4 Eylül 1940 Tarihli Vatan Gazetesi Sayfa 1

ÇARŞAMBA | van Matbaası FİYATI: 4 Cağaloğlu, İstanbul 5 EYLÜL | Tekfon: 24136 KURUŞ 1940 Telgraf: Vatan, İst. BAŞMUHARRİRİ: Sene: 1 L AHMET EMİN YALMAN Sayı: 17 SİYASİ SABAH GAZETESİ MİLLİ PİYANGO Milli Piyangonun Üçüncü Tertip ikinci çekilişine ait tam biletler (2) ve yarım biletler (1) liraya satıl- maktadır. Bu Piyango 7 Eylülde İzmir Enternasyonal Fuarında çekilecektir. (En büyük ikramiye olan 40 bin lirayı belki de birinci tiğiniz biletin numarası şimdiden değiştiriniz.) çekilişten itibaren takip et- kazanacaktır. Biletlerinizi İsraf Edilen Hazine Bir İşin Dertlisi Sahalarında Calışmak İmkânını Bulabilmelidirler Olanlar, Kendi Aksine Misal: Mutahhar Şerifin Âkıbeti Yazan: Ahmet Emin YALMAN Ankarayı son ziyaretlerimden birinde Adliye Vekâletine uğra- dım ve sordum: — Bay Mütahhar Şerif burada mı? — Yok, dediler, artık burac_'la bulunmaz. Postahanede müfettiş- tir. Hayretten dilimi — yutacaktım. Mütahhar Şerifin postahanede işi ne? Mütahhar Şerif, suç ve bu'. nün tedavisi meselesini en iyi kavrıyan adamlardan biridir. Bu içtimat işi kendine âdeta dert et- miştir. Uzun seneler tahsilini bu- nun etrafında yürütmüş, kitapığ' okumuş, müesseseler gezmiş, bir- çok ecnebi memleketlerin hapis- hanelerine mahküm kıyafetile gi- Yip içten tetkikler yapmak için müsaade almış, suçlu ruhunu ha- tiçte ve burada çok esaslı suret- te tetkik etmiş ve nihayet bu sa- hada memlekete şeref verecek eserler yaratılmasına hizmeti ol- Mmuştur. Bunlardan biri İmralı iç- timai sanatoryomudur. Diğeri de mahkümlardan — madenlerde ve diğer yerlerde yapılan işçi teşki- âtının aldığı ruh ve şekildir. Bu ihtişasta, bu vasıflarda bir âdam, nasşıl olur da kendi saha- sında çalışmak imkânından mah- tum kalır? Nasıl olur da sirf£ ge- çinmek gayretile herhangi bir i- dare çarkının içinde ihtısas ile a- İ_nkauı olmıyan bir iş kabul etme- 8€ mecbur olur? Derhal şunu söyliyeyim ki ben Mütahhar Şerifi şahsan tanımıyo- ketin varlık ve inkişaf - techizatı için: bir hazine teşkil ettiklerini bilmek ve ona göre kıymet ver- mek İâzımdır. Kiymet vermenin şekli de kendilerine para, yüksek mevki temin etmek değil, ihtısas sahalarında çalışmalarına imkân bırakmaktır. Bu tip adamların bekledilkeri yegâne mükâfat bu- dur. 'Teessürle şunu söylemek lâ- zımdır. ki her ne sahada olursa olsun, muhitteki seviyenin süstüne çıkanlar, eski alışılmış yolları ter- kedenler ve yeni bir fikrin bay- rağını taşıyanlar, kendi hususi muhitlerinden mutlaka mukave- met görürler.Bunun hiçbir yer için istisnası yoktur. Arada ancak de- rece farkı olabilir. Yoksa sivri- len Fam ada BN | K Bi Jçu Ç BAA (A geçirerek kendilerini umumi sevi- yeye indirmeğe uğraşmak, insan tabiatinin umumi bir meylidir. Çünkü alışılmış yollardan her- hangi bir ayrılış, insanların huzu- runu bozar, kendilerini yeni baş- tan düşünmeğe, enerji sarfetme- ğe mecbur bırakır. Hele ileriye hamle için vasat- tan üstün fertlerin, görüşüne, bil- gisine, teşebbüsüne, fedakârlığı- na ihtiyacı olan uyanık muhitler, bu fena istidadı iptidadan bilme- li, karşılamalı ve bir işin dertlisi olan, orijinal düşünme ve yarat- ma kabiliyetinde olan üstün me- ziyette fertleri himaye altına