21 Ocak 1937 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 11
Tefrik; SARAY ve BABIÂLİNİN İÇ YÜZÜ Yazan: SÜLEYMAN KÂNİ İRTEM — Tercüme iktibas hakkımahfuzdur. No, 817 Devletler arasında konuşmalar ve Mürzsteg mülâkatında verilen kararlar sabrü tah Tehdid ve nasi- hal ve durumumuz- düşünecek ve #öyliyecekti? Ben artık umumi mü- fettişimizin Makedonyada takib e! ği ve edeceği siyaset hakkında dersi mi-almıştım! Radoviştede daha ziyade durmak- Yığım için bir sebep kalmamıştı. İzin alarak Ustrumcaya döndüm. Babiâlinin Kerasim efendiyi Bul- gar komitesile münasebetini bile, bile makamında bırakmasından için, için sıkılıyor, utanıyordum. Kerasim efen- di ben Ustrumcadan Drama sancağın- da ve şarki Rumeli hududünda ikinci sınıftan Rupçoz Kaymakamlığına terfi edilinciye kadar aramizda hiç bir şey geçmemiş gibi davranmak fetanetini gösteriyordu. - Yalnız Us- frumcadan giderken teşyiimde Bul- garlardan kimseyi obulundurmama- Mak suretile infialini açığa vurmuş” tu. Bütün yaz ayları Osmanlı devletile Bulgaristan arasında muharebe Zu- huru ihtimali ve heyecanı içinde geç- mişli. Kış gelince başlı başına ihtilâl hareketinin Makedonyayı Osmanlı İdaresinden koparamıyacağı şüphesiz görülmüştü İhtilâlin Makedonya meselesinin balli için kati bir çare oltaadığı anla- Şılmiştı. 1903 ağustosur Rus konso; darma tarafın. hal bir ara Ru: stırda diğer kon. rm da eyni akıbete uğryacik- ları şayiası Fransa elçisi Konstanı Babâli nezdinde bir - teşebbüse sev- ketti, Abdülâzizin son günlerinde Selâ- rikie çıkan (Kız vakasında) Fransız Ye Alman konsoloslarınm öldürülme- 8i hâdisesinde olduğu gib! bu defa da Şiddetli bir müdahale vukuu ihtimali hasıl olmuştu. Fakat Abdülhamid Rusyanın dilediklerini is'af eylemek Suretile bunun önüne geçti. Rusya Avusturya ile aktettiği statüko itilâ- fina sadık kaldı Makedonyada Hüseyin Hilmi paşa- nin durumu müşkül idi. Çok çalış yordu. Bir kaç ay içinde üç yüz kadar memuru değiştirmiş, azletmiş, muha- keme altına aldırmıştı. Valilerde ikti- dar bırakmamış, idareyi teferruata kadar letkik etmek suretile eline al mıştı. Fakat fevkalâde olarak ne ya- Pabitirdi? Makedonya kan ve ateş deryası ha- linde iken ıslahatı nasıl yürütebilirdi. Abdülhamid kendisine itimad gös- teriyordu. Fakat Avrupalıların arzu €ttikleri tarzda bir plân takib else Klahattan ıslahata gide, gide Make- donyayı diğer vilâyetlerden ayıran adam durumuna düşecek, bu yolda hünkârın itimadını kaybedecekti; 15- lahat yolunda engeller çıkarsa, ya- hut tatbik edilen ıslahat programı matlub neticeleri vermese muvaffakı- yetsizliğin bütün yükü onun sırtına Yüklenecekti. Makedonya hıristiyanları kendisin- de daima vaadeden, fakat hiç vermi- yen bir adam görüyordu; müslüman- lar ise kendi haklarını başkalarına feda etmekte olmasından şilpheleni- Yorlardı. Hem Abdülhamidin, hem Avrupanın adamı olmakta daha çok zaman devam edebilecek miydi? Müfrit şiddet politikası ne Bulgar komitesi, ne de hükümet için müsmir olamamıştı. Şimdi Avrupa bunun yerine etraf- Mı ıslahat politikası ikame etmekle uğraşacaktı! Berlin muahedesinin yirmi üçüncü maddesinde Avrupa Türkiyesinde 15- lahat, yapılacağı mezkür idi, Bu vilâ- yetlerde yapılacak ıslahat