5 Eylül 1940 Tarihli Vatan Gazetesi Sayfa 1
ADRES: Vatan Matbaası Cağaloğlu, İstanbul PERŞEMBE 5 EYLÜL 1940 BAŞMUHARRİRİ AHMET EMİN YALMAN Amerika | Harbe Girecek mi? /» İşin Doğrusu Amerika Bir Bakıma Harbe Girmiştir Yazan: Ahmet Emin YALMAN | Yarmı hesap ederken, hepimi- | n dilimize mutlaka gu sual ge- | z — Acaba Amerika harbe &-| tecek mi? | Sayımz zenginlik — kaynakları. her türlü ham maddeleri, geniş sanayli, yüz kırk milyon gürbüz. an nüfusu olan bir. memi ket... Ayranı kabarırsa neler ya- Pabileceğini, giriştiği her müca- | delede göstermiştir. Böyle bir memleketin harbe girip girmeme. *i teraziyi elbette şu veya bu ta- rafa meylettirebilecek bir &mil- ir. Romanya Kralı, istifa ed.._ Romanya Kabinesi İstifa Etti «Amerika harbe girecek mi?> süaline cer Meğe çalışırlar. Çi beri, kendi arzu ve ümitlerimiz- dir. Amerikanın harbe girmesini isteyen tarafta isek, bunu şüphe- siz gösterecek kırk delil buluruz. Âksi tarafta isek yine arza ve Ü- midimize göre delil keşfetmekte Zahmet çekmeyiz. Kral Sarayına Karşı Tabanca İle Ateş Ettiler Rumen Hariciye Nazırı Sinir Buhranına Uğradı Bükreşte Yer Yer Hâdiseler İşin doğrusu şu: Bir bakıma Amerika harbe girmiştir. Bütün Sevgisi ve alâkası iki taraftan | Biri üstünde taplanmıştır. Ancak Sözde bitaraftır. İngiltereye elin- en gelen her yardımı yapıyor. Elli torpido muhribi — verileceği akkında gerçekleşen haber bu- Sün en açık misalidir. İngiliz b ajansı bildiriyor: 3 Eylül akşamı, intizamı ih- a vukua gelen bazı harekât hakkında şu tafsi- Va mukavemetinde Amerikan||ât verilmektedir: Yardımının mühim bir tesiri var- | — Askeri üniformayı — taşıyan lir. Sonra Kanada, İngiltere için |pek genç bazı adamlardan mü- teniş bir malzeme ikmal sahası| çekkep bir grup, Bükreşe yakın Ve tayyareci yetiştirme meydanı alini almıştır. Kanada siyasi ba- kımdan Büyük Britanya İmparü- | muhafız kıtantını torluğunun bir parçasıdır. Fakat | gönderildiklerini ir. akikatte her mâna ile Amerika- | Bu grup, radyo makinelerinde e- tun bir kısmıdır. Burada sermaye, | hemmiyetsiz bazı hasarat yap- sanayi Ameril ada her | mıştır. Yahada Amet arkasından | — Ayni zamanda telefon santra- bir mesafede bulunan rady F cA ö Başvekil Gigurto ile birlikte 55 Alman Berlinde. 45 Dakikalık Lendra, 4 (ALA.) — Hava Neza- n YA y <— Rador) Tetinin tebligi: BÜD AĞ Dtün öğleden sonra, Kent eyaleti ve | Times mansabı sahilleripe yaklağan | birçok düşman tayyare — gruplarını ekterisi, hava dâli bataryaları ve w müştür. Dün Sabahki Hücum tider, Mektebi, gazetesi tıpkı Ar | lında yine bazı genç adamlardan re meydanlarına hücum etmişlerdir. İngiltere - Almanya Üzerindeki Harpler İngilizler Dün de tayyaresi düşürdü Bir Alarm İşareti Verildi edarımız tarafından püskürtülmüş- tür. Hâlen kat'i olarak tesbit edildiğine göre, evvelki günkü müharebelerde | cem'an 55 düşman tayyaresi düşürül- Berlin, 4 ÇALA.) — D.N. B. Ajan- #mnın haber aldığına göre, Almâan mu harebe Layyareleri Ha sabah Times mehrinin mantabinda bulunan tayya- SİYASİ SABAH