al- malıdır. Yoksa hem yeri pek güç dolan bir hazine israfa uğrar, hem Âncak ererini tanıy Bunu Sal imnk ÇUA K S €pimiz de tanıyoruz. İmralıda Hdt Yapılan tecrübe hakkında bütün Bazetelerimizde — vakit vakit sü- tunlar,sayfalar dolusu yazı yazıldı. Sonra İmralılılar Erzincan felâket sahasında en ağir, en parlak bir imtihan geçirdiler. Kendilerinde- ki suçlu ruhunun İmralıda yalnız tedavi olmakla kalmadığını, bu- nun yerine atılgan, cessur ve fe- dükâr bir vatandaş ve insan ru- hu geçtiğini gördük. Bu adamlar ftîâkene_n sonra bağıboş kalınca kaçmamışlar, yağmayı hatıra ge- tirmemişler, bir fedai kıtası ha- linde can kurtarmış, yara sarmış- lardır, Fazla olarak ben Mütahhar Şe- rifin eserini, Nevyorkta yabancı bir âlemin aynasında gördüm. 1939 yazında Nevyorkta bir ha- Pishane ıslahatı kongresi toplan- dı. O sırada Nevyorkta idin_'ı. öngrenin — çalışmalarını — takip ettim, Bu çalışmalar arasında İm- ralı tecrübesi büyük bir yer tut- tü Özzetilii İnedi” ihtısşas neşriyatında bundan geniş ölçüde bahsedildi ve verilen u- mumi hüküm şu oldu; «Türkler şimdiye kadar yalnız alıyorlardı, bugün harici âleme | ' vermeğe b”hyoıllr. İmralıda yapılan tecrübenin hem ilmi, hem insani bir kiymeti vardır. Bu tec- rübenin'ruhu, şekli, neticeleri, Türklerin ilme ve insanlığa bü- yük bir hizmetidir.» : F Düşündüğü ve yaratmağa hiz- met ettiği eserle memlekete bu kadar saygı kazandıran, mühim bir içtimai dâvanın cidden dertli- #i olan bir adamın, böyle bir ih- tısas sahasınd kl, nasıl meydan birakılır?. Yeni &- serler yaratmasının önüne nasıl ıeç'lı_ı.îı)k'k ahkik ettim. liye Vekili Bay- Fethi Okyar, u'tîhhnr Şe- irifin ihtisasına kıymet — vermiş, ikendisini Vekâlette alıkoymağa çalışmış, fakat ne çare ki Mütah- harla çalışma arkadaşları arasın- da prensip aykırılıkl a .Pı_ı. p )[' 1 _ar'ı'_ Varmış. lur. Çünkü bir işi kendine eli adai 'e A İ bil indl sirdir. Muhit örneklere kıymet vermezse bunların muhitte yapa- bileceği tesir de çok tabii olarak kaybolur. ğT Hür Fi Transilvanya Harp Havası İçerisinde Macarlar, bir mukabil nümayişte 9 Rumen Jandarması öldürdü Bükreş, 8 (A.A.) — Reüter Ajan- sımdan: Geçen hafta tatilindeki nümayiş- lere;, benzer tezahürler, Bükreşte de olmamış ise de Transilvanya'dan ge- len son haberler, Viyanada verilmiş olan hakem kararma karşı yapılan muhalefetin süratle ve tehlikeli &u: rette büyümekte olduğunu bildirmek- tedir. T Zabitler, Hütemadiyen' ve aöi aöT A ve İtaly bah- setmektedirler. Söylendiğine göre, Transilvanya- O İlr olan kıtaat, işgal etmekte olduk- Jarr mevzileri tahliyeden imtina ey- lemektedirler, Binlerce köylü ve gö- nülü, Macar hududundaki müstah- kem kıtaları tutan Rumen askerleri- ne yardım etmek teklifinde bulun- (Devamı Sa, 4 Sül, 4) İ Transilvanyanın Ma carlara terkine karşı nîimıyi?ryıpM bir. grup iltihakı tahakkuk etmek üzere bulunan Fransız Afrikasmdaki müstemleke Fasta isyan Haberi Madrid, 3 (ALA.) — Revter ajansından : Gazetelerin “Tancadan almış oldukları haberlere göre Fransa Hattıiüstüva — Afrikasında zuhur eden isyan neticesinde — Fransız Fsında da bir takım kıyamlar vu- kua gelmiştir. Fransız Fasında birçok — zabitler, — açıkça, De “Gaulle'ün taraftarı - olduklarını söylemişlerdir. Martinik