3 Ekim 1940 Tarihli Vatan Gazetesi Sayfa 1

p S Perşembe 3 VATAN EVİ CAĞALOĞLU No.32 TELEFON: TELORAF: VATAN İst. 24136 nkteşrîn 1940 BAŞMUHARRİRİ AHMET EMİN YALMAN S VAT MAARİF VEKİLLİĞİ DEVLET KİTAPLARI MÜTEDAVİL SERMAYESİ MÜDÜRLÜĞÜNDEN Öğretmen ve Talebelere Beyoğlu mıntakasındaki okullar öğretmen ve talebeleri- ne bir kolaylık olmak Üzere İstiklâl caddesinde Foto-Spor mağazasında bir satış yeri açılmıştır. Alâkadarlara bildi- ririz. (9289) *_Lîyah:ğ Kuruş ; SİYASİ SABAH Yıl: I —Sayı: 46 Bizim Çarpıştığımız Düşm anlar Bütün Dünya Birbirini İmhaya Çalışırken, Biz Şimen- diferlerimize Geçit Almak İçin Dağlarla, Liman “Yapmak İçin Denizlerle, Tahriplerine Nihayet Ver- Mek Ve Gizledikleri Feyiz Ve Kuvveti Ellerinden Al- Mak İçin Su Kuvvetlerile Muharebe Halindeyiz. Yazan: Ahmet Emin YALMAN lnlanların aklı olsaydı, birbi- 1 Y.îni vurarak, öldürerek za- Sahibi olmağa çalışacak yerdc, latle olan mücadelelerde za- | daha nmağa bakarlardı. Halkaw ü çok refah, daha çok bilgi, İ çok sağlık vermek mücade- “Sinden zaferle çıkmayı en bü- Baye bilirlerdi. Kendi kin ve | etlerine, kendi dar ihtirasla-. emq_&ılebc ederek barış, sevgi, Slüyet, ferahlık kurmayı en bü- Zafer sayarlardı. nnB'lŞka memleketlerin insanla- | çnî' aklı yok, fakat bizim var. İ acı tecrübeler pahasına o- C:k aklımız başına gelmiştir. Eııdlîkeden emniyet tedbirlerini | vıiktan sonra bütün dikkatimizi, | m__t“n enerjilerimizi tabiatle olan mî“ddemiz üzerinde topluyo-[ fer tab; sıfatile önüme kitaplar, risaleler yığdı ve dedi ki: — İstediğiniz malümatın hep- si burada yazılı... Bunların' hari- cinde sualleriniz var mı? Vardı. Sordum, - cevaplar al- dım. Bunların hepsini birleştire- rek bugüne kadar câmit düşman- larımızla — nasıl çarpıştığımızı, onların elinden neler aldığımızı ve daha ileri gitmek -için ne gibi meseleler karşısında bulunduğu- muzu bir, iki yazıda anlatmağa çalışacağım. Bütün dünya Azrailin ülkesi haline gelmiş iken, bizim şimen- diferlerimiz için dağları yararak geçit aramak, liman hazırlamak, bataklık kurutmak, arazi sulamak yolunda bir harbe giriştiğimizden ve bu harpte adım adım zafer ka- zandığımızdan bahsetmek en bü- BİRLEŞİK AMERİKA İLKBAHARDA HARBE GİRECEK Almanya, Harbin Uzun Süreceğini Takdir Etmiş Vaşington, 2 (A.A.) — Mihver dev | letlerinin Japonya ile birleşmesi, şim- diye kadar vukubulan hâdiselerin ! üTıhialle mücadele bakımm-l ma karşımızda gördüğümüz düş- ıuknkı" şimendifersizlik, yolsuz- İ ll'fllnıızlık. suların türlü tür bi taI'lnplerinı: karşı çaresizlik gi- | seylerdir. ği U düşmanlarla mücadeleye kîç başlanması yüzünden neler bi Ybettiğimizi ve kısmen hâlâM| el“’etrnekte olduğumuzu hesap €rsek dehşete düşeriz. | âlnız Munzur dağları tara- :lmdlki isyanları bastırmak için ı;v €et oralara 116 defa ordu İ Ndermiştir. Oturup şöyle