hakkında tanzim olunup sefaretleree tetkik ve | tadil edilen 13 ağustos 1880 tarihli kanun lâyihası ölü doğmuş gibi tet- | biksiz kalmıştı Devletler taahhüdlerini tutması, İ bu kanunu tatbik eylemesi için Babi- âliye karşı hiç bir herekette bulun- mamışlardı, Babıâli ve seray da bu- nu senelerce unutmuş gibi davran- | mağı siyasi bir marifet saymıştı! Halbuki kıyam ve ihtilâller biribi- rini takib edince bu kanundaki ısla- hat hükümleri artık ne Bulgarlara, ne Avrupa kabinelerine kâfi görün- müyordu! 1903 ihtilâlinden sonra Avrupa ka- bineleri Viyana programını bile ısla- hat ihtiyaçlarile mütenasip bulmu- yörlardı. İngiltere ve Fransa kabine- leri artık valdlerle geçiştirilmeklen sebırsızlıklarını gösteriyorlardı. Bu iki hükümet ıslahatı Osmanlı hükü- metinin elinde bırakmamak şeklinde müessir bir Avrupa kontrolüne lüzum görüyorlardı. İngiltere Makedony bir hıristi- yan vali tayin edilmediği takdirde umumi müfettişin yaninda onu kon- trol edecek ve aynı zamanda ona isti- nadgâh teşkil edecek iki Avrupa aja- nının bulundurulmasını istiyor, bu ajanların Avusturya ve Rusya memur larından seçilmesini kabul eyliyor- du. Rusya İle Avusturya İngilterenin artık Viyana programına karşı eski durumunu değiştirmek emelinde bu- Yunduğunu hissediyorlardı. Kabineler arasında cereyan eden bu müzakere- ler esnasında İngiltere kralı, Alman- ya imparatoru Viyanada Avusturya imparatorunu ziyaret ettiler, Bu 7i- yarctlerden kuşkulanan Abdülhamid Bulgaristan file doğrudan doğruya bir'anlaşma teş: Fakat Bulgarists sarifi devletçe verilm; memle Ketlerine aydeline müsaade olunma- sı, Makedonyada toplanan asker kuv- vetinin kısmen terhisi yolundaki ta- lepleri bu anlaşmaya imkân olami- yacağını gösterdi. Avusturya İle Rusya Makedonya işinin doğrudan doğruya Avrupa kon- serine ait bir mesele rengi almasına meydan vermekten ise Viyana prog- ramını genişletmeği tercih ettiler. Çar ile Avusturya imparatoru arasında 1903 eylülünde bir mülâkat vaki oldu. Çar Nikola yanında Kont Lamsdorff olduğu halde (Şoniron) da Fransua Jozefi ziyarete geldi. İki hükümdar birlikte Habsburg hanedanının (İs- tirya) da bir av malikânesinin bu- Yunduğu (Mürzstege) gittiler Lamsdorff ile Goluehovvski Mürzs- teg programı denilen maruf ıslahat programını tanzim eylediler, (2 teşri- nievvel 1903) Du programda İngiliz kabinesinin telkinleri esas tutularak Makedonya ıslahatı messlesine «en ziyade ilgili iki devletten» başka di- ğer hükümetlerin de fiilen iştirak et- meleri kabulü zaruri görüldü. (1) Mürzsteğ programının mühim nok- taları şunlardı: « 1 — Hilmi paşa nezdine Avusturya ve Rusya ikişer sene müddetle birer ajan sivil tayin edecektir. Bu ajanlar müfettişe her tarafta refakat edecek, hıristiyanların ihtiyaçları hakkında onun dikkatini celbeyliyecek, memur- ların sulistimallerini ona haber vere- cek, İstanbuldaki elçilerin tebligatı- nı bildirecek, memlekette geçen şey- lerden hükümetlerini haberdar eyli- yeceklerdir. Emirleri altında kâtipler ve tercümanlar bulundurabilecekler- dir, Bunlar memleket dahilinde seya- hat ederek hıristiyan köylüleri istie- yap, memurların hel ve hareketleri- ni tefehhus edebileceklerdir. 