ve Antil Adalarında George - Tovn, 3 (A.A.) — Fransız Antil adalarmda, Marti- nik'de ve Guadalup'da karışlık- ların günden güne fazlalaştığı, bu memleketlerden gelmekte o- r)an yolcükrürsakalar teyit dilmektedir. İ 'Teslim olmanın aleyhinde te- Kiş ç MN 5 1 J. $ d la ve bahriye askerleri arasındaki müsademeler neticesiz kalmış olmakla beraber, yolcuların be- yan ettiklerine nazaran, halkın umumi hissiyatı Vichy hüküme- (Devamı Sa, 4; Sü. 8) Amerikalılar İngiltereye 50 Muhrip Verdiler Vaşington, 3 (A.A.- . - gün Roosevelt, Amerika Birleşik Devletleri ile İngiltere arasında bir anlaşma yapıldığını ve bu I mucibince, Amerika Bir. çalış bula- mayınca içi yaralı olduğu halde istifa zaruretinde kalmış, nihayet .postahanede müfettiş sifatile bir iş bulmuş. Taklitçilik meyillerinin üstüne içıkarak muhitin ihtiyaçlarına gö- Te orijinal bir eser yaratacak ka- biliyette adamlar her yer ve her |Zuman için nadir sayılır. Hele bu şstip adamlar, bir işi kendine dert edeçek, bunun için Mmenfeat, #öevki Lxğbi her endişeyi unuta- 5 ıhar fedakârlığı göze alacak wemeyilde olursa bir memle- | leşik Devletlerinin Atlantik Ok- yanusunun şimalinde ve cenu- bunda kâin İngiliz müstemlek_eî lerindeki deniz: ve hava üs]erı'ml kiralamış ve buna mukabil ngıl—] tereye hizmet müddetini doldur-! muş elli torpido muhribi ver- |mekte bulunmuş olduğunu kon- greye bildirmiştir. Roosevetl'in verdiği tafsilâta göre, Amerika Birleşik Devletle- |Tinin elde ettiği üsler, Terre - Nevs'de Bermüdes - adalarında, | (Devanir Sa. 4; Sü. 5) | sldke l aü ü S |keri erkânı, birçok memurlar da Demiryollarımız Tren Hattı Diyarbakırda Bismil İstasy Bismil; 3: (A.A.) — İlk tre- nin dün Bismil istasyonuna girişi münasebetile bir tören yapılmış- tir. Bismil istasyonunun — metha- linde üzerinde başarılan işlerin önemini ifade eden dövizlerle süslü güzel bir tak kurulmuştu. Bütün Bismil ve civarı halkı, ilk trenin iştasyona girişi töreninde hazır bulunmak üzere kesif bir yığın halinde istasyon ve civarını doldurmuştu. . Diyarbakır vilâyeti sivil ve as- bu merasime iştirak eylemekte i- diler. Milli renklerle — süslenmiş olan ilk tren, yavaş yavaş istas- yona girerek takin önünde dur- |duğu zaman bütün mektep tale- beleri ve halk bir ağızdan İstik- lâl marşını söylemişler ve bunu onuna Vardı takiben vali Feyzi Gürel, Bismil kaymakamı ve Belediye reisi Rı- fat Akpınar ve inşaat kısmı adı- na Galip Güler tarafından birer nutuk söylenmiştir. Hatip'ler. bu nutuklarında yur- du demir _uğlalla örmek yolunda Milli Şef İnönü tarafından takip Ledilen siyasetin tahakkuk ettiri- len safhalarını ve bunların mem- |TJeket müdafaası, memleket kal- |kımması bakımından değerin! te- | barüz ettirerek ve Milli Şefe kar- şı milletçe duyulan sonsuz sevgi- ye tercüman olm T ve Ebedi |Sef Atatürk'ün —aziz - hatırasını |hürmetle yadeylemişlerdir, | Nutuktan sonra. vali, | kordelâsını kesmiş ve ilk tren sü- rekli alkışlar arasında girmiştir. istasyona askerleri takın -42 Alman Tayyaresi Düşürüldü İngiliz Nazırları Kilisede İken Alarm İşareti Verildi Londra, (A.A.) — Reuter: Bu- gün Londrada verilen birinci alârm işareti esnasında Churchill, Hali- faks, Eden, Greenwood, diğer kabine âzaları harbin birinci yıldönümü mü nasebetile - Westmisnter kilisesinde yapılmakta olan hususi âyinde bu- lunüyorlardı. Alârm işaretine rağ- men, âyine devam olunmuştur. Âyin- de Amerika Birleşik Devletleri bü- yük elçisi Kennedy'de bulunmuştur. 