bir aP edin: Bu 116 defanın fa- | larında Dersim halkı ne kı-ı lıt Yağmacılık ve tahrip yapmış- mkd“ ki fenalığı kuvvetle bastır-l b:k ihtiyacı duyulmuştur ? Sonra | Ve 116 dahili sefer ne kadar mal | tana mal olmuştur? | “cBü'ün bu teşebbüslerin kati ne- | € verememesinin sebebi şimen- ıfer.lizlik ve yolsuzluktur. Yalnız Ş î"*m yüzünden heba olan pa- Alar bir araya gelse bununla ne d:ıd" şimendifer ve yol yapılır- L Sonra liman... Karadenizde lâan olmaması yüzünden batan APur, gemi ve motörleri, Ziya- Hü Uğrayan mal ve canları hesap ni:’l"ek bunlarla bütün Karade- diki imanlarını kaç defa yapar- Su kuvvetlerini sahipsiz bırak- mfk Yyüzünden seller, kaç milyon $ çiftçisinin uzun emekleri- İım' Mahsulünü yok etti? Kendiı :h“e bırakılan bataklıklar yü- nden ne kadar sıtma çıktı ve * kadar Türk enerjisi kemirildi? lı" taraftan da sahipsiz duran su- d'd'" istifade edememek yüzün- n ne kadar kuraklık oldu, ne adar mahsul ziyana uğradı? ; Bişıün bu sahipsizlik devam et- h çünkü eski hükümetler, şahsi î*»e“fuı ve ihtiras temeli üzerine humln&ışm. bir de memleketin u.lkacisma inanan yabancı miras- aya' bu ölümü yaklaştırmak için &mıza sayısiz beşinci kollar sok- muşla,dl_ p |erdB"Rünkü 'Türk idaresini eski- KepcA ayıran vasıflar şunlardır: e“dl_milı evimizin, tam sahibi mevk*indc görmek, kendi yarat- a #“dretîmize inanmak, düş- UA saydığımız noksanlar üzeri- lah (esaretle ve tam kuvvetle. atı- ıb'h'üek... iy;îon Ankaraya gidişimde şunu ve:'un!amağa kendimce karar “Ph"n: Dünya filân ve filân Yü h=dc birbirinin başına ölüm £ farabi yağdırırken, biz kendi tad 'î düşmanlarımızla olan mü- "nu: emizde ne dereceye: kadar D &lfak olduk? Neler yaptık? mız; fazlasını yapmak için karşı- â ne gibi engeller var? alihim iyi gitti. Trende nafia Reıdıiq." B. Hüsnü Korlîel: rast- d!tmmığ Tişbinıi kendimize b "“iqîı için giriştiğimiz bü &n ele hakkında kendisinden Sm::le cephe havadisi aldım. Bitti & Ankarada Nafia Vekâletine B m. Vekil General Ali Fuat esoydan Mmalümat istedim. U Müs yük bir hazdır. | hepsinden fazla Birleşik Aı'nenkıııyıî harbe girmiye yaklaştırmış gibi gö - rünmektedir. Vaşingtonda ve hattâ | lanfiratçı mahafilde, ilkbaharda Birle- | | şik Amerikanın belki de harbe gire- | ceği kanaati gittikçe daha fazla vü- cut bulmaktadır. Hattâ dün Vaşing- tonda çıkan Star-Post gazetesi nisan | ayını bile zikretmiştir. Bu gazete ay- ni zamanda İngiltere harbi kaybetti- | ği takdirde Birleşik Amerikanın ka- lacağı münferit vaziyeti işaret ede- rek, Jâponyanın mihver devletlerine | iltihak etmiş olmasının şimdiye ka-i dar muvaffakıyetle tatbik edilmekte Bulgar Kralı Boris Bulgar Kralının Yıldönümü Kral Boris, 22 Sene Evvel Tahta Çıkmıştı 22 sene evvel Cihan Harbinin zoraki mütarekesi olurken Kral Ferdinand, yanlış bir yol tuttuğu- nun