15 Nisan 1932 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 6

ife 6 Agabekof meselesinin iç y Tevkif edilen Lecog ismindeki fransız Akşam şayanı dikkat malümat veriyor Pariste çıkan Journal gazete- sinin maruf mu- harriri Geo Lon- don, Romanyada ve bilhassa Be- sarabyada bir tetkik o seyahati yapmakta, Din- yester o şehrinin ötesinde kâin mıntaka ahalisi- nin © vaziyetine dair gazetesine, mektuplar gön- dermektedir. Geo London bu seyahati cswasında, Çekanın sabık şark şubesi reisi Agabekofu Ode- saya kaçırarak bolşeviklere teslim etmek (o töhmetile (o Göstencede Romen zabıtası tarafından tevkif edilen Yunan bandıralı Filomela vapuru kaptan arasında bulunan Lecog namında bir fransızlada görüşmüştür. Lecogun ifşaatı Lecog romen emniyeti umumiye müdiriyetinde mevkuf bulunuyor. Mevkuf, Geo Londona bu ma- cera hakkında, yeni bazı ifşaatta bulunmuş ve demiştir ki: — Ben kocası Fransaya iltica etmiş olan madam Philia ile kızını Odesadan . kaçırmak istiyordum. Mukabilinde o Madam Philianın kocasından muayyen bir meblâğ alacaktım. Bu sebeple Rusyaya gidip gelmek müsaadesini haiz olan Panayot namında bir yunanlı ile münasebet ve temasa giriştim. Hattâ Panayot geçen temmuzda mdam Philia'yi Odesada gördü- günü ve kendisine firarı teklif “ettiği halde, kendisini takipten imtina ettiğini anlattı. Ben, madam Philianın ve kızı- nın nasıl kaçırılacağını müzakereye girişmiş iken bilmiyerek ve iste- miyerek çekanın elinde bir alet olrruştum. Halbuki çekanın iste- diğini (oyapmakla, yalnız kendi min değil, fakat ailemin de hayatını tehlikeye koyuyordum. Ben uzun müddet Agabekofun kim olduğunu, evvelki memuriyeti ne olduğunu bilmiyordum. Brükseldeki Mosyö Yunanlı Panayot arasıra, bana Pariste oturan Stopford namında miralay ve zengin bir İngiliz ile beraber, ziyaret ettiği “ Brüksel- deki Mosyö,, den bahsediyordu. “Brükseldeki Mosyö,, Panayot ile miralay Stopfordun hayatında, mühim bir rol oynuyordu. Bu Mosyönün, Belçika payıtah- tında oturan Agabekof olduğunu tekrar ederim ki bilmiyordum. O şahsın, Agabekof olduğunu an- cak madam Philia ile kızını Odesadan kaçırmak için tertip “ettikleri plânı bana anlattıkları zaman anlamıştım. Varnadan kaçırma teşebbüsü Bunu için Agabekofu Varnadan Filomela vapu runa bindirerek Odesaya götürmek icap ettiğini öğrendim. Agabekof Odesadan Moskovaya götürülecek ve Stalin kendisile görüşecekti. Buna mu- kabil Sovyetler, madam Philia ile kızının Rusyadan serbestçe hare- ket etmelerine müsaade edecek- lerdi. O zaman nasıl tehlikeli bir maceraya o atıldığımı ve hangi adamların eline düşdüğümü anla- dım. Panayot oBerline gittiği zeman oradaki çeka reisinden bu mesele hakkında tekdidiamiz tali- Bükreşte Romanya emivetl umumiye binası ve mürettebatı (5 Agabekof mat aldığı gibi, bende tehdit edilmeğe başladım. Tehditkâr emirler Bu tehditkâr emirlere bizzarur itaat eltim, Çünkü verilen emir- leri dinlemediğim takdirde haya- tım tehlikede bulunuyordu. Bun- dan başka Fransanın menafiine karşı bir harekette de bulunmı- yordum. Sonra Agabekofa hiç bir o fenalık (o yapmıyacaklarına dair teminat vermişlerdi. Öyle (o zanediyordum ki o Sta- lin, bolşevizmden irtidat eden Agobekofun nedamet (ederek rek dahalet ettiğini ilin etmek