GAZETESİ Hitler'in Nutku Almanyaharbe | Beş Sene İçin Hazırlanmıştır İngiltere, Henüz Diğer”Mağlüpların Âkıbetine Uğramadı İse Bunu Coğrafi Vaziyetine Borçludur Berlin, 4 (AA) —D. N. B. bildiriyor: Führet, 1940 - 1941 kışı yar- dimi eserini açarken, — söylediği nutka şöyle başlamıştır: #Harbin ilk senesi bitmiştir. Bu birinci senenin muvaffakiyet- leriyin misli yoktur. Bu harbin birinci senesi, 1914 harbinin bi- Tinci senesi ile mukayese edile- mez. Çünkü 1914 harbinin ilk senesinde, fevkalbeşer cesaretle ve muazzam fedakârlıklara rağ- men, kati hal sureti değil, ancak kısmi neticeler alınmıştı.» Führer, bundan sanra, Alman kuvvetleri işgalinde bulunan mu- azzam cografi sahayı hatırlatmış ve sözlerine şöyle devam etmiş- düre «Birçok muhasımlar, ortadan kaldırılmıştır. Eğer İngiltere he- nüz ayni âkibete —Uuğramadı İse, bu, ancak iyi cografi vaziyeti ve kaçmaktaki Şevaklâde mahareti sayesindedir. Bazı İngiliz politi- kacıları inandırmak istiyorlar ki, İngiliz ordusu, gemini çiğneyen azılı bir at gibi, nihayet düşma- nin Üzerine atılmak arzasu — ile değildir. İngilizler bize pek yakın bulunuyorlardı. Bu — atzularını milkemmel tatmin edebilirlerdi. Fakat kendiliklerinden çakil Ve kendilerine, bu ricatleri bü- yük muzafferiyetler diye tesmiye etmek tesellisi kaldı. | Halen Alman kıtalarının işgali (Devamız Sa, 4 Bü. 1 de) yanmaktadır. Halbuki hiç böyle | Nerikan nümunelerine — göredir. Parası dolardır. Kanadada kuru- '“an harp sanayii de, kitaba uy- Mak suretile iş gören maskeli A- Merika sanayünden başka bir şey değildir. Sonra şurası var ki Amerika Büyük Okyanusta mühim bir bekçi rolü oynamaktadır. Bü- Yük Britanya ile Holandanın As- Ya ve Okyanusyadaki geniş ara- tisini Japon tetavüzünden koru- Yan kuvvet, Amerika donanm' sından başka bir şey — değildi Yoksa ne bu ne de Avur- tralya ve yeni Zelând, silâh bakı- mindan bir Japon tecavüzüne mMukavemet edemez, Çinde yıp- Yanan Japonya, Amerika ile mi cadeleyi kolay kolay göze ala: Yor. Böylece de Amerika, İngil- terenin Asya tarafından arkasını korumuş oluyor. Amerika maddi ve manevi | yardımın bu şekil ve - derecesin- ileri giderek acaba harbe res- fülen de girer mi? Pek çokları | noktada zaten bir karara olduğunu, yalnız bu sene seçim senesi olduğu için bunun netice- sine kadar tatbıkatı geciktirmek lâzım geldiğini mühim ve esaslı kararların daima havada brrakıldığı doğrudur. Bu- L“:,;. aber intihap vaziyeti hal Şünkü Cümhurreisliğinde kalaca- mek yanlıştır. yenler azlık - halindedir. girmeğe karşı duran ruz kalabileceğimiz için kendi Devamı: Sa. 4 Sü. 5 to), Dt Amerikanın bu armış zannederler. A- merikada bir inlihap — senesinde ez, iş başındaki hü- kümetin (yani yine Roosevelt'in, Bi muhakkak sayılabilir) derhal harbe karar vereceğini - zannet- ni can- beraber mayı iste- Harbe çokluğun fikri gudur: «Biz harbe hazır de- ğiliz. Kendimiz de tecavüze ma- evvelâ zırlığımızı tamamlamalı- yız, Sonra harbe girmekten mak- #at ne? Hürriyeti ve demokrasiyi diktatörlük ve istibdat