itirafı makamında tahtını bı- rakmış, yerine genç oğlu Boris geçmişti. Kral Boris 22 sene müddet Balkanlarda şahsân sükün ve iti- dal cereyanını temsil etmiş, Nöy- yi sulhünün baskısı altında ifrata kaçmağa meyleden her türlü gi- dişlere karşı durmuştur. Haksız- hığın günün birinde gönül rızasile halledileceğine kani olduğu için Bulgaristanla komşularının arası- nı düzeltmeğe sabır ve sükünetle çalışmıştır. Bugün cihan hâdiselerinin te- sirile Balkan memleketleri ecnebi tesirlerine maruz — bulunuyorlar. Hattâ Balkanlılık fikrinin iflâs et- tiğini zannedenler de vardır. Biz bunun aksine kanüz. Balkanlılık fikrinde asıl gaye, Balkan mem- leketlerinin istiklâlini ecnebi te- sirlerden korumaktır. Bugün ge- çirilen acı tecrübeler, bu fikrin ne kadar doğru olduğunu göste- ren ağır bir imtihandır. Hiç şüp- hemiz yoktur#ki normal şartlar yerine gelince Balkanlılık fikri yeni bir şekilde parlıyacak ve Kral Borisin itimat uyandırır bir şekilde temsil ettiği Bulgaristan bu mihnet görmüş aile içinde tabi? yerini alacaktır. Yaz Saati Ankara, 2 (A.A.) — İcra Ve- killeri Heyetince Aalıman karar mucibince 5 Birinciteşrin 1940 1 6 Birinciteşrin 1940 a bağlıyan gece saat 24 den itibaren yaz sa- atine nihayet verilecek ve bütün memleket içinde saatler, bir saat sulle galışır bir. devlet adamı geri alınacaktır. olan totaliter “ve tehditçi politikanın | ıinkişar ettiğini göstermekte olduğu- | nu da ilâve eylemektedir. | Gazete yazısına şöyle devam 'dı—i | yor: | Fakat bugünkü vaziyette bu plânın | tahakkuk etmesine müsaade edeme- |yiz. Vakayi karşısında gbzlerhnizi; 1kırpıştxx'nıuktan hiçbir fayda elde e- dilemez. Hazırladığımız sulh için de- ğil harp içindir. Sulh esasları Üzeri- ne silâhlanmak gibi tehlikeli bir iş- ten ne kadar çabuk sarfınazar ede- rek harp esası üzerine hazırlanmıya başlarsak bizim için o kadar iyi olur. Bazı infiratçılar Birleşik Ameri- kanın harbe girmesini bir zaman meselesi gibi telâkki etmiye başla - mışlardır. Diğer bir infiratçı grupu yabancı gazetecilere şu beyanatta bülunmuştur: «Birleşik Amerika harbe girecek- tir. Halk bunu arzu eder gibi görün- mektedir.» Bazı Amerikalılarla çok samimi görüşen iyi malümat alan Almanlar, üç taraflı paktın imzasından henüz dört gün evvel, Almanyanın Japon- yayı şarkın petrol, kâalay ve kauçük kaynakınrmdan uzak tutmayı arzu etmekte olduğunu söylemişlerdir. Ay ni Almanlar bü ani değişikliği üç se- bebe atfetmektedirler: 1 — Almanya harbin uzun sürece- ğini takdir etmiştir. 2 — Almanya, Birleşik Amerikada Roosevelt'in tekrar intihap edilmesi- nin arzu edildiğini anlamıştır. 