22 Kasım 1932 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4
Sabife 4 hmm mi 21 Veşrininnri 1032 Arşa aralarına almaksızın vücuda Genç kızların hiç bir erkeği Mektepli Kızlar Bir genç kızlık zaferidir... Kadınlık dünyasi bununla iftihar ediyor.. Ve bütün erkek- ler bu zaferi takdirle karşılıyor. Kendi öz malımızı yabancılara maletmek, benliğimizi unutmal bizim 'en kötü huylarımızdan bi- ridir. Meselâ dilimizde (arık) ke- limesi vardır. Bugün su karışma- mış türkçe ile konuşan bütün köylülerimiz ve halkımız; yer üs- #nde suyu akıtmak için insan elile açılan yola (arık) derler, öz türkçe bir kelimedir. En eski zamanda atalarımız me- deniyetin temeli olan ekin ekme, dane yetiştirmeyi ilkönce bulup başladıkları zaman bunları sula- mak için toprak üstünde yollar açınışlar ve buna (arık) demişler- dir. Hattâ yabancı milletler, me- selâ Ruslar ilk medeniyet buluş” larından olan bu işi atalarımızdan görüp öğrendikleri zaman adını da beraber almışlar, (arık) keli- memizi kendi Jügatları içine koy- muşlardır. Halbuki bizim kendi içimizden araplık tesiri altında kalan bir takımları, arap kamusu böyle bir kelimeyi bunu arapçaya maletmişler, arapça (Harika ) kelimesinin kökü olan (bark ) maddesinden geldiği sanmışlardır. böyle olmadığını az bir nce ile bulabilirlerdi.. Eğer bu kelime arapçadan alınsaydı halkımızın baştaki (H) harfi (A) ya çevirmesine hiç bir sebep yoktu. Harman kelimesi nasıl okuyorlarsa (bark) kelime- sini de öylece (bark) olarak söyler, konuşurlardı. Bunun farkında olmıyan ve düne kadar medeni kanunumuz olan Mecelleyi yazan ülema arapça sanarak bunu Mecelleye (bark ) diye yazdılar. İyi bir Türkçü olan Tunalı Hilmi bey rabmetli de, acınarak söyliyelim ki, köy kanunu köy dilile yazdı zaman bile bu yanlışlığa düşmek- ten kurtulamadı. Daha yakınlarda büyük bir gözelenin saygılı baş yazıcı Ankaranın su işinden söz açar- ken tıpkısı bu yanlışlığı yaptı. Kelime türkçe: (arık) tr. Divanı türkçe arık kelimesini arapçaya pebir diye terceme ediyor. Közum beyin Büyük Türk lüga- tinin 60 ncı ve 215 nci yüzünde ki yazılar örnek yönünden daha zengindir. İsteyen oraya baksın da gönlü iyice yatsın. Buna kar- şılık bütün Arap kelimelerini içine alan ve bunun için muhit denen arap kamusu toprak üstünde suya açılan yol manasına (bark) diye bir kelime tanımaz. Bugün üzerinde milyonla insanile koskoca Rus ülkesinde Türk medeniyetinin ana kelime- lerinden olan (arık) dosdoğru okunup kullanılırken bizim bn kendi malımızı, başkalarınındır sanıramız gerçekten acınacak ballerden değil midir? Hidayet Hâdi öğülmiyecek bir başlangıç “Eskiden eski şairler buldukları çetin, tuhaf bir lügatı koşmaları içinde zoraki çalışmaları yapar, kallanırlardı. Bu yüzden ne soğuk geyler doğdu. İk Lİ 1 mk ma Şimdi de bakıyoruz, yeni öğre- bilmiş, yeni duyulmuş, yeni bu- lunmuş bir takım türkçe sözleri tapkı eski şairler gibi yeni koş” malar için de kullanmağa çalışan- lar var, “Bundan bir çok kötülükler do- Zuyor. Söz yerinde kullanılmıyor, koşma olduğu için manasndan uzak yerlere konuyor. En sonrada türk tadı bozuluyor. “Ha, bunun bir güzel yeri var- yeni dır. O yeni bulduğumuz, duyduğumuz sözü halkı; landığı bir öz anlatmada, mada, bir masalda