bin Ahmed Tebrizi) vücuda getirmiştir. Binanın nakkaşını, çini ustalarını, taht sanatkârlarını tanıtan bu lâvha- lardan sonra, bir de cami kapısını süsliyen meşhur kitabeye gelelim. Bu- mada camiin kendisi ve banisi uzun İstanbulda çıkan bütün gezete ve mecmua sahiblerinin bir yıllık vasati kâ- Bit ihtiyaclarını 2! Haziran 1937 pazar- tesi günü akşamına kadar Beyoğlunda İstiklâl caddesinde 42 numarada İst, Ba- sın kurumu kâtibliğine tevdi etmeleri ve- ya posta ile taahhüdlü olarak yollama- ları kullanacakları kâğıdın, içinde 70/, 100 odun hamuru bulunan filigranlı kâ- öd olacağırı ve bunu başka yerde kul lanmıyacaklarını ifade etmeleri lâzımdır. TEŞEKKÜR Ölen eşim General Nureddin, Özsünün cenaze törenine iştirak eden ve yazı ile taziyetlerini bildiren sayın silâh arkadaş- larile bütün zevatâ teşekkürlerimi arzede- sim. Ailesi efradı namına eşi Meliha Özsü Inönü vapuru Yangın tahkikatı bitinceye kadar vapur Bodrumda kalacak İnönü vapurundaki yangın etrafn- dn alâkadar makamlar tahkiketa baş- lamışlardır. Tahkikat neticesine kadar vapurun Bodrumdan hareket Tpesi Denizyolları süyarisine tebliğ edilmiştir. İnönü vapurunun tamire muhtaç 6- lacak derecede böyle bir yangın geçir- mesi üzerine Denizyolları münekalâ- tanın sekteye uğramaması için tamir- de bulunan gemilerin süratle tamir- lerinin bitirilmesi için havuzlar ida- resi nezdinde teşebbüsle bulunmuş- tar, Beynelmilel ticaret odalari kongresi Ankara 17 (Akşam) — Beynelmliel ticaret odaları kongresi bu ayın yir- mi sekizinde Berlinde toplanacaktır. Kongreye ticaret odalarımızı temsil edecek bir heyetin de iştirak etmesi muhtemeldir. izmirde bir merkezi gar yapılacak (Baş tarafı 1 inci sahifede) gecek ve iki hat arasında doğru posta #renleri işliyecektir. Şimdi, Aydından Ankaraya gidecek olan bir kimse, ev- velâ Aydından İzmire gelmek Ye tren- den indikten sonra bir gece İzmirde kalarak ertesi gün Ankara trenine binmek mecburiyetindedir. Bandırma veya Afyondan İzmire gelen ve Aydın havalisine gidecek olanlar için de va- siyet aynıdır. Bu suretle hem vakit- ten, hem de paradan kaybeden halka kolaylık göstermek için iki hat birleş- tirilecek ve Aydından gelecek tren, İzmir yolcularını bıraktıktan sonra derhal Ankaraya hareket edebilecek- tir. Yalmız Aydın değil, Denizli, Kuş- adası, Söke, Tire, Ödemiş, Isparta, Burdur ve havalisi yolcuları için de bu kolaylık temin edilmiş olacak ve halkın, İzmirde bir gün fazla kalarak vakit ve paralarını kaybetmelerinin Önüne geçilecektir. Devlet demiryolları namına bir fen heyeti, İzmire gelerek merkezi garın inşa edileceği yerde tedkikler yapmış ve projesini hazırlamağa başlamıştır. Projeye göre merkezi gar, Basma- hane ve Alsancak istasyonları arasın- da inşa edilecektir. Bu saha, sebze bahçeleri ile dolu olduğundan garm inşa edileceği yerler, istimlâk edilecek ve derhal inşaata başlanacaktır. Mer- kezi gerın, bu sene içinde İnşasma başlanacağı kuvvetle söyleniyor. Ye- ni garda, kolayca yükleme için mo- dem mihaniki tesisat vücuda getiri- decektir. Gar santral, Alsancağa ka- dar uzıyacaktır. Vaktile Aydın demir- yolu kumpanyası tarafından inşa et- tirilen antrepo ve depolardan da isti- fade edilecektir. Müstakbel İzmir limanının, Alsan- cakta inşasına bu sene başlanacağı için devlet demiryollarının inşa etti- receği merkezi gar sayesinde, yeni li- manın süratle inkişaf edeceği tabil görülüyor. İstanbul 17 Haziran 1937 (AKŞAM KAPANIŞ FİATLERİ) Esham ve Tahvilât İst. dahli © 95,—)/İş.B.Hamiline 9,80 Kuponsuz 1933 » Müessis 77,— istikraz 95, |T.C. Merkez Ünltürk | 18,55,—| Bankası 87,— » İN 18,13,—) Anadolu his. 24,20 » M 18,05—,| Teleton 6,0 Mümessil | 44,15) Terkos 9,50 » UN 40,25) Çimento 13,20 » MN İttihat değir. 