14 Mayıs 1937 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 7

rn: 14 Mayıs 1997 ze AKŞAM Bahife 7 Dün Maltepede yapılan muharebe tatbikatı muvaffakıyetle neticelendi (Baş tarafı 1 inci sahifede) 'Tabiye mualliminin izahatı biter bitmez derhal tatbikata (geçildi ve düşmanı temsil eden mavi tarafın a- sıl mevzii ilerisine, o Tavşantepeye sürdüğü kuvvetlere kırmızı tarafın mabdud hedefli bir taarruzu yapıldı. Bu taarruz, topçu ve piyad. kıtaları- nın mücehhez bulundukları her tür- lü ağır ve hafif silâhlarla ve hakiki mermi kullanmak suretile yapılıyor- dü B sirada mavi tarafın gözetleme mevzilerinin kırmızı taraf- tan suni sislerle körletilmesi çok şar yani &ikkatti, karşıki ufuklar, tepe ler bir sis tabakası altında örtülmüş- tü Tatbikatın bu safhası çok Canlı idi:' Bir taraftan tayyare ve tanklar rin Hareketi, diğer tarftan topların, âğırmakindi tüfeklerin faaliyetleri ile bürasi hakiki bir muharebe man- zürasını yaşatıyordu. Kırmıği tarafın yaptığı girme hak reketi sırasında mavinin yaptığı mu- Kabil darbe, kırmızı kuvvetler tara- fından büyük bir muvaffakiyetle atıl- d hareket, gayet büyük bir inti- zam dahilinde inkişaf et zının girme hâreketi biraz sunra bir yarıma hareketine inkılâp etmiş oldu. Bu hâreköt esnasında kırmızı tarafın taarruza geçen tankları, büyük bir sürat ve cevvaliyetle mavi tarafın &- gir silâhlarını ve mevzilerini tam bir baski altında bulundurmuşlar, kır. mızının tai arını meticelendire mekte mühim bir âmil olmuşlardı. Topların . ve ağırmakine'i tüfek- lerin hareketin icabettirdi, şekilde faaliyetleri ile saha, bir harbin canli bir nümunesini yaşatıyordu. Ve bu suretle topların ve makineli tüfeklerin iştirakile piyade kuvvetle- rinin taarruzu inkişaf etmiş oldu. Bu tatbikatın neticesinde maviler geriye çekilmişler ve o zamana ka dar mavilerin elinde bulunan Tavşan tepe İleri mevzileri kırmızıların eline geçmişti Birinci safhadan sonra Tatbikatın bu suretle birinci saf- hası bittikten sonra öğle tatili yapıl dı... Tatbikatta hazır bulunanlara ve gazetecilere mektebin yemek salonun da izaz edilmek nezaketi gösterildik- ten sonra tekrar araziye çıkılmış ve öğleden evvel yapılan aynı sahada mavi tarafın ssıl mevzilne karşı bit taarruz yapılmak suretile tatbikata devam edilmiştir. Bu hareket, mavi tarafın mevzile- rine girme, müteakiben yarma hare- keti yapılmıya matuf bulunuyordu Ancak, ağır, hafif bütün silâhların müşterek tesirile yapılan bu hareket, neticesinde mavi tara girilmiş vebu taarruza tayyare ve tanklar da iştirak etmişlerdir. Artık kırmızı kuvvetler tam bir muvaffakiyet elde etmişler, mavinin lerine | Henüz yayılmağa başlıyan sis bütün mukabil hareketlerini akim bi- rTakmışlardı. Bu suretle kırmızı tara- fn bu muvaffakiyeti kâfi görülmüş ve tatbikata nihayet verilmişti. İ Bundan sonra mekteb komutanı afından kısa ve veciz bir tenkid yapılmıştır. Tatbikattan alınan netice Tatbikat bittikten sonra sahadan komutanlığa dönüldüğü sırada tay- yareye karşı alış üsülleri ve modelleri gösterildi. Ve tatbikatın son safhası da bu suretle ikmal edildi. 