19 Ağustos 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Nisantastnda Karakol karşısında IŞIK LİSESİ ANA, İLK, ORTA, LİSE ( KIZ ERKEK ) Türkiyenin en eski yatılı, yatısız hususî lisesidir. Kayıd ıçin her gun müracaat • olunabüır. Tarifname isteyinız, I Telefon : 80879 umhuriyet 18 inci yıl sayı: 6116 İSTANBUL = CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cunıhuriyet, İstanbııl . Posta kutusu: İstanbul N o 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa fasmı: 24299 24290 r C EBİN 5 Lira 25 • 100 » 500 » 1000 » TASARRUP iz Ue > > D E K l i 1 4 100 lirahk bir Ta»ı4 3 ay vadelJ Bir Salı 19 Agustos 1941 )NOSU ıosu aldığ ınız anda: 99 lira \ 97,5 » 6 A 94 1.2 * * m ıju fark sîze Ödeyeceksiniz.^ PEŞIN 6â Inen ^kizdir. Karadeniz kıyılarıııda Millî Şef genclik ara^ıda ç ay once Balkanlar üzerinden jürujen ve A\rupa hududlarımızı sıjırarak geçip Akdenizde garb karasularımır etrafında gorunen harb, Alman ordularımn Balkanları terkedip gitmesi uzerine Avrupa şimal şarkında çok şiddetli bir tarraka ile patlak verdikten sonra dondü dolaştı, bu defa simalimizde Karadeniz knüarına ulaşmış bulundu. Odesayı muhasara eden muttefikler kuvveti Karadenizdeki bu muhim Rus limanmın şarkındaki Nikolajef sahil şehrini zaptetmiş bulumıj orlar. Hâdise, Baltıktan. hatta Şimal Buz denizinden Karadenize kadar uzanan 2400 kilometrelik bujük cepheden ufacık bir cuz olmak hasebile gerçi harb bakımmdan hcrhangi kafî bir neticenin alâmeti gibi telâkki ohınamaz Fakat ne de ol«a AIman\a ile mutlefikleri silâhları için yeni bir muvaffakiyetin ve Sovjetler cenub orduları cephesi için de azçok ciddi bir buhranın alâmeti dir. Butün düma askerî mutehassıslan çimdi olanca dikkatlerile gozlerini Mareşal Budienni ordularının Dinjpper çarkına ne miktar askeıle çekilebileceği ve orada jeni bir müdafaa hattının nasıl bir mukavemet kabilijetile tutunabileceği noktası uzerine dikmislerdir. Bu Yiiksek Öğretim Okulu ve enstitü talebesile konuişin hakikati nihayet bir hafta, on gunCumhurreisimiz Mıllî Şef kmet İnönünün AnkaJıik kısa bir müddet zarfında anlaşılır şaTak kendilerine kıymetli öğüdler verdiklerini yaz. ra Yapı Usta Okulunu ziyaret ectiğini ve mektebde diye tahmin olunabilir. mıştık. Yukanki resim, Oumhurreisimizi, enstitü yaptığı tetkiklerden sonra avdetlerinde Gazi TerHartada gorulduğü uzere Nikola> efin talebelerile konuşurken göstermektedir. biye enstitüsü bahçesinde, orada tatili geçiren çarkında Prekop berzahile Kırım janruadası ve bu yarımadanın cenubunda müslahkem Sıvastopol limanı vardır. Bu jarıraadanın şarkında Azak denizini Şark cephesinde ilerliyen Alman askerleri bir Sovyet kasabasına giriyorlar takiben bilhassa petrol haznelerini muhtevi Kafkasyava doğru Koban havalUi ıuanır. Bu vaziyete gore ilk bakışta in&ana şark seferinde Almanların lakib edeceği bellibaşlı bir istikametin taayydn ettiği his«i gelebilir: Kafkasya istikameti. Ancak harb, bulunan herhangi bir fırsat ve imkânla cazib bir hedefe doğru gitnıek değildir. Harbde aslî veja tâli butun hedeflere emin surette \armanın tek çaresi harbi kazanmaktan