12 Nisan 1937 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4
Sahife 10 Sahife 4 er AKŞAM İktisadi ve imali hafta “Avrupa piyasalarında inhitat-Frangın düşmesinin tesirleri Okuyucularımız dikkat etmiş ola- | line, kurşun 26 sterline, çinko 26 caklardır: İki bafta evvel üst üste Siyasiyat veya iktisadiyat âleminin | iyi gittiğini yazmak müyesser olmu- yor. Milletleri birbirine bağlıyan bağlar pamuk ipliğinden olduğu için umulmadık bir taraftan bir Kopma tehlikesi baş gösteriyor, ümit- ler sarsılıyor, işlerde bir türlü istik- rar hasıl olamıyor. Geçen hafta umumi vaziyet iyi idi. | Hafta zarfında İspanya hadiseleri gene ortalığı karıştıracak bir şekil | aldı. Deniz ve karadan İspanya hu- dutlarını kontrol eden devletlerden birisinin muhasım taraflardan biri- ne asker ve mühimmat gönderdiği iddia olundu. Bu yeni hadise, zaten dahili gaile- ler içinde çalkanan Fransada en | evvel suitesir hasıl elti. Son gelen | ken, epi bir zamandan beri İngiliz lirasına karşı 106,50 paritesini mu- hafaza eden frank birden hire (109,90) a düştü. Yer yüzünde frank &lacaklılarının serveti durup durdu- ğu yerde yüzde üç nisbetinde gene eridi demektir. Fransa hükümeti, mali darlığa rağmen işsizlere iş bulmak ve onları ayni zamanda hem müstahsil hem de müstehlik yapmak kaygusi- le - Amerikada Roosevellin eserine iktifa ederek - Tüzumlu ve lüzum- suz büyük inşaat işlerine girişmiştir. Amele teşkilâtı bu işlerin idaresin- de kendilerinin kontrol hakkının ta- mi 40 saat mesai usulünü her sahada tatbik etmeğe başlamıştır. Haitada 48 saat yerme 40 saat mesai çok iyi bir şeydir. Hele mesai saatlerinin (azaltılmasına mukabil ücretlerin de tenkisi değil, bilâkis tezyidi daha iyi bir şeydir. Fakat umumi istihsalin zaten ihiiyacatı liyet fatinin tereffüüne ve himaye edilmek istenilen işçi sınıfının iştira kuvvetinin tenkisine sebep olmaz mı? Sonra, Fransada bir işçinin me- selâ günde 20 frank yevmiye ve hai- tada 40 saat çalışmasile bir metre kumaşı 5 franga mal ettiğini farze- delim. Dünyanın öbür ucunda Ja- pon amelesi günde 10 frankla ve haf- tada 48 saat çalışarak ayni kumaşı 3 franga mal edecek olduktan son- ra Fransa, kendi kumasına hariçle nasl müşteri bulabilir ve memleke- te para girmesini nasıl temin ede- bilir? Hafta zarfında Londrada maden piyasası gene büyük gerilemeler kay- detti. Bir aralık 301 sterline ka- dar tereffü etmiş olan kalayın tonu 212 sterline indi. Bakır da 64 ster- | sterline inmiş bulunuyor. Okuyücularımıza bir fikir vermek için diğer mühim piyasalar hakkın- da Pariste münleşir mali bir gaze- tede gördüğümüz yazıların yalnız başlıklarını ediyoruz: Nevyorkla: Tenczzül. Brükselde: Gerileme Amsterdamda: Parçalanma (efiri- tement). İstanbul borsasında vaziyet Her tarafta parçalanmalar olduk- tan sonra İstanbul menkul kıymet- ler borsasında bunun tesirlerini his- setmemek kabil değildi. Nitekim de öyle oldu. Alış verişler asgari had- de indi. Şimdiye kadar 17,23 de ko- te edilen frank 1785 e düştü. Ge- çen hafta ileriye doğru