2 — Jandarmanın tensiki Osmanlı hizmetine girecek ve Avrupalı gene- rale ve aralarında bölgeleri taksim edecek Avrupalı zabitlere tevdi edile- cektir, Bu zabitler kontrol, talim ve tensik faaliyetleri . arasında askerin ahaliye karşı hal ve hareketine de ne- zaret eyliyeceklerdir. £ (Arkası var) (1). Poincar&; Les Origines de Ja gurre. (AKŞAM KAPANIŞ FİATLERİ) Esham ve Tahvilât İst. dahili o *96,50)İş. B. Hamiline 10, Kuponsuz 1933 » Müessis 83,— istikrazı ,—İT.C. Merkez Ünitürk 1 2277,50İ Bankası »“ li 21,90,—İ Anadolu his. » 4 21,25—İ Telefon Mümessil 1 <40,10) Terkos » İ :36,60) Çimento > M —İ hühat değir. 10,60 İş Bankası (o 10;—İ Şark O» 095 Para (Çek fintleri) Paris 17,02,—| Prağ 22,77,50 Londa oo 618,—İ Berlin 197,40 Nev York 79,17,50) Madrit. 7,61,32 Milâno - 15,09,38İ Belgrad 34,46,65 Atina | 8B,SL2Sİ zayi 42075 Cenevre - $,46,— O Brüksel | 4,7125) Pengo oo 440,93 Amsterdam 1,45,—| Bükreş ( 108,57,50 Sofya Moskova 24,98,— Ticaret ve zahire borsası 20 Kânunusani flat ve muameleleri 1 — İthalât: Buğday 474, arpa 75, Yapak 10,1/4, tiftik İ, çavdar 36, mı sr 24, B. peynir 10,1/2, kaşar 1,1/2, kepek 75,1/4, nohut 10, yapak 35,3/4, pamuk 1,1/4, susam 4,1/4, zeytin ya- ö 58,1/4, keten tohumu 15, pamuk ya- ö 41,1/4, fasulye 2.1/2 ton. İhracat: Buğday 300, arpa 216, raz- mol 300,3/4, yapak 56;1/2 kuşyemi 25,1/4, K. fındık İton. 2 — Satışlar: Buğday. yurnuşak kilom 6 kuruş 35 paradan 7 kuruş 5 paraya kadar, buğday sert kilosu 7 kuruş 10 paradan 8 kurus 21/2 parayd kadar, “buğday kızılca kilosu 6 kuruş 30 paradan, 5 kuruş kadar, arpa kilosı 10 paradan 5 kuruş 22 paraya misir) kilosu 5 kuruş 12 paradan | 5 kuruş 15 Baraya kadar, kuşyemi ki- | losu 14 kuruş 20 paradan, keten tohu- | mu 9 kuruş 5 paradan, nohut kilosu 8 kuruş 5 paradan, iç fındık kilosu 72 kuruştan, tiftik Güdül kilosu 140 kur Tüştan, yapak Anadol kilosu 61 kuruş 20 paradan 65 kuruşa kadar, peynir be- yaz kilosu 41 kuruş 7 paradan 42 kuruş 14 paraya kadar, sansar derisi çifti 2800 kuruştan 3800 kuruşa kadar, kun- duz derisi çifti 1400 kuruştan, tlki de- risi 700 kuruştan, tavşan derisi adedi 23,1/2 kuruştan 24 kuruşa kadar. 3 — Telgraflar 19/1/937 Londra Mesir Lâplata 2, ci kânun tahmili korteri 23 Şi. 3 Pe. Ki 3 Kr. Londra keten tohumu Lâplata nun tahmili tonu 11 Ster, 15 Ş Ki, 7 Kr. 18 Sa., © Anvers arpa Lehis- tan 2. ci kânun, şubat tahmili 100 kilosu 121 B. Frank Ki. 5 Kr, 16 Sa,, Liver- pul buğday mart tahmili (100 libresi 8 Şii 6 Pe. Ki. 5 Kr. BI Sa,, Şikago buğ- day Hartvinler mayıs tahmili buşeli | 130,3/4 sent Ki. 6 Kr, 07 Vinipek | buğday Manitoba mayıs tabmili buşeli | 122,1/2 sent Ki, 5 Kr. 69 Sa,, Ham- burg iç fındık Giresun derhal tahmil 100 kilom 166 R. Mark Ki. 81 Kr. 42 Sa, Hamburg iç fındık Levan derhal tah- mil 100 kilosu 159 R. Mark Ki. 85 Kr. 9I Sa. İ Bu akşam Nöbetçi eczaneler Şişli; Kurtuluş caddesinde Nec- det, Taksim: Nizameddin Beyoğ- Iu; Kanzuk, Yenişehirde Baro- nakyan, o Bostanbaşında İtimad, Galata: Galatada İsmet, Kasım- paşa: -Müeyyed, Kadıköy: Aseo; Eminönü: Yemişte o Bensason, Heybeada; Halk, Büyükada: Halk, Fatih: İsmeil Hakkı, Ka- ragümrük: Mehmed Fuad, Bakır- köy: Hilâl, Sarıyer: Osman, Ta- rabya, Yeniköy, Emirgân, Rume- Hhisarındaki