ibarettir. Bu ise düşman ordusunu kat'î surette \enmekle elde edilir. Onun için Almanlarla müttefiklerinin Karadeniz kıyılarına inmeleri kcndi hesablarına elbet hatırı sa\ıhr bir mıı\affaki\et olmakla beraber harbin sıklct merkczi hâlâ Baltıkla Karadeniz arasındaki büvük cephede bulunduğuna süphe yoktur. Karadeniz vaziyeti ancak buyük vc uxun cephe üzerinde icra edeceği tesir İngtliz Nazırı M. Eden, bnndan evvel Moskovayı ziyaretinde nispetinde ehemmiyetli olacaktır. Sovyet ricalile bir arada Fılhakika Ukraynadaki taz> iklere mukavemet edemiyen Budienni orduBerlin 18 (a.a) Anadolu ajansuun larının Dinyeper şarkında almış olacakhususi muhabiri bildıriyor: lan mukavemet vaziyetinin derecesi Varşovada kısa bir muddet kaldım. butün sark cephesi üzerinde müessir ol^iehrın tamamile manzarasıru değiştiren Berlin 18 (a a.) Alman orduları nıaktan hâli kalmıyacaktır. Maresal Bumuhım hasarlara rağmen hayat normal dienni gerek Ukraynadan çotürebilıniş başkumandanlığınm tebliği: gıdışini almıştır. Varşovadakı mu^külât Cenubî Ukraynada, kısmen seri bir olduğu kuvvetlerle, gerek orada alacağı bilhassa iaşe yuzündendir. Fiatlar dehricat halinde geri çekilen duşmanın taikmal ve takviye kıfalarile Dinjcpyin Şimdiki harbin âleınsümul önem ve fetli yiıkselmıştır. Blr çıft ayakkabı yüz çarkında bir mukavemet cephesi kuıa kıbi, aşağı Dinyeper istikametüıde de tesirlerini kendi ozünde dujmıjan dunf urk lırası, bir yemek on Turk lirası, bir vam etmektedir. bilirse ne âlâ. Aksi takdirde Dinyeperin yada bir millet kalmamıştır. Bu harb ne ıaket sigara dort Turk lirasınadır. Şark cephesinin diğer bölgelerinde de şarkından ve garbından bu defa simale Polon\a, ne siınal batı Avrupa, nc BalŞehir buyük bir askerî garnizona benharekât, esaslı muvaffakiyetlere müntehi teveccuh edecek müttefiklerin bu yeni kan ve ne Akdeniz veya Afrika harbziyor. Halk her turlü işbirliğindsn imtıtaarruzlan önünde Smolensk ?aıkile olmuştur. lerine benzemez. Çünku dıinya yüzuna etmekte ve yuksek halk tabakası Moskovanın buhranlı bir vazijete dü>ei Alman hava kuvvetleri, Moskovada nün yakın ve hatta uzak mukadderatı askerî tesisata ve muhtelıf demıryolu General Slkorskı hükumetine itimad eyceği ve çünkü bu takdirde bu havalınin hep bu harbin gidiş \e neticelerine bağlı hatlarına çok tesirli gece hücumları .emektedir. Butun Polonyah kadınlar merkez ve simal kısımlarında da asağıbulunmaktadır. yapmışlardır. nıatem taşıyor. Lokanta ve kahvelere dan gelecek olanla muvazi ve kuvvetli Büjuk devlet olarak bugün Avrupada jidenler munhasıran işgal kuvvetleri Dinyeper etrafında muharebeler bir Alman taarnızile müessir suıette mensublarıdır. Berlin 18 (a a )D. N. B : Alman kıt bir tarafta Alman\a İtalya ve obıir taz>ik edileceği anlaşılır. Varşovada kuvvetli bir propaganda aları tarafından Dinyeperın öbur tara tarafta İngiltere ve Sovvet Rusya harMembaı Moskova olan bir telgraf ha fına puskürtülen bolşevıkler, bazı yer bedi>orlar. Japonyanın birinci tarafı, yapıhyor. Fakat Polonyahlar da muLondra 18 ( a ü ) Moskovada bir beri uzun cephenin mcrkezdeki kısnıı lerde nehri gecerek