3 — Japonyanın mihver devletle- rine iltihak etmesinin, belki de Bir. leşik Amerikayı Avrupa harbinden uzaklaştıracağı kanaati. Vaşington'un diplomatik ve sair mahafilinde tahmin edildiğine göre, Almanya Japonyayı paktı imza et- miye ikna etmek için Hindistanm şarkında eline geçireceği yerleri mu- hafaza etmesine müsaade etmiştir. h) . ü Sıhhi Mabzur Yok mu ? Nakil vasıtalarımızda istiap haddi diye bir şey yoktur. Her- kes, her yere alabildiğine do- Meçhul bir semte bir s-Askeri Vaziyet» M AT LK CÜ Yazan: Emekli Albay Mecit SAKMAR Almanların istilâ — hazırlıkları, ciddi bir teşebbüs olmayıp bir blöf mahiyetinde bulunsa dahi bu teşebbüsle büyük ve mühim bir fayda temin etmektedirler. O da, İngiliz bombatdıman kuv- vetlerinin mühim bir kısmını, İş- gal altındaki limanlar üzerine cel- bederek Almanyanın uğrıyacağı ya muvaffak olmalarıdır. İstilâ teşebbüsü olmasaydı bü- tün İngiliz hava kuvvetleri Al - manya üzerine yüklenmiş buluna- caklardı. Buna rağmen, bir haftadanberi fasılasız bir surette Almanya da- hiline yapılmakta olan İngiliz hücumları gittikçe şiddetlenmek- te ve genişlemektedir. Almanların dahi gece hücumlarımnı, yalnız Lon- draya hasretmiyerek bombardı - man sahasını büyütmekte olduk- ları görünüyor. Adeta, Alman hava kuvvetleri- nin, İngiliz aktif ve bilhassa pa- sif müdafaasile ciddi bir muharebe-| ye tutuşmuş olduğunu söylemek bile, bir bakımdan doğru olur. Çünkü her türlü hasarm onarıl- ması halkın ıztıraplarının azaltıl- ması pasif korunmanın çerçevesi , İşte bu ki, İngilterede pasif korunma çok ge- niş bir mahiyet alarak ve tama- men ayrı bir ordu halini iktisap ederek faaliyete konulmuş bulun- maktadr. İtalyanlarn Suriyedeki 300-500 kadar Fransz tayyaresinin harp sonuna kadar on iki adalarda muhafaza edilmesi hakkndaki tek- lifleri, Mısır seferinde hava kuv- vetlerinin oynıyacağı — roltin bü- yük ehemmiyetini gösteren kuv - vetli bir işarettir. İtalyanların kor- kusunun Suriyedeki diğer silâh - lardan ziyade tayyareler üzerinde toplanmış.olduğunu göstermekte- dir. VİŞİ HÜKÜMETİNE İTİMATSIZLIK ARTIYOR Lâval Kabinesinin Yakında Sukut Edeceği Kanaati Var Zurich, 2 (A.A.) — Reuter: Bernde çıkan Bund gazetesi, işgal altında bulunmıyan Fransa- daki halkın hissiyatından bahse- derek, Mareaşl| Peten'e olan ima- nin artık kırıldığını ve — diktatör Laval'e karşı duyulan infiali yaz- maktadır. Makale şöyle devam etmekte- dir: «&«Alman talimatına tiayet et- mek mecburiyetinde bulunan Vişi hükümetine, halktan göremediği müzahereti telâfi etmek için kato. lik kilisesine istinat etmektedir. Fakat b rejime — iltihak lar; birbirini ezer ve hayatını tehlikeye - bile sokar. Ses eden olmaz. Olsa da din- lenmez. Lâkin halkın böyle iskarça gibi tramvaylarla, birbirine ya- pışmış bir halde seyahat etme- sine sıhhiye müdürlüğü ve hıf- zıssıhhat kaideleri ne der? Sey- rüseferce; yolcularca ve ta- şıma vasıtalarının bağlı olduğu idarelerce buna ses çıkarılma- sa bile sıhhiye teşkilâtımız, fen d edecek olursa, bu kilise de nüfu- zunu