28 Mart 1939 Tarihli Yeni Sabah Gazetesi Sayfa 5

(ETERİ Yaun: General NCAN ERZURUM. KURTULUZU Kâzım Karabekir İKTİBAS VE TERCÜME HAKKI MAHFUZDUR Erzincanı Zabt Plânım Efradın Gece Açıkta Kalarak Donması Mahzuru Vardı /—Bunun İçin Bir Gün Evvel Hattı Aslide Toplanarak Bir Gece Yürüyüşile Erzincan Ovasına İnmeği En Münasip Hattı Hareket Olarak Seçtim Erzincan ve Birinci Kafkas kolordusunun 36 net - fırkadan bir piyade alayı, kalordu avcı taburu, bir süvari bö- Tüğü, bir kudretli cebel sunufu sairesi Kemah bataryası ve mikdarı kâfi boğarından ve 9 dan iki piyade alayı ve bir süvari bölüğü ve bir kud- retli cebel bataryası ve mikdarı kâfi sunufu sairenin Çardaklı boğazından hareketle 12 şubat 1334 akşamı Kemah boğazi - Yalnızbağlar hattına vasıl olması ve 18 şubat sabahı Erzincan ve bavalisini işgal et- mek üzere taarruz etmesi ve bu hareketin ani ve gedid olması), Tebliğ — bulunuyordu. — Fakat bat tarihi ikinci bir emirle hareket tarihinin tecil olunduğu bildirildi ve birinci, ikinci Kafkas kolordü- Jarı arasındaki hattı fasılın Menkut - Seyarâti Uly Gelenkeç - Karadivan olup bu hattın ikinci kolorduya aid bulunduğu tebliğ olundu. ncu firka- yine 9 Ş Harekete iştirak edçcek olan kıtalardan 36 mer fırkadan 108 inci alayı Şekerlik civ, fırkanın 28 ve 29 uncu alayları da cek - Melekşerif - Dökemezreasında bu konaklardan dar yürüyüş mesafesi asgari G0 kilometredir. Ko- naklarından çıkacak kıtaların bu köylere bir gün- de varması mümkün değildir. Şu halde gündüz yü- Tüyüş yapılırsa geceleyin efradın bu soğuk hava. *da karlı boğazlar içl Kaçak - Eke- konaklarda rzincan ovasındaki köylere ka. le açıkta kalacağı mahzu- da düşündüm. Bunun için bir aslide toplanarak bir gün evvel hattı ece yürüyüşiyle inmeği münasib buldum. Bu de sarp boğazlarda müdafaaya k acak Ermeni lerin mukavemetini de bir gece baskını ile kırmış olacaktım. Fırka kumandanlarına bu mutalâamı şifahen bildirerek kıtalarının gece yürüyüşü — hakkındaki kabiliyetlerini sormuş ve bu tarzı hareketten pek memnun olduklarını görmüştüm. Mutalâamı ordu kumandanma da yazdım ve tesbit olunacak hare- ket gününün bir gün evvelinden - bildirmesini Tica ettim. Ayni günde yani 10 şubatta aldığım cevapda: İstanbuldan vüruduna intizar olunan vapur 12 şubatda muvasalat edeceğinden ileri hareketin 18 şubatta başlıyacağı ve hareketin tam vaktinde bir'emirle tebliğ edileceki v kıtaatın 11 şubat sa: bahı tahrik edilerek 12 şubat akşamı Erzincan 0. vasına hâkim sırtların işgal olunması ve gece yürü Yüşünün münasib olmadığı ve bununla beraber ha. Tekâtın tanzimine serbest olduğum, emrolundu. Ben gece yürüyüşü hakkındaki kararımı de. ledim ve alâkadarlara çu yolda emirler ver- Biştir Px dim. Hareket edecek kıtalar birinci hatda 12 şı günü istirahat edecektir. 