2 Ekim 1940 Tarihli Vatan Gazetesi Sayfa 1

ç&l'ş:mlıa VATAN EVİ CAĞALOĞLU No.32 TELEFON: 24136 TELORAF: VATAN İst. İlkteşrin 1940 BAŞMUHARRİRİ AHMET EMİN YALMAN u VATAN #.uw..1r...wHp ŞXÇ.r # müsabakanın hitamında ce- EFiyatı: 5 Kuruş SİYASİ SABAH GAZETESİ Yıl: 1 —Sayı: 45 Modern Softalığa Doğru Gitmiyelim Dünyanın Klâsik Eserleriyle Temasa Gelmek İçin Lâtince Öğretmek Çok İsabetli Bir Adımdır. Fakat Lisede Edebiyat Okuyan Bir Türk Gencine Kendi E- debiyatiyle Teması Muhafaza İmkânını da Vermeliyiz Yazan: Ahmet Emin YALMAN aarif Vekâleti üç lisede, _birinci sınıftan başlıyarak, klülk $übe açmağa ve lâtince 'âlmığ. karar verdi. U adım ameli olarak ne neti- mğyv'"ecck) Bunu henüz kestire- ir Oruz. Fakat her halde eşas fi- Ro; çok doğrudur. Eski Yunan ve ü':m* günlerinden — başlıyarak bin Ya münevver sınıfının iki, üç b sene içinde yarattığı harika- İ Var. Büsbütün başka zaman- nlm ve başka şartların mahsulü m:“ bu eserlerin yeri artık dol- Ün ’,'“':- Onların bazan vardığı Tinlik ve yükseklik her neden- ç Hodern hayatın çerçevesine bo"“)_'nr. Ruhlarımızı maddi bir v :Eİ düşürmemek için mutla- ilka, lâsik kaynaklardan feyiz ve bir b İ Moalmağa ihtiyacımız var. delı:!l yapmadığımız içindir ki e- Di 1 varlığımız gittikçe fakirleşi- y'rll taklit ve adaptasyon cere- zün arı fikri hayatımızı günden kine» kısırlaştırıyor. Halbuki es- qn:“"l?’i“ fikir hazineleri ara- Ren'a biraz dolaşınca ufkumuzun e işlediğini, — heyecanlarımızın Tinlestiğini duyuyoruz. Fikir N kadar güzel olmakla beraber riî.guhkü ders ve imtihan usulle- * maksada ne dereceye kadar sydcağız? Klâsik kültürün icap lh"dlki candan merak ve alâka- "' ge dereceye kadar ayaklan- nk'“uıı; Hele liselerde lâtince lii;_"m.â_ktan temin edebileceğimiz dıi_'e_nm ne olacak? Liselerimiz- ba 1 dil öğretme imkânlarile aca- 4 .k_iÇ. talebe, öğrendiği lâtince- 'İ:u istifade ederek klâsik eserle- zel Muhtelif lisanlardaki pek gü- ç tercümelerinden istizna duya- Ve lâtince eserlerin aslını o- acak kadar alâkasını derinleş. ni cek) Bunları bilmiyoruz. İyi Yetle atılan bir adım karşısında ol 1 sabit oluncaya kadar nikbin Mayı tercih ediyoruz. h.ğnlnll bu münasebetle şunu İ "ı_it'mık isteriz: Cihan mede- .E’:tıngn klâsik fikir mahsullerile & as ihtiyacını çok haklı olarak a Yarken, kendi , edebiyatımızla İ temas imkânlarının azaldığı- 9, ”* bugünkü nesil ortadan çe- ihce sıfıra ineceğini de hatırla- lu: Yız. Vaziyet cidden korkunç- Bi Kendi dilinde yirmi beş sene .nv*[ Yazılmış eserlerin bir mille- Yeni nesli için yabancı bir dil hali Şil, kuy, tire, bir Y i yunancayı bilmiyeşı laba, Man talebesi tasavvur edi- ilir mi? hi K'l'—!l_l'nızdaki vaziyetin acılığı- İ.:ı ügün kavrıyamıyoruz. Çün- İar Yaşı otuz beşten yukarı olan- Ne gelmesi görülmüş şey de- | Mâzi üzerine kilit vurarak ancak yabancıları taklide çıkmak nerede görülmüş şey?.. Kendi kökü ile alâkası silinen bir edebiyattan ne beklenebilir? Liselerimizde edebiyat