istiyordu... Tabialile, Agobekofun ne şerait altında Moskovaya gö- türüldüğü ifşa edilmiyecekti. Parayı verenler kimler ? Agobekofu vapura bindirmek teşebbüsü için lâzım gelen para- ları miralay Stopford ile Otto Jager namında bir İsviçreli bir tacir veriyorlardı. Benim rolüm, Agabekofa Var- naya gidebilmek için lâzım gelen pasaportu tedarik etmekten iba- retti. Fafat bu pasaportu tedarik edemedim. Bunun üzerine Agabe- kof Köstençeye gitmeğe kandırıldı, ben de Küstenceye gittim.,, Journal muhabiri, bu macaranın mabadı hakkında, şu tafsilâtı ilâve ediyor: Çekilen telgraf Bu vakanın bütün kahramanları Köstencede toplanmışlardı. Filo- mela vapuru Köstence limanına gelerek (o demirlemiştir. Agabe- kofu kaçırma teşebbüsünü Pzonıt- heff idare ediyordu. Herşey yolunda gidiyor. Agabekof vapura binmek üzeredir. o Vapurda sovyetler tarafından hapsedilecekti. Fakat Tzontcheff memnuniyetini bildirmek için amirlerine şöyle bir telgraf (Oçekmek (o hatasını yapmıştır: Roppoport Stanbul Cins inekler pahalıdır. (Köstenceden alıcı bekleniyor. Romen zabıtası bu telgrafı yakalıyarak halletmiş ve maalini anlamıştır. Agabekofla Filomella vapuruna binmemiştir. Çünkü ( tehlikeyi sezmiş ve vaktile kendisi Sovyetlerin hizme- tinde iken bir çok adamlara kor- duğu tuzağın aynını kendisine şimdi kurmak istediklerini anla- mıştır. Esasen Romen zabıtası Agabe- kofun haberi olmaksızın, onu adım adım takip ve tarassut edi- yor ve hayatının bir tehlikeye düşmemesine nezaret ediyordu. Zabıtanin tedbirleri Bükreş emniyeti umumiye mü- düriyetinden OKöstenceye gönde- rilen emniyeti umumiye müfettiş- lerinden Vintila Jonesko ile em- niyeti umumiye müdür muavini Öjen Biano zabıtaca alınan ter- tibata nezaret ediyorlardı. Hattâ Lecog bile şiddetli bir taras- sut altında bulunduruluyordu. Journal muhabiri, bu tafsilâtı ver- dikten sonra gene Lecogun kenisine söylediklerini şöyle naklediyor: — “Ben zabıta (tarafından tarassaut altında bulunduğumu bilmiyordum. Fransaya dönmek için Agabekofun vapura binmesini bekliyordum. Artık bu maceradan bıkmıştım. Hattâ, Agabekofa pasaport çıkart- mak için uğradığım mü;kilâttan bıkmış ve bunu Panayotun kâtibi olan Serj Minçe de yazmıştım. O, bana suretini dosyada bulacağınız şumaalde bir telgraf çekmişti: “Cesaret, inkisara uğramayınız hayatınız değişecektir.,, O, bu telgrafile Agabekofu vapura bindirdiğim takdirde zen- gin olacağımı anlatmak istiyordu. Agabekof vapura binmiyince... — 9 kânunusanide,' Agabekof Filo- mella vapuruna binmeği sureti katiyede reddedince, deli divane olmuştum. Bütün hayallerim yıkı- lıyordu. Talimat almak için Pa- riste bulunan Minçe telefone ettim. Bana telgrafla talimat göndere- ceği cevabını verdi. Filhakika sonradan aldığım bir telgrafta miralay Stopfordun bizzat 13 kânunusanide Köstenceye gele- ceğini bildiriyordu. Bu müddet zarfında, Grişanın Agabekofa karşı yapmağa kalkış- tığı katil teşebbüsü neticesinde, hepimiz yakalandık. Ben, bu katil teşebbüsüne iştirak etmedim. Agabekofun katline teşebbüs edildiği zaman Köstence güzellik kraliçesinin intihap edildiği bir muzikholde bulunuyordum,, Jurnal muhabirine göre Romen zabıtası Agabekofu şüpbeli bir şahis addetmekte devam ediyor. Onu himaye ve siyanet etmiş ise, evvelâ kendi toprağında böyle