sistemle- rine karşı korumak değil mi? Biz | si harbe girersek, harbi bir elden ve iyi idare etmek zaruretile ister is- temez diktatörlük ve istibdat sim- temini tatbik etmeğe mecbur ka- lacağız. Yani Avrupanın hürri- ( | Zürekkep diğer bir grup tarafın- ! dan da buna mümasil bir teşeb- büste bulunulmuştur, iğer ta bir şahıs kral sarayı önünde nümayişkâr suret- te birçok tabanca atmıştı | Yukardaki hâdiselere — iştirak edenler kâmilen tevkif edilmiş- lerdir. Buna benzer ve neticesiz bazı hâdiseler de Braoşv ve Köi tencede yapılmış ve müsebbiplı hemen tevkif edilmiştir. —Tahi kat devam etmektedir. Birkaç İngiliz tayyaresi Almâan tay- | yarelerini tevkif etmiye çalışmışlar | ise de Almanlar hedeflerine vüsü ola- | rak hücumlarmı yapmıya muvaffak | olmuştardır, Parolamız Gözlemek Ç Meydanlaı y | Pas de Celsis Tayyare Meydenları| / Hazır Bulunmaktır Leandra, 4 (A.A.) — Hava Nezareti Landra, 4 (A.A.) — Büyük bir öğ- bildiriyor: te ziyafetinde bir nutuk irat eden Dün gece İngiliz bombardıman tay | Harbiye Nazırı B. Eden, ezcümle yareleri Pas de Calais muntakasın- | şunlârı söylemiştir: da düşman tayyare —meydanlarını | » <Büyük Britafya muharebesi bü- bombardıman etmişlerdir. tün şiddetiyle hükmünü sürmektedir. | Bükreş, 4 (A.A.) — D. N, Bit (Devamı: Sa. 4 Bü. 6 da) (Devamı: Sa, & Bül 3 de) — | Bizim için ağustos ayı birçok nok- e— | tti nazardan bu harp senesinin en Usulierin 'Yalnız ÜUsuller Değil Zihniyet de Değişmeli kınız var, usul köleliği çok kötü bir şeydir. Asıl maksadı üsüle feda eden gidiş tamamile değişmelidir. Faka Kabahat yalmız - usülde değildir. Memurlar, devlet menfaatini de- iil, halk menfaatini ölçü diye ka- bul ettikleri zaman pek çok işler düzelir. Halkın menfaatini koru- mak, devlet menfaatini korumü: Ka eh tesirli, en kestirme, en ve- rimli yoludur. b ej Mehmet Münir Erbey imzasi- le — Başımdan bir radyo mace- rası geçti. Anlatayım da bakınız: Burada bulunmadığım için geçen sene radya taksitimi geç vermi- şim, Dönüşte yüzde yirmi ceza- ödedim ve mesele Iııpınd! sandım. Meğer işin bir de cezai varınış. — Polisler arkama düştü. İfadelerim defalarla alın- dı. Sulh ceza mahkemesine bu yüzden aylardanberi gidip geli- yorum. Dosyam günden güne $i- Usullerin Köleliğine Karşı Açtığımız Münakaşe Sütununa Gelen Mektuplardan Hulâsalar Ahmet Fevzi imzasile — Hak- ; siyor. Ben radyo paramı geç ver- sonbahar yaklaştı diyerek istilâ teh- likesinin bertaraf edilmiş - olduğunu düşünmek pek Büyük bir Mhtiyatarz- lk olur. Bilakiâ bizi daha — birkaç hafta müteyakkız bulundurmak için birçok emare mevcuttur. PFarblamız gözlemek ve hazır bu- Yunmaktır. Öyle zannediyorum ki, otdularımı- .İza teşkil etmekte olan unsurlar nök- tasından, hiçbir vakit böyle bir or- Güya malik bulunmamışızdır. Teçhi- Zat fevkalkdedir. Kuvvel — mâneviye de bundan uşağı değildir. Müdafaa tertibatımız hayret verici bir sürat ile terakki etmiştir.