öğrenen her talebenin eski yakıya iyice sahip olması, dünün eserlerini an- hyacak kadar Arabi ve Farisi öğ- renmesi lâzımdır. (Osmanlıca) diye bir ad çıkararak dünle bu- gün arasında sun'i bir sed kur- manın mânası var mı? Dünün e- serleri dün söylenen ve yazılan türkçe iledir. Bunun başka türlü olmasına ihtimal yoktur ve ola- maz. Bütün bunları her birimiz bili- yoruz ve düşünüyoruz. Fakat söy- lemeğe dilimiz varmıyor. Çünkü aramızda inkılâbı çok yanlış mâ- nada anlıyanlar ve mâziye olan bir takım sevgi ve alâkalara ge- rilik damgası vurmağa kalkışan- lar var ki itiraz karşısında derhal eski yolda susturmak usullerine başvuruyorlar. Hiç şüphe yok ki harf inkılâbı, dil inkılâbı eşsiz içtimai eserler- dir. Eski harf, eski dil, bilgiyi im- tiyazlı bir azlığın tasarrufu altına koyuyordu. Yeni harf, yeni dil, bunu geniş kütlelere ulaştırmağa yarıyacak güzel ve sade vasıtalar- dır. Şunu da kabul ediyorum ki, vücude gelen taze ve güzel eser- lerin kökü tutuncaya kadar, be- tonu kuruyup sağlamlaşıncaya kadar titiz, hattâ mutaassıp dav- ranmak bir zaruretti. Öyle olma- saydı bir harften diğer harfe in- tikal müddeti nesillerce sürer, hiçbir zaman tâmam olmazdı. Fakat bugün gayeye varılmış- tır. Eski harfi hiç bilmez bir ne- sil yetişmiştir, yeni harf sarsılmaz surette kök tutmuştur. Artık İise- lerde edebiyat okuyan her tale- beye eski harfle beraber dünün eserlerini anlıyacak kadar eıaı!ı bir surette türkçe, hattâ icap vem- ği kadar Arabi ve Farisi öğret- menin zamanı gelmiş, belki de bi. raz geçmiştir. Ş Kendi edebi ve fikri mâzimiz- le tam temas imkânını muhafîzj için böyle yapmak lâzım geldiği- ni hiç kimse akli deliller göstere- rek inkâr edemez. «Bu dediğin şey inkılâba uymaz. Geriliktir.» diyen olursa kendisine cevabım | şudur: İnkılâp, aklın tam ve hâkimiyeti di ktir. Bu hâkimi yete karşı olan tecavüzlere geri- lik demekle bile kalamayız. Bu yolda düşünüş, eski softalığın ve ti b d kılığa girmiş * Yakın mâziye kadar İe 'kf_l_kir varlığile bugün arasında Öprü hizmetini görüyorlar. a t bunlar birer birer çekiliyor- Ve yerleri dolmuyor. Zaten ]::.ıdi klâsiklerimize merak eden- | * unları anlıyanları -bulmak bir şeklinden başka bir şey de- ğildir. Softalığın ve taassubun her nev'i ve şekli, inkılâp mefhumuna :ı'ı:n Otuz beşte bile duramayız, Sk,““k beşi aşanlar arasında in emanetlerine rastgeliyo- he ol unlar birer birer çekilince bi Olacak? Asırları dolduran ede- &serlerimizi e mi kây* et rimizin acaba hiç mi kıy Tüz, iyok) Garp kültürünü benim- mî"fk için bunları hiç bilmemek İ Tâzım ) g Garplı âlimler hiç de böyle dü- ' dolîmyo'l“' Türk edebiyatını & f“"'h hazineler garpta gittik- Tup, 'zı?. dikkati celbediyor, Av- d!h.' kütüphanelerinde Türk e- < Yatı hakkında yazılan eserler ı,i,ı—l Iyor, tetkik ihtiyaçları ge- 1yor, vige';â“)ene Amerikada Har- Tast Niversitesinde bir gence eİ:,ıd'm- Amerikada mükem- 'N biıf"kçe öğrenmişti. EskiA yazi- ,qk'yî'ju. Türkç_e eserleri Aaîı_î'ı- 'e"mi,g: ar Arabi ve Farisi öğ ed:b. On dokuzuncu asrın Tüı:k 1Yatı el sürülmemiş bir tetkik ömtü"'__' Bu sahanın tetkikine Am" vereceğim... diyordu. Te '",l_“fel Türk duygusile gö- Mizin Üşünen, yaratan adamları- den Ortaya koyduğu eserler ne- Yal ize, kendimize bu kadar Züte, ©1 ve uzak kalsın? Onları kik » Zârp usullerile keşif ve tet- Simeğe ihtiyacımız — vardı. 