harekete baş- hyan yüzde yedi buçuk fail: Türk borcu tahvilleri durdu, hattâ gerile- di. Prangın daha yüzde üçe kadar inebilmesi ihtimalini düşünerek müş- teri ve profesyoneller yeni pozis- yonlar yapmağa cesaret edemiyorlar, Halbuki bu korku olmasaydı piya- sanın mali vaziyeti malci pozisyon- laç ihdasına pek müsait idi. Filha- kika şu sırada para boldur ve röpör muameleleri için yüzde üç İle dört- ten sermaye bulmak kabildir. Cumartesi akşamı Türk borcu kâ- ğıdları âtideki fiatlerde kaldı: Birinci seri 20,85 Jira İkinci seri 20,25 lira Üçüncü seri 20,15 lira Anadolu grupu üzerine de mus meleler durmuş gibidir. Zaten Si- vas ve Erzurum tahvilleri ile müba- delelerine başlanah beri bu kâğıdlar spekülâtif mahiyetlerini kaybetmiş- lerdir. Son fiatler şunlardır; Hisse senetleri 23,75 lira 'Tahvilât 39,90 lira Mümessil senetler 44,50 Ilra Haydarpaşa 43 lira Avrupa piyasalarihdaki inhitatın dahili istikraz kâğıdlarımıza katiyen tesir icra eylemediğini söylemeğe bi- le lüzum görmüyoruz. Bu kâğıdia- rm hepsi de geçen haftaki sağlam fiatlerini muhafaza etmektedirler. Merkez bankası 93,50 lirada cüzi bir tereffü göstermiştir. Osmanlı ve İş bankaları gene 32 ve 10,30 Jira- dadır. Endüstriyel kâğıdlarda da hare ket olmamıştır. Nominal fiatleri ma- Iümat kabilinden dercediyoruz: As- lan Çimento 14,30 lira; tramvay 16 Hira; Umum sigorta şirketi 10,50 Wi- ra; İstanbul su şirketi 11 lira; Bo- monti 10,80 lira; İttihad Değirmen- cilik illirş; Şark Değirmenellik 0,95 lira; Şirketi Hayriye 16 lira; Ominyom Şark Sanayi şirketi 0,35 Mira. buraya nakil ile iktifa Borsa harici muamelât Borsa haricinde muamele gören Türk altını 1044 kuruşte kalmıştır. Mısır Krodi Fonsiye tehvillerinin fiati geçen haftaki gibidir: 1903 tertibi 104 Jira 1911 tertibi 93 lira. Urfanın kurtuluşunun yıl dönümü al Urfanın düşman istilâsından kurtuluşunun yıldönümü münasebetile dün şehrimizde bulunan Urfahlar Eminönü Halkevinde toplanarak bu mesud gü- nü kutlamışlardır. Toplantıda nutuklar söylenmiş, kurtuluş günlerine dair hatıralar anlatılmıştır. Resimde dün Eminönü Halkevine gelen Urfalılar bir nutuk dinlerken görülüyor, Dört Ispanyol tayyaresi Fran- ü 1937 12 Nisan 0ğ7 © Vergi tahsilâh artıyor (Baş tarafı 1 inci sahifede) sada karaya indi bazı kanunların istilzam ettiği tah- sisat farkı olarak muhtelif dairelere | Sis yüzünden yollarını şaşırdıkları bildiriliyor Limoges 11 (A.A.) — Bir mitral yözle mücehhez olan iki satıhı bir İspanyol tayyaresi, dün sabah bura- ya otuz kilometre mesafede kâin bir çayırda yere düşüp parçalanmıştır. Pilot, yüzünden yaralanmış ve tay yare harap olmuştur. Pilot ile mitralyözü kullanan tek- hisyen Bilbaoya gitmek üzere Bar- celona'dan hareket etmiş olduklarını söylemişlerdir. Mahalli memurlar, mitralyöz İle mühimmatı müsadere etmişlerdir. İki tayyareciden adliyenin emri- ne âmade olmaları rica edilmiştir. Bunların beyanatlarının sıhhatine itimad edildiği takdirde kendileri İs- panyaya döneceklerdir. Aksi takdir- de rühsatsız olarak ecnebi