kaybedecektir. Laval'e sa- dık kalan ve Flandin ve Bonnet gibi eşhastan mürekkep olan kü- çük bir grup, matbuatın büyük bir kısmını kontrol etmektedir. Fakat halkın, efkâri umumiyeye tercüman olmıyan kontrol altın- daki matbüata itimadı — kalma- mıştır.» Makale muharftirinin intıbala- rına göre De Gaulle'ün hareketi ve âmme sıhhati bak halkın hdüt bir kısmına tesir bunda bir mahzur görmez mi? 1Devamı; Sa. 4, Sü. 5 te) GAZETESİ giden Fransız bombardıman tayyarelerinden biri 300 FRANSIZ /|Tayyaresi Meçhul /| BİRSEMTE GİTMİŞ : ;Romanya İle Ticaret — Anlaşması Vekiller. Heyetine Verildi 1 * l;Çekoslovak Anlaşmasının Tasfiyesi, Şimal Memleketlerile Ticaretimizin İnkişafı Kararlaştı —| Ankara, 2 (Telefonla) — Roman-/lovakya ile yapılmış olan ticaret ve KA d“_ * ya ile yapılan ticaret muahedesi Ve- | kliring anlaşmasının tasfiyesi karar- killer Heyetinin tasvibine arzedilmiş- | laşmıştır. Şimdiye kadar kliring yo- tir. )luy!a ihraç olunan emtia yolları em- Ticaret Vekâleti anlaşmanın tas- vibini mütteakip tatbikat ve teferrü- ata ait hazırlamıya başladığı karar- ları alâkadarlara bildirecektir. |tia ithali suretile tasfiye olunacak: tır. Ankara, 2 (Telefonla) — Skandi Diğer taraftan yeni anlaşmanın | yavyya memleketlerile ticari münase- tatbiki etrafında Rumen hükümeti İ- | petimizin inkişafı için Ticaret Vekâ- le temaslar yapmak üzere Bilecik me | 16ti bazı yeni kararlar almış ve dış busu Doktor Asım Kölek ve İstanbur | , L LA Natük Ziya- Ziraat Bankası müdürü Mehmet Ali| y Suriyedeki Beş İtalyan Cenerali Geri Çağırıldı | Londra, 2 (A.A.) — Mihve- İrin plânlarını yazısında bahis mevzuu eden Times gazetesinin IKahire muhabiri diyor ki: | — Suriyenin teslim şartlarını mü- |zakere etmek üzere Mussolininin ilk gönderdiği beş general göz- |den düşerek geri çağırılmışlardır. Generaller Romaya dönmüşler- dir. Bu generallerin yaptıkları |taleplerin hepsi ya avutma hare- ketleri veya kat'i red cevaplarile karşılaşmışlardır. 500 tayyarelik bir Fransız hava kuvvetinin tes- limini istedikleri zaman bu tay- yareler orta şarkta meçhul bir | semte hareket etmiş, sair tayya- reler de Lübnan hükümetine sa- |tılmış bulunuyorlardı. Hava üslerine gelince, Suriye Fransız — Fevkalâde — Komiseri Puaux, bunların Lübnan arazisin- |de bulunduklarını ve manda hü- |kümleri mucibince bunlara el a- tılamıyacağını bildirmiştir. i Bunun üzerine İtaiyan general- leri ordunun harpten evvelki | mevcuduna yani 40 bin kişiye ir- |car hususunda ısrar etmişlerse de WFtansızİar halihazır vaziyette or- |du mevcudunun indirilmesinin |Suriyeyi müdafaasız bırakacağını liddia etmişlerdir. n | Bu beş generalin yerine İtal- yanlar yeni murahhaslar tayin et- mişlerdir. Bunlar arasında daha dirayetle müzakereleri idare eden muhtelif siviller vardır. Son İtal- yan talepleri Fransız