'Milli Şefin Doğum Yıldönümleri Ankara, 1 (A.A.) — Relisicüm- hur İsmet İnönü'nün doğumları- nın yıldönümü münasebeti ile, İn- giltere — kralı Majeste Altıncı George tarafından kendilerine ha- raretli bir tebrik telgrafı gönde- rilmiş ve Milli Şefimiz de samimi şekkürlerini tfı ' - Amerika Ne Karar Verecek? Hariciye Nezaretinde Noktai Nazar İhtilâfı Vaşington, 1 (A.A.) Reuter: Manş sahline yerleştirilen uzun menzilli bir İngiliz topu 7-İskeri Vaziyet» Yazan: Emekli Albay Mecit SAKMAR Almanların bir aydanberi takip ettikleri gündüz hava hücumları hemen hemen şu şekilde cereyan * Av tay inin hi- bomba — tayy 100-200 tayyareden — mürekkep (takriben 1-2 alay) Üç-beş dalga halinde günün muhtelif saatlerin- Üç taraflı paktın imzası sil Birleşik Amerikanın alacağı vaziyet hakkında Hariciye Nezaretinde bir noktai nazar ihtilâfi mevcut. gibi gö- Tünmektedir. Sumer Welles'in Japonlar tarafın- de İngil günün muh- telif saatlerinde İngiltere sahil- lerini aşmakta ve Londraya te- veccüh etmiye uğraşmaktadırlar. Muvaffakıyet derecesi İngiliz av- cılarının erken ve yâhut geç kar- dan İngiliz bir sebebiyet verdiği takdirde, Amerika- nın şifahi protesto ile iktifa eylemi- yeceğini kat'iyyetle söylemesi lâzım ş tâbidir. Şimdiye ka- dar İngiliz avcılarının avlarmı vaktinde yakaladıkları ve bu yüz- den ancak mahdut Alman tayya- L geldiği kanaati izhar tedi Cümhur Reois Namzedi “ Bir Çörçil Hükümeti Kuracağız ,, Diyor Nevyork, 1 (A.A.) — Reuter: Bir seçim nutku söylemek üzere Detroit- ye gitmekte olan B. Wendell Wilkie, Nevyorktan geçerken garda toplanan halka demiştir ki: «Amerikada bir Churchill hükü - meti kurulmalıdır. B. Churchili, bü- yük ve kuvvetli bir demokrasi müda- fiidir..> Vaşinytonda Büyük Bir Âskeri Toplantı Vaşington, 1 (A.A.) — Birleşik A- merikaya davet edilmiş olan lâtin Amerikasına mensup yüksek rütbeli ilk askeri grup, müdafaa tertibatını tetkik etmek üzere Vaşington'a vü- sıl olmuştur. Birleşik Amerika Ge- nelkurmay reisi general Marshali, bu ziyaretin garp nısıf kürresinin emniyeti işlerinde daha sıkı bir iş- malümdur. Gündüz” yapılan bu hücumlardan maksat İngiliz hava kuvyvetlerinin yıpratılarak faali- yetlerinin azaltılması ise bunda muvaffak olunamamıştır. Bilâkis bir haftadanberi İngiliz hava kuv- vetlerinin Almanya dahilindeki durmadan di İstilâ gayesini kolaylaştırmak ise intihap edilen hedefler bu maksa- da uygun değildir. Gündüz hücumlarının her gün Dünkü Hava Taarruzu Berlin ve Londra Tekrar bombalandı Londra, 1 (A.A.) — Dün ge- ce Alman tayyareleri, Londra ü- zerinde