13 şubat günü şafakla beraber boğazlardan kurtulacak şekilde hareket- leri tanzim olunacaktır. Gece yürüyüşünde dökün. tü verilmiyecektir. Boğazlarda muhtemel Ermeni çetelerinin mukavemeti imha edilecek ve avcı ta- buru Kürdbirasniki — üzerinden — gönderilecektir. 9 uncu fırkanın Kedek'deki taburu Zazalar'dan ve bu fırkadan müntehib efrada Çardaklı boğazı malinden Espha çayırı — Ahmedi'ye sevkolun: cak ve Erzincan ovasına inilince fırka süvarilerinin, fırkaların iç cenahlarında istihdamı suretile İrti- bat temin edilecektir. Ben e karargâhimın birinci kademesile 11 şu- bat sabahleyin 8 de Refahiyeden Kemah'a hareket im. Dört saatta Elmalı'ya kadar faytonla ge Buruda öğle molasını verdik. Buradan 1.15 de sonra da Kemah'a vardık, 36 ncı fırka karargâhına misafir olduk. Ordudan, (4 şubat 334 öğleden sonra 1. 45) t bir emirle hareket kat'i olarak şöyle nuyordu. dim, atlara bindik 5 sat ihile gelen tebliğ olu 'Vaziyet ileri harekete bir an evvel başlamağı icap ettirdiğinden ilk kademe ile 12 şubat 384 de harekete başlanmalı ve birinci Kafkas - kolordusu aksamının Kemah ve Çardaklı şark medhalleri ay- M zamanda ve ani sürette işgal olunmalıdır.,, Erzincan'da Ermenilerin 3500 kişilik bir kuv- vetleri olduğu ve beraberlerinde top bulunduğu da anlaşılıyordu. Bunların boğazları, 500 zerden aşa #i olmiyacak birer kuvvetle müdafaa etmesi ihti. malini dikkat bakışına alarak ordunun istediği ve, hile ayni zamanda ve ani surette işgaline imkân tımızın © gün boj miyeceklerini ve geceleyin açıkta kalma mahzuru tekrar düşünerek, zları geçe nn da geceleyin baskınla Ermenilerin mukavemetini kırmak, soğuk gecede her türlü meskenlerden mahrum buluna: boğazları yürüyerek geçmek ve ertesi boğaz medhallerindeki köylerden istifade ile — istir ettirmek şeklindeki kararımı değiştir edim. Ermenilerin bilhassa sarp yerleri meşhur olan Kemah boğazında mukavemet gi rmeleri ihtima. Tini düşünerek kıtaata ona göre emirler verdim Emirlerimin hulâsası şudur: 'Evvelce tebliğ ettiğim kıtalarla 12 den itibaren harekete başlanacaktır abat 384 Boğazl irdan ilerliyecek kıtal rın Üç, dört kilemetre ilerisinde Sebükbar ve muhtelif birer kıta sevk olunacaktır. (Den mi var) Yakacıktaki Heyelânın Sebebi Nedü heyet 1eisinin beya atı Yakacıkta — Ayazma mevkiinde Şeker suyunun bulunduğu semtte dört gün evvel bir heyelân hâdine sinin başladığını - ve Üniversiteden bir heyet tetkikatta bulunmak mak- sadile Yakacığa gittiğini yazmıştık. | Giden heyetin profesör Darejac Pro- | fesör Hamit Nafiz Pamir ve birkuç. eoloji asistanından — mürekkepti. Giden heyet dün akşam Yakacıktan dönmüştür. Dün akşam hâdise hak. kında kendisile görütüğümüz Bay Hamit Nafiz Pamir demiştir ki: — Hâdise bize bildirildiği kadar| büyük değil bilâkis mevzildir. Ve 15. | 20 dönümlük bir arazide vuku bul- | muştur. Hâdiseden zarar gören vere derde birkaç ev ve bir ağıl vardı Heyelânın — sebebi arazide biriken sulardır. Biriken suların derhal kal. dırılması için kaza kaymakamile g- —10 B-11 