2 Ocak 1931 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 14
SM an e > Sahife 14 | Cihan iktisadiyatı | 1930 senesinde eşya fiatleri ne kadar düştü ? - Sarsıntılı bir yıl - Amerika devlet bankası iskontusunu indirdi 1930 senesi eşya ve erzak ve müş idi. te rl etmiştir. İki hadise m kabilen yekdiğerine tesir etmiş! iştir ihan piyasalarındakı e iörei ete ivme ani buh- sebep! nidir, sienin. ll ve İL azlığı isbette fiatların ar ball Ki muştur. Her iki halin saiki harbi umumidir. Yani harbi sonraki tesirleri ve mem- a Fazla harp esnasında okyanosların maverasındaki mej leketlerde am ya din Kn fevkalade tevessü ve inbisat elimden ileri 4 gelmiştir. Harpten sonra teknik vesaitin artmış olması ve bahusus otomo- bil ve kamyonların vesaiti nakliye lnkılâp yapmış ee istihsalin artmasını teshil etmiştir. Harpten iki balkan ei ve iştira kudretinin mü olarak tahmin ilimizi de diğer bir sebeptir. tihlâkin azalmasının başlıca sebebi harptan sonra Avrupanı e barlanmasından dola- yı beynelm vaziyetinin ve een ie olma- sıdır. Ceçen seneki VevYork esham borsasının sukutu t g KE a 3 Altın Kiril tındaki müvazenesizlik ve cihan sn larının Amerikada ve Fran- azaltmıştı. m mevat işliye: sanayiin uzun vadeler ile a mer aciz kalmaları istok vaddin yığılmasına — Medin ii iftçilerin ir mg işsiz- siyasi iyetin yanın piyasada en bırakıla- cağı zannolun muştur. Fakat bu tutya, petrol ve kömür gibi mad- delerde kartel usulü tevessü etmiştir. Banka iflâsları e bankaların rap söküğü gibi dev sadi buhran, ticarette durgun- luk ve halktaki oemniyetsizlik amma müşkül mevkide bırak- mış Her gün bir kaç banka iflâs ediyor. AvrüSdE Amerikan ban- kalarına karşı emniyetsizlik baş- lamıştır. Amerikadaki Irlandalı- ların noel münasebetile Irlandada ki alekusal çekl tediyesi çok Ni 5 ankalarının vaziyetlerini tahkik etmeksizin çek sahiplerine tedi- yatta bulunmamışlardır. Baltimorun en eski er reisi “yapacak iş yok, mlesi yazılı bir pusula animal intihap etmiştir. Bu bankada halkın mevduatı 3,500,000 m lirasını aya idi. Nev York'un en mühim ban iile ( Chelsea Bank 2d tediyatını tatil oradaki City Bank tediyatını tatil etmiştir. Amerika iskontoyu indirdi re Amerika bankası bulı Federal Reserve Bank lisana yüzde b buçuktan yüzde ikiye indirmiş! Amerika Svg çe ER is- kontusunu adde indirmiş olması cihan Smile gayet mühim bir hadisedir. Amerika hükümeti Avrupadan ve bahusus kğ ra Nev hidei İngiliz lirasını Tika nisbetle kıymeti bir anda 4,85 5/8 den 4,85 23/32 ye çıkmıştır. Bundan sonra altınlar aksi cihete yani Amerikadan Landraya akacahtır. Fakat bunun ile İngiliz lirasının yükü büsbütün hafiflemiş olmıyacaktır. e Çünkü bankasını (o Fransız çekmekte olduğu altınlar hâlâ Dai ediyor. İngiliz lirası franka Bundan yalnız İngiliz lirası de- gil umum cihan istifade edecek ve her iri fiatları inecektir, Lâkin nsa bankasının böyle bir ted- 2 Kânunusani 1931 —— —- 1930 nasıl bir sene idi? Geçen senenin iktisadi vaziyetine umumi bir nazar Arasıra durup arkaya bakmak geçtiğimiz yolu heyeti umumiye- sile bir kere daha g 5 önü- müzdeki hedefe di ha ve kestirme yollardan in için zaruri bir tecrübedir, Her sene başı, bu kısa durağın, bu muha- sebei âmâlin, fertler için olduğu gibi milletler için de faydası vardır. 1930 senesi, a ve memle- ket için nasıl bir idi? Tam bir sene ii aynı sütuna şu cü le başlamıştık: “ 1930 senesi Türkiyenin iktisadi müca- delesile tarihe geçecektir. Yeni e, bir ta f ve istihsal senesi o leke ii senesind e herk: esi üyük endişesi imleri ll Hükümet bununla uğraştı, rene e buhran iddiasını elinde gibi kullandı. 1930 senesi, yalnız bizim için değil, bütün dünya mem m için acı bir mahrumiyet senesi oldu. oCihanı şiddetle (o sarsan iktisadi sıkıntı, Amerika gibi zengin memleketlere kadar sirayet etti. o İşsiz o amelel adedi cok (o banka etti. Asrupann her tarafında fabrika- lar kapandı, büyük ticarethaneler işlerini di ettiler. Bu sıkıntı bize Fakat, iktisadi mekani basit, ve bilhassa sanayi neft sir ia n bizde, ziyade, iyi slm han ynam müşteri mle- e bedi iğ suretinde cce etti. Bu geçi esmi güm! ük hesaplardan Di bir Ra görebiliriz. Bun ithalât ve ihracatımızı teklik. > Ir, mek kâfidir. bire ümit müracaat edeceği şimdilik olunmuyor. Mısır maliyesi Siyasi rl ve değişme- ler ve umumi iktisat buhranı, ma- liyesi pk me e itibarını “düşürmüştür. Mes olduğu etin vaziyeti Hirlarmab için si yapacağı şayi olmuştur. Başvekil Sıtkı paşa hükümeti der- eylediği mali vazı- müşkül bulunduğunu ve lâkin şimdi bilcümle devlet taahhüdatının karşılığı bulundu- gunu söylemiştir. 