dolaşmışlardır. Bu esna- da projektörler havayı tenvir e“ diyor, şiddetli mania ateşi yapı- şlıyoxdu. Neticede Alman gece |tayyareleri daha ihtiyatlı davran- | mışlardır. Londra mıntakasının birbirin- den çok uzak olan 27 nahiyesi üzerine bombalar atılmıştır. Ay- BaşvekilCuma günü Ankaraya Dönecek Adana, 1 (A.A.) — Başvekil Dok- tor Refik Saydam bugün refakatin- de Ticaret Vekili Nazmi Topçuoğlu olduğu halde saat 18 de Toros eks- presiyle şehrimize gelmiş ve istas- yonda vali ve hükümet erkânı tara- fından karşılanmıştır. Başvekilimiz Dr.Refik Saydam Adanada Halkla Konuştu da toplanan halkla konuşmuş ve ayni trenle yollarına devam etmişlerdir. Başvekil Yakında Ankaraya önı ecek Ankara, 1 (Telefonla) — Dün ak- şam Hatay'a hareket eden Başveki- limiz cuma günü şehrimize dönmüş trenin tevakkufu da istasyon- rdır. Dahiliye Vekili Dün Ankaraya Gitti Evvelki gün Trakyadan şehrimize dönen Dahiliye Vekili Faik Öztrak, dün akşamki trenle Ankaraya git- vel vilâyete giderek vilâyet ve bele- diye işleri hakkımda Vali ve Beledi- ye Reisile görüşerek izahat almış ve bazı direktifler vermiştir, Muştur. Faik Öztrak dün akşamki trenle Ankaraya hareket etmiştir. Garda Vali ve Belediye Reisi Lütfi Kırdar, Vali muavini Hüdai Karataban, Em- niyet müdürü, Vilâyet Parti ve Be- fediye erkânı ve dostları tarafından uğurlanmıştır. Vekil hareketinden evvel kendisile görüşen gazetecilere şu beyanatta bulunmuştur: ««&— Ankaraya gidiyorum.. Bu se- fer Ankarada fazla kalacağım ve meclisin toplantısına ait hazırlıklar sakin bir gece geçirmiştir. Filvâ- ki İngiliz payitahtı üzerinde Al- man tayyareleri miktarı az idi. Bunların ekserisi müteaddit defa- lar istikamet değiştirmek suretile ihtiyatla Londra etrafında uçmuş- lardır. Pek çabuk - bastırılan bir olmak kuvvetleri de değiş . eylül gündüz. hücumu kuvvetli, 28 ve 29 eylül günleri nisbeten za- yıf, 80 eylülde hücum biraz daha şiddetli ve 1 Birinciteşrinde pek kuvvetini kaybetmiştir. Bunun se- bebini izah etmek şimdilik kabil değildir. 29/80 ve hattâ 30/1 gece hücum- ları çok şiddetli yapılmış birçok yangınlara ve tahribata sebep ol- muştur. Fakat bunlardan Bbekle- nen neticenin yakın bir zamanda semere vermesi mümkün olamı- t bu suretle hava birliği temin edi ştir. L . Bir . y harbi General » Şik Ameri- ka Harbiye ve Bahriye Nazırlarının Bermudes adalarındaki Amerikan üs- leri için plânlar tertip etmekte olduk- larını da beyan eylemiştir. B'ir Adam Karısını 23 Yerinden Bıçaklıyarak Öldürdü İzmir, 1 (Telefonla) — Bu akşam saat 17 de Karşıyakanın soğukkuyu mevkiinde bir cinayet olmuştur. Bir aydanberi. kocasından ayrı yaşıyan Nazire, sokakta kocası Ragıpla kar- şılaşınca, Ragıp bıçakla Nazirenin - | zerine yürümüş ve bir kasap gibi br- |çağını- sokup çıkarmıya şeklini almış bulunacaktır. İngilizlerin hücumlarına gelin- ee birinci maksat İstilüyı durdur- maktı ki, bunda muvaffak olun- muştur. İkinci maksat yıpratma harbi, yani Almanya