19 Ağustos 1941 Tarihli Yeni Sabah Gazetesi Sayfa 1

19 Ağustos 194 SALI İl 1 4 üncü Yıl - No. 1183 Sulhtan | sonraki Avrupa Galip veya mağlup bütün #devletler iktisadi'bakımdan İmuhtaç oldukları — iptidai || maddelere iştirâk edecekler ve ticarette müsavi şeraite mazhar olacaklardır. Hüseyin Cahid YALI yet verilmesi için ne gibi prensiplere hürmet edil- Mesi lâzım geleceğini ihtiva et- mekle kalmıyor. Harp - bittik-| ten sonra yeni Avrupanın ne tarzda — yaşayacağı hakkında | da İngiliz ve Âmerikan noktai nazarını bildiriyor. Sulhtan sonraki - Avrupa da-| ha doğrusu bütün dünya için Amerikan Cümhurreisi ile İn- giliz Başvekili gayet mühim bir esas vazediyorlar. Harptan ev- vel Alman ve İtalyan matbua-| tı ve devlet adamları devletleri | ikiye taksim etmekte idiler; bir kısmı tok devletler, diğer kıs-| mı aç devletler. Tok devletler İngiltere, Amerika, Fransa idi, | Aç devletler de kendileri. On| dokuzuncu asırda büyük sana-| yi inkılâbından sonra, bu inki- Şafı takip eden memleketler. yaptıkları istihsalât için uzak Memleketlerde piyasalar, mah- reçler bulmak , lüzumunu hi: setmişlerdi. Ayni zamanda;, fab- rikalarının muhtaç olduğu ham maddeleri yetiştirecek müstem- lekelere de göz dikmişlerdi. Bu uzak müstemlekelerle ana va- tan arasında muvasale ve mü- nakaleyi temin maksadiyle icap | eden mühim noktalarda deniz ümleri çlde etmek zaruretini duymuşlardı. Hasılı, sınai ve ticari bir emperyalizm bütün şiddetiyle büyük devletleri is- tilâ etmiş bulunuyordu. Alman- | ya ile İtalya bu dünya yağma- sına geç kaldılar. Cünkü Av- rupada vahdetlerini geç temin etmişler ve hatırı sayılır bir Avrupa devleti — mertebesine | geç yükselmişlerdi. Onun içi Almanya ile İtalya — daha e' vel davranan ve dünyanın en zengin — müstemlekelerine — ve ham maddeler kaynaklarına el atan diğer büyük Avrupa dev- letlerini şiddetle kıskanıyorlar- di. Bu meseleyi mücerred hak bakımından tedkik ve hallet meğe imkân yoktur. Çüni devletler dünyada — gerçekten bir hak mefhumiyle yaşayacak | iseler hepsi, — müstemlekeleri talıliye etmelidirler. Müstemle- ke ve emperyalizm sistemi de- vam ettiği müddetçe, müstem- | lekelere ihtiyacı olan, yahut fazla hırs ve gurura kapılan bir devlet, fırsat zuhur eder etmez diğerinin elindeki toprakları is- tilâya kalkacaktır. Eğer bey- nelmilel münasebetlerde — sulhu temin elmek isteniyorsa ve cezri bir hal çaresi de buluna- nuyorsa ham maddesi bakı-| mından bütün milletleri az çok | tatmin ve temin edecek bir tedbir düşünmek elzemdir. Bütün Av- rupa devletleri ticaret müba- delelerinin zorlukları — ve güm- rüklerdeki himaye tarifeleri- nin inkişafı ie,, ve mey ilerletmeğe, ine —muhtaç göz dikmişlerdir. Bu suretle ham maddeler me- selesi ciha bir ihtiyaç şeklini almış oosevelt ile Churchill tarafından — neşredilen beyanname yalnız har- ile Amerika umu his ve takdir etmiş; ki istikbalde bu ham | maddelerden her milletin istifa- | desi bahsine temas etmişler ve bu | kabul - eylemişler- eya mağlüp