bulup da orta ya korsak o vakit çok güzel örnek vermiş oluruz. Yoksa Anl yanın her evinde her gün kullamlan (söhkenmek) sözünü kullanacağım diye yakım yakmak, sonra sözün büzüsünden © uzaklaşmak doğru olmuyor. Söhkenmek dayanmak değil, yumuşak yastığa dayanmak manasınadır. “ Sonra İstanbul ağzında bugün de yaşıyan tıpış tıpış anlatımını yeni bir buluntu gibi koşmanın bir kanandında kullanıyor. Nasıl kullanıyor. bilir misiniz. Koyun sürüsünü tıpış tıpış yürüterek. Bu ola: Tıpış piş yürüyen miniminilerdir. Güzel sevgilinin yürüyüşünü de bununla anlatmak olur. Ancak şimdi öyle sevgili nerede ? “ Belikler dökülsün diye bir söz var. Bu; bölükler olsa gerek- tir. Yabanovada da saç örgüleri için bölük kullanılır. “Ayran içi imürülmez. Manda yalaktan suyu sömürür. Sö- mürmekte içmek de vardır. Ancak nazlsiyle köyden geçerken ayran içenler için ayran sömürdüler den- mez, “Türkü yakmak anladımını her Anadolulu bilir. Rumeli türkü düz- mek der, Bu yakmak sözünden & kli manasına yakını kullanıldı; duyan sözcü bunu koşmaya deği derleme fişine geçirip gönderme- lidir. Amma yalım sözü bir türküde, bir öz anlamada geçmişse, o di halktan duyulmuşsa bu pek de | ğerli bilgiyi yetiştirmelidir. “Sonra (yaka) sözü yalnız kul lanılmaz. Tuna yakası, Rumeli yakası gibi bir başkasiyle bitişik kullanılır. o Yamaca tırmanalım yerine yakaya ağalım denmez. “Yangıyı aşk yerine kullanılır görmüş. Pek güzel, Yangı bir kaç yıldır buralarda Anadoluların kullandığı gibi ateş, hararet ye- rinde kullanılıyor. Aşıklık, aşkmnak sözünü iyi koruyalım. Araplar aşk kelimesi bizimdir demiyor- lar. Türkçemizde aşkmak, aşın. mak diye bu sözün onbinlerce yıllık bir yaşayışı var. “Bizim beklediğimiz söz türkçe koşmalar, ırlar lügat elde okuna- cak eşyalar deği HE Birahane sahibini dövmüş Dün gece, Beyoğlu birahane- lerinden birine, o Mehmet Ali isminde bir müşteri girmiş, evvelce kadının. birahanede çalıştığını görmüştü Mehmet Ali efendi buna kıza rak birahane sahibini: “sen kadını ne diye burada çalıştırıyorsun?,, diye döğmüştür. Zabıta Mehmet Aliyi yakalam, Bir aylık çocuk bulundu Fatihte Horhor medresesi kar- gısındaki arsada bir aylık çoçuk terkedilmiştir. Perşembe akşamından ga A MAJİE'e 24 ikinci Teşrin perşembe akşamı İ arrisrik || VEDA PUSESi sinemasında e ey N Zan Bir sevda & GEORGES BİZEL'in âyemut operası sinemada herkesin görmesi lâzımgelen film İSTANBUL SOKAKLARINDA (Yeni kopyesi ) KARE e ii sıcak de maalesef halkı lâyıkila tatmin lamel Bunu nazan dikkate alan törenini KARMEN in Ames ATEŞ ORDUSU) enli merk bejesn kadar nefis bir musiki şiiri filmi. İlâveten FOX jurnal dünya bavadisleri, amman Matineler 2,30 - 4,30 suvare 9,30 Bugün Elhamra sinemasında Büyük paris muvaffakiyeti FERNAND GRAVEY'i FLORELLE BARON FİLS ile beraber Candan Seriyorun filminde, Fransız operetini Bu perşembe akşamı GLORYA'da BÜYÜK GALA OLARAK MALEK EVLENİYOR BUSTAR KEATON (Walek) ANDRE L FRANGOISE KOSAY.MONA GOYA-ANI edilmiş kahkahalı, meşeli ve nezih komik bir fi MAJiK'te: KALPTEN KALBE ve meçeli operet halkkndaki methüsenası diklen * MARTHA »GG K sizi İkt sanal zevk ve meşe için bütün neşe mz ve üktesi mame HÜRRİYETE CAN FEDA. 22 Teşriniszni salı akşamı Istanbul — 