dahilindeki askeri hedeflerin tahribidir ve İn- giliz harp siyasetine de uygundur. #» Bergama ve Dikilide Zelzele İzmir, 1 (Telefonla) — Dün gece Baat 12 de Bergama merkezile Di- kilinin Çandarlı nahiyesinde olduk- ça şiddetli ve üç saniye devam eden bir zelzele olmuştur. Hasarat yoktur. | mış tır. Zavallı kadın muhtelif yerlerinden 238 yara alarak ölmüştür. İtalya Maliye Nazırı Berlinde Hitler, Nazırı Kabul Etti. Berlin, 1 (A.A.) — Stefani Ajan- sından: | İtalyan Maliye Nazırı, lün aksam Berline gelmiştir. Kendisi »cspagan- Katil den sonra kaçmış fa- kat tutulmuştur. İfadesinde karısı- nın, kendisini evden kovduğunu Söy: lemekle iktifa etmiştir. Cinayetin hakiki i şılmak tadır. » O- Eski Başvekil Tatarescu Tevkif Edildi “ Bükreş, 1 (A.A.) — Stefani Ajan- sından: Resmi bir tebliği eski Başvekil Tatarescu'nun da, tevkif ve hapso - lunduğunu bildirmektedir. Yda nazırı Dr. Göoehbels'in o- |lacaktır. Führer, bugün, nazır B. F! K devlet adamı ve Paris sefiri sifatile sarfetmiş olduğu faali- yetler P tır. yi kabul etmiştir. * Temizlik Namına ! Yapmak için tahsisat lâzım; malzeme Jâzım. Onlar da bu sırada az - bulunuyor. Onun için şehrin imar işlerinin yürü- mesini isteyemeyiz. Lâkin yıkmak için de mal- zeme, tahsisat, şu bu lâzım de- ğil yal Neden yıkmazlar şu Galata- saray karakolu denilen musi- bet, çirkin ve harap binayı? Nicin hâlâ İstanbulun heyu- lâsında bir kadit başı gibi tu- tarlar, şu eski ve yanık erkâ- nıharbiye dairesini? Temizlik ve estetik yangın müstesna üzere Londranın — merkezinde - başka 21 İly lar görülmemiştir. 47 Alman Tayyaresi Düşürüldü Londra, | (A.A.) — Reuter: İngiliz Hava Nezareti tebliği: Dün öğleden sonra geç vakit üç ayrı filo halinde ilerliyen düş- man tayyareleri, Kent Susseks ve Dorset sahillerinden ayni zaman- da aşmışlardır. Hücum eden av- cı tayyarelerimiz düşmanı dağıt- mışlardır.. Dorset mıntakasında bir şehre bombalar atılmış ve ba- zı hasar olmuştur. Diğer mahal- lerdeki hasar azdır, Suffock mıntakasında öğleden sonra bir şehir üzerine cüretkâra- ne bir hücum yapılmıştır. Evler hasara uğramışsa da alınan rapor- lar zayiatın az olduğunu göster- mektedir. İngiltere üzerinde dün cereyan eden muharebelerde 47 düş- man tayyaresi imha edilmiştir. Bunlardan biri tayyare dâfi ba- taryaları tarafından düşürülmüş- tür. 22 avcı tayyaremiz kayıptır. Fakat pilotlardan 12 si sağ ve sa- limdir. Alman Tayyareleri Merkezi İngiltereye ve Diğer Mıntakalara Bombalar Attılar Londra, 1 (A.A.) — Hava ve Dahili Emniyet Nezaretlerinin tebliği: Dün geceki düşman hava hü- cumları, yeniden bilhassa Lon- drayı istihdaf etmiştir. Bununla beraber, Mersey nehri boyunca bazı yerlere ve memleketin ez- (Devamı: Sa. 4, Sü. ., te) & h M. Şevki Yazman Yazıcılı mi : Arasında Yazıları okuyucular tarafından çok sevilen M. Şevki Yazman Va- tan yazı ailesinde yer - almıştır. Bize sık sık yazılar yazacaktır. Arkadaşımız Bağcada yaptığı bir sey ten yeni Ü g Seyahat