keşif harekâhnda Birlesik şimalî Amerikanın da ikinci takabıl propagandalar yapıyorlar. konferansın toplanması hakkında Ruzgerilerinde Almanların büjük bir hazır bulunmağa teşebbüs etmişlerdir. rafı tuttuklarına ve Fransanın mukadVarşovada 30 Türk vardır. Bunlar lık faaliyeti yaptıkiarını bildiri>or ve hallerınden memnuniyet gostermişlerdir. velı ve Çorçil'ın yaptıklan teklifin Sta19 ağustosta 88 kişiük bir keşif müf dema Ingilterenin yanında harbederek bıınu simdikilere daha büyuk ücüncü rezesi Dmyeperi geçmiş ve garb sahi nıağlub olduğuna göre bugün dünyada Bir Türk fınnı şehrin içerisinde mü lm tarafından kabul edılmesi üzeıine, bir taarruza hazırlık olarak tahmin hne çıkmıştır. Almanlar, geçmelerine lıarbe girmemiş veya tarafı belli olmahim bir rol ojTiamaktadır. Fınn sahıbi haîlhazırda Londrada bulunmakta olan Lord Beaverbrook'un Moskovaya gideediyordu. Bu müsahede jukauki muln rr.üsaade etmişlerdir. Fakat bolşevikier mış hiç bir bü\ük devlet kalmamıstır. Moskova 18 (a.a.) Sovyet isühbarat buyük takdirlere mazhar olmuştur hazalara u\gundur. Yeni taarruz eski nehrin kıyısmda toplanır toplanmaz Al EÜMik devletlerin beş kıt'a ile bütün burosunun tebliği: 300.000 yahudinin göz altmda tutul cck olan Ingiliz heyetine ve Reislcum» lerirden daha müessir olmak icin bu man askerleri tarafından çevrılmişlerdir. dcnizlerde müstemleke, dominjon ve üs17 ağustos günü zarfında kıt'alanmız duğu GettojTi gezdim. Getto şehrin or hur Ruzvelt'ın hususî mümessili Harry defa bilhassa cenubdan gelecek bir ta7 Kısa bir mücadeleden sonra Sovyet leri bulunduğu için harbin ates ve kı biııun cephe boyunca düşmanla çetin tasında büyük bir mahalledir. Ve dıkenli Hopkins'in de Amerikan heyetine ri>ayikli! müterafık olacaktır diye zanno müfrezesi imha edılmiştir Harb saha vılcımlarının su veya bu zamanda, her muharebelere devam etmiştir. Anudane telörgülerle çevrılmiştir. Alman asker set edeceği zannedilmektedir. hınur. Deyli Meyl'in istihbarma göre Mister smda 47 bolşeviğin cesedi bulunmuş hangi bir vesile ile dünya jüzünün he muharebelerden sonra kıfalarımız Ni leri ve Polonyah polısler kapıyı nezaret Hulâsa Almanlarla müttefikleıiuin tur. 41 tanesi de yaralanmış ve esir e men her tarafına sıçramaması artık kolayef ve Kriborog şehirlerini terket altmda bulundurmaktadır. Gettonun Eden İngiltere namına Moskovaya gide Izmir Toprak Mahsulleri Ofisi veznedart muhtelis Mustafa Remde Karadeniz kıyılarına innıis olmaları bu dilmiştir. ınümkün değildir. Bu suretle harbin u mişlerdir. kendine mahsus bir hükumeti, tramvay cektir ve konferans on gün sonra toplanacaktır. Sovyetler Birliğinden İngıljrim için bu sahalarla ilerilerine mutealmumî olduğuna ve umumileşeccğine lan, taksileri ve elektrik santralı varNikolayefte gemi inşaat tezgâhları Düşüriilen Sovyet tayyareleri Toprak mahsulleri ofisi veznedan lilc uzun ve filî neticeler vadedpıncz. dır. Sokaklarda, kollarmda Davud'un terenin harb ve sulh gayelerine iştiraki Mustafa Remdeyi evlerinde saklayaa berhava edılmiştir. Berlin 18 (a a ) D N. B.; D. N. B. süphe edilemez. ıstenecekür. Alman Rus