bir suikastın yapılmasını isteme- mesinden sonra da bu işte Ceka- nın parmağını görmüş olmasın- dandır. /#—— Amca Bey'in. i Güzel bir albumunu meccanen almak isterseniz: AKŞAM'a | abone olunuz | Cemal Nadir bey arkadaşımız Amca Bey'in gazetemizde intişar etmiş en güzel karikatürlerini bir araya topladı; bunları renkli, zarif bir kapak “içinde güzel bir album halinde neşretmiştir. Nisan 1932 zarfında gazetemize bir senelik, 6 aylık, 3 aylık abone kaydedilecek karilerimize ( vcut abonesini Nisan içinde & 8 ay için temdit ettirecek olan abonelerimize, abone bedelleri Nisan sonuna kadar iJarehanemizce kabzedilmiş olmak şartile, bu güzel ) ın bir nüsha hediye edilecek (i sta ile adreslerine gönderilecekti ve uzu aftalık siyasi icmal 15 Nisan 1932 Dörtler konferansı niçin iflâs etti?-Hin- | denburg için zafer, Brüning için hezimet Geçen hafta içinde, cihan siyasetine ait çok mühim vakalar oldu. Bu vakaların başında Lon- drada toplanan dört büyük devlet konferansının müsbet ve müfit bir iş görmeksizin dağılması gelir. Konferans, iktisadi ve mali cihet- ten çok feci bir halde bulunan merkezi Avrupadaki beş hükümetin iktisadi bir birlik teşkil etmesine ait Fransız projesini tetkik etmiş- tir. Konferans şüphe ve itimatsız- lik “havası içinde toplanmıştır. Ingiltere birlik teşkili için en ameli yol gümrük ittihadı oldu- Şundan Fransa ile geçen hususi müzakeratta bu yolda teklifte bulunmuştur. Fakat Fransa bu kadar ileri gitmek istememiş ve rüçhanlı gümrük esası üzerine birliğin ya- pılmasını istemiştir. Ingiltere fran- sız teklifini ameli ve faydalı bir şey olacağına kani olmıyarak siyasi cihetten bir cemile olmak üzere kabul etimiştir, Birlik | teklifinin o Ingiltereden çıkmayıp Fransadan gelmiş ol masi Almanyada ve İtalyada siyasi cihetten derin şüpheler uyandırmıştır. Diğer taraftan bu iki devlet iktisadi cihetten bir çok mahzur- lar görmüşlerdir. Tuna memleket- lerine yapılan ithalatın dörtte biri- ni Almanyanın sanayi eşyası teşkil ediyor. Tuna memleketleri arasın- daki gümrük setleri kalktığı za- man Almanyanın ihracatı Çekos- lovakya sanayiile tabii rekabet edemiyecektir. Almanyadan sonra merkezi Av- rupa ile sıkı ve mühim ticareti bulunan devlet Italyadır. Birlikten bu devlet de çok zarar görecektir. Böyle ümitsiz şerait içinde top- lanan konferans ilerlememiş ve iflâs etmiştir. Konferansta Almanya mürahhası Von Bülow Fransız teklifini esasından reddetmiş ve bunun yerine Almanyanın ve Ital- yanın iştirakile yedi devlet iktisadi birliği yapılmasını teklif etmiştir. Bu teklif reddolunmuştur. Bunun üzerine von Bülow Almanyanın Avusturyanın her türlü eşyasına ve zirai memleket olan Macaristan, Romanya, Yogoslavya ve Roman- yanın mahsulatına karşı rüchanlı gümrük tarifesinin | karşılıksız ve invazsız olarak © bahşedeceğini bildirmiştir. Tuna memleketlerini sıkıntıdan kurtaracak olan bu teklif Fransa tarafından reddo- lunmuştu. İtalya murahhası dört devlet konferansı yerine Bulgaris- tan dahil olduğu halde altı Tuna memleketi ve dört büyük devle- tin iştiraki ile dokuz devlet konferansının toplanmasını teklif etmiştir. Almanya bu teklifi ha- raretle kabul etmiştir. İngiltere başvekili de muvafakat etmiştir. Fransız murahhası M. Flandin talimat almak şartiyle