ordusunu içinden bozmak ve mihverin Ak- |deniz siyaseti plânlarının jinkişaf edebilmesi için vakit kazanmak üzere zahiren tadil edilmişlerdir. İzmirde Zelzele İzmir, 2 (Husuüsi —Muhabirimiz- den) — İzmir vilâyeti dahilinde Di- kili, Bergama ve Foçada şiddetli zelzeleler artmıştır. Gece 8,80 da Di- kili, Bergama ve Foçada 41 saniye devam eden bir — zelzele olmuştur. Zelzele halkı korkuya sevketmiştir. Hâdisat KARAGÜÖZ : Bükreşe gideceklerdir. Ankara, 2 (Telefonla) — Çekos- ya icap eden direktifleri vermiştir. Natuk Ziya İsveçe hareket etmiş- tir. Başvekil Hatayda Sevdgi ile Karşılandı Selâmlarını ve Başvekilimiz Doktor Refik Saydam refakatinde Ticaret Vekili Nazmi Topçuoğlu olduğu halde dün saat 13 de, Hatay vilâyeti hududu olan Er- |zinden geçmişler ve burada, Hatay valisi Şükrü Sökmensüer, komutan Şükrü Kanatlı tarafından karşılan mış ve bir kıta asker selâm resmini ifa etmiştir. İstasyonu dolduran halk, mıştır. Başvekilimizi hâmil olan tren saat 17 de İskenderuna vasıl olmuştur, Halkın hararetli alkışları arasında vagonlarından — inen Başvekilimiz, yolda dizilen mekteplileri ve gençlik teşkilâtı mensuplarını teftiş ve ken- dilerine iltifat etmişlerdir. Başvekilimize, muhtelif teşekkül - ler nâmına birçok buketler verilmiş- tir. Doktor Refik Saydam, komutan Şükrü Kanatlının evinde bir müddet istirahat ettikten sonra otomobil ile Antakyaya hareket etmişlerdir. Antakya, 2 (Htıusi muhabirimiz- den telefonla) Başvekil Refik Saydam refakatinde Ticaret Vekili, hususi kalem müdürü ve yaverleri olduğu halde şehrimizi şereflendir - mişlerdir. Şehir methalinden belediyeye ka- dar bütün yolları, meydanları doldu- ran binlerce Hatay'lının coşkun al- kış ve sevgi tezahürleri arasında yü- rüyen Başvekilimiz belediye önünde Hatay'lılara hitap etmiş ve demiştir ki: Sayın Hatay'lılar, «Ankaradan ayrılacağım zaman a- Şereflendireceklerini Bildirdi Başvekilimizi alkışlamış ve uğurla- ğ Başvekil, Hataylılara Milli Şefin Yakında Hatayı y İ " Başvekil Dr. Refik Saydam |larmı bildirmiye beni memür buyur- dular ve en kısa bir zamanda fırsat bulunca sizin aranızda bulunacakla- rını vâdettiler. Bunu size sevinçle müjdeliyorum. «Sayın Hatay'lılar, hakkımda gös- terdiğiniz sevgi tezahüratımdan dü- layı şükranlarımızı arzederim.» Müteakiben vilâyet konağında bir müddet istirahat eden Başvekilimiz saat 20,380 da şereflerine tertip edi- len turizm otelindeki 100 kişilik zi- yafette bulunmuşlardır. Bu ziyafeti vali Konağı te-hçesinde verilen bir ka- bul resmi takibetmiştir. Hatay, hü- kümet reisimizi aralarında gördüğü bu gece bayram yapmaktadır. Her taraf ştır. Halk 'et ziz Milli Şefimiz Büyük rumuz İnönü size muhabbet ve selâm perdesinde sîyasî Karagöz HACİVAT :— Yar bana bir eğlence, yar.. yar... — Patlama! Geliyorum.. (Devamı: Sa, 4, Sü. 1 de)