toprak- ları üzerinde uçmuş olduklarından dolayı haklarında takibat yapıla- caktır. Bazı şahidler, tayyarede üçüncü bir şahsın daha bulunduğunu ve kaçmış olduğunu ifade etmektedirler. Paris 11 (AA) — Sis yüzünden yolunu şaşırmış olan dört İspanyol tayyaresi, dün Fransız toprağında karaya inmiştir. Pilvaki Limoges'de inmiş olan tayyareden başka üç İs- panyol tayyaresi, Toulouse, Tarbes ve Mönte - de - Marson'da karaya im miştir. Ne komünizm ne faşizm.. B. Baldvinin Ingiliz devlet adamlarından ricası Londra 1i (A.A) — B. Baldvin, Maoreester muhafazakâr müntehip- lerinin bir toplaritısında veda mahi- yetinde söylenen bir nutukda İngiliz devlet adamlarından demokrasi mü- esseselerini, muhafaza etmelerini ri- ca etmiştir. B. Balâvin, İngiliz siyaset ricalin- matlab olduğu takdirde hürriyetle- rin muhafazası esas olduğunu söyle- miştir. Londra ll (AA) — B. Baldwin, Westworeestershire'deki Bewdley se- çicileri önünde söğlediği ve belki de bir veda nutku olan nulkunda, baş- vekillikten ve Avain Kamarası âza- lığından yakında çekileceğini haber vermiş ve hâlen başvekilin taşıdığı ağır yükü kaydettikten sonra demiş- tir «Bu ağır yük senelerden sonra en kuvvetli insanları bile ballalamak- tadır. Sizi herkes henüz vezife gö- rebilecek halde telâkki ederlerken çekilmek çok daha tercihe şayandır. Bu husustaki düşüncem pek sarih- tir ve çok geçmeden Westworces- terhire için yeni bir mümessil. seç- meniz icabetmesi muhtemeldir. 'B. Baldwin 29 seneden beri Avam Kamarasında temsil ettiği müntehip- lerine minnettarlığını bildirmiştir.» Hind kongre partisi tarafından iste- nen teminatı vermek hususunun va” Hilerin salâhiyeti dahilinde olup ol- madığı hakkında bir karar vermek üzere üç hâkimden mürekkep bir hakem mehkemesinin teşkili fikrini ileri sürmüştür. Parti, vilâyet kabinelerinin teşki- ini bu teminata bağlı bulundurmak- ayrılmıştır. Geçen sene bütçesine göre yeni bütçe projesinde mevcud fazlalığın | | İ normal devlet varidatının gerek tah- | sil gerek tahkik safhalarındaki inki- şafı ile tamamen karşılanabileceği kuvvetle umulmaktadır. Bu inkişafın; sadece ahnmaya aid | bir ümid olarak değil, kısmen rak- kamlara müstenid müsbet bir vaka olduğuna da işaret elmek faydalı olur. Nitekim 1936 bütçesine munzam ve İcvkalâde tahsisat olarak ilâve edilen on bir milyon altı yüz küsür liranın aynı senenin sekiz aylık tah- silâtında vukua gelen fazlahıkla kar- | şılanması da bunu gösterir. Varidat bütçesi 1937 senesi varidat bütçesi (229 milyon 677,000) lira olarak tahmin edilmiştir. 1936 senesi varidat bütçe- si yekünü (212,764,000) lira olması- na göre bu sene bütçesinde (16,913 bin) lira fazlalık yardır. Faslabk şu menbalardan gelmektedir: Gümrük vergisinden 6,514,900, it- haldtian alınan muamele vergisin- den 1,365,424, sınai milesseselerden alman müamele vergisinden 1,015 bin 322, muhtelif maddeler istihlik vergisinden 1,190,352, inhisarlar safi hasılatından, imhisarlar müdafan be- deli hasılatından 442000, iktisadi buhran vergisinden 