3 cumlarının merkez noktasını teşkil etmiştir, Fâakat Almanlar, İngiliz av- €& tayyareleri ve hava dâfi batarya- larr tarafmdan geri püskürtülmüş - lerdir. İngiliz avct tayyareleri Lon- dra miıntakası üzerinde bütün gün dövtiye gezmişlerdir. aat 14.30 a kadar 23 Alman tay- yaresi düşürülmüştür. Bügün Londrada ilk alârm saat 9.22 de verilmiştir. İngilterenin ce- nubu şŞarkisi üzerinde şiddetli bir mu harebe olmuştur. İngiliz avet tayya- releri, evvelâ büyük mıntakadaki Al- man avcı tayyarelerini büyük bom- bardıman tayyareleri filosundan a- yırmışlardır. Beş dakika içindö bombardıman tayyareleri bozguna uğratılmış ve bunlar, denize doğru kaçarken, bom- Balarımı gelişi güzel atmışlardır. Bun dan sonra iki tarafın avcı tayyarele- ri tutuşmuşlardır. Bir saat süren bu muharebe, Almanların mağlübiyeti ile neticelenmiştir. Londra, 3 (A.A.) — Hava Nezaretinin bildirdiğine göre, dün Greenvich âyarile saat yirmiye kadar 42 Alman tayyaresi düşü- rülmüştür. Dün veku bulan hava muha- rebeleri esnasında 13 İngiliz tay- yaresi kaybolmuş ise de, bunla- rın yedisinin pilotları salimen dönmüşlerdir. Merkezi İngiltere Şehirlerine Hücum Londra, 3 (A.A.) — Evvel- ki geceki hava seferlerine müte- allik bir beyannamede şöyle de- nilmektedir: Merkezi İngiltere şehirlerinin di; bağlica hedefini teşkil etmiş olduğu zannedilmektedir. Düşman tayyareleri, Londra varoşlarına, cenup sahilinde kâ- in üç şehre ve İngilterenin cenu- bu şarkisinde bazı noktalarla şark ve şimali şarki sahillerine de bom balar atmışlardır. (Devamı Sa. 4; Sü. 1) NOTLAR : TAKSİ ÜCRETLERİ Belediye taksilere yüzde on zam yapmış. Herkes yüzde he- sabını beceremez. Şoförler de maliye gibi kesirleri vahide ir- ca edip yuvarlâk rakamla pa- ra istiyorlar. Artık taksi saat- lerinin kıymeti kalmadı. Bu tedbir eksiktir. Halkı zarara sokuyor. Çok defa, iş, kapıda pazarlığa kadar gidiyor. Ya saat vardır, onun yazdı- ğını vermeli, yahut yoktur, o zaman saat üzerine kurs hesa- bi yapmalı Amerikaya Deniz Yoluyle Nakliyat Kanalı Memleketimizden Amerikaya dc-l niz nakliyatınımn açıldığına dair ev-| velki gün İstanbulda yayılan ve| dünkü gazetemize geçen haber, pi- yasamızda büyük alâka uyandır- mıştır. Bü mesele hakkında : yeniden etraflr malümat topladık. Vaziyet şudur: Dün de yazdığımız gibi buradan bir Yunan şilebi Amerika için- yük alarak İzmire oradan da doğru A- merikaya gitmiştir. Ayın on beşine doğru Helenik * Laynın diğer bir şi- lebinin gelmesi beklekmektedir. Bir Yugoslav vapuru da yakında İz- mirden doğru Amerika için , yük a- lacaktır. Bizden Amerikaya Akde- niz yoluyla mal sevkiyatının devam edebileceği ve İtalyanların buya mâni olmıyacakları ümit edilmek- tedir. ç Amerikadan hareket edecek vâa- purlara gelince rivayet muhteliftir. Bir, iki vapurun Nevyorktan memleketimiz için yük aldığı ve ha- reket etmek üzere olduğu söyleni- yorsa da İngilizlerin bu vapurlara serbest vesika verip vermediklerine dair kat'i malümat yoktur. Zaten va- purlar sırf bu