bütün di bakımdan muh- taç oldukları iptidai maddelere iştirâk edecekler ticarette mi 'aite mazhar olacak-| lardır. | Bundan anlaşılıyor ki iki bü- yük müstemlekeci devlet bü- tün milletlerin ham maddeler- den istifade etmeleri bir hak - kaniyet icabı olduğunu takdir ederek onların haklarını teslim eyliyorlar ve büyük bir rekabet ve münazaa vesilesi teşkil eden bu meseleyi müsavat dairesinde halletlmeğe razı oluyorlar. Bun- * Hitlerin düşüncelerini! ç A İALMAN -RUS HARBİ Berlin bildiriyor: Leningrad'a yeni taarruz başladı Rus ordusu Smo- lenskde de ric'at ediyor Stokholm, 18-(a.a.) — Ofi: Şimalde Leningrada karşı mukarrer olduğu veçhile tekrar | taarruza başlanılmıştır. Şimali Sonu sayfa 3 sütun 3 de)) önceden keşfedip tedbir almak için Hd A Amerikada iki buçuk milyon İngiliz liralık tah- sisatla bir yüksek dimağ- lar enstitüsü kuruldu New -York, 18 (a.a.) — Ame rika birleşik devletlerinde, iki | buçuk milyon İngiliz liralık tah | sisatlla bir “yüksek dimağlar,, | enstitüsü tesis edilmiştir. Bu enstitünün — gayesi, mihverin| düşünebileceklerini daha evvel| düşünerek mihverin fikirlerini kıymetsiz bir hale getirmekte-| dir. | Roosevelt, enstitünün riyase-| tini, Washington Carnegie ens-| titüsü reisi Dr. Bush'a tevdi et- miştir. Bu -enstitünün emrinde 20.000 eksper çalışacaktır. İlmi araştırmalar ve inkişaflar büro su, bu enstitünün emrine veri - lecek ve enstitü, bütün Ameri- kan âlimlerinin ve Amerika Ü versitelerinde calışan mülteci gruplarının bütün bilgilerinden | istifade edecektir , dan sonra, mağlüp — hiç bir millet aç devletler taksimini yapmak hakkına ma- | lik olamıyacaktır. Ham mad- delerden istifade — hususunda galiplerle mağlüplar arasında bir. fark — gözetilmiyeceğinin şimdiden tasrih ve ilânı İngiltere ile Amerikanın, galip #eldikleri takdirde, Almanyaya bir inti- kam sulhu imzalatmıyacaklarını teminat altına almış demektir. İki devletin sulhu - kolaylaştır- mak ve milletler arasında harp doğurabilecek — münaferetleri kökünden izale etmek çarele- rini düşündükleri anlaşılıyor Bu prensipi kabul ettikten sonra, bir adım daha atıyorl Milletlere yalnız ham maddeler- den istifade akkını tanımanın müstakbel — Avrupa — bin vücude getirme kâfi © yeceğini takdir k velüd vi Müsmir bir işbirliği kurmağ; ve bu babda kolaylıklar temin e T K I. Varşovada açlık ve sefalet ir ayakkabı 100 İbir yemek 10 Tür! lirası| he hağe ll Üçyüz Kişi-Olüyor Berlin, 18 (am.) — Anadolu ajansının hususi muhabiri bil- diriyor: Varşovadaki müşkülât bil- hassa iaşe yüzündendir. Fiyat lar dehşetli yükselmiştir. Bir çift ayakkabı yüz Türk lira- sı, bir yemek on Türk Jirası, | bir paket sigara dört Türk| lirasınadır. Şehir büyük bir askeri garni zona benziyor. Halk her türlü işbirliğinden imtina etmekte ve yüksek halk tabakası general Sikorski — hükümetine itimat eylemektedir. Bütün Polonya- h kadınlar matem taşıyor. Lokanta ve kahvelere gidenler münhasıran işgal — kuvvetleri mensuplarıdır. Varşovada kuvvetli bir pro- paganda yapılıyor. Fakat Po- ALMAN-RUS HARBİ Moskaova bildiriyor Nikolayef ge- mi tezgâhları tahrip edildi En güzide Alman alayları imha “'olunuyor - Moskova, 18 (a.a.) — Sov- yet istihbarat bürösunun tebli - İnönü Ansiklopedisi hazırlama faaliyeti devam ediyor Dün *Maarif Vekili Hasan Âli Yücelin riyaseti altında bir toplantı yapıldı Ankara, 18 (a.a.) — Maarif İonyalılar da mukabil propagan dalar yapıvorlar. | Varşovada 30 Türk vardır.