21 Kasım 1929 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5
Cihan iktisadiyatı Nev York borsasında fiatler düşüyor - Ar)antın bugdayları Avrupayı istilâ etti Standard eshamını düşmekten kurtaramıyan Milyarder Rokfeller Nev York esham 25 Teşrinievelde başlıyan sukut | borsasında hâlâ devam ediyor. Esham ve tahvilât - kıymetlerinin sukutunun Amerikanın - serveti — milli bais olduğu zarar Almanyanın galip devletlere vereceği tamiratın yekünunun bir kaç mi olmuştur. Sukutu tevkif iç haz olunan tedbirler hep boş çıkmıştır. Borsa hergün ancak üç 'saat açık olduğu halde hergünkü satış milyonlarca artıyor ve fiatler mut- tasıl düşüyor. Meşhur - Rokfeller Standar oil eshamından bir mil- 'yona boheri 50 dolar yani 10 İn- liz Jirasından talip olarak on | lyon İngiliz hirası verdiği halde aya tesir edememiştir. Müttehidei Amerika reisicum- hurunun riyaseti altında Vaşing- tonda bir çok konferanslar akto- lunarak - vaziyet tetkik edilmiş ise de henüz hükümet bir mü- dahalede bulunmamıştır. Esham | borsasındaki sukut Amerikanın iktisadi hayatını berbat etmiştir. Noel yaklaşmakta — olduğu bir zamanda senelerce - Amerikada Alış veriş gayet civcivli olurdu. Halbuki şimdi ortalık ta deh- getli kesat var , mağazalar ve müesselerle müstahdeminine yol veriyor. Amerikanın milyonerleri bile ev masraflarını yarı yarıya inelirmişlerdir. Zenğinlerin bir çokları hizmet- çilerine ve şoförlerine yol vermiş ler. Otomobillerinden satmadıkla- rını kendileri idare ediyorlar. York borsasının içerisi Londra borsasında buhran başlıyor Amerikada — buhranın devamı Avrupaya ve bahusus Londraya fena tesir etmiştir. Londra esham borsasında en sağlam esham ve tahvilât — mütemadiyen — sukut ediyor. Hükümet yeniden devle bankası — iskontusunu — indirme; düşünüyor. Bir çok tasfiye mu: melesi yapılmakta olması Londra borsasında — sükutun tevessüne sebep olmuştur. Bazı müsssesatın. mali müşkülâta maruz kaldıkları- na dair şayiaları devran eylemesi vaziyeti büsbütün berbat etmişt Bazı kumpanyalar ve madenci- likle iştigal eden müessesatı ma- liye fiatleri tutmak için müdaha- lede bulunmuşlarsada bir - fayda hasıl etmemiş Gerek Amerikada gerek İngil- terede esham sukutunun dehşetini| anlatmak - için yalnız bir. misal getirmek — kâfidir. — Amerikanın meşhur bankalarından |" National City Bank, ı esham fiatı bir kaç gün içinde (488) den (215)e düşerek banka eshamının kıyme- tinden 273,000 ingiliz liralık zi . En büyük otomobil fabrikalarından biri - istihsalâtını yüzde 50 nispetinde kesmiştir. Arjantin buğdayları Avrupayı boğdu Avrupayı ve bahusus İngiltere- yi bugünlerde Arjadtin buğday- ları adeta - boğmuştur. - Şimdiye hububatının Av- kadar Arjantin İngilterede — hububat - idhalâtı merkezi olam Liverpul limanında bir çok vapur buğday hamulele- rini boşaltamıyor. Memurini ma- halliye hububata mahsus olmıyan boş 'depolarda tertibat yaparak bunları da hububata tahsis ediyor. Şimdiki halde bu büyük İngil limanında 1,000,000 kuarter | bir kuarter. 