674,000, muvaze- ne vergisinden 907,516 ve buğday ko- ruma vergisinden 362,489 lira. 1936 senesi içinde bu vergilerin nis“ betleri üzerinde tadilât yapıldığı hal- de tahsilâtın böyle mühim bir fazla- hık göstermesi, memlekette iktisadi kalkınmanın her gün biraz daha mü tebariz şekilde inkişaf etmesinden alınan iktisadi tedbirlerle iş hacmi- işlemesinde ve binnetice umu- k seviyesinin yükselmesin- den ileri gelmiştir. Bu cümleden ula- rak, bir taraftan obuğdeym kiymet- lendirilmesi üzerinde alman tedbir- ler köylü sınıfının istihlâk kabiliye- tini çoğalttığı gibi, harici ticaretin düzelmesi, dahili fatlerin de müstah- sili memnun edebilecek bir hadde çi- karılmış olması memleketie ticaret hareketini çoğaltmıştır. Kezalik sanayi programının tatbi- ki dolayısile yer yer kurulan fabrike- ler ve işletilen madenler bir kısım vatandaşlara iş bulunmasını temin eylemiş ve iktisadi kalkınmanın bu muhtelif tezahüratı binnetice umumi istihlâk seviyesini şayanı memnuni- yet bir dereceye çıkarmıştır. Cezairde bir hâdise Oran 11 (AA) — Mulaganem civarında Ain Tebeles'de Ziraat iş- lerinde çalışan 300 yerli ile Faslı iş- çiler arasında bir arbede çıkmıştır. Fashlardan 14 Kişi yaralanmıştır Yerlileri Fashlar aleyhine (tahrik eden işsizliktir. Dünyada işsizlik artıyormuş Cenevre 11 (A.A) — Beynelmilel mesai bürosunun son istatistiklerine göre bütün dünyada işsizlik artmak- tadır. TARZAN KAÇIYOR JOHNNY WEISSMULLER Türkçe sözlü &. İŞTE SİZE ZEVK VE NEŞE MENBA! olacak YENİ BİR WALLACE BEFRY “BARBARA $TANMİYCK OHNİ. BOLES Küba "adasının fevkalâde dekoru arasında geçen İspanya - Amerika harbine aid bir safhayı ve mütegallibenin hükmüne karşı gelmek için ayak. lanan halkın mücadelesini tasvir eden CASUS PENÇESİNDE Fransızca sözlü filminin baş rollerinde : JOHN BOLES — WALLACE BEERY Gibi en büyük artistler ve sevimli yıldız BARBARA STANWİCK vardır. Bu Çarşamba akşamındn aitibaren SÜMER SİNEMASINDA Yarın akşam TURAN Tiyatrosunda gey —— GE SI seven saz kii iştirakile ai NAŞİT ve arkadaşları tarafından Kurt ağ- ında Kuzu komedi 3 perde. Ayrıca Kalayc' Kuartetosu umum şantözler tarafından AŞK Büyük bir ziyafeti musikiye: Milâno Baş tenoru ALESSANDRO ZİLİANİ tarafından temsil olunan Eser: WERNER EPLİNİVS - FRİTZ PETER BUCH - bestekâr HANS OTTO BORGMAN - KAROLA HÖHN - PAUL HÖRBİGER - GİTA BENKHOF Arsıulusal musiki âleminde zamanımızın Karuzosu olarak şöhret alan büyük tenor bu filmde san'atinin en müstesna kudretini göstermiştir. Filmde, Puctini, Verdi, GİORDANO gibi Klâsik musiki üstadlarının eser- leri, Napoliten serenatlar, modern en güzel step ve raks, İtalyanca ve Almanca olarak dinlenecek ve em- sallsiz zengin bir musiki filmi görülecektir. Pek yakında TÜRK sinemasında SAKARYA SiNEMASI, Büyük filmler serisine devam ederek BU AKŞAMDAN İTİBAREN ZEHİRLİ SEVDA (Fransızca sözlü) İsimli BÜYÜK AŞK, CASUSLUK ve HEYECAN filmini takdim edecektir. Güzel ve füsunkâr kadınların tilmi.... RENE St. CYR- JULES BERRY ve PİERRE RENOİR tarafından ARKISI parçalar, en YENİ we