bu teklifi kabul etmiştir. Fakat M. Flandin Parisle telefon vasıtasiyle görüştüğü zaman Mr. Tardieunün muvafakatını alama- dığından nihayet Italyan teklifini reddetmiştir. Bunun üzerine Cenevrede tesis edilmek üzere konferans dağıl- mıştır. Bu suretle M. Tardieu'nün Fransız teklifini hiç bir suretle tadil etmeğe yanaşmamasından konferans iflâs etmiş ve devlet- leri yaklaştıracak yerde arasındaki zıddiyet ve itimatsızlığı bir, kat daha artırmıştır. | İtalya ile Almanya kendilerine | Avrupada bir oyun hazırladı ve zaif Avusturya ile Macaristan kendisinin müttefiki küçük itilâfın hükmü nüfuzu altına almak iste- diği kanaatını hasıl etmişlerdir. Fransa dahi teklifinin “reddolun- masından dolayı Almanya ile Italyayı suiniyetle ittiham etmek- tedir. Alman intihabı 13 martta yapılan alman Reisi- cumhur intihabı neticesiz kaldı- Zından bu hafta ikinci defa inti- hap yapıldı ve mareşal Hinden- burg yeniden Reisicumhur oldu. Mareşalın (o intihabı kazanacağı muhakkaktı. Ikinci intihapta nısıf- tan ziyade ekseriyet değil mutlak ekseriyet aranılmakta olduğundan mumaileyh ilk intihapta aldığı 18 milyon reyi ve hatlâ daha az, meselâ 16 milyon rey aldığı tak- dirde de intihabı gene kaza- nacakı. Mumaileyh bu defa geçen intihaba nazaran 700,000 rey fazla almıştır. Ikinci intihabın asıl şayanı dikkat ciheti Hindenburgun baş- lıca rakibi M. Hitlerin bir ay evveline nisbetle iki milyon fazla rey almış olmasıdır. Bir ay içinde faşistlerin iki milyon taraftar art- mış olması Almanyada faşizim cereyanının dev adımlarile ilerle- mekte ve kuvvetlenmekte olduğu- nu isbat etmektedir. 24 Nisanda Prusyada Lantog yani mahalli parlamento intihabatı yapılacaktır. Geçen pazar intihabının neti- cesi Prusya intihabında faşistlerin ekseriyet kazanacağını gösteriyor. Prusyada ekseriyeti haiz fırka yahut grup bütün Almanyaya hâkimdir. Şimdi ekseriyet sosya- listlerle merkez fırkası olan kato- liklerdedir. Yeni intihapta Faşist- ler ekseriyet kazanırsa Rayiştagda da yeni intihap yapılmasına mec- buriyet hasıl olacaktır.” ** Hitlerin aldığı 13 milyon reye nazaran Faşistler iki yüzden fazla mebus çıkarabileceklerdir. e Bu vaziyet karşısında Hindenburgun sağ eli bulunan Başvekil M. Brün- nigin mevkiini muhafaza etmesine imkân kalmıyacaktır. Binaenaleyh 8 Nisan intihabının neticesi Hin- denburg . için bir (o muvaffakiyet ise de başvekili için hezimet zemini hazırlamıştır. 8 nisan intihabının şayanı dik- kat diğer bir noktası daha var- dır. Komünistlerin namzeti takti- ben üç buçuk milyon rey almıştır. Halbuki bir ay evvel beş milyon rey almıştı. Geçen Rayhiştag intihabinda komünistler yedi mil- yon rey almışlardı. Son intihap Almanyada komünist hareketinin yarıyarıya kuvvetini kaybettiğini isbat etmiştir. Alman milleti bir zaman okurtuluşunu (sovyetlerin muzaharetinden ve komünizmden bekliyordu. Şimdi Alman milleti Versay muahedesi boyunduruğundan ve iktisadi ve mali sıkıntıdan kurtuk masını faşistlerden bekliyor. Hiç olmazsa şimdilik Alman- yanın müfrit bir fırkânin eline düşmemiş olması Avrupanın sula ve “sükünü için bir Kazanç- tır. Almanyadaki itidal taraftarla- rının kuvvet bulması Fransanın Almanyaya karşı ittihaz edeceği siyasetin müsaadekâr ve itilafc yane -olurzsına: kağlıdır. 4