12,5 kilodur ) buğday | bekliyor. Arjantın buğdaylarının İngilte- külliyetle hücum istermek — için üç ve Teşrinievel aylarında| sene Eyli İngiltereye gelen Arjantin buğ- daylarının miktarı mukayese yapalım: 1927 senesinde 1,247,846 ve 1928 de 1,323,919 ve 1929 da 13,393,676 İngiliz kantari Arjantin buğdayı gelmiştir. | Bir İngiliz kantarı 50 kilodur. ) Arjantinin geçen mahsulü 330,000,000 buşel hakkında bir İpek)çi)âmiz Bu senenin rekoltesi 1905 tona balig oldu Bursada bir Japon ip: kasının küşadı Türkiye ğine yeniden nazarı dikkatı çe mektedir. Harbi umumiden evvel Türkiye 3 ilâ d milyon kilo ham ipek yapardı. Muharebe Türkiyeye, Su- riye ve Bagdat gibi mühim ipek merkezlerini kaybettirdi. Geriye Bursa, Edirne, Amasya, Diyarbekir, Malatya, Elâziz, An- talya ve Mağla ipek mıntakaları kalmıştır. Evvelce Türkiyede ipekcilikle bilhassa rum ve ermeniler meşgul olurdu. Şimdi bu işlerle -türkler meşgül olmakta ve ipekçiliği tek- | rar inkişaf ettirmeğe çalışmaktadır. 1929 senesi için Türkiye koza rekoltesi 1905 ton olmuş ve bunun 1500 tonu Burada - istihsal edik miştir. | Türk ipek ipliği 13 — mühim TüMEME yaşıln” Baklaşemdda | da bir çok tezgâhlar vardır. Bursa mıntakasında 11 iplikhane vardır. Harbi umumiden evel ipek piyasa merkezi Bursa idi, şimdi İstanbuldur. İstanbul 1929 sene- sinde — kiymeti umümiyesi — bir milyon Türk lirasını mütecaviz 67,5 ton ipek ihraç etmiştirki bunun 37 tonunu Fransa çekmiştir. İki istatistik ; Anadoludan gelen ve ha- rice sevkedilen zahire Ticaret borsası tarafından yapılan istatistiklere göre teşrinievvelin ikinci haftasında harice şu ci ve mıktarda mal sevketmiştir : Arpa 57 ton, buğday 11 ton, bulgur 19 ton, yulaf 40 ton, mer- Gimd B das KA LEL a0 len Gene bir hafta içinde Anadolu- dan şehrimize 579 ton arpa 207 ceviz, 3710 ton buğday, 219 ton çavdar 4 ton fındık 200 çuval | susam gelmiştir. f Geçen ay zarfında da Anado- ludan şehrimize 23 bin ton arpa gelmiş, bunun 438 tonu harice | sevkedilmiştir. gene geçen ay | içinde harıca İl0 ton buğday 969 çııvıl nuhut 236 çuval kuş yemi, 69 ton bulgur, 12 ton t Bundan başka 'm, 184 adet av 1766 balya tiftik, 3180 derisi, balya yapağı, 416 balya keçikıh ihraç edilmiştir. idi. Gelecek mahsul 215,000,000 buşel tahmin olunuyor. (Bir bu- gel 36 litredir. Arjantin buğdaylarının. istilâsı esbabına gelince birinci sebep Arjantinde bütün mahsulü istiap etmeğe kâfi anbarların mevcut ol- mamasıdır. Mahsul idrak edildik- ten sonra” çifliklerden doğruca limanlara- sevkolunarak gemilere tabmil olunuyor. Müttehidei Amerika ile Kanadada kâfi derecede anbar olduktan sonra | Kanadanın “Kanadian-Pool, ve | Müttehidei — Amerikanın — “Fede- ral Form Board , ismindeki teş- kilâtı yüksek fit bulmadıkça mal ihraç etmek istemediklerin- den Arjantin buğdayleri meydanı serbest bularak - İngiltereyi ve Avrupada buğday - ithal eden diğer memleketleri istilâ ediver- miştir. Bu senenin sonuna kadar Müttehidei Amerika ve Kanada buğdaylarının piyasaya çıkmasına Tüzüm . hasıl / olmiyacağı ” tahmin olunuyor. Hayvan neslini islah Her tarafta bü yarışları yük at yapılıyor İzmir ve samsundal ki yarışlar bilhassa p çok parlak olmuştur İzmir at yarışlarından bir kaç manzara İzmir, 16 (Hususi) — Cuma günü “yarış ve ıslah encümeni , namıma sonbahar ilk hafta koşur ları yapıldı. Koşu mahallinde coş- kun bir kalabalık vardı. Hava güzel, her taraf yeşillik içindeydi. Yeni tribünlerin küşat merasi- mine davetli bulunan vali ve kumandan paşalar, belediye reisi Dr. Hulüsi bey fırka ve matbuat erkâm, türk ve ecnebi maruf | zevat ve hanımları koşu mahak | linde bazır. bulunuyorlardı, Vali Kâzım paşa etrafında toplanan davetlilerle birlikte yeni yapılan tribünlerin sağ kapusu önüne gel ile süslenmiş olan takın önünde hazuruna hitaben güzel ve heye- | canlı bir nutuk söyledi. Bu sırada ordu müfettişi Fah- rettin Pş. ile şehrimizde bulunan kumandan paşalar teşrif etmiş- lerdir. Nutku