10,— İş Bankası © 9,80) Şark O» O 0,80 Para (Çek flatleri) Paris o 177150) Prağ Londra 626,—| Berlin Nev York 78,86,90| Madrid Milâno 14,98,40) Belgrad Atina 87,30— 4 vo) Zioti 4,16,80 Cenevre ( 3,44,25 Bade 3,9856 Brüksel 4,67,21 Amsterdam 1,43,41| Bükreş ( 107,16,84 Solya 638975 22,62,30 1,96,68 19,89,75 34,30,50 idaresinden vapur Haftalık piyasa Yeni mahsulün ihracı hazırlıkları başlıyor, taZe meyva ihracı için bir nizamname yapmak lâzım ns rekoltesinin bol olacağı etmiş! imdi ihracat mevsimine giriyoruz. Tüccarı düşün- düren ve meşgul eden hâdise ihracat meselesidir. Henüz yeni sne mahsul- lerinden pek azı borsaya arzedilmi: tir. Yeni mahsulün #fati teşekkül et- memiştir. Piyasayı ve Iş adamlarını en ziyade alâkadar eden meselelerden biri de, iş kanuniydi. Ayın on beşinden itiba- ren İş kanunu tatbik edilmektedir. Fakat fabrikatörlere göre kanunda anlaşılamıyan yerler vardır. Tatbika ait talimatnameler gelmediği için, İş dairesi de fabrikatörleri tatmin ede- cek bir cevap veremiyor. İş kanunum- da tadilâtı icab ettirecek maddelerin, tatbikten sonra tebarüz edeceğine şüphe yoktur. Bu itibarla, kanunun tatbik edildiği ilk ayları bir tecrübe mahiyetinde kabul etmek lâzımdır. ihracat maddelerimizin vaziyeti Buğday — Bir iki gün evvel, İslan- bul borsasında yeni sene buğdayı Üze- rine muamele olmuştur. Henüz İstan- bula bol miktarda mal gelmemiştir. Alâkadarların o söylediğine göre bir haftaya kadar piyasaya yeni mal ge- lecektir. Çünkü her tarafta hasad başlamıştır. Trakyada buğday ve ar- paların biçilmesine devam ediliyor. Henüz ihracat için bir hareket yok- tur. Ziraat bankasının hazırlıkları de- vam etmektedir. Alman haberlere göre, Türkiye - Almanya arasındaki yeni ticaret anlaşmasına başlandık- tan sonra, Almanyaya gene ihracat yapılacaktır. İsviçreden takas suretile, buğday- larımız karşı talebler (başlamıştır. Bu muamele Ziraat bankası vasıta- sile yapılacaktır. © Tütün — Piyasadaki durgunluk devam ediyor, Marmara havzasında, satış mevsimi geçmiştir. Alâkadarla- rın söylediğine göre, zürram elinde altı milyon kiloya yakın satılmamış mal vardır. Şimdi satış devresi, Sam- sun mınlakasındadır. Tiftik — Satış yoktur. Yalnız İn- giliz firmaları piyasada tetkikler yap- maktadırlar, Bir iki Japon firmasıda tiftik rekoltesi ve malların cinsleri hakkında, piyasadan malümet al maktadır. Bütün bu tetkiklerin arka- sından hayırlı satışların başlıyacağı Ümid edilmektedir. Sovyet Rusya ti- caret mümessilliği henüz piyasayla alâkadar değildir. Balmumu — Geçen hafta piyasa biraz sağlamdı. Bir kaç Bulgar firma» sı piyasadan mal almıştı. Bu hafta iş olmamıştır. Balık — Bu hafta balık üzerine ih- racat pek az olmuştur. Artık balık ihracat mevsimi geçmiş addolunabi- lir, mahalli ihtiyaç için bile pek az balık tutulmaktadır. Şimdi sardalye mevsimidir. Konsetve fabrikaları pi- yasadan sardalye balığı toplamakta dırlar. Çanakkale ve civarında bu se- ne sardalyenin bol olduğu söyleniyor. Taze meyva satışları Meyvanın en bol zamanı