yüzden' haftalardan- beri Nevyorkta bekliyorlar. İngil- terenin Amerikadan memleketimize mal gelmesine itirazı yoktur. Bütün mesele, İtalyanların bu malları yol; da zaptederek harp maksatları için istifade etmesi ihtimalindedir. Nitekim geçenlerde Atiki adlı Yu- nan vapuru İtalyanlar tarafından d Ve Akdeniz, Basra ve Süveyş Yolları Denizyolu Açılmış Olmakla Beraber Netice İçin Fazla NikbinOlmamalıyız Ayla Marina Battı İçinde İstanbul İçin 100,000 Liralık Mal Vardı Birkaç gün evvel Pireden limanı- miıza Agia Marina adlı bir motörlü ve yelkenli gemi hareket etmişti. İ: çinde İstanbul piyasası için Yuna: nistandan gelen yüz bin liralık ka> dar mal vardı. Haber aldığımıza gö- re bu vâpur son günlerdeki fırtıma- lar yüzünden Sakız açıklarında bat- mıştır. Memleketimizle Yunanistan ara- sındaki nakliyat, iki aydanberi yal- nız böyle küçük gemiler tarafından yapılmaktadır. Gemiler sahil boyu gitmekte fırtına görünce bir limana kaçmaktadırlar. Fakat bu misal de gösteriyor ki; bu yolda emniyet yölt- tur. Bugün malm her nevi kıy- metli olduğu için - böyle görünü" tehlikelere maruz hırakmak yazık: tır. Şimali Adalar Denizi hattında hakiki harp tehlikesi yoktur. Ame- rikaya vapurlar işlerken Yüunanis: tanla bizim aramızda seferleri yolu- na koymak düşünülmesi ve halledil- mesi lâzım gelen bir iştir. batını alacaktı. Yunanistan, evvelce müsaade alın- muülesi çıkartılmıştı. Yunanlılar, bu vapuru hem İngilizlerden, hem de İtalyanlardan müsaade alarak Liz- bona göndermişlerdi.. Orada hem Nea Hellas adlı Yunan vapurunun Amerikadan Lizbona getirdiği —ha- muüleyi, hem de Bodosakiye ait ola- rak bir denizaltı tarafmdan batırı- $ F orada çelik mamulçttan ibaret ha- — Yanlış olmuş. Cevabı verilmiş, vapur serbest bi- rakılmış, fakat hamulenin verilmesi nasılsa hatırdan çıkmıştır. Amerikaya Akdeniz yoluyla nakli> yat açılmış olmakla beraber bungin vereceği netice hakkında fazla dere- cede nikbin olmamak gerektir. Hiarp laân bir Yunan vapurunun mürette- (Devamı: Sa, & Sü. 8 te) İzmirde Üzüm Rekoltesinin Altıda Biri Son Yağmurlardan Islanarak Zarar Gördü — İzmir, 3 (Hususi) — Son yağ- murlar bilhassa K. Paşa, Salihli ve Torbalıda zararları mucip ol- Buralarda ısl üzüm- lerin miktarı otuz beş bin çuval, yani reokltenin altıda biridir. As- gari ihraç fiyatları dokuz numa- ra için yirmi altı, on numara için otuz, ön bir numara için otuz bir kuruş olarak tesbit edildi. Bu fi- yatların daha da arttırılması muhtemeldir. Piyasa Eylülün on beşinde açılacaktır. zmir, 3 (Hususi) — Alman- İzmirden Köpek Derisi İhraç Edilecek ya ve Amerikadan İzmirden kö- pek derisi isteyen — müracaatlar vâki olmuştur. Bu müracaatlere cevap olarak mühtelif nevi ve eb'at deriler için üç lira ile beş lira arasında fiyat bildirilecektir. Bir Aylık İzmir, 3 (Hususi) — İzmirin Ağustos ayı ihracatının cinsleri ve baliğ olduğu yekün tesbit edil- miştir. Buna göre son bir aylık ihracat iki yüz yirmi bin İiralık muhtelif mal ve yüz otuz üç bin |Mebusların Tetkiki liralık canlı hayvandır. İstanbul mebusları dün Şişli, Beyoğlu Halkevlerinde halkla temas- larda bulunmuşlardır. Yukarıdaki resim mebusları Beyoğlu Hal- As tü kevinde şerefleri ilen çay ziyafetinde g ktedjr. Buna » Ka 5 ğ