mütcakip Sipahi ocağı kâtibi umümisi Sıtkı Şükrü bey Valiye “Büyük eserinizin anahta- rını takdim etmekle bahtiyarım, demiş ve kordelayı kesmek üzere makası vermiştir. Val. P. makasi alınca kördelayı kesmek için Fahreddin P. Hz.ne takdim etmişsede, Paşa bu şerefli vazifenin genç bir hanım elile yapılması daha muvafık olacaktır cevabını / vermişler ve - Valinin kerimeleri kordelayı kesmek su- retiyle alkışlar içinde yeni tiribün- lere çıkılmış ve davetlilere şeker- lemeler ikram edilmiştir. Çok sade ve samimi bir şekilde yapı- İan merasimden sonra - yarış başlanmıştır. Yarışların neticelerini telgraflar bildirdiği için tekrar etmiyeceğim. Yalmız İzmirde at yarışlarına karşı mevcut alâkanm gittikçe arttığını kaydedeceğim. Yeni fenni ahırlar, tribünler, sahaya verilen ehemmi- yet bu alâkayı artırmaktadır. At yarışlarının - yakında İzmirin en kibar bir sporu ve eğlencesi halini alacağı anlaşılmaktadır. Samsun yarışları Samsun 16 (Hususi) — Sev; baş vekilimizin himayeleri alt daki hayvanları” islâh cemiyeti Samsun şubesi tarafından cuma günü büyük bir at koşusu yaptır. rıldı.. Yarışlara her taraftan bin- lerce halk gelmiş ve pek parlak olmuştur. Saat ondan itibaren otomobiller kamyonlar ve - sahil hattının ihzr ettiği — hususi trenler bu galabalık halkı taşı- yordu. Geçen sene - hüsüsi itina ile yaptırılan tribünler, lo: lar tamamen dolmuş, yer bula» ve bayraklar ve çam dalları | mayanlar sahanın etrafına yayıl- mışlardı İhk bir bahar havasının, sinir ve ruhlara verdiği neşe ve şeta- le yalnız bir yarış tema- şası değil, bu toplanışa umumi bir tenezzüh manası vermek de doğru olur.. JYalnız şurada bir aoktaya t mas etmeliyim: Tertip heye'ti bütün —mesaisine ve dikkatine râğmen noksansız iş görmüş sayıl- maz.. Dördüncü tertibin mesafesi 4500 olması lâzımgelirken, üçüncü tertip gibi 3000 metre olarak yul etmesi ve yarışlar arasında ik fasılalar vermesi ve para ile tutulan İocalara” başkâlarının irmesine n İmaması * Gazeticilere , - fotuğrafalarada bir yer ayırmamıştı. Bunun için bazı arkadaşlar notlarını munta- zam almamışlardır. — Umanızki: (Çbaşka zamanlarda bunlar izale edilir.. Ye ışlara şöylece devamedildi: Tinci tertip — Taylara mah- sustu. Mesafe (1400) .. bu koşuya Ti hayvan girdi birinciliği Alan- usulu Hı&ıı sözmn ( Reyhamı) inciliği Çarşambalı Kasım efen- inin ( Afacan ) aldı birinciye (500) yüz ikinciye (75) lira ikra- miye verildi. 2 ikinci tertip — Mesafe 2000 yetre, İkramiyeler birincinin (200) ikincinin (75) liradır. Bu kn(!lı_ıyı (15) hayvan girdi. Birinciye, (Ter- meli) Ziya B.in (Ceylân)ı İkin- ciye (Bafralı) Nazım beyin (Tay- yarı) gel 3 üncü terlp — Mesafç 3000 İkramiyeler, birinciye (300) İkir eye (5) bnule (7 Haa girdiği bu koşu epice heyacanlı idi Bahsı müşterek kişelerinin önünde bir kaynaşma görüliyordu. Koşu, bittiği zaman, Hakem (Baf- ralı) İsmail efendinin (Mazlum)u- nu birinci ve (Lâdik)li Mecit B. (Şahbazı ) m ikinci ilân etti.. 4 üncü tertip — Mesafe, 3000 metro .. İkramiyeler, bi (700) ikinciye (100) lira.. Bu ko: şudaki umumi heyecan ve alâka bir oğullu halinde yükseliyordu. Bahsı müşterek gişelerinin önün- deki izdihamdan bir çokları bilet almıya muvaffak olamıyordu. Koşuya giren (6) at bu hava- linin adı sanı yerinde yürük atları Başlangıçta geri kalmalarına Tağmen (Bafralı) Macit B.im (Reyhan ) 1 birinciliği ve (Bafralı) İbrahim ağanın (Derviş)i ikinciliği aldı ve saat 15 te yarışlara yet verildi.. Zübeyir oğlu Fuat