'Tatbikattan alınan netice şudur | ki:Ordumuzun bir cüzü tarafından ya- İ planbuh irsi , Sürat, tek- | nik kabiliyeti, en derin ve şumullü bir vukuf ile ve en mükemmel ve as- tahakkuk ettiril Tefrika No. 95 “Ittihad ve Terakki, nin son devirlerinde Suikasdlar ve entrikalar Yazan: Mustafa Ragıb Es-atlı Ismail Hakkı paşa “hükümeti devirelimi!, dedi, B. Hüsrev Sami itiraz etti Halbuki başkumandanlık vekâleti, zamanın mühim bir kısmını cephe lerde geçirmeği icab ettiriyordu. Bir akşam levazım reisi... Bu vaiyet karşısında devletin umu- mi siyaseti ve idareslle meşgul olacak bir muavine ihtiyaç vardı. Fakat o, bunu kime bırakmak lâzım gelec: de tereddüd içinde idi. Acaba Enver paşa da, başta Tulüt paşa ve arkadaşları olduğu halde, bü- tün muarızlarını devirecek bir »- büste bulunmuş muydi? «ittihad ve Terakki; nin gizli safhalarında ka- lan birçok meseleler gibi bilhassa harbin ilk zamanlamda hadis olan ifaya bile kalkışmak birdenbire girmemize muhalefet güs- termesi, Talât paşanın Enver paşa ile müttehid hâreket etmesine rağmen tam emniyet vermiyecek o vaziyetler göstermesi, Enver paşanın kabinede- ki arkadaşlarına karşı itimadını sars- inaştı. Enver paşa, kendi düşüncesine ây- kırı olani bu arkadaşlari! devlet idaresi başından nasıl uzaklaştırıl. maları lâzım geleceğini düşünüyor, diğer taraftan Talât paşanın kendi aleyhinde ötedenberi vaziyetler aldı- ğını da bildiğinden bütün bu engel- leri kaldırıp atmak çarelerini arıyordu Henüz daha (Yakub Cemil mesele- si) ile İttihad ve Terakkiş içindeki ihtiras ve husumetler alevlenmediği bir sırada Enver paşanın en mute medlerinden biri olan levazım relsi İsmail Hakkı paşa bir akşam Şişlide İzzetpaşa sokağında akrabasından Beyrisefain acentası Ahmed beyin (vefat etmiştir) evine ötedenberi En- ver paşaya taraftar ve Talât beyle arkadaşlarına karşı muarız vaziyette bulunan Enver paşanın yaveri B. Mümtaz, B. Hüsrev Sami (şimdi say- lav) Sabancalı Hakkı ve Trabzon İtti- had ve Terakki murahhası Naili davet etti. Esasen İsmail Hakkı paşaya ait olan bu evde Ahmed bey oturuyordu. Levâzım reisinin maksadını evvel- ce haber vermiyerek davet ettiği bu arkadaşlar, Enver paşanın «İttihad ve Terakki» içinde istinad ettiği züm- renin başında bulunan şahsiyetlerdi. Bundan başka cüretlerile, her işe atıl- mak hususundaki ahval ve hareket- lerile nazarı dikkati celbetmişlerdi. Binaenaleyh Enver paşa, lüzumu ha- linde bunların yardımile ve yapacak- ları teşkilât ile memleket dahilinde ve «İttihad ve Terakki» içindeki mu- arızlarına karşı bir (emri vaki) ye muvaffak olabilirdi. Levazım reisi: «Hükümeti devirelim!» diyor İşte vaziyeti bu şekilde bilen Teva- nm reisi İsmail Hakkı paşa, maksa- dını izah etmek üzere memleketin umumi ahvalinden bahsettikten #on- ra sözünü Talât beyin ve arkadaşla- rının vaziyetlerine intikal ettirdi, Le- vanm reisi muhataplarmın bu haller. den ne kadar memnun olamadıkla- rını, geçen hâdiseleri misal getirerek isah etti ve Talât beyle (Merkezi umumi) nin günün birinde hepsini imha edeceklerini, Enver paşayı da iskata teşebbüs edeceklerini, Talât beyin hükümet ve devlet işlerinde is- tikrar dahilinde hareket etmediğini bugün sulh taraftarı, yarın harbe de- vam etmek fikrinde bulunduğunu, bu yüzden her şeyden evvel memle- ketin zarara uğrıyacağını, müttefik- lerin de itimâdlarını keybedeceğimi- si bir takım misallerle teyid etti ve dedi ki: — Hemen şimdi burada bir karar verelim, hükümeti devirelim! Bu te. şebbüsü &iz idare ediniz, ihtiyac gö- rüldüğü kadar asker ve inzibat kuv- vetleri bulundurmak işten bile di dir. Bu işi mümkün olduğu kadar ça- buk yapmalıyız Sabancalı B. Hakkı sordu — İktidar