eczaneler, Aksaray: Yenikapıda Sarım, Beşiktaş: Sü- leyman Receb, Kadıköy: İskele caddesinde Sotiryadis, Yelmeğir- meninde Üçler, Üsküdar: Ömer Kenan, Fener: o Balatta Merkez, Beyazıd: Cemil, Küçükpazar! Yorgi, Samalya:. Kocamustaja- paşa caddesinde . Rıdvan, Alem- dar: Çemberlitaşla Sırrı Resim, Şehremini: Ahmed Hamdi, İ Tahmin bedeli 807,50 liradır. İsteklilerin kanunen lâzım olan vesika- İ ları ve şartnameyi liseler muhasebeciliğinden alıp öğrenmeleri ve 60,56 Şiddetli Soğukların Doğuracağı tehlikelere karşı En iyi Koruma Çareşi ÇAPAMARKA salebidir. Bu nefis gıdanın 15 gramlık paketleri Her yerde 5) kuruştur. Askeri Fabrikalar Umum Müdürlüğü Satınalma Komisyonu ilânları Kırıkkalede yapılacak inşaat Keşif bedeli (37820) lira olan yukarıda yazılı inşaat Askeri fabri- kalar umum müdürlüğü satınalma komisyonunda 3 Şubat 1937 tari- hinde Çarşamba günü saat 15 te kapalı zarf ile ihale edilecektir. Şart- name (bir) lira (90) kuruş mukabilinde komisyondan verilir. Talip- lerin muvakkat teminat olan (2836) lira (50) kuruşu havi teklif mek- tuplarını mezkür günde saat 14 e kadar komisyona vermeleri ve ken- dilerinin de 2490 numaralı kanunun 2 ve 3, maddelerinde yazılı vesa- ikle muayyen gün ve saatte Komisyona müracaatları. (181) Istanbul Ziraat Metebi Satınalma Komisyonundan: Mektebimiz talebesi için 190 metre elbiselik yerli kumaş açık eksilt- meye konmuştur. Eksiltme 22/İkincikânun/937 cuma günü saat 14 de İs tanbul liseler muhasebeciliğinde toplanan komisyonda yapılacaktır. larla beraber bu gibi kumaş yapan fabrika sahibi ve kumaş taciri ol- duklarına dair Ticaret odasının 935 mali yılı vesikasını haiz bulunma- Tiradan ibaret ilk teminatı belli günden evvel mektepten alacakları tez- kere ile adı geçen muhasebe veznesine yatırmaları ilân olunur. (69) P. T. T. İdaresine Memür alınacaktır. P.T.T. Umum Müdürlüğünden ; İdare ihtiyacı için 16 ve 10 lira maaşlı memuriyetlere «Orta okul ve lise mezunlarile dairelerinin muvafakatlerini almış olmak şartile Dev« let memurlarından» imtihanla memur alınacaktır. Müsabaka imtihani- na kabul şartları Ankarada UmumiMüdürlük Muamelât Müdüriyeti Birinci Şubesinden, taşrada Vilâyet P.T.T. Müdürlüklerinden her gün müracaatla öğrenilebilir. İmtihan 5 Şubat 937 Cuma günü saat on dörtte Ankarada Umumi Miken ve a 'T. Müdürlüklerinde icra edilecektir. (73) (238) Satılık süt İstanbul Ziraat Mektebi Müdürlüğünden : İstanbul Ziraat mektebi çiftliğinde mevcut 325 baş sağmal koyun- dan altı ay zarfında alınacağı tahmin edilen 1662 lira 50 kuruş kıyme- tinde 17500 kilo süt 25/1/937 Pazartesi günü saat on beşte açık arttır. ma ile satılacaktır. Şartnameyi görmek istiyenler hergün, südü almak istiyenler de mez- kür günde 125 lira muvakkat teminatlarile birlikte Halkalıda İstanbul Ziraat mektebinde Çiftlik İdare Heyetine müracaatları (108) Edremit Belediye Reisliğinden : Belediyemizin açık olan 165 lira ücretli mühendisliğine istekli olan- ların müracaatı ilân olunur. Taliplerin Mühendis diplomasını hamil ve * musaddak Şehir plânını tatbika muktedir bulunmaları şarttır. Makine elektrik, su işlerinden anlıyanlar tercih olunur. Müracaata evrakı müs bitenin eklenmesi lâzımdır. (14)