| Bunlar hallerirden memnuni - yet göstermişlerdir. Bir Türk fırını şehrin içerisinde mühim bir rol oynamaktadır. Fırın sa- hibi büyük takdirlere mazhar | olmuştur. | 30.000 — yahudinin göz altın-| tutulduğu Gettoyu gezdim. | Şehrin ortasında- büyük bir mahalledir ve dikenli - telörgü- leri ile çevrilmiştir. Almaı kerleri ve Polonyalı polisler pıyı nezaret altında — bulundur. mak' Getto'nun — kendine mahsus bir hükümeti, tramvay- ları, taksileri ve elektrik santra (Sonu Sa. 8 Sü 7 de) â di Olmaktan ( waararazneranaaaanıdncananan aG LA O » de azmetmiş görünü - Her memleket için da- ve iktısadi te- sosyal emni- artları da temin etmeği yorlar. ha iyi çalışma rakkilere erişm yete kavuşm olunacaktır. Bu sıl olmak için düşünülen çarenin milletler arasında — bir işbirliği vücude getirmekten ibaret ol- duğunu da beyannameden an- liyoruz. Bu da harpten sonra galip, mağlün farkını ortadan kaldırmağa yeni yeni intikam veva — rekabet — tohumlarının filizlenmesini menetme; hiz - met edecek bir tedbirdir. Hat- tâ bu hususta bütün insan acık denizleri Okyanusl ilsiz geçmek imkânının rileceğini temin edecek geniş davranmışlardır. — Deniz- ler hâkimi bulunan İngiltel nin göstendiği bu uzlaşma zih- niyeti istikbal hakkında büyük bir ümittir. Hüseyin Cahid YALÇIN ve kadar | Vekilliğinin bundan sekiz ay ev vel yapmağa teşebbüs ettiği İnönü ansiklopedisinin şimdiye kadar hazırlıklarını bitirmek ve ilerisi için ansiklopedi bürosun- ca yazılmiş olan çalışma meto- dunu gösterir raporu incelemek üzere bugün Ankara dil coğraf- ya fakültesinde Maarif Vekili Hasan Âli Yücelin bir toplantı yapılmıştır. ansiklopedi heyetinin — başkanı Hüseyin Cahit Yalçın, heyeti u- mumi kâtibi İbrahim Alâettin Gösva, Maarif Vekâleti müste - şarı İhsan Sungu, hukuk - ilmi ni yayma kurumu başkanı Re- Bi: 5 17 Ağustos günü zarfında | reisliğinde | Bunda ! İngilizler İran yoluile- "Kafkasyaya asker çıkaracaklarmış Ofi ajansına göre, İrana İngiltere ve Rusya ta- rafından yapılan teşeb- büsler bu gayeyi istih- daf etmektedir —— Stokholm, 18 (aa.) — Ofi Moskovada — daha — şimdiden Kafkasyanın müdafaası hazır- hıkları yapılmaktadır. - İngilte - re ve Rusya hükümetlerinin GÜNLÜK SİYASİ HALK GAZETESİ (Sonu Sa. 3 Sü 7 de) İDARE YERİ — | Nuruosmaniye, No. 84 Istanbul Tahran hükümeti nezdinde yap . Majeste Âlâ Hazreti Hümayun |. Şehinşahı İran Rıza Şah Pehlevi Telgraf: VENİ SABAH İstanbul 2077195 | Her yerde 5 Kuruş | Bir suikast tertip edildiği haberi yalandır mümtaz idareye karşı kötü niyetle uzanacak hiçbir el mevcut 