mevkiine kim gele Kimin etrafında t İsmall Hakkı p — Paşa, (E sadrazam olur. Ben de Harbiy retine geçerim. Münasip görülen ar- kadaşları dR mezçretlere getiririz (Merkezi umumi) yi de yeniden te kil ederiz. «İttihad ve 'Terakk ndeki ihti lâfları durdurmak ve enin başi- sağlam iradeli, tereddütsüz bir kümet getirmek üzere | sinin bu fikri bu tor ları epeyce düşündürdü lar ve Terakki» gin bir çok fedakârlıklar- <İttin. eti lehini da bulun: ri halde Talât bey bur | lara dama me vaziyet a kendilerini mümkün olduğu kadar | ezmek için uğraşmıştı. Levazım £ sçıkça söylemekle ber Enver paş teklifi ya nacnaleyh bu sözler biraz munis gö- rünmüş, levazım reisinin teklifine is- tirak elmek havası esmeğe başlamış» tı. B. Hüsrev Sâmi itiraz ediyor 'Tam bu sirada B. Hüsrev Sami ise müdahale ederek dedi ki: — Ortada değişecek bir şey yoktur. Pek âlâ hükümeti devirdik, fakat kim | gelecektir? Şahısların bu şekilde dğiş- mesi bu kadar mühim değildir. Evet hakikaten işler iyi gitmiyor, hükümetin ıslahı, memleket işlerinin tanzimi lâzımdır. Fakat böyle ihtilâl yaparak hükümeti devirmek doğru değildir. Bu hususta en meşru yol, cemiyetin Köngresini toplamak, bu- rada yeni bir (Merkezi umumi) inti- hab ettirerek yeni (Merkezi umum!) âzalarile vaziyeti kurtarmaktır. Ye ni bir (Merkezi umumi) intihab edi- dince yeni bir hükümet teşekkül eder, bu hükümetin kii rden İbaret ol: cağı; kimlerin sadrazam ve yahut na- zır intihab edilecekleri (Merkezi umu- mi) nin teşekkülü tarzına bağ'ıdır. O zaman harbe mi devam etmek lâ- zımdır? Müttefiklerle ve yahut mün- feriden mi sülh mümkündür? Bunu, bu meşru hükümet tayin eder. Milletin hükümete husumeti oldu- unu saklarnıyalım, fakat halkın bu- gün şikâyelini ceibeden hâdiselere, idaresizliklere nihayet verecek bir programla teşekkül edecek bir hükü- metin bu programı tahakkuk ettirdi- ği görülürse o zaman halk yeniden hükümet etrafında birleşir, devletin takib ettiği gayeye daha kestirme yöl- dan varmak mümkün olur. Şu halde bence ortada en ameli çare, vaziye- te hâkim olmak için kongreyi topla- maktır. Bu kongrede yapılacak ser- bes bir intihab ile getirilecek olan ye- ni bir (Merkezi umumi) her şeyi hal- Jödecektir, r, herhalde İsmail Hakkı paşa, Enver pasadan mülehhemdi fakat.. B. Hüsrev Samininbu sözlerine derhal arkadaşları da iştirak ettiler. Levazım reisi İsmail Hakkı paşa muha- taplarına arzu eltiği gibi iş gördüre- miyeceğini anlâyınca, sözün mev- zuünu değiştirdi ve biraz sonra da kendilerine veda ederek kalkıp gitti. Fakat İsmail Hakkı paşanın bu söz- leri büsbütün tesirsiz de kalmış de- ğildi. Bu evde toplananlarla hariçte- ki bazı arkadaşları öledenberi (Mer- kezi umumi) nin müstakil hareket etmediğinden, Talât beyin (Merkezi umumi) ye-istediği gibi hâkim oldu- Zundan şikâyet ediyorlardı. Bunun için vaziyete bir çare bulmak lâzım- dı. Nitekim henüz daha seferberlik olmadan evvel gene bu arkadaşlar, «İttihad ve Terakki; ye taraftar olan emlâk eshabindan Beşiktaşlı B. Ke- malin evinde bir toplantı yapmışlar, Sabancâlı B. Hakkının teklifi üzerin- ne (Merkezi umumi) yi iskat etmeğe karar vermişler, fakat o zaman arka- daşlarından inin Talât beyi bu te- şebbüsten haberdar etmesile bu iş te ü kalmıştı. (©) (Arkası var) (9) Bu hüdise etrafında tafsilâi (ğe had ve Terakki tarihinde estâr perdesi) ismindeki kitabımda vardır. emr lm ŞE BEKİ EE, Sür