> Kden'in nutkundan evvel — <Senel devriye paktı okunmuştur. Harbin senel devriyosi münasebetile — hazır bulunan iimselerin hepsi bu pakta iltihak etmiye davet edilmişlerdir. İngilterenin Bir Senelik Siyasi Vaziyeti Köleliği : : dim diye devletin çeşit çeşit dai- releri oturmuşlar, — kâğıtlar döl- durmuşlar, bunları her defasında evrak defterlerine geçirmişler Bütün bunları doldurmanın bir | Töndra, 4 (A-A) — Renterin dip. fabrika maliyet usulile devlete kaç paraya mal olduğu hesap e- dilse yüzlerce tiralık bir yeküna varilir. Fazla olarak hâkimlerin, |polis memurlarının faydalı işlere verecekleri zaman heba oluyor. Ben de her çağırılışta işimden o- luyorum. Davet saati daima on- dur. Fakat sdat ona; yirmi, otuz mahkeme kotulduğu için bazan santlerce bekliyorum. — Devletin zamanına, bana, herkese değil mi? Eğer sadyo paralarını geç verenlerden yüzde yirmi pe- za almak kâfi görülmüyorsa yüz- | de otuz para cezasile tahsil edil sin. Fakat cezat takibat diye v tandaşları bir hiç yüzünden ay- larca süründürmek yazık değil |mi? (Devamı: Sa. 4 Hü 3 te) NOTLAR : HASTANE YOLLARI Fena tesadüf, Şehrin hasta- nelere varan bütün — sokaklı bozuk. Hele Beyoğlu hastane- esinin bulun- Sirâservi ve ci- hastanelerimizin yer- leri iyi seçilmiş değildir. Fakat k larının da bozuk olma- sına sebep teşkil etmez, Araba ile giden sağları has- ta edecek kadar bozuk olan bu caddelerden, hasta geçerken ne olur? Bergamanın İlk Pamuğu Bergama, 4 (ALA.) — Bu yıl bölgemizde Ber- gama'nm aşağı Kırıkhan köyünün yetiştirdiği ilk ve nefis Akala pamuk mahsulü merasimle piyasaya getirilmiş ve 110 kuruştan satılmıştır. Buğday iki Seneye Kâfidir Fakat İstanbula Sevkıyat Muntazam Yapılmadığı İçin Bazı Darlıklar Oluyor Toprak mahsülleri ofisinin, mun- Çazam bir şekilde buğday tevziatı- ni yapamadığı iddtaları İleri sürül- | Memleketin Tattakalarındaki depo ve Si a iki senclik-intiyaca tekabül ede- buğday yük şehirlere bula, ihtiyacın ettirdiği Miktarda ve devamlı ge- kilde buğday verilmediği görülmüp tür. Hatta iki gün evvel Bazı değir menler işliyecek buğday bulamadık. larr gibi bazı fırınlar da — pişirmek için un bulamamışlar ve bu yüzden de fırımların önlerinde fazla mik- / dan getirilen yumuşak buğdayların tarda halk birikmiştir. mektedir. cek miktarda halde bazı bi meyanda İsta: Liman işletmesinde Tahkikat Yapılıyor Münakalât Vekâletinin bir fettişi vasrtasile — devlet işletme umum müdürlüğüne allik bazı muameleleri tahkik ettir- mekte olduğu. bildirilmektedir. 'Teftişe tâbi tutulan meseleler üçe ayrılmaktadır. Birincisi, kın teşekkülünden — evvel liman idaresinin bir müteahhide iki misli fiyatla 115 bin Üraya ihale et- | dir. Bu mesele da, mavna — meselesi tirdiği 24 'mavnaya ait sutiştimal tâ- «Almanya İngiltereyi mühtelir bulunduğu | de birkaç gündür böyle olduğu anla- ve bu | şilmiştır. limanları müte- Derizban- tstanbul devirmek için son kuvvetlerini sarfediyor» | Almanya — Ha oynattım, ha oynatıyorum! | Amerika, Mühripleri Derhal Verecek İngiltere gtbkumuz Amerikaya Teminat Verdi Vaşington, & (AA) — Bahriye Nezaretinin bildirdiğine göre, a Bgütereye teslim edilecek