harbinin sıklet merkezi Henüz tamamlanmıyan malumata na haçmı taşıyan insanlar kaynaşmaktadır. Fakat takriben 8 hafta evveline baajansmın öğrendığine göre 17 agustosve buna mukabil 800 ile 4000 lira aralıâlâ Baltık ve Karadeniz arasımlaki uSovyetlere 10 milyonluk kredi sında para aldıklan tespit edilen altl ta cereyan eden hava muharebelerir.de karsak İngiltere yalnız basına harbe zaran 16 ağustos günü hava muharebe Her tipten ve her smıftan insanlar göTiın cephede ve bu cephenin de bilhassa Londra 18 (a.a.) Sovyetler Birliği kişi adliyece tevkif olunmuş, paralaP 58 Sovyet tavyaresi duşurulmüstür. Ay diyor ve Almanja. janında İtalya ol leri esnasmda 19 düşman tayyaresi dü rülmektedir. Bunlar Gettodan çıkamazmerkezinde tekâsüf eylemekts dcvam lar, fakat hariçten siparişler alabıiiyor le yapılan ve Sovyetlere 10 milyonluk geri alınmıştır. Ziyaa uğrıyan» para, duğu halde, onu Büyük Britanya aşürulmüştür. Bizim zayiatımız 12 tayyaediyor. Gerek taarruz, gerek müdafaa nca yerde de 32 düşman tayyaresl tahlar. Buyük bir sefalet vardır. Bilhassa kredi açan ticaret anlaşması günün en 14150 liradan yalnız 900 liradır. Pararnn (Mabadi Sa. 3 sütun 5 te) (Arkası sahife 3 sütun 3 te (Arkası sahife 3 sütun 2 de) itibarile netice verici esaslı haıeketlerin iaşe vaziyeti çok kanşıktır. Herkes so mühim hâdisesi sayılıyor. Taymis'in mütebaki kısmı tamamile meydana çıbâlâ bu U7iın cephede ve onun da bilkaklarda yatıyor. Olüm nispeti yük verdıği haberlere göre bu on milyon karılmıştır. Mustafa Remde her şeyi hassa merkezinde inkisaf etmesine ;ektir. Her gün üç yüz kişinin pldüğü (Mabadi Sa. 3 sütun 4 te) itiraf etmiştir. intizar etmek lânm gelecekrir. O kadar tahmin ediliyor. <i Karadeniz iizsrirAe iki taraftan biri iein muayyen bir vaziyet husıılu bile o ıının cephenin merkez ve simalimle iki tarafca da varkuvvetlerile hazırlandıâıııa suphe olmıyan taarruz ve müdafaa hareketlerinin neticesine başlıdır. Alman harb tebliği Ashert vazıyet VARŞOVADA SEFALET devaıtı ediliyor Düşmanm takibine Moskovaya müessir gece hücumları Kiyef. Moskova ve Leningradın jdüşmemiş yapıldı Bir Türk fırıncımn olması Sovyet müttefiklerinin muvatfakiyeti Sovyetler bir günde 90 ümidlerini kuvvetlendiriyor tayyare kaybettiler Yazan: Emekli General Sovyet harb H.EmirErhilet tebliği Şark cephelerinde harekâtın inkişafı Bir çift kundura 100, bir paket sigara 4 Türk lirasına alınıyor Herkes sokaklarda yatmaktadır; sefaletten günde 300 kışı oluyor r Moskova içtimaı • • İzıtıîr Toprak harab şekilde Nikolayef terkedildi Toplantıya Eden de iştirak edecek deki suiistimal Moskova civarında Bir Alman tümeni tamamile imha olundu İngiltere, Sovyetlere geniş ve serbest kredi açıyor Veznedar Mustafayî. saklıyan altı ldşi tevkif edildi ^ ]j Yedikuledeki yaıtgın tahkikatı Birkaç söx Su hale gore Alman Rus cephesinde pek yakında jeniden hızlanacağı kuvvetle tahmin olunan hareketlerin cok buvük ehemmiveti haiz olacasrı kendilii'inHen anla«ılır. Almanlara gore önümüzdeki baftalar zarfında ve herhalde kıs gelip bastırmadan Rus cephesi muk^»emetini Mosko\a umumî istikametinie