1930 /senesinin başından beri, Gm 1929 teşrinievvel mila en ( yeni gümrük tarifeleri bam tarihidir) ithalâtımız, Sn miş e nisbetle çok e 1930 senesinin ilk on ayında (diğer iki a ie istatistikleri henüz neşredilmedi.) İti X 838. 937 türk lirasıdır. Halbuki 929 Mi ad 231 mi olmuştur. Bu il dir, ve mukayeseye çünki. 1929 senesi, tarifeleri tatbik bir ota cal Ye gümri iş diye çok 19 nesi, b halat teşkil” eder. 1930 i ithalâtının azlığını anlamak b seneyi senelerin ithal tı ile alayen etmeliyiz. 1928 senesi ilk on ayında itha- lâtımız e milyon 738,000 liraya, 19; aynı aylarda il- yon 459, 332 liraya, ve 1926 senesi > ez 6 616 liraya gm ithalâtımızın 12 aylık elan 209, 591,775-211,309,184 ve 234, ii OE liradır. Bu suretle görülüy 1930 senesinde diğer serili: sb ithalâtımız çi azalmıştır. Bunun sebebi, bir 7 yeni imaye eşya fiatinin yüksek olması, diğer taraftan milli iktisat ve yerli m cereyanının ar Hal- ın iştira ve lâk kudretinin Fm sı ek müessir ol- E mu ii gelince , senesi zarfında ihracatımız hali tabiide cereyan etmiş, hattâ geçen senelere nisbetle ba artmıştır. girmiş olacaktı. Ne çare ki, bol olan mahsulümuz, iyi fiatler bulamamıştır. 930 senesinin ilk ında 1 10 a ihracatımız yekünu 120, 490, 925 liraya o baliğ senesinin — aynı ihracatımız 119,575,375 lira idi. nesi 128 milyon, 1926 senesi 2 yeniden lira idi. Fakat, mı dikkat olan nokta, Türkiye kars ilk defa olarak, 1930 senesi ticaret müvazen vi” lehimize bir fazlalık kavdetmi ve ilk 10 ayda ihracatımız ithalâta nisbetle 2 milyon liradan fazla olmuştur. Halbuki 1929 senesinin aynı ayları zarfında 111 milyon lira bir açık vardı! Daha evelki seneler ticaret açığımız 40-50 mi liradır. ce olarak diyebiliriz ki, senesi, iktisadi vaziyetimiz, ranından müteessir ok sl medeni başka, 1930 senesi ramiz n istlEğiri itibarile muvaf- fakıyetli bir sene ne türl irsi sukutu durdurulmuş, vi isterlinin ğine 1030 ini ni edilmiştir. Piyasaya, ihracatımızın olluğu dolayısile okadar ingiliz ki, paramı; lirası arzedilmiştir ki, ye in hükümet, ye evrakı nakdiyenin bir kısmını piya- saya çıkarmış. v ve konsorsiyom bir milyon giliz satın almıştır. Köksorsü Sml bir Kr 200 bin bi lirası Src de olduğu bu iki İyon iki yüz bin ingiliz lirası çal stoku ile, uhranlı zdeveliğlezdi paramızın borsadaki evvücatına mani olmak müm F ğin bir fenalığı takyidat, bir in harice kaçma- yili, Ye Borsadaki kısım serma; sına e melâtı li a verişi, ibi umumi- den bu kadar durgu! kalan Her halde, umumi mülâhaz: itibarile, 1930 senesinde iktisadi vaziyetimizin diğer se: re nis- etle daha fena old iddia edilemez. Bilâkis 1 1929 neleri, iki sene evelki kuraklık dolyısile daha el geçmişti. ukarıda yazdığı gibi, 1930 Mae bütün. ae huh- rana (o rağm takammülfersa olı aması, a avet müvazı emizin lehimize olmasından ileri gelmiştir. Bu da, Türkiye tari- binde ilk defa oluyor. ür! parasının (| istikrarı, devletin fuzuli o masrafları bilhassa hariçten fazla mübayaatı durdur- ması, memur maaşlarının intizama girmesi, milli iktisat ve fikirlerinin o yavaş yavaş arasında umumiye bubranın olmuştur. erkan ei taksitlerinin hafiflemesinde o âmil Aynı zamanda iyi bir mahsul “idrâk ettik. Eğer, il mallarımız b vr bulsaydı, memleket: girecek ve geniş Yapılan i en mea bakarak, ittihaz edilen tedbirlerin müsmir olanları ve yapılmıştır. Fakat, ye daha çok şeyler vardır. N. S. Israr ediyor ve diyoruz ki : Gerek tuvalet ve gerek tıbbi üstahzaratının Pertev Malik olduğu 4 büyük hassa hiç bir müstahzarda yoktur. 1 - Zarf ve mazrufun nefaset ve zarafeti 2 - Tarzı imalindeki sırrı san'at 3 - Her noktai nazardan yerli malı o ““Malilıdıye Türbesinde “1 © TAMGOÇYAN müessesesi Telefon : “372 İce 7 şirketi 2 az hemuriak emr İl e me ea a m Pam aa K N w 1 m ENİ el Yİ Ke Sİ ğa a ağn - yüz e ii )