başlamış- tır. En ucuz meyva eriktir, Pazar yer- lerinde kilosu 5 kuruşa kadar satılan eriğe tesadüf ediliyor. Kayısı, şeftali henüz bollaşmaktadır. Fakat taze olarak Malatya kayısılarının piyasa- ya gelmesine imkân yoktur. Taze ka- yısı ihrac etmeği düşünen bir tacirin Şu fikirlerini buraya aynen naklet- meği pek faydalı görüyorum: — Türkiyede dünyanın en iyi ka- yısıları yetişir, blihassa Malatya, El- 'bistan kayısılarının misli hiç bir yer- de yoktur. Fakat bunları İstanbul sallan kayısılar, Bursadan ve civar yerlerden gelmektedir. Bunların için- de pek âdileri de vardır. Pazar yerle- rinde on kuruşa kadar yarı ham yarı olmuş bir vaziyette satılır Malatyada yetişen taze kayısı bu değildir. Fakat bunu da İstenbula getirmek mühim bir meseledir. Çün- kü Malatyada on sekiz çeşit kayısı yetişir, bir cins kayısı vardır ki, Ma- lekyanın bahçesinden satış yerine ge- Hnelye kadar bozulur, hiç uzun yol lara tahammülü yoktur. Bu cins mey- yanın ihrac kabiliyeti olamaz Taze hracatını d ken, her şe evvel > bu mi İ mefasetinden mülü olup olmadığını tetkik etmek lâzımdır. İhracat tacirlerimiz, Türko- fis raportörleri bile, bu meselede y Lş düşünü; ar, her şeyden evvel, memleketimizde yetişen o meyvaları tasnif edelim, meselâ: o Malatyadaki kayısı nevileri üzerinde tetkikat palım, daha doğrusu tecrübelere gi: şelim, hangi cins meyvaların ihraca- ta tahammülü vardır. Tecrübelerden sorra bunu anlıyacağız. Dünyanın en büyük meyva memle- a ayni tee- şli olmıyan meyva vardır. Hiç bir tacir bunları ih- TAC etmeği hatırına bile getirmez. Hal- buki bizde, önüne gelen bir sandığa meyvaları doldurup, şuraya buraya gönderiyor, beş on gün sonra, meyva» Jarın çürüdüğüne dair telgraf alıyor. Bunlar fena tecrübelerdir. Avrupa memleketlerinde mejvalarımızı bu suretle tanıttırdıktan sonra, seksini ispat etmek için, büyük fedakâ lar yaparak yüz binlerce lira sarfede- rek reklâmlar yapmağa mecbur ola- cağız. Fikrimizce taze meyva ihracatı için bir nizamname yapmak lâzımdır. Bu nizemnamede, hangi cins meyvanın ihrac edileceğini aynı ayrı tasrih et- mekten başka çare yoktur. Bu yapıl- dığı takdirde, taze meyva ihracatı yoluna girebilir. — W. A. Hâkimler arasında terfiler Hâkimler arasında yeni yapılacak terfi kararnamesi Adliye vekâletince hazırlanmıştır. Aldığımız malümata nazaren bu meyanda İstanbul hâ- kimleri arasında da terfiler ve değişik- likler olacaktır, İstanbul öğretmenlerinin Çınarcık tenezzühü İstanbul öğretmenleri yardım cemiyeti tarafından Çınarcığa tertip edilen tenez- rühün 20 Haziran 937 pazar günü yapı- lacağı haber alınmıştır. Yardım cemiyeti bunun için Akay ida- resinden (Basra) ve Şirketi Hayriyeden (71) numaralı vapurları kiralamıştır. Bu vapurların köprüdenki kendi iskelelerin- den Pazar günü davetli öğretmenleri ala- rak saat 9 da hareket edecekleri öğrenil- miştir. ISTANBUL TİCARET ve ZAHİRE BORSASI 17/6/937 FİATLER CINSI Aşağı o Yukarı Kr.Pa. Kr.Pa. 630 5 325 5-4 5 224 520 438 825 40 Buğday yumuşak Buğday sert Mesir sarı Kuşyemi dökme İç fındık apak Trakya Peynir beyaz 25 Peynir kaşar 40 — Pamuk yağı 4320 Bezir yağı S3. 25 30 sı — 46 — Buğday Tiftik Peynir Kaşar Un Misir Arpa Yulaf Yapak Razmol DIŞ FİATLER Buğday Liverpul . 6.25K. Buğday Şikago 5,13 » Buğday Vinipek 5.13 » Arpa Anvers 5.09 >» Misir Londra 361 » Keten T, Londra 8— 5 Fındık G. Hamburg Fındık 1. Hamburg