esaslı surette kırmıs olmak hedeftir Ruslara gore de kınlmıyarak dayanDlf k. Değişmiyen kök Bu vaziyerte Karadenize kadar uzanan muttefikler ilerilejisi daha z:yade stıateiik bir mahijeti haizdir. E\velce S.'alin hattının yarılması bahis nıevzuu İdi Şimdi uzun Rus ccphesindeki üç mukavemet merkezinden birini, en asağı riaki Budienni kısmım kadro haricine çıkarmak suretile diğerlerinin yerlerinden ojnatılması gavesi takib olunuyor. Şöyle hulâsa edebiliriz: Harb dönüp Evvelld gece, feceyansından son» rtolasıp Karadeniz kıyılarına inmişse Yedikulede Kazlıçeşmede iki fabrika de yuzü yukarıja çevrilidirt gözleri bu tamamile yanmıstı. Yangın sebebinin. tadan da Moskovaya baki>or. zarar ve ziyan miktannın ta\ini <<in YUNUS NADİ tahkikata devam olıuuaaktadir. Yangın yerinde dün sabahki vaziyet Yanan rabrikalardan Sanfra! mensucat ve iplik fabrikasınm 400.000 liraj'a, idrofil pamuk fabrikasınm 80,000 liraya sigortalı bulunduğu. idrofil pamuk fabrikasuıda ayııça 50,000 lira de^erinuc Bir Macar profesörü vereme karşı bir ilâç bulmuş. Artık nede şu kadar bin insanın hayatı kurruldn. deniyordu. Fakat bol kalorili gıdalara, temiz ha\alı sanatorj omlara hacet kal o devirde, dakikada altı yuz mermi yakan seri atesli mamıjorrauş. Hasta ciğerleri kemiren Koch basillerinı. yeni te ldneli rüfekler henüz icad olunmamıstj. Curie ailesi Radyom davi sayesinde, çabucak kökünden kazıyıp atmak kabil ola madeninin mucizeyı andıran hassalarmı ortaya çıkardıkları gün gene senede şu kadar bin derdliye deva bulunmus olda, cakmış. Fakat o devirde, saatte altı yuz kilometre yapan bombardıman Bu havadisi bildiren üç satırhk ajans telgrafınnı gazete tayyareleri henüz bilinmiyordu sahifelerinde ne kadar sıkısık, ne kadar yerini yadırgamış Bugün bir Macar âlimi \ereme karsı ilâc bulduğunu söyve mahcub bir duruşu vardı. «Falân numaralı düşman fır lüyor. Belki yaruı baska bir âlim. ciğerlerimizi kökünden kasını kâmilen imha ettik», «falân şehir uzerine 200 ton soken yeni bir gaz kesfedecektir. bomba yağdırdık», «denizaltılarımız, bir hafta içinde 54 ticaret İyi edici şe>lern bilınmedıği devirde fenalık yapıcı kuvgemisi batırdılar» diye avaz avaz feryad eden kahn punto vetler de joktu. Ortarağda bir veba salgını bir beldenin ların yanında üç satırhk verem ilâcı telgrafı adeta kendi uçte birini hâk ile veksan edeıken, Londrayı bugün olduğu kendinden utanıyor gibi idi. kadar hangi kuvvet >ıkabilirdi. Damarlarında hiç bir hastalığın mikrobu bulunmıyan on İnsaniyet, medeniyet! binlerce genc her gün harb mej danlarında harcanır dururken, Diyor ve kafamızda birşcyler kuruyoruzj Halbuki bitaşehirlerde kadın ve çocuklar ekmek, hastalar ilâç bulamazken, raf ve dısandan bir bakısla ne kadar ayni şeyiz. Ne kadar mai mevcud oldtığu öğrenilmistîr. Yan insaniyet uğruna emek sarfeden muhterem profesörlere in değişmiyen, kendi olarak kalmakta ısrar eden bir krike bağgın çıkan idrofil pamuk fabrikasında N. iıyız. pamuk ve kimyevî maddeler mevcuı sanın acıyacağı gelijor. Pasteur kuduzun tsdavisini mümkün kıldığı zaman, seolması, aievlerin sür'atle etrafa sarma smda rol