1514, HERMANN BLUMENTHAL Viyana'da pek insa, bir hastalığı RENE CLAİR'in eseri. saz teakip vefat ettigi kemali tecssörle haber | H., 18461920 orkestra, alınmıştır. Cenazesi 28 Teşrinisani yar | Fransızen dersi (müptedilere Bu akşam ambar ni Çarşamba. günn eabal RR surare 2130 da ŞehivTiyairenn | günde Yav Küre hak | ekli Mez Yan Cg sent pere) DM b rn ni | mma Yazan: Ek, yeozklinda Kar bakü ekkür | Bükreş (8949 ui.) © 18 konser, Raşit bey ilânın, davetiyo mi 4010 konferans, Benin Cem İİ pk il Bn Reşit bey > Budapeşte ( 550,5.) — 1940 Söze Mİ Gaip köpek emi ee ———— ———— | Bir yaşında puvanter cinsinden | Lonara (8ö58m.) — 208 Kadıköy SUREYYA koyu kahve rengi paftalı bir av | 21 orküsiğm Sal) Gare msi, Sinemasında köpeği Erenköy Bostancı cihetle- ns (1 5m.) — 20,30 In Yarm akşam rinde gaybedilmiştir. Bulanların | dere, 20,00 & 21,06 bedii Sü O in yeniköy La ıs kati ei li 2 ureyya €reti İl) yalısına teslin edildiği taktirde | namındakipi yya Öp ya vel gl ek | “prag amme — ae tarafından radyo heşriyalı, den nakli, âra, 21,12 masalaber 2116 gramolar, 1,80 komeli, 23 konser, ŞEN DUL| Operet 3 perde 60 kişilik yeni kadro Orkestra Kapoçelli | havadis İstanbul 22 Teşrinisan! üni (Akşam Matleri) 10 kafe ke 20 müteferrika, 20,90 Lemboriyden ), Ne Talim b şarkı, 28 unun, 5 hafif ve KADIN GÜZEL OLURSA Ğİ gecem sp meler a m Se LİLY DAMİTA AKDRI e 2) Yiyama (üye m) e e ea el 0 Iki piyano lo Konser, 8 > dala Aİ radyo jürmel, #16 Btutizartan nakil en a ame Zİ minen işi) za teşrinimani çarşamba a rey (3041 m) — 18 rae Ny Esham orkestrası, 19,10 konferans, 19,26 or! önünden itibaren ekmek sekiz 1040) Terken öze) tr, 20 künferans, 2040 gramotan, uruş otuz para francale On üç e 775 | keman ve piyano kanseri, 2180 "kn niş sos) ö 2150 | ferans, 2i,48 keman, 22, 15 piyana, —— ye 27) Budapeşte (5005 im.) — 18,0 Otomobil makineteri sık sık | muayene edilecek 2340) Telefon 155) bant, eza Boğaziçinde hin Çek tlatieri (kap. sa. 16) Mİ Di iyi A köyünde bir evin bahçesinde ge- | kendn || 66, | Pk m Dini celeyin bir otomobil tutuşarak | iye © © 474 | Vip Paris (1700m.) — 5040 almancı, yanmış, polisler yetişerek ateşi | yinne 9,28 | Berlin ders, 21 tabi müsahabe, 21,20 radyo söndürmüşlerdi.. yapılan tetkikat | Erümu © Set rkeotrası, 28 tiyiro tümel Pau neticesinde otomobilin makinede- | Ata Bp Prağ ( 488ö.m. ) — 1950 Anan ki bir arızadan dolayı yandığı | çime a9 radye moğiyaı, 2006 kont anlaşılmıştır. erdem dür | haberle, SB cazban Bu vaka, bazı otomobillerde omü (ula m) e Vİ makina inn süratle tutuşa- Nukut ginmofon, 21,16 'thbi müsahabe, 21,48. bilecek derecede bozuk ve em- kuruş konuş | musiki komur niyet tertibatının noksan olduğu | isterim Halin, Av 7 “Varşova (1411 10.) — 1940 kafe anlaşılmıştır. Bunu nazarı dikkata | idol e alan belediye, seyrüsefer merk, a ee ENE ileri, 2005 iye AY maa AE aa Jurnal, 220 piyano © konser, muayene ve mürakabe edilmesi | g4 germ gramafon, 28,40 konferan, 34 dans ve makinede ve sair kısımlarda | mem, a bozukluk olduğu taktirde bunların | gı,“ e lame (617,2 m.) — 19,80 masa, sefer yapmalarına müsaade edil. | Yay Biri | öediya aza gara, 2818 memesini kararlaştırmıştır. 44 köron Çek © iç) )Bankmat 250p gu nakil,