alli destro yerden sekiz tanesi Boston şehrla dedir. Bunların en geç cumaya Ka- dar teslim muamelesi itmam edile- cektir. Gemiler şimdiki mürettebat- Jariyle Kanadaya gönderilecekler've orada İngiliz Bahriye mürettehatı tarafından teselilim - edileceklerdir. Destroyerler muhazamata iştirak #debilecek bir hakte teslim edilecek- lerdir. Bahriye Nezaretinin mütalkasına göre, İngiltereye teslim edilocek bu deatroyerlerin bugünkü kıymeti tak- Tiben 85 miyon dolardir. Dettrayerlerin ekserisinde, — dört Poslük dört top, 12 torpll atma ti- PÜ ve Üç puzluk bir hava müdafaa topu mevcut bulunmaktadır. Tamla- rın mürettebafının kasmı âzamisi İne , giliz bahriyesinca verflecek ise de, bazılarının müttefik bahriye efradı fle mücehhez bulunması da muhte- meldir. İngilterenin Amerikaya Teminatı Vaşington, 4 (ALA.) — Reuter A- Jansı bildiriyor: Burada beyan edildiğine nazaran, Büyük Britanya, İngiliz adalarının etrafındaki sular donanma için dü- rulmıyacak bir vaziyete dahi gelse, donanmayı hiçbir vakit tesilm veya (Devamı: Sa. 4 Sil. 4 te) Meselâ, Dsküdara mürettep olan | 210 çuval yerine 180 çüval buğday İyerilarği sadin edülmektedir ki, bu 3120 kilo ekmek, etmektedir. Moskotlu, Üsktldar çarşı boyu fi- rmımda yapılan tahkikat meticesin- aa. kcap Saat sekiz buçuk dokuzda bâlk fırınlara tehacüm . etmişlerdi. Belediye, bu işin halli için Dahi- Üüye Vekâletine müracaat edecelir. we Un Pahalılaştı Diğer taraftan buğday satışları hararetlenmiş, buğday mıntakaların- (Devamız Sa. 4 Bü. 7T de) mü-| diasıdır. Bu sulistimalin birçok saf- haları vardır. Bunların üzerinde ay- Ti ayrı teferrilatile çalışıldığı — söye lenmektedir. Bundan evvel de tef-| tişe tâbi tutulmuş olan bu meselenin | bu defa Münakalât Vekâleti tarafın- | Gan sureti kat'iyyede hitirileceği an- laşılmaktadır. İkincisi, su sutiatimaline ait masele (Devamı: Sa. £ Sü. 7 de) Berlin, 4 (AA) — D-N. B bil- diriyor: Yarı rezmi Diplomatische Karres- pondanz, İngilia - Amerikan — anlaş- mast hakkında neşrettiti makalede Giyor ki Tngiltere, Amerika Birleşik Dev» letleri ile oldukça garip bir mübade- de mükâvelesi akdetti. Bunun sebabi şudur ki: İngiltere <İngiliz filosunun pek ufak kayıplarır hakkında İngis Üz propagandasının mütemadi iddi- zlarma Tağmen, denizlerde hâkimi- yetini tutmak için lizumlu vasrtala- râ artık malik değildir. Amerikalı- ların bilhassa tebarüz ettirdiği gibi İngilterenin elli eski torpitoya müm- kün olduğu kadar süratle ihtiyaor vardır. İngiltere, Amoerika Kıtasında mâ- Hik olduğu en mühim stratejik nokta- ları, -Kira- ismi altında, 99 sene için, yani ebediyen terke hazır olduğunu Söylüyor. İngülterenin içinde bülan- duftu sefalet ve İhtiyaç vaziyeti, de- mek artık itiraf ediliyor ve tasavvur edilmez hudutlara varmış bulunuyor. Çünkü İngiltere eski torpidalara mu- Kabil müsbet ve devamlı kıymetler veriyor. | —Bundan başka, İngiltere Tagiliz fi- İlosunun istikbali hakkmda - teminat veriyor ve bü filomy diğer domin- yonlarda, yani ayni zamanda Kar (Dovamı: Sa. 4 Sü. & te)