notlarını bize yazacak- tır. Bağdada dair lik yazıyı üçün- cü sayfamızda bulacaksınız. L şunları ortadan kaldırsak! Trakyayı dolaştım ve çok iyi bul- dum. Bu seyahatimden çok ni zamanda İngilterenin kontluk- , — AR İA Dit girarma dan 8 şehir u Ş lar atılmıştır. Londra dün akşam nisbeten miştir. Faik Öztrak hareketinden ev- — —— öğleden Bonra parti ve belediyede meşgul ol- — Vekil,memurlardan âzamirandıman alınabileceğini söyledi Dahbiliye Vekili Faik Öztrak lâtında yapılacak değişikliklere te - mas ederek beyanatına şu suretle de- oldum, Trakyadaki vaziyet çok iyi- dir. Gerçi mahsul biraz fena amma hükümet köylüye tohumluk tevzi et- mek suretile bu sıkıntıyı da izale et- ti.> Vekil bundan sonra merkez teşki- vam ei «— Bu mesele henüz ifade edile- cek kadar olgunlaşmamıştır. Fakat esas herkesi âzami çalışmaya sevke- decek bir çare araştırmaktır, memur- lardan âzami randıman alabilmek- tir.» Gandi'nin Verdiği Gevap Bombay, 1 (A.A.) — Reuter: Hindistan umumi valisi Lord Lin- lithouw ile Gandhi arasında kongre partisinin, Avrupa harbi muvacehe- sindeki hattı hareketine dair zuhur e- den ihtilâf hakkında teati edilen mek tupların tam metni neşredilmiştir. Umumi vali, İngiliz kanunlarının herhangi bir harbe prensip itibarile muhalif olan kimselerin kanaatlerini serbestçe ifadeye imkân vermekte ve fakat bu kimselerin endişelerini baş- kalarını harbe iştirakten menedecek şekil ve derecede tefsir etmelerini - Hitler Mısırın İstilâsını İstemiş Londra, 1 (A.A.) — Reuter: Gaze- teler Berlin görüşmeleri — esnasında Hitlerin yakm şarktaki stratejik va- ziyet noktai nazarından, Mısırın isti- — Jâsmın vakit gecikmeksizin filiyata konulması için ısrar etmiş olduğu zannetmektedirler. Daily Telegraph, garhi çöle son zamanlarda —Avustralyalı — kıtaatın gelmiş olduğunu hatırlatarak Mare- Şal Graziani'nin depolar ve münaka- — le yolları tesisi ile meşgul bulunduğu — nu, ve Roma hükümetinin ilân etmiş olduğu mühlete nazaran geç kalınmış «Kongre bir Nazi zaferine belki de her hangi bir İngiliz kadar mu- haliftir. Şurasını ehemmiyetle tek- rar etmek isterim ki, kongre İngiliz hükümetini harp gayretlerinde müş- külâta düşürmekten daima imtina etmek emelindedir. Fakat, kongrenin beşeriyet tarihi için bu nazik devre- de, kendi inanını inkâr ederek bu si- yaseti bir mabut ittihaz etmesine im- kân yoktur.» kabul et Kti anlatmak | bul! İtalyan taarruzunun tadır. İngiltereye karşı büyük taarruzla ay- Gandhi di şöyle | ni te- demektedir: barüz ettirmektedir. Fakat bu sön taarruz hem tardedildi hem de hare- ketin önüne geçildi. Fakat belki de Hitler Mussolini'ye her ne pahasına olursa olsun Mısırm istilâsını emret- miş bulunmaktadır. Fakat Mareşal Graziani'nin teşkilâtını yapmak için kaybettiği vakit, muvaffakıyet şans- larımt azaltmış olmaktadır. $ İngiliz donanması, denizlere kati surette hâkim olduğu için kolay de- Ş gildir. A giğaş a— Almanya — "-pon arkadaş, la elmi kolunu bağisd:m.