0'amaz Bazı ecnebi kaynaklar gün dost ve komşu İrandı tüko aleyhinde bir suikast ter- tip edildiği şeklinde bir takım haberler Pars geçen r. Resmi verdi Ajansı bu haberi derhal tekzip etmiştir. (Sonu Sa. 3 Sü 7 de) Japon Amerikan gerginliği Roosveln;'îye nazırı ile uzakşark vaziyetini görüştü y A Japonyada yabancılar seyahat etmiyecek Vaşington, 18 (a.a.) — Ame- rika hariciye nazırı M, Cordell | Huli, M. Rooseveltle iki buçuk Baat kadar görüşmüştür. M. Hull riyaseti cümhur sa- rayından çıkarken gazetecilere demiştir ki: “— Reisicümhurla yaptığı - miz mülâkatta umumi malü - mat teatisinde bulunduk ve bir- (Sonu sayfa 3 sütun 4 de) TARAAANMAAMANRARARAAARANAZ İngiltere, Amerika ve Sovyetler arasındaki Konferans 10 güne kadar Toplanıyor Kremlin hasara uğradığı için içtima yeraltı sarayında olacak Nevyork, — 18 (a.a.) M. Duff Cooper, Amerikada rad- yolarla neşredilen blr nutuk - ta Churehill - Roosevelt dek - larasyonunun ehemmiyetli — ol- | duğunu söylemiş ve : | * —Bu deklârasyon harbi kısaltacaktır,, demiştir. Konferans yeraltı sarayında toplanlacak Stokholm, 18 (a.a.) — Ofi: Alman tayyarelerinin sön za - Manlarda Moskovaya yapmış oldukları bombardımanlar neti- cesinde Kremlin sarayının bir çok binaları mühim hasarata uğramış olduğundan ovyet Rus; İngiltere — ve Amerika mümessilleri arasında — Mosko- a akdi mutasavver olan kon- ferans inşaatı ahiren ikmal e- (Sonu sayfa 3 sütun 5 de) Bugün Eyüpteki mezarı başında yapılacak büyük bir merasimle anılacak Büyük Türk şairi Tevfik Fik- retin ölümünün 26 ıncı yıl dönü mü bugün saat 18 de Eminönü Halkevinde merasimle kutlana- caktır. Merasim için Eyüp Halk evi bir program hazırlamıştır Bu programa nazaran merhu- mun hayatı ve edebi kıymeti hakkında bir çok konferanslar verilecek ve müteakiben Eyüp- teki kabrine çelenkler konula - caktır. (Sonu eayfa 2 sltun 3 de) Tevfik Fikretin Ölü- münün yıldönümü (Sonu sayfa 3 sütun 5 de) Büyük Türk şairi Tevfik Fikret Alman ileri hareketi A —— İ Dinyeper dirseği batısının ele geçi- rilmesi Almanlara ne gibi faideler temin eder? YAZAN : Emekli General Kemal Koçer ı Dinyeper, Ukraynanın mer - kezi Kiyef ile Nikolayef arasın- da Rus Hinterlandına — doğru geniş bir dirsek teşkil eder, Al- manlar, müttefik kuvvetlerin de (Sonu sayfa 2 sütun 1 de) HOSKOVA Tebliğlere göre Alman - Amiral Darlan ani olarak Parise gitti Vichy, 18 (a.a.) — D.NEB.: Resmi bir membadan bildiril « diğine göre, pazar günü başve- kil muavini amiral Darlan, | sa sürecek bir seyahat için Vi- chyden ayrılmıştır. Siyasi mah- filler, Darlanın Parise gittiğini tahmin ediyorlar. 7 CEBİNİZDEKİ 265 100 1000 » » Bir TASARAUF BONOSJ alınız| 100 liralık bir Tasarruf Bonosu aldığınız anda: ler için 99 lira e BN » 4 yeceksiniz Lira 12 -» Öde İAradaki fark size peşin ödenen faizdir | Pazartesiden İtibaren Kış programımızı tatbika başlıyoruz Sütunlaında fevkalâde me- reklı, mühim, sürükleyici ve * ibret verici yeni tefrikalara başlıyacağız Bu hususta müteakip nüsla-