botunun daha / derin su- dardan seyrettiği tabil idi. Bu mu; yaftakiyet moy kii müstahkerace tah min edilemcmişti. Mesudiye - ölüm darbesini 600 yarda mesafeden san- cak kıç omuzluğuna yedi / ve sağ doğru yavaş yavaş devrilmeğe baş Jadı. ayni zamanda bu taraftaki top- larile, su Üzerinde yüzmekte olan priskop üzerine seri endahtlar icra ediyordu. Puslasındaki ârızadan tah telbahir hakikaten bir müddet pris- kopile seyretmiş ve sonra bu küçük Âleti de aşağıya çekerek yine pns- Jasının rehberliğite yoluna den çıkmıştır. Mesudiye şehitleri, maat- tecssüf künyelerini bilmediğimiz 20| M D e SA nefer ile çarkçı yüzbaşı Ziya ve çark ea r çı mülüzimi Mehmet, Hasan, Meh. met Yaşar, Şükrü Cafer efendiler- dir. Geminin garkından 36 saat son. ra derununda adam bulunduğu his- sedilmekle karine delinerek üç za- bit çıkarılmış ve bunlardan çarkçı mülâzımı Hulüsi efendi tahlisini mü-| tcakip vefat etmiştir. Mestdiyenin batırılması, tornil hatlarının tahtelbahir siperlere hail olamıyacağını müdafilere öğretti ve | netice itibarile bu ders, hiç olmazen zarhlının maddi kaymeti derecesinde faide bahş oldu. - Bu vakada nüfus zaylatından sunra gelen en ehemmi-| yetli zarar 9 kıt'a 15 lik topun elden gitmesi idi. Bilâhara iskele borda. sında kalan Üç kıt'ası çıkarılmış ve| Sahilde yeni bir batarya tesis edil- miştir. Tahtelbahirlerin Marmaraya| geçmeleri mümkün ve hattâ kolay bir iş olduğu bu hâdisenin delâletile anlaşıldıktan sonra vesait her & retle teşdit edildiği gibi Aydın Reis ve Nurulbahir ganbotlarile münasip sefaini harbiye boğaz mıntakasına celp ve tarassuda memur edildi. Bu süretle Türk bahriyesi gayri met bir unsuru taarruzla gayet müthiş| bir mücadeleye girişti ve bizzat tor- Pil hatlarından başka boğaz batar- yaları ve deniz tayyareleri bu mi cadelede kendisine yardım etti. Kâ- nunusani ortalarında — Fransızların Safir ve büyük taarruzun arifesinde| İngilizleri E-15 tahtelbahiri batırıl- dı. Taarruzdan ve karaya asker racından sonra cidal hem boğazda khem de Marmara dahilinde daha ce-| #urane bir şiddetle devam etmiş, bir| çok düşman tahtelbahirleri garke. dilmekle beraber bir takım müessif| zayiata da uğranılmıştır ki Barba- ros Hayrettin zarhlısının ziyar, - bal acı zararlardan biridir. Methal grupu aleyhine ikinci ta- arruz 1915 gubatının 19 unda ve - Çüncü taarruz 25 inde - vukubuldu. Her ikisinin hedefi bu istihkâmların tahribi idi. Binnenaleyh biri diğeri. mi oldu. Bu taarruzlar 'Yansanın o sıralarda Hapishanedeki meydan muharebesi Bundan bir müddet evvel İstan- bu hapishanesinde meydan muhare- besini andırır - bir kavga olmuştur. Kavgaya sebep de azılı bir katil o. Jan Mustafanın - üzerinde ercin Bü- Tunmasıdır. Mustafa; bu ihbarı Pa: ik isminde bir arkadaşından zannet. miş ve kendisini yakalıyan gardiya- na çatmıştır. O aralık orada bulu 'nan Faik araya girmek istemiştir. Dün duruşmaları yapılan kavgacı- Jar kabahatı birbirlerinin üstüne at- mışlardır. Neticede mahkeme şahitlerin din) lenimesi için tâlik edildi. Acele lâzım oldu diye bisiklet çalmış! Sobacı — İzzet isminde bir genci Cihangirde Necdet isminde birinnin bisikletini çalmış ve kaçarken yaka- Janmıştır. Kendisi mahkemeye sev kedilmniştir. Suçlu genç; ifadesinde: — Çok acele bir işim vardı! O- 'nun için bisiklet lzım oldu. Haber- sizce aldımi!) demiştir. Nüfus kâğıdında tahritat yapmış Nişan isminde bir Ermeni nüfus) çıdındaki asil ismini değiştirerek Şahin yapmıştır. Dün birinci sulh cezada duruşması — yapılan Nişan muhakemeyi / müteakip tevkif edi miştir. Bekçiye hakaret eden- lerin muhakemesi Kasımpaşada bekçi Recebi döv- mekten ve hakaret etmekten suçlu Mehmet- ve Sabahettinin dördüncü cezada — düruşmaları — yapılmıştır. Mahkeme şahitlerin dinlenmesi için 3nisan saat 14 de bırakıldı. Atabek yangını tahkikatı Atabek hanı yangınının tahkika- tına dün de devam edilmiştir. Ehli vukuf dün Arta Atabek ve Zaman| manifatura mağazalarının defterle- rini tetkik etmiştir. HALKEVLERİNDE ingiltere ve boğaz önünde mütehaşşit bulunan bütün kuvvetlerile icra edilmiştir. İngiliz filosu İnfileksibi (17.000| ton, $ kıt'a 30,5 ve 16 kıt'a 10,5 san- timetrelik top), Lord Nelson ve A- ğamemntn (Her biri: 16,500 ton 4 kıt'a 30,5 ve 10 kıt'a 23,4 santimet- relik), İrrezistibi (15000 ton, 4 kıt'a 305 luk, 12 kıt'a 15 santimetrelik), | Kornvalis (14,000 ton, 4 kıt'a 30,5, 2 kıta 15 santimetrelik), Vencens (42950 ton, 4 kıt'a 30,5, 12 kıt'a 15| santimetrelik) zırhlılarla bir kaç kü ve bir hayli torpito Mmüliribinden, Pransız filosu da Konferans inönü Halkevinden. lundaki salonumuz yami Sefa tarafından (Türk inkılâ bi) mevzulu bir konferans verilecek- çük kruvazör 2. — 29/3/939 Çarşamba günü | ren (12,750 ton, & kıt'a 30,5, 10 akşamı saat 20,80 da Doçent Dr.| 16 santimetrelik), Buve (12205 ton, Bay Orhan — Alisbah tarafından da | 2 Kıt'a 30,5, 2 kıt'a 28, 8 kıt'a 15 san timetrelik), Şarlman ve (Her biri: 11,260 ton, Tuk, 10 kıt'a 15 santimeti hlarile mürekkepti. refakatinde (ilim ve terbiye) mevzulu bir kon- ferans verilecektir. Her iki konfe yoktur. Arzu € Galuva 4 kıt'a 305 S için davetiye Hü gll kruvazör - ve mühriplerden Müttehit donanmanın bir çok torpil taharri vapurlarile tahtelbahirler de vardı. 19 ve 25 gabat bombardımanla. rında methal grupu, mücehhez ol- duğu 12 top ile düşmanın bir bor. daya ateş eden 44 kıt'a 305 ve 66 kıt'a 15 ilâ 24 santimetrelik ki ce. man (110) tane uzun menzilli topa karşı mevklini müdafaayo çalıştı. Eğer tz; Bayramdı çocuk! ve Pransız topçula. Çanakkale Zaferinde Türk Bahriyesi Dün ma allinde ıe'(kıkıl Y?pın'Marmaraya Giren Düşman Tnh. telbahri Mesudiyeyi Nasıl Batırdı derek badezzevsi saat 2 de boğazdan |18 Mart mağluplarından; İngil filosu kumandamı liva amiral ( Rebek ) , sulb zamanında bütün dünyaya neeredilen kifayete malik olup ta dünkal yüzde on nisbetinde isabetli endaht icra etseydiler Kumkale tihkâmile Orhnaiye ve Ertuğrul tab. yalarırın çelik bir tabaka ile örtül. Meleri lâzım gelirdi. Halbuki 19 su- bat bombardımanı neticesinde, bu üç Mmevküin zayimti iki zabit ve iki'nefer gehitle on bir nefer mecruhtan iba rettir. Muharebe tam 7,5 saat der vam ettiği halde bataryalar, birkaç günlük gayretle eski halini bulacak derecede ehemmiyetsiz hasarata uğ Tamış ve zabitan ve efraddan hiç biri top başını terkederek gerideki mahfuz mahallere çekilmek Nizumu- 'nu duymamıştır. Bu müharebede, Ağamemnün zırhlısı, -biri direğine ve diğeri kıç taretine iki isabet a dı. Ateşe istiikâmların menzili ha- ricinden başltyan muharebenin ikin. ci devresinde yaklaşmağa başlamış ve Ağamemnun ile Kumkale sahili- ne takarrip etmek istiyen bir Pran- #sız muhribinin yaralanmasile met- hal hattının henüz sukut etmediğini anlıyarak tekrar geriye çekilmiştir. Çanakkale harbinde Türk merni sine hedef olan ilk düşman zırhlısı. 'nın Ağamemnun olması tarihin ga: rip bir tesadüfüdür. Malümdur ki şair Omirosun (İL yada) sı, Ağamemnunun Truva mu- hasaralarını idare eden (Misen) hü- kümdarı olduğunu söyler, Ağamem- 'nun, efsanevi olmasına rağmen 'Bru yayı zapta müvaffak olamamış ve kahraman Aşilin gelmesine lüzum gösterilmiş ve bu sırada şark mema- likinden gelen bir kuvvei imdadiye Hruvalılarla birleşerek muhasır ore düyü mütemadi felâketlere uğrat mıştır. Bu kuvvei imdadiyenin kim- lerden ibaret olduğu mütehassısin- ce halledilmiş bir keyfiyet değildir. Bazıları Amazon olduklarını söyle- mekte, bazıları Asuryadan geldikle- rini dermeyan etmekte ve diğer bir. takımları Oğuz Türklerinden bir müfreze olmalarına ihtimal evrmek- tedir. Bugün Truvalıların ırkları da henüz taayyün etmemiştir. Bütün himast efsanelerden ve tarihi teteb. bulardan çıkan netice şudur ki Aj memnun Truvanın Yunanlılar tara. fından fethedildiğini görmeden, sa- ir bir çok muhayyel — mabutlar ve 'nim mabudlar gibi muharebede te- def olmuş ve sonra TTruvanın zapta. da galiplere şeamet / getirmiştir. 1906 modeli - bir sefinci harbiyeye İngilizlerin ne maksatla bu ismi ver- dikleri bizce meçhuldür. Yalnız Tru- va muharebesinden binlerce sene sonra bu maruf harabenin yanı ba- şından ondan daha büyük efsanevi bir harp başlamış, Misen kıralının ismini Tagiliz gemisi, müda- filerin ilk yaraladıkları sefinci har- biye olmuştur. Şubatın 19 undan 25 gine kadar devam eden sükün, fagiliz ve Fran- Sizlar tarafından havaların ademi müsaadesine atfediliyor. Hakikaten bu hafta hava bozmuş / ve methal grupunun cüz' hasaratını tamir i. çin müdafilere fırsat vermiştir. (25 gubat 1915) bombardımanı ayni se- faini harbiye tarafından icra edil. mekle beraber düşman bu taarruz. 'da geçen derslerden mütenebbih ve Mmüstefit olmuş görünüyordu. Atey